bere perspectieven
Sor Leidse Schouwburg
geestverwanten": een naslagwerk over
St befaamde boerengeslacht Van der Geest
VVD wil'jeugdfabriek'
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 18 NOVEMBER 1981 PAGINA S
PLOZE GENEALOGISCHE ARBEID VAN AANVERWANTE THEO VAN DER POEL
van der Poel
jn huiswerk er
f?effeitten: een derde
gi
aarfeling. Deze keer
ruim 2250 Van
fsten, verzameld
ineraties sinds
«daaromtrent
Verfloven. Deze
>e Jjjke arbeid werd
Opgaan door twee
r*'" boeken.
documentatie
»n der Poel
jiit in 1973: „Van
[l, een oud
eeflM ges^acht"-
've/Je voorzag
renjenvorser Theo
fcentgom in een
vyt van bijna 750
2 poten en
yanten. Twee
Lden verscheen
hand wederom
t ^jcht van z'n
ei «rk: een
fefjent rond 600
n fyliegeschiedenis:
j?J*j>este-Poer.
n tfans "^eo van t*er
\Jniet nieer te
^Begeesterd als hij
jhoot hij door naar
ke andere takken
ijkefe P°e'en gelieerd
■j wan der Geesten en
onjHulsten, die
de .allemaal familie
]m I of zijn vrouw zijn.
Je Geesten dan aan
,een bijna
jjde onderneming,
rijn er heel wat in
Ier jaren
^erd. Zaterdag 28
r *jr zal het inwonertal
*ftuidhollandse Oud
TTschijnlijk
m4ld worden. Immers
0HHg komen
Van der Geesten-
l*r Geesten-bastion,
"Mê Het Lage Land
^"Iplaar van het boek
irwanten", tegen
i in ontvangst te
pen dag waarop
/jfcaal trots zal zijn op
aapnschappelijke
uk ft (die 'n Wassenaar
77j*i trots ook op het
vo Jngsvermogen van
vo^ante Theo van der
i trouwens ooit
in het Oud Adese
geweest.
Bw Van der Poel deed
1 Ie weken tijd ruim
Rils de deur uit, en
^^en hun weg naar de
^H;n. Daarenboven
^^>g de handen vol
—Tialezen van het
llllillpt voor de tweede
Ook bij haar zitten
en er nu geheid in.
|i der Poel raffelt
)tallen Geest-namen
kmen af. Hij weet
neven en nichten
als blindelings te
t>ok al geschraagd
gestage
a" 1 bezoek.
LI rwanten" is een
■*e kwerk van 300
°Pn geworden. Bijna
'S zijn samengebald
e In duizenden
het doopceel was
"heo van der Poel
n uit, maar hij zit
te popelen om
gaan. Eerst de
•edienen en daarna
[der met de Van der
Dat zal me
jd ook weer een
moet je maar
Nu kan Van der
„ho ho" tegen me
'trekken de Hulsten
genealogische
Knuffel heeft liggen.
Hllllfir Van der Poel
jh er ook geheel en
Qjjergelegd. Die kent
jpenheimse man nu
t petjes aan, en ze
i stevig aandeel in
xking van
Pieter van der Geest Pieterszoon en z'n (tweede) vrouw Jannetje Hendriks
dochter Heemskerk, zoals ze beiden woonden aan de Zijldijk, rond 1850, en 22
kinderen nalieten.
Warmondse Arie Willemszoon van der Geest, met z'n Chrisje Groenewegen en
gezin; getrouwd in 1880.
kwartierstaten en
boedelscheidingen die ook in
de beste Geestenfamilies
voorkorpen.
„Geestverwanten" ademt
een sfeer die vrij
uitzonderlijk te noemen is;
ook al door de meer dan 100
foto-reprodukties die erin
zijn opgenomen. Theo
„Poel" begint een oude rot
in het publicistische vak te
worden: „veel aandacht ook
werd besteed aan het
verwerken van de tekst.
Door gebruik te maken van
verschillende lettertypes
werd voor een prettige
afwisseling gezorgd die het
lezen zeker zal
veraangenamen". Een
„sjieke" uitgave; alleen de
potentiële grote afname
heeft de prijs 38) kunnen
drukken. Maar voor die
amper vier onnozele tientjes
krijgt men wel een hoogst
compacte „continuing story",
een „Geesten-Place", in de
plaats.
Waarom Oud Ade als
uitdeelpost? Wel, het
merendeel van de in
„Geestverwanten"
genoemde familieleden kent
een stamvader die van* dit
dorp geboortig is. Theo van
der Poel: „Overigens zette
de eerste Van der Geest pas
omstreeks 1760 (vanuit
Zoeterwoude geïmmigreerd)
voet aan wal in deze
landelijke, ietwat drassig©
omgeving. En vandaar uit
zaaide men zicK uit". In de
schaduw van de kerk, in het
door regionale
geschiedschrijver Hans van
der Wereld genoemde „Oud
Ade centrum", waar zovelen
gedoopt zijn, daar vindt men
„Het Lage Land", waar in
de vrije uurtjes menig
hoogfeest wordt gevierd.
Bovendien: tussen Haarlem
en Den Haag is Oud Ade het
centrum van een streek
waarin de meeste verwanten
„rondhangen". Als je in Oud
Ade naar Van der Geest
vraagt, steekt nagenoeg
iedereen z'n vinger op.
Je hebt een verschrikkelijk
oude Van der Geest, die in
het begin der 17e eeuw
tussen zijn veestapel furore
maakte door de familienaam
„uit te vinden". Inmiddels
hebben zijn nakomelingen
hem, onbewust, van geslacht
op geslacht geprezen, en de
jongste Geesttelg werd op 15
oktober jongstleden geboren.
Puur familie. De eerste
Geest-generaties waren goed
boerende agrariërs, die ook
nog eens rijke partijen aan
de hengel kregen, of aan de
riek, dat weet ik niet zo
gauw. En fors erven hè; effe
meenemen. Onwillekeurig
gaan de gedachten der Van
der Geesten terug naar die
eerste periode, waarin hun
naam gestalte kreeg. Daar
was in Wassenaar rond 1613
een Leendert Dircxssen, die
aan de Hoge Geest een
boerderij dreef. Leendert
werd voor het gemak en
vanwege een nadere
aanduiding Leendert van de
Geest genoemd. Hij heeft dat
zo gelaten. Had zo veel
andere dingen om het lijf, en
zeker geen gevoel voor
genealogie. Leendert kwam
van de zuidhollandse
geestgronden (toevallig in de
buurt van de Horstlaan,
zeggen we nu), en door hem
zijn z'n nakomelingen
mensen van die
geestgronden geworden.
In Wassenaar en in
Voorschoten bereikten Van
der Geesten aanzien door er
„schepen" te worden; een
soort voorlopers van onze
wethouders. Zo van de
varkens naar het gerecht.
Via Voorschoten belandde
een tak in Zoeterwoude en
Oud Ade. Oud Ade; het is
een geseculariseerde
bedevaartsplaats der
Geesten geworden.
Stimulans voor Theo van
der Poel: „Mijn oud-oom
Piet Koblenzwey (ik verwed
er een half pond
boerenleverworst onder, dat
oom Piet van Koblenz
afkomstig is, via via, T.P.),
Piet Koblenzwey dan
schreef een boekje over Oud
Ade, met, onder andere,
gegevens over de familie
Van der Geest.
Samengesteld uit bidprentjes
en overlevering. Knap
stukje werk, van oom Piet.
Jarenlang werd het als een
min of meer gezaghebbend
familieboek beschouwd. Een
Geestenbijbel bijna. Maar bij
het verifiëren van de
gegevens bleek zijn faam
ietwat overdreven. Vooral
wanneer het een gezin
betrof dat niet meer tot de
boerenstand of middenstand
behoorde, werd zijn
gezichtsveld nogal beperkt".
Maar Theo's passie vvas al
gewekt, en daarbij kwam
dat zowel zijn moeder'als
schoonmoeder Van der
Geesten waren. En dan
kruipt het bloed alras waar
het niet gaan kan. Daarom
ook bleef hij de lof
verkondigen van Oud Ade,
zijn geboorteplaats, waar hij
ook het orgel vele stemmen
gaf.
Wassenaar het begin; Oud
Ade, bijna, het einde. Maar
daartussen wemelt het van
Geesten die hun geslacht tot
in de zoveelste macht
hebben verheven. Theo van
der Poel, doodmoe van het
zoeken van spelden in een
hooiberg: „Rijke generaties
in het begin, en nog steeds
boeren. Behalve de
Hagenaars, die van de
Stompwijkse tak afkomstig
zijn en voornamelijk rond
1900 voerlieden werden. Die
Stompwijkers waren kleine
boertjes. In Zwammerdam
en Gouda waren het
schoenmakers, en er waren
Van der Geesten die het
onderwijs aandeden en toen
maar weer boer geworden
zijn. Overigens: de naam
Van der Geest kan overal
spontaan zijn ontstaan.
Dergelijke voorbeelden, ook
met andere namen, zijn
legio. Daarom is er
bijvoorbeeld een Friese
Geest-tak die niet in mijn
boek staat opgetekend".
De Oud Adese Geesten zijn
het boerenvak trouw
gebleven. Maar daarbuiten is
de familie tot in alle hoeken
en gaten ook anderszins
actief. Daar kunnen nog
meer Geesten bij. Theo van
der Poel had, bij zijn
genealogische inzamelingen,
een beroep gedaan op
Geestverwanten in den
vreemde. „En de reacties
Het gezin Koos van der Geest, zoals het er rond 1916
transportbedrijf. Lachen was er met dat poseren niet
kend voor aile reprodukties uit die straffe jaren, aan de
bij zat: grondlegger van een Haags Internationaal
bij; de waardigheid stond voorop. Een foto, kenmer-
vooravond van de „roaring twenties".
<L/
Deeltje van een kaart rond 1613, met de boerderij van
Leendert Dircxssen aan de Hoge Geest onder Wasse
naar. De eerste Van der Geest, die niet kon weten wat
hij daarmee zijn nageslacht aandeed.
waren enthousiast; brieven
met gegevens werden
opgestuurd. Uit Amerika,
Canada, uit Australië en
Nieuw Zeeland stuurden de
Van der Geesten hun
bijdragen aan dit boek.
Aries, Jannen, maar vooral
Pieten. Piet is een ware
Geestennaam".
„De mijne heet Piet;
doodgewoon Piet"; daar lijkt
het op, bij de Geesten. Daar
was eens een Geest, die twee
zoons had en ze allebei Piet
noemde. Dat was Piet van
der Geest, en hij dacht: ik
heet Piet, en kom, laat ik die
twee ook maar Piet noemen.
De jongste en de oudste.
Theo van der Poel: „Nou.
die oudste Piet Geest wilde
best weten dat ie de oudste
was, en dat verkondigde hij
ook overal, omdat Piet de
jongste bepaald niet één van
de braafsten was". En zo
ingewikkeld kan het ook bij
de Geesten zijn, ofschoon ze
het eenvoudig hadden
bedoeld. Kinderrijke
families, in de tijd van hpt
boerenbedrijf. Een 19e
eeuwse moe Geest die 22
kinderen voortbracht, maar
waarvan er slechts 5
overbleven. Erven, boedels,
pachten, zo veel morgen
lands. Daar was een
Leendert, rond 1670, die een
werkzaam leven besloot in
kommervolle
omstandigheden, nadat hij
zijn beste jaren had gesleten
met het bezoeken van
allerlei notarissen. Er was
een Pieter Leendertszoon
die ook in de Geest
ontvangen was en hij
dacht, zo rond 1669, door
middel van zijn vrouw een
erfenis in de wacht te slepen
van de Leidenaar Nicolaas
Corsteman van Rodenburg
(die alleen al aan de
Breestraat tien huizen op
zijn naam had gebracht).
Maar dat ging goed fout. Er
moest 25 jaar strijd voor het
gerecht worden geleverd, en
de Geesten die wilden en
konden erven, waren nadien
al overleden. De goederen
gingen hun sterfelijke neus
voorbij. Ook in de Gouden
Eeuw was men prijsbewust.
Ach, het was mooi, en het is
nog steeds mooi, met die
Van der Geesten, die in een
Van der Poel een
verzamelaar hebben
gevonden. Daar was ook een
componist onder, althans
organist: Klaas van der
Geest, die in 1944 in Den
Bosch het aardse met de
eeuwigheid verwisselde.
Theo Poel heeft van hem
nog een muziekstuk
overgehouden: „een pre- of
postludium. Ja, het zal een
na-spel zijn geweest..."
Het bruidspaar Adriaan van der Geest-Maria van der
Drift, 1901, die beiden van Gouda kwamen.
De Leidse
"g is in 1979 en
fe'jr aanzienlijke
komen tei
et verslag over
wordt gemeld,
is naar fun-
andere pro-
jte gaan zoeken.
e
3f|ere moeilijkhe-
sgtporkomen. De
itdfë is niet opge-
aligen de concur
rentie van de theaters in
Den Haag en Amsterdam.
Door de tendens van grote
toneelgezelschappen om
steeds grotere produkties uit
te brengen, kunnen deze
steeds minder in de Leidse
Schouwburg ten tonele wo-
ren gevoerd. Door de eeu
wen heen is Leiden steeds
een bolwerk voor deze gezel
schappen geweest. Nu gaat
het publiek ook door de
betere reismogelijkheden
echter naar Amsterdam en
Den Haag, waar de grotere
produkties wel worden ge-
Bij de programma-keuze
werd altijd als uitgangspunt
genomen, dat de Leidse
Schouwburg een 'voor elk
wat wils theater' zou moeten
zijn. Met de beschikbare fi
nanciële middelen diende
een zo breed mogelijk reper
toire te worden aangeboden.
Om dat mogelijk te maken,
moesten soms zeer hoge toe
gangsprijzen worden gehan
teerd (bij voorstellingen met
weinig publiek). Na medio
1980 ontstond er plotseling
terugloop van de toeschou
wersaantallen. Dat is volgens
de directie van de schouw
burg te wijten aan de econo
mische recessie.
Zodoende constateert de
schouwburg-directie, dat de
programmering fundamen
teel moet worden gewijzigd.
Er zullen goedkopere pro
dukties moeten worden bin
nengehaald. Gezien het feit,
dat onder meer personeels-
en energiekosten zwaar op
de voorstellingen drukken, is
het noodzakelijk, dat ook het
aantal produkties wordt te
ruggebracht. De directie
denkt aan een vermindering
van 10 procent (in 1979 wer
den 113 voorstellingen gege
ven en in 1980 waren dat er
100).
De programma's van de
Leidse Schouwburg zouden
er totaal anders uit moeten
gaan zien dan die van Den
Haag en Amsterdam. Het pu
bliek moet zo meldt het
jaar verslag worden gesti
muleerd om juist voorstellin
gen in Leiden te gaan bezoe
ken. Als niet op de ontwik
kelingen wordt ingehaakt,
zal de stad Leiden haar func
tie als belangrijk regionaal
theatercentrum verliezen, zo
meldt het jaarverslag.
LEIDEN De VVD-fractie
vindt, dat in Leiden een
'jeugdfabriek' moet worden
opgericht. Dit is een van de
voorstellen, die een bijdrage
moeten leveren tot het oplos
sen van de jeugdwerkloosheid.
Deze voorstellen doet de VVD
in de nota 'werk voor jonge
ren.
Met onder meer de universi
teit en TNO moet worden
overlegd over de oprichting
van een jeugdfabriek. De fa
briek zou opgezet moeten wor
den naar het model van de
Technische Hogeschool van
Enschede. Een dergelijk pro-
duktiebedrijf zou moeten
voorzien in een combinatie
van scholing en werkzaamhe
den, die gericht zijn op de in
novatie (technische vernieu
wing). Het Twentse model om
vat onder meer het vervaardi
gen van instrumenten voor ge
handicapten. Het rijk verleent
subsidie voor deze projecten.
Daarnaast moet volgens de
VVD worden nagegaan in
hoeverre het mogelijk is jeug
dige werklozen voor deeltijd
banen in aanmerking te laten
komen. Ook moet de gemeente
optimaal gebruik maken van
subsidieregelingen. Met name
voor de subsidie aan beorijven,
die 16- en 18-jarigen aantrek
ken. Ook de werkgever moet
beter over deze mogelijkheden
worden ingelicht, vind de
fractie. Bij de aanvullende
werken, die door de gemeente
worden uitgevoerd, zouden
ook langdurig werkloze jonge
ren moeten worden ingescha
keld. Volgens de VVD-fractie
moet de gemeente stimuleren,
dat in Leiden experimentele
arbeidsprojecten voor werk
loze jongeren worden gestart.
Voorts dient de gemeente er
toe bij te dragen, dat de moge
lijkheden voor jongeren om
een vakopleiding te volgen
wordt vergroot. Ook de moge
lijkheden voor stages bij de ge
meente moeten uitgebreid
worden. Tenslotte moeten
schoolverlaters nog gerichter
informatie worden verschaft
over beroepsperspectieven en
verdere scholingsmogelijkhe
den.
Volgens de VVD moet de ge
meente binnen een half jaar
met een actieplan tegen de
werkloosheid onder de jeugd
komen. Daarin zouden concre
te beleidsmaatregelen moeten
worden aangekondigd.
