„Als mensen
ondervoed
blijven,
hebben
pillen
geen zin"
HILVERSUM Vrouwenarts en alge
meen chirurg mevrouw Lo Schroder
heeft ook zelf jarenlang gewerkt vol
gens de methode ogen dicht mond
open/slikken maar. „Toen ik in 1950
begon, in een missieziekenhuis in Tan
zania, was er nog geen sterveling die
zei dat er een betere aanpak denkbaar
was. Dus ik liet ze maar komen, de pa-
■tiënten. Er waren er genoeg. Op
300.000 mensen was ik de enige arts.
Malaria, cholera, tuberculose, dysente
rie met alle mogelijke ziekten zoch
ten ze me op. En de meesten maakte
ik ook inderdaad weer beter. Maar niet
voor lang. Aan de ongezonde omstan
digheden waarin de mensen leefden,
veranderde niets. Na een tijdje had ie
dereen zijn oude kwaal weer terug. En
bovendien: het percentage van de be
volking dat ik kon helpen was natuur
lijk heel klein. Ik ging me afvragen
waar ik nu toch in hemelsnaam mee
bezig was. En uiteindelijk heb ik me
bekeerd".
CONGRES OVER MEDISCHE
ONTWIKKELINGSSAMENWERKING
IN AMSTERDAM
De bekering van Lo Schroder vormt een
van de discussiepunten op het congres
„Gezondheid en politiek in ontwikkelings
landen" dat volgende week zaterdag en
zondag in Amsterdam wordt gehouden.
Verpleegkundigen, artsen, cultureel antro
pologen en tal van andere experts op het
gebied van de medische ontwikkelingssa
menwerking verdiepen zich daar in de
vraag hoe gezondheidshulp aan de Derde
Wereld moet worden ingericht om een zo
hoog mogelijk rendement te bereiken. Lo
Schroder: „Startpunt in Je denken moet
niet de hulp zijn. maar de mens. Zijn ont-
plooiïng hoort als doel te worden gezien
van alle ontwikkelingssamenwerking, dus
ook van de samenwerking In het medische
vlak. Ontplooiing kun je beschouwen als
een proces naar grotere onafhankelijk
heid. En dat stimuleer je niet door zoveel
mogelijk dokters, pillen en ziekenhuizen
naar de Derde Wereld te sturen. Als je zo
te werk gaat maak je de mensen alleen
nog maar afhankelijker. Je moet ze leren
zelf hun gezondheid te bewaken. Aanvaar
ding van dat inzicht eist van de tropenart
sen „oude stijl", zoals ik er een was, een
echte „bekering". Een functie komt dan
immers meer in de stimulerende en coör
dinerende sfeer te liggen. Ze kunnen zich
niet meer zo uitleven als grote blanke wel
doener met alle leuke kanten die hieraan
vastzitten".
Missieziekenhuis
Zelf heeft mevrouw Schröder van die leuke
kanten ruim tien jaar lang genoten In haar
Tanzaniaanse missieziekenhuis. Bij de on
afhankelijkheid van het land in 1961 kreeg
ze een functie als contactvrouwe tussen
de kerken en de Tanzaniaanse overheid.
Acht jaar geleden kwam ze terug naar Ne
derland, volgde een studie sociale genees
kunde en trad vervolgens als adviseur in
dienst van het Centraal Bemiddelingsbu
reau Medische Ontwikkelingsprojecten,
CEBEMO.
Vanonder een groot portret van president
Nyerere: „Als je er naar streeft de mensen
zelf verantwoordelijkheid te laten dragen
voor hun gezondheid, kun je gezondheids
zorg niet als een geïsoleerd beleidsterrein
zien. Dan moet je daarbij ook onderwijs
betrekken, economische en technische
ontwikkeling. Wanneer een volk te weinig
te eten heeft, kun je nog zo'n perfecte me
dische hulpverlening op touw zetten, maar
dan blijven de mensen ziek worden; een
voudig omdat ze ondervoed zijn. Om de
voedselproduktie op te voeren moet de
technische kennis worden verbeterd. Dat
lukt niet zonder onderwijs. En als je mala-
riapillen uitdeelt, terwijl de mensen thuis
hun potten met water niet leeg gooien zo
dat daar voortdurend nieuwe malarialar
ven kunnen broeden, schiet je ook weinig
op. Je moet dus op alle fronten tegelijk
een ontwikkeling op gang proberen te
brengen. Daarvoor is nodig dat de mensen
zelf voor het ontwikkelingsproces gemoti
veerd raken en dat er zoveel mogelijk per
sonen bij betrokken worden. De behoefte
aan ontwikkeling moet uit de basis komen.
Dat betekent dat de hulpgevers geduld
moeten oefenen en dat de hulpontvangers
zelf hun prioriteiten dienen vast te stellen.
Waarbij zij het recht hebben fouten te ma
ken".
Het CEBEMO, met een door de Neder
landse overheid gefourneerd jaarlijks bud
get van ongeveer 100 miljoen gulden, is
een zusterorganisatie van het Centraal
Missie Commissariaat. Het houdt zich, an-
het ziekenhuis een net van medische ba
sis-voorzieningen vkomt. Er zijn twee Belgi
sche artsen heen gegaan en die hebben,
samen met verplegers uit het land zelf,
contacten gelegd met alle veertig dorpjes
in de omgeving. Er is gepraat en gepraat
en uiteindelijk zijn In al die nederzettingen
„dorpsgemeenschapswerkers" opgeleid,
die wat elementaire gezondheidshandelin
gen kunnen verrichten en een klein apo
theekje beheren met vier of vijf medica
menten. Daarmee zijn de bewoners uit het
oogpunt van gezondheid veel beter gehol
pen dan met uitbreiding van het zieken
huis dat veel te ver weg ligt. Zo bewerk
stellig je een zekere spreiding van de me
dische kennis. Maar bovendien creëer je
een basis voor ontwikkelingen op het ge
bied van de hygiëne, de voeding, de eco
nomie. Je kunt je voorstellen dat de bewo
ners, eenmaal betrokken bij pillen en ge
zondheid, geïnteresseerd raken In metho
den om ziekte ook te voorkomen. Het
voorstel kan worden gedaan waterputten
te slaan om zodoende schoon drinkwater
te verzekeren. Als dat gebeyrt en het blijkt
enig effect te hebben, raakt men mis
schien geïnteressseerd In de mogelijkheid
om een rijker scala aan voedingsmiddelen
te Cultiveren. Intussen Is de gezondheid op
een wat hoger niveau gekomen, waardoor
ook de menselijke energie beschikbaar
komt om meer tijd in de landbouw te ste
ken. Zo kan een samenhangend geheel
van ontwikkelingssamenwerking op allerlei
terrein ontstaan, waarbij verbetering van
de gezondheid dan wel als aanzet heeft
gefungeerd maar niet een doel in zich is
gebleven".
Ontwikkelingssamenwerking
Deze geïntegreerde aanpak heeft volgens
Lo Schröder bij Nederlandse organisaties
tot nu toe meer Ingang gevonder
waar ook elders. „Al zijn er ook I
land nog velen die de voorkeur geve
het schenken van grote ziekenhuiz
sturen van dure artsen. Ook de onti
lingslanden zelf stellen vaak nog pi
kostbare, maar vrij zinloze statusp
ten. M
Op het congres in Amsterdam kome^J
en vooral de politieke en econonT
machtsstructuren in de wereld as
orde, die maken dat de kloof tusse
en rijk steeds maar groter wor<
Schröder: „Als de mensen in de
Wereldlanden straks echt in de gate
gen dat ze door de rijke wereld v f
uitgebuit, dan blijven ze natuurlijk
duimen draaien. Dan wordt de hele d
één grote heksenketel".
Het onderwijs aan vluchtelingen uit Ethiopië en Soedan gaat voor zover de omstan
digheden het toelaten gewoon door.
Dit gevluchte Cambodjaanse meisje tracht in het in Thailand gelegen vluchtelingen
kamp Sakaeo via foto's haar familieleden terug te vinden.
Km, t
V
T - -
Een Ethiopische moeder met kind In het kemp Jslslaksi in Somalié.
Aandacht
voor
vluchtelingen
dreigt te
verminderen
DEN HAAG Het lot van de vele hon
derdduizenden vluchtelingen op deze we
reld is de laatste jaren enigszins uit ons
gezichtsveld verdwenen. Als oorzaak van
de verminderde aandacht voor deze pro
blematiek kan gewezen worden op de da
lende economische conjunctuur In ons
land, die bij een groeiend aantal mensen
tot een zorgwekkende situatie heeft geleid.
Toch ligt er het schrijnende gegeven dat
het aantal vluchtelingen, met name In de
Derde Wereldlanden, de afgelopen jaren
sterk is toegenomen.
De Stichting Vluchteling 1976 wil de pro
blemen van deze mensen, die veelal het
slachtoffer zijn geworden van politiek
geweld, opnieuw onder de aandacht bren
gen. Daarom houdt zij vanaf maandag a.s.
tot en met volgende week zondag een
Vluchtelingenweek. In deze week zullen ra
dio en televisie aandacht vragen voor
vluchtelingenprojecten In Azië, Somalië/
Soedan en Latijns Amerika.
Door middel van de actieweek hoopt de
Stichting Vluchteling te bereiken, dat de
hulpverlening door particuliere hulporgani
saties in de Derde Wereld onverminderd
kan worden voortgezet. De Stichting
Vluchteling stelt zich hierbij tot doel dat
gedurende de Vluchtelingenweek tien mil
joen gulden bijeengebracht moet worden.
De Vluchtellngenactle Is in belangrijke
mate een glro-actle, waarbij gironummer
999, Vluchtelingenhulp, Den Haag, een-
Een bijkomstigheid is dat Giro 999 precies
vijfentwintig jaar geleden, in november
1956, voor het eerst werd opengesteld,
toen duizenden Hongaren hun land had
den verlaten na de opstand die door Rus
sische militairen bloedig werd onderdrukt.
(Een terugblik op deze opstand en het
neerslaan «rvan elders in Finale).
In 1966 werd vanuit de tuin van Palels
Soestdijk een Europese actie voor Tibe
taanse vluchtelingen georganiseerd. Giro
999 was het centrale nummer voor de
toen in Nederland gehouden huls-aan-
huls-actie. In 1971 luidden de kerkklokken
in Nederland toen miljoenen mensen naar
India vluchtten, waarbij velen onderweg
omkwamen. Enige maanden later keerden
de overlevenden naar een bevrijd Bangla-
desj terug. Via Giro 999 werd In die perio
de 30 miljoen bijeengebracht.
De gebeurtenissen van 1979 liggen nog
vers in ons geheugen. Er kwam spontaan
en via een televisie-oproep van de minis
ter-president een bedrag van 47 miljoen
bijeen voor bootvluchtelingen en vluchte
lingen uit Cambodja.
In 25 jaar kwam er 150 miljoen gulden
bijeen voor hulp aan vluchtelingen. Het gi
ronummer was steeds present, Indien er
ergens op de wereld een drama
plaatsvond. Giro 999 vervult ook nu nog
een belangrijke rol.
Lo Schröder. „Ook de
ontwikkelingslanden zelf
stellen vaak nog prijs op
kostbare, maar vrij zin
loze 8tatusprojecten".
ders dan zijn nog uit het verleden stam
mende naam aangeeft, met een breed
scala aan ontwikkelingsprojecten bezig.
Projecten die zoveel mogelijk volgens de
door mevrouw Schröder geschetste opzet
worden uitgevoerd. Haar verantwoordelijk
heid is ze te beoordelen op hun medische
merites. Daarvoor reist ze nog steeds de
hele wereld af.
Basisvoorzieningen
„Volgende maand ga ik weer naar Mali.
Een ziekenhuis daar, het enige binnen een
straal van 200 kilometer, heeft een tijd ge
leden een steunaanvraag bij ons ingediend
om tot uitbreiding van de accommodatie
te komen. Met zo'n project zijn we, op
zichzelf genomen, dus niet zo blij. We heb
ben dan ook gezegd: akkoord, maar onder
voorwaarde dat er in de streek rondom
Een gevlucht jongetje uit Cambodja houdt een zak it
vast die hem werd verstrekt tijdens de voedseldistrtt
