SIR MICHAEL
EDWARDES
de waaghals van British Leyiand
iet grootste
it het dit
per. Zal de
daar mor-
op het nip^
en worden?
liders, ver
teken, dreh
Hjftien h
onbepaalde
eisen ten
mrheer dan
betalen. Sir
[aar ploetert
BfcftSiLhel
makenT probeert het personeel al
veertien dagen schrik aan fl|K0ë&
met het dreigement, dat hiFSllt
stakers zonder meer zal ontslaand
p,a,flelegde vestigingen zouden
voorgoe^lwoén en later ver
kocht wMmraÉin Japanse, West-,
duitse o* Franse autofabrikanten.]
Hoewelpime conservatieve re-|
gering zegt, dat ze achter ffir Mi
chael Edwardes staat en premier
Thatcher zijn werk als president
van BritlmnNnd erg schijnt te
waarderen|jiflH|i sommige mi
nisters tocn«ffl|Mlit keer buiten
ftjjn boekje Als British
^Rnd opgedoekt wordt, krijgt
■frittannv^^HIchien wel
fcmiliofgSlm we|,klozen.
|H>3 geloven
■er dit kan
Kbben dan
lirdes zich
sitie heeft
J centrum worden de onderdelen voor de bedrijfswagens vervaardigd.
•N Het hoofdkwartier van British
op Portman Square Is geen pa-
grootste exporteur van Engeland
het gebouw met Gulf Oil en een tv-
chapplj. De naam British Leyiand
niet in koeien van letters op de voor-
President Sir Michael Edwardes
jle vanuit Londen een bedrijf leidt
o® Britten veel geld kost en hun weinig
;aaBning bezorgt, zit met 120 medewer-
ztp de vierde etage. Geen enkele deur
roeildt daar de naam van een directeur.
Jk^e/angrijke Ingang, inclusief deze van
'"■ties' heilige der heiligen, is uitgerust
sn elektronisch slot, dat alleen toe-
leent wanneer men gebruik maakt
speciale plastic kaart, die de ou-
sleutel vervangt. Een Britse col-
leent: „Dit zou net zo goed het
'artier van MI6 kunnen zijn". MI6
jeheimzinnige orgaan van de Britse
oo,|spionage, geen werkterrein voor Sir
j uiSl Edwardes, die in Engeland onder
Doultenlanders gerekend wordt omdat
merZuid-Afrika komt.
lief
'9|n!»reau van de BL-president Is geen
iwaar Journalisten bijzonder welkom
nwardes heeft weinig tijd voor me
nsen. Ook vertrouwt hij hen niet. De
^3 Britse inktkoelies die het heilige
Rlligen mochten, betreden, herinner-
jooïh achteraf vooral de frisse, om niet
1 aien ijzige koelte die er heerste. Ze
^helemaal bij de kille blik waarmee
m>te baas van BL hen aankeek. Hij is
uintian, die niet van flauwe grapjes
[ed#se koelte In zijn kantoorruimte
aziijhem best te bevallen. Hij vindt dat
ïetslerlijk voor zijn gezondheid In het al-
h en voor zijn denkvermogen in het
Ier. Ingewijden vertellen, dat Edwar-
00 6h maniakaal bezorgd maakt over
tamelijk welzijn. Hoewel hij het ont-
druk heeft, speelt hij toch viermaal
tk „squash" om fit te blijven.
nen
toofdkwartler van BL werkt Edwar-
zijn hemdsmouwen, die een flink
:ort zijn met zorgvuldig boven de
aangebracht opnaalsel. Sir Mi-
Iwardes is namelijk erg klein van
|lt heeft onvermijdelijk tot gevolg,
ij British Leyiand enkele gekke bij
draagt.
tst gebruikte spotnaam is „Little
lelne moe, uitgesproken „moo"),
Initialen Michael Owen Edwardes.
en hem ook „hoofd en schou-
'mdat precies die onderdelen van
tam meestal het enige zijn wat Je
op de tv te zien krijgt. Nog ande-
imingen, die bij British Leyiand
ijn rug gebruikt worden, zijn „Pi-
en „Torchy" (kleine zaklantaarn).
Ëijpen zestig had de Britse commer-
D-] een kinderprogramma, gewijd aan
ogeüotje, dat op batterijen werkte en
gedoopt was. Edwardes lijkt daar
>Wd °p-
tertrnetJ° met de ve,e bijnamen Is nu
Wovier jaar president van British Ley-
schüp hem rust de onmenselijke taak
<enfi dit beruchte genationaliseerde
iwl.utomobielbedrijf een welvarende
maken. Sir Michael laat zich er
•r betalen. In oktober 1980, toen
ite contract bij BL ging verstrijken,
1e hij 65.400 pond per Jaar. Daar-
ïde Edwardes nog voor 21 maan-
met een Jaarsalaris van ongeveer
pond, inclusief het pensioen van
9r 20.000 pond 's jaars dat hij be-
©r zijn lange diensttijd bij de accu-
hloride, waar hij tot afgelopen Jaar
de loonlijst stond,
es was sinds I974 president en dl-
■generaal van accufabrikant Chlori-
onden. Dit dwong zo sterk de be
ing van het dagblad The Guardian
»reifiet Edwardes in 1975, toen hij 44
evorderde tot „Jonge Zakenman
Jaar". Edwardes' carrière bij de
it was In 1951 begonnen dank zij
Jsjnnls van zijn vader, die er voor
zorgde dat deze firma hem een directeurs
opleiding gaf.
Harde aanpak
Michael Owen Edwardes heeft In Zuld-Afri-
ka rechten gestudeerd. Hij Is geboortig uit
Port Elizabeth. Een deel van Edwardes'
voorzaten, de Owens, waren groot-grond
bezitters in Wales, die door de politiek in
financiële moeilijkheden gebracht werden,
en om die reden de wijk namen naar Aus
tralië. Zijn overgrootvader, dominee D.O.
Edwardes, had een zoon, Hugh, die ene
Orlelton Owen trouwde en aan het einde
van de vorige eeuw emigreerde naar Zuld-
Afrika: De minder gewone schrijfwijze van
Sir Michaels familienaam Edwardes ver
raadt zijn Welse afkomst. Vertegenwoordi
gers van de Britse regering hebben in het
begin van de herfst van 1977 ongeveer 3
weken nodig gehad om Michael Edwardes,
die toen nog niet geridderd was, ervan te
overtuigen, dat hij zijn persoonlijk imago
niet zou schaden door president en direc
teur-generaal van British Leyiand te wor
den. De hachelijke positie van dit bedrijf
was in het algemeen bekend; als het onder
zijn beleid helemaal in elkaar stortte, zou
niemand hem daar persoonlijk voor aan
sprakelijk stellen.
Voor de zekerheid bleef Edwardes echter
aan als president en directeur-generaal
van Chloride. In ruil voor een royale
staatstussenkomst betaalde de accufabri
kant doorlopend zijn salaris. Michael Ed
wardes verhuisde in oktober 1977 naar
BL, dat toen al bankroet was.
Twee Jaar later beloonde premier Thatcher
hem voor zijn krasse inspanningen om Bri
tish Leyiand rendabel te maken. Michael
Edwardes kreeg het traditionele Britse rid
derschap, dat hem het recht geeft om het
woordje „Sir" voor zijn voornaam te plaat
sen. Zijn Zuidafrikaanse echtgenote Mary
Sir Michael Edwardes, het mannetje met de vele bijnamen, ia nu precies vier jaar president van British Leyiand.
Ministers van de vorige Labourregerlng
hadden geweigerd Edwardes door de ko
ningin te laten ridderen, uit vrees dat de
arbeiders van British Leyiand de toeken
ning van die onderscheiding aan hun grote
baas niet goed zouden opnemen. Zodra zij
premier geworden was, nam Margaret
Thatcher echter snel de gelegenheid te
baat om het land te tonen, dat de Britse
conservatieven, die zelf een grondige af
keer koesteren voor verliesgevende
staatsbedrijven, het werk van Michael Ed
wardes sterk waardeerden.
Edwardes Is een arrogante man, die de za
ken onder ogen durft te zien. HIJ pakt ze
hard en onverbiddelijk aan. Men verwijt
hem, dat hij geen hart in het lijf heeft en
volkomen ongevoelig blijft voor de proble
men van zijn ondergeschikten. Hij heeft
British Leyiand al zo hevig met zijn snoei
mes bewerkt, dat op dit moment van de
oorspronkelijke 200.000 personeelsleden
er minder dan 120.000 zijn overgebleven.
„Dat is nog te veel", zegt Edwardes, die
bovendien 13 BL-vestigingen gaat sluiten.
Hij denkt dat In de toekomst nog wel
20.000 arbeidsplaatsen er aan zullen moe
ten geloven.
Verlies 1000 pond per minuut
In de 34 BL-fabrleken werken momenteel
65.000 arbeiders. Edwardes heeft vier dui
delijk van elkaar gescheiden afdelingen tot
stand gebracht: personenwagens. Land
Rovers, Leyland-vrachtwagens en Unipart,
leverancier van wisselstukken. Volgens de
president kan deze rationalisatie als de
arbeiders en de vakbonden mee willen
werken British Leyiand (met uitzonde
ring van de afdeling personenwagens) te
gen 1983 winstgevend maken. Laatstge
noemde afdeling zou trouwens volgens
Edwardes niet meer dan vijf jaar nodig
hebben om in de zwarte cijfers te komen.
In afwachting blijft British Leyiand echter
een bankroete onderneming, die om de
minuut een verlies van 1000 pond lijdt, bo
ven het deficit van 225 miljoen pond voor
de eerste zes maanden van 1981. In ruil
voor regeringssteun ten bedrage van bijna
2 miljard pond sedert I978 Is het verlies
van 38 miljoen pond, dat drie Jaar geleden
bij BL ontstaan was, gestegen tot 535 mil
joen pond in 1980. Geen wonder, dat som
mige Britse kranten zich enkele maanden
geleden al afvroegen „Is Sir Michael Ed
wardes zelf 100.000 pond per Jaar
waard?"
Toch lijdt het geen twijfel, dat Edwardes'
beleid British Leyiand veel goed gedaan
heeft. De laatste twee jaar is het bij BL be
trekkelijk rustig geweest. Er werd harder
gewerkt en minder gestaakt. De hardhan
dige aanpak van Sir Michael Edwardes
heeft vruchten afgeworpen. De beruchte
Britse vakbonden vrezen hem, omdat hij
zelf niet bang van hen is.
De nieuwe modellen van de afdeling per
sonenwagens, die het nog steeds moeilijk
heeft, genieten meer bijval dan ze In feite
verdienen. BL's grootste succes, de Me
tro, heeft 7,5 procent van de Britse markt
veroverd. Het aandeel van British Leyiand
in de totale verkoop van wagens In Groot-
Brittannlë Is daardoor gestegen tot meer
dan 20 procenten dit ondanks de ge
voelige daling van de omzet. Het nieuwste
model, de Triumph Acclaim, die door Bri
tish Leyiand schaamteloos afgeschilderd
wordt als een op en top Britse wagen, ter
wijl hij in feite een Japanse Honda met een
Brits stempel is, belooft ook goed te zullen
verkopen. Voor elke in Europa verkochte
Acclaim moet BL echter aan Honda (00
pond „royalty" betalen.
Zelfs Jaguar, het merk dat In de eerste
helft van 1981 sterk verliesgevend was,
oogst opnieuw bijval in Amerika en Groot-
Brlttannlë. British Leyiand was trouwens
de enige automobielfabrikant, die in de
eerste negen maanden van dit Jaar In ei
gen land meer wagens verkocht dan het
jaar tevoren.
Verhoogde produktiviteit
De modernisering van bepaalde BL-fabrle-
ken, zoals die van Cowley en Longbridge
een investering van bijna 800 miljoen
pond plus het feit, dat de arbeiders van
BL zich harder Inspannen, heeft de pro
duktiviteit op ongekende hoogten ge
bracht. In de afgelopen maanden produ
ceerde Longbridge meer Metro's dan zijn
directie voor mogelijk hield. De produktivi
teit Is er gestegen met 40 procent. Als we
BL mogen geloven, kan ze nu elke vergelij
king doorstaan met produkties van de
grote autofabrieken van West-Duitsland,
Frankrijk en Italië. Meer dan 99 procent
van BL's werktijd is vrij gebleven van so
ciale conflicten.
Die grote verbeteringen veranderen even
wel niets aan het feit, dat lage produktivi
teit nog lang de grootste tekortkoming van
het Britse bedrijfsleven zal zijn. Voor een
treffend voorbeeld stappen we even over
naar Ford van Groot-Brittannlë. De Ford
fabriek te Halewood bij Liverpool is uitge
rust met dezelfde machines en apparatuur
als de Ford-vestiging te Saarlouls in West-
Duitsland. In Halewood werken 10.400 ar
beiders. Dit jaar produceren zij 800 wa
gens per dag. De fabriek van Saarlouls
daarentegen heeft 7.762 arbeiders en pro
duceert 1200 wagens per dag. In Saarlouls
wordt niet gestaakt. De Ford-vestlglng van
Halewood werd dit jaar al 20 keer plat ge
legd. Haar arbeiders hebben 40 manuren
nodig om een Escort te bouwen; hun col
lega's van Saarlouls doen hetzelfde werk
In 21 uur.
Hoewel sommige BL-arbelders getoond
hebben, dat zij harder kunnen werken dan
de jongens van Ford-Halewood, blijft het
genationaliseerde automobielbedrijf toch
Het centrum waar de motoren worden getest
De assemblagehal voor de trucks.
een parasiet van de staat. Telkens wan
neer Britse arbeiders een beetje harder
werken, vinden zij immers dat hun inspan
ning meer geld waard Is. Vandaar de
krankzinnige looneis van 17,5 procent, die
het bankroete British Leyiand op het rand
je van de afgrond gebracht heeft, omdat
Sir Michael Edwardes, hoe klein van ge
stalte ook, zich door niemand laat af
schrikken.
Gevaarlijke gok
Zijn industrieel „brinkmanship", een gok
met enorme risico's, steunt In de eerste
plaats op de overtuiging dat de president
directeur-generaal van een groot bedrijf
zijn maatschappij moet kunnen besturen
zonder dat de arbeiders en de bonden
stokken In de wielen steken. Bovendien
heeft de ervaring hem geleerd, dat de
meeste personeelsleden van British Ley-
land niet graag hun baan verliezen. Stem
men voor een algemene staking Is één
ding; aan een dergelijke actie deelnemen,
terwijl men vantevoren weet dat ze weinig
of niets zal opbrengen, is nog Iets anders.
Het spreekt vanzelf dat de brutale houding
van Sir Michael Edwardes hem talrijke
nieuwe vijanden bezorgd heeft, zowel on
der de arbeiders van BL als onder de vak
bondsbazen en de Britse politici. Velen
noemden zijn gedrag onverantwoord;
sommigen eisten zijn ontslag. De regering
Thatcher liet hen betijen.
Zou Groot-Brittannlë er beter aan toe zijn
zonder British Leyiand? Naar alle waar
schijnlijkheid niet direct, want de sluiting
en liquidatie van het bedrijf zou een verlies
van minstens 500.000 arbeidsplaatsen
veroorzaken. BL koopt elk Jaar voor zowat
2 miljard pond van 7000 Britse firma's,
waarbij 400.000 mensen werken, de goe
deren en diensten die het genationaliseer
de bedrijf nodig heeft om zelf In produktle
te kunnen blijven.
Volgens het ministerie van financiën in
Londen kosten elke 100.000 werklozen de
Britse staat 340 miljoen pond per jaar aan
uitkeringen en verloren belasting. Aange
zien Groot-Brittannlë al bijna 3 miljoen
werklozen heeft, zou het liquideren van
British Leyiand rampzalige gevolgen kun
nen hebben, niet alleen op sociaal, econo
misch en politiek terrein, maar ook op de
fensiegebied. De Britten zouden dan Im
mers zelf geen voertuigen voor hun strijd
krachten meer kunnen bouwen. Motoren
voor hun tanks zouden zij zich elders moe
ten aanschaffen. Critici van Edwardes' fa
natieke beleid voorspellen, dat de sluiting
van BL Groot-Brittannlë helemaal zou her-
lelden tot een natie van tweede of derde
rang.
Het staat vast, dat Sir Michael Edwardes
er zelf niet aan denkt In Londen te blijven
tot een dergelijke gang van zaken werke
lijkheid wordt. In de Zuidafrikaanse wilder
nis, bij de Kromme Rivier en de Sint-Fran-
ciscusbaal, bouwt hij momenteel als toe
komstige rentenier een nieuw verblijf, dat
hem onderdak zal kunnen verschaffen als
het In Engeland voor hem te warm wordt.
ROGER SIMONS
