Bollebozen aan universiteiten
krijgen nauwelijks kansen meer
Khadaffi: een behoedzame 'dwaas'
a gevaarlijk Midden-Oosten
NEDERLANDS BEDRIJFSLEVEN STRAKS DE DUPE
'Seath directeur
an commerciële
3lichtingendienst
LEIDSE COURANT/
DINSDAG 27 OKTOBER 1981 PAGINA 9
'te te )EN Hoewel de Amerikanen er tot hun spijt
,AAGD i geslaagd zijn de moordaanslag op president Sa-
dienstvt schoenen te schuiven van kolonel Khadaffi,
de Libische leider, die zichzelf heeft uitgeroepen
-r(s) erdediger van de Arabische Wereld' de „execu-
ieving. T>e als een overwinning van alles waar hij voor
Maar de overwinning is onvolledig zolang niet
r onze t „restanten van het verraad" uit de weg zijn ge-
De middelen waarmee dit moet worden be
ller hebben voorrang boven het doel een Egypti-
ie jrs. sevolutie naar Libisch model waar Khadaffi in
934947-e op hoopt.
te zoektlangrijkste
Tier !fi heeft behaald sinds
g. Tel. if van de (Egyptische.
Btie" werd vervuld, is
?ich heeft weten te ver-
i van de gedeeltelijke
/an generaal Saadoed-
i enz. hazli, de voormalige
.che stafchef, die nu de
IDell3Drikmste tegenstander in
en recht5cbap is van het nieuwe
0% vooiche regime,
ankstel, dschap die Shazli elke
I795.jvia de radio twee uur
len en stn het Egyptische volk
p constfdigt dat het hoog tijd
oonzaler» een echt parlement en
eg 5, (nblitieke partijen krijgen
ïulembojt haaks op de Derde
9 8- M%ele Theorie van Kha-
i/rij. 10.0
uur. 0|
.00. lnl.|ange duur is het daar-
ineens twijfelachtig of
■Arabische idealen van
"fi gediend zijn met de
IS itehng van Moebarak
>azli. Maar op het mo-
LLING ha zijn aanvaring met
Opvolgers, profiteert de
generaal van de internationale
belangstelling waar hij duide
lijk van geniet, hoewel hij die
gezien zijn werkelijke, zeer ge
ringe invloed, nauwelijks ver
dient.
Dat de Verenigde Staten Kha
daffi en zijn rijke, maar nog
weinig ontwikkelde en dunbe
volkte land als een serieuze
bedreiging beschouwen voor
twee van de dichtstbevolkte
Arabische staten lijkt aan te
geven hoe weinig vertrouwen
ze eigenlijk hebben in hun be
schermelingen en de ideeën
waar deze beschermelingen
voor staan. Dat is in ieder ge
val de mening die de Libiërs
zijn toegedaan. Uit de manier
waarop zij al hun propaganda
concentreren op de binnen
landse onrust waarmee de
Egyptische president Moeba
rak en de Soedanese president
Numeiri worden geconfron
teerd, blijkt dat ze hopen dat
de Verenigde Staten het on
mogelijke in stand probeert te
houden.
Onvrede
Niet dat Khadaffi zelf op ro
zen zit. De omvang van de on
vrede onder het Libische volk
en de repressieve maatregelen
die daarmee gelijke tred hou
den, zijn de laatste tijd sterk
toegenomen, zeker ook van
wege de volstrekt willekeurige
regels die Khadaffi hanteert
ten aanzien van de dienst
plicht. Na de opbouw van een
immens wapenarsénaal zoekt
hij nu naar soldaten om wat
met die wapens te kunnen
doen. Over de grootte van het
legeri bestaat onenigheid onder
experts. Maar als men uitgaat
van een voorzichtige schatting
van zestig a zeventig duizend
man, dan nog is dat behoorlijk
veel voor een land met nog
geen drie miljoen inwoners.
De Libiërs zelf die alleen kun
nen afgaan op geruchten en
hun eigen haatdragende ver
beelding, zijn geneigd het aan
tal militairen hoger te schatten
en als de verschillende para
militaire organisaties waaron
der de Vrouwenbrigade, mee
worden geteld, lijkt het alsof
Khadaffi'^ laatste ambitie is
dat zijn eigen mensen zich
zonder uitzondering gaan wij
den aan de nobele oorlogs
kunst. Voor de alledaagse
ambtelijke taken is een enorm
en snel groeiend leger buiten
landers ingehuurd, wier aantal
momenteel wordt geschat op
ruim een miljoen.
Plotselinge en intensieve wer
vingsacties zijn op zich erg ge
noeg. Nog erger is de weten
schap dat een jongeman, als hij
eenmaal in het leger zit, nooit
weet wanneer hij er weer uit
komt. Er is geen limiet vastge
steld met betrekking tot de
verplichte diensttijd. Op het
moment vrezen de Libische
jongeren vooral om naar
Tsjaad te worden gestuurd,
waar een tienduizend man een
subtiel overwicht heeft weten
te bewerkstelligen voor de fac
tie van president Goedoen Ou-
eiddi. Hoe weinig geliefd dit
buitenlandse avontuur
Khadaffi's grootste tot dusver
is bij het volk, kan worden
afgelezen uit het contrast tus
sen de publiciteit waarmee de
Libische propagandamachine
de vier „martelaren" overlaad
de die het leven lieten toen ze
een rakettenbasis in Libanon
bewaakten en de complete stil
te waarmee de talloze doden
worden omringd die in Tsjaad
vallen voor een zaak die de
meeste Libiërs gestolen kan
worden.
Het ontkomen aan de dienst
plicht is de nieuwste hobby
van een politiek gehoorzaam
volk, dat er niettemin genoeg
van krijgt als proefkonijn te
dienen in het laboratorium
van de „politieke en economi
sche theorieën van de Leider
en Leraar". Maar afgezien van
Napoleontische dromen is de
plotselinge werving van recru-
ten waarschijnlijk vooral een
gevolg van Khadaffi's toene
mende gevoel van onveilig
heid. „Hij wil ons gewoon be
zig houden" zei een man die
de krijgsdans heeft weten te
ontspringen, „hij wil ons con
stant in de gaten houden". In
dit opzicht liggen de wervings
acties in het verlengde van an
dere beleidsmaatregelen waar
van het uiteindelijke doel on
danks de officiële en waar
schijnlijke oprechte menslie
vendheid net zo totalitair is.
Geïsoleerd
Tripoli, toch al nooit een op
windende stad, maakt nu een
somberder en geïsoleerder in
druk dan ooit te voren. De
meeste inwoners van de Libi
sche hoofdstad vinden dat ze
er beter aan toe waren toen
het hemelhoog geprezen su-
permarktensocialisme nog niet
bestond.
Met ruim 22 miljard dollar tot
zijn beschikking de oliein-
komsten van vorig jaar is
het voor Khadaffi een koud
kunstje zich steeds weer te
redden uit de door hem ge
creëerde bureaucratische, ge
collectiviseerde knoeiboel. Het
is alleen wel zo dat de inkom
sten van zijn land dankzij zijn
hardnekkig vasthouden aan
een exorbitant hoge olieprijs
van veertig dollar per vat, nu
dreigen terug te lopen tot ze
ven miljard dollar per jaar.
Khadaffi heeft zijn onderda
nen zelfs al laten weten dat
het niet uitgesloten is dat ze
over een tijdje weer dadels
moeten eten.
Hoe onveiliger Khadaffi zich
voelt, hoe meer hij zich laat
verleiden tot een confrontatie
politiek. Dezelfde combinatie
van persoonlijke ambities en
politieke noodzaak dwingen
hem daartoe. Tsjaad toont dat
aan. Hoe gek hij misschien ook
is, Khadaffi lijkt niet uit te zijn
op zijn eigen dood en het ligt
dan ook niet erg voor de hand
dat hij Libische troepen over
de Egyptische en Soedanese
grens zal sturen. Waarom zou
hij ook, als hij ervan overtuigd
is dat het Egyptische en Soe
danese volk heel goed in staat
zijn om zich van hun eigen ti
rannen te ontdoen Maar na
tuurlijk bestaat altijd het ge
vaar dat met drie van dergelij
ke onveilige en explosieve re
gimes, de wederzijdse propa
ganda en ondermijning waar
toe ze zich nu nog steeds be
perken zoals blijkt uit de
schermutselingen aan de grens
tussen Tsjaad en Soedan, uit
groeit tot een oorlog.
Dat op zijn beurt draagt weer
het risico met zich mee van
bemoeienis van de supermach
ten, voornamelijk omdat de
regering-Reagan nu meer ge
neigd lijkt dan ooit om de te
genslagen in het Midden-Oos
ten niet toe te schrijven aan de
inherente tekortkomingen van
zijn eigen beschermelingen en
hun beleid, maar aan de plaat
selijke en Russische tegenstan
ders die daarvan profiteren.
DEN HAAG Het Nederlandse bedrijfsleven loopt
het gevaar in de toekomst internationaal niet meer
mee te tellen als producent van hoogwaardige techno
logie. Door bezuinigingen en onwrikbare bestuurs
structuren verouderen namelijk de wetenschappelijke
staven van de Nederlandse universtiteiten; er vindt
geen verversing plaats met nieuw, jong talent. De bron
van ideeën, vindingen en technologische vernieuwin
gen, waaraan het bedrijfsleven zich voedt, droogt daar
mee uit Vergeleken met een jaar of vijf geleden is het
zelfs zo verontrustend, dat nog maar tien procent van
de studenten kans maakt op een job als wetenschappe
lijk onderzoeker. Verreweg de meerderheid dus kan
een wetenschappelijke carrière wel vergeten en moet
een ander vak kiezen.
Golfbeweging
Van Bueren meent dat de ur»i'
versiteiten wat verlichting
zouden moeten krijgen door
opdrachten van het bedrijfsle
ven. Tegenwoordig bestaat het
contact tussen de bedrijven en
het wetenschappelijk onder
zoek slechts uit wat contract-
research, adviseursschappen
en enkele ingestelde prijzen.
„In ons land heerst nog de tra
ditie dat het niet netjes is als
de universiteiten al te nauwe
banden hebben met het be
drijfsleven".
De voorzitter van de RAWB
weet de door hem geschetste
toestand wel te relativeren.
„Op de duur lossen deze pro
blemen zich echter wel op. De
aanleiding is natuurlijk het
geldgebrek van dit moment.
Maar er is altijd een golfbewe
ging gaande, denk ook aan de
geboortegolf. Ik heb het sterke
vermoeden dat het aantal stu
denten in de komende jaren
afneemt. Daarnaast is er na
tuurlijk een natuurlijke af
vloeiing. Het gaat daarom om
de komende tien tot vijftien
jaar. Misschien moet de over
heid een selectief personeels
beleid bij de universiteiten
voeren. Maar. zowel op een
dergelijk grote schaal als mo
reel gezien, ligt dat natuurlijk
gevoelig".
HENK ENGELENBURG
Kolonel Khadaffi
Profiteren-
Niemand in Libië twijfelt er
ook maar een ogenblik aan dat
Reagan vanaf de dag dat hij
het Witte Huis betrad, erop uit
is om Khadaffi uit te schake
len. Dit veroorzaakt bezorgd
heid en ergernis bij Europese
diplomaten, want hun landen
profiteren enorm van Khadaf
fi's grootste theorieën die zich
vertalen in steeds groter wor
dende opdrachten, variërend
van biscuits tot bulldozers.
Ook Amerikaanse oliemaat
schappijen die zich met hand
en tand verzetten tegen rege
ringsmaatregelen om hun aan
wezigheid in Libië terug te
dringen, maken zich zorgen.
Maar zij hopen dat Khadaffi
op den lange duur tot een prij-
sovereenkomst komt waarmee
HOOFDKANTOOR IN NEDERLAND
ering,
In oveij "I
9 Is g<j
vestibl onze correspondent Roger Simons)
;®"'J g'PEN In de Britse hoofdstad doen hardnekkige geruch-
badï ronde dat Edward Heath, ex-premier en gewezen leider
overioJe Conservatieve Partij, directeur wordt van een nieuw
Aanvp'er internationaal informatiebureau met hoofdkwartier
derland. Ondanks zijn nieuwe functié schijnt echter niet
289.00jan te zijn de Britse politiek te verlaten.
p u iformatiebureau heeft „International Reporting and Infor-
n Systems", in het kort „IRIS". Het zal computers gebrui-
'intshem informatie op te sparen en door te spelen, afkomstig uit
en, tijdschriften, nieuwe boeken en andere uitgaven, als-
van (iradio- en tv-programma's van alle landen ter wereld,
jenhuipan de oprichters van IRIS, David Kingsley, verklaarde
liddag in een interview met de BBC, dat het bureau objec-
60 li internationale informatie zal verschaffen aan het interna-
T |le bedrijfsleven. „Om goed zaken te kunnen dóen, moet
(behoorlijk van alles op de hoogte zijn," zgi Kingsley.
1 Edward Heath zou IRIS ook de Amerikaan Robert McNa-
'llil geween president van de Wereldbank en voormalig mi-
4J van defensie van de Verenigde Staten, willen aanwerven
'®st Jeen leidende functie. David Kingsley weigerde echter te
>s Bei"ëen dat Heath en McNamara de internationale leiding
groteiet nieuwe informatiebureau op zicht zullen nemen. „Voor
f5196 andere taken zijn er nog meer kandidaten, met wie even-
)nderhandeld wordt," zei hij.
rige Londense kranten schreven gistermorgen, dat IRIS
»r.W0nincurreren met Amerikaanse spionagedienst CIA, die
jurt. irjekortkomingen heeft. David Kingsley noemde de sugge-
r. v. 7 venwel lachwekkend. De CIA is een staatsorganisatie, die
lietsentj voor de Amerikaanse regering. „IRIS," zei hij, „is een
bs in njjliere onderneming, die best vergeleken kan worden met
70-89lÊspecialiseerd persbureau dat zich concentreert op econo-
fe, financiële en sociale berichtgeving. Een ieder die voor
BJEKTfrvice wd betalen, kan abonnee worden." In Amerika en
jBrittanië zijn particuliere informatiediensten van dit soort
ens niet uniek. Het enige merkbare verschil is dat de
i| Ifirs van IRIS de zaken groter (en vermoedelijk met meer
IUUI aanpakken. Ze willen blijkbaar zelfs met de BBC concur-
Idie sedert de Tweede Wereldoorlog over een voortreffe-
i/oor d^ernationaal afluisterteam (van radio- en televisiezenders)
pr ekt pn ^dus ingewonnen informatie ook doorverkoopt
Deze nieuwe feiten houden
verband met een ontwikkeling
waarvoor de Raad van Advies
voor het Wetenschapsbeleid
(RAWB) en de Koninklijke
Nederlandse Academie van
Wetenschappen (KNAW), een
half jaar geleden al hebben ge
waarschuwd. De situatie is
weer voor het voetlicht geko
men door een uitspraak van
de vorige week met de Nobel
prijs voor natuurkunde be
kroonde, tot Amerikaan gena
turaliseerde Nederlander prof.
N. Bloembergen (61). Tegeno
ver verslaggevers in de VS zei
de hoogleraar aan Harvard:
„Bij het Kamerlingh Onnes
Laboratorium in Leiden be
schikken ze over een veel be
tere outillage dan wij hier in
Harvard. Regeringsinstanties
en stichtingen stellen steeds
minder geld voor research be
schikbaar".
Bij het Kamerlingh Onnes La
boratorium is de uitspraak van
Bloembergen een beetje schou
derophalend ontvangen. Een
woordvoerder weet niet goed
wat hij ermee aan moet. „Als
Bloembergen spreekt over een
Prof. Nico Bloembergen: „Ka
merlingh Onnes Laboratorium
in Leiden heeft veel betere ou
tillage dan wij bij Harvard".
Zes jaar voor het winnen van
de Nobelprijs voor natuurkun
de, kreeg Bloembergen met
twaalf andere geleerden de
hoogste Amerikaanse onder
scheiding voor wetenschappe
lijke resultaten.
jaar of vijf geleden heeft hij
misschien gelijk".
Op het Leidse laboratorium,
dat al van oudsher deel uit
maakt van de Rijksuniversiteit
Leiden, houdt men zich bezig
met experimentele natuurkun
de. De staf van ongeveer der
tig man heeft jaarlijks de be
schikking over een paar mil
joen om onderzoek te verrich
ten met zeer lage temperatu
ren. Men werkt met vloeibare
stikstof, voor onderzoek van
de absolute laagte-temperatuur
van 273 graden celsius onder
nul.
Lange gangen
Mede naar aanleiding van de
toekenning van de Nobelprijs
aan Bloembergen, verschenen
berichten dat er sprake zou
zijn van een „brain-drain",
zoals vlak na de Tweede We
reldoorlog, toen tientallen jon
ge wetenschappers bij gebrek
aan ontplooiingskansen in Eu
ropa naar de VS trokken en
daar een wereldreputatie op
bouwden. Zowel de berichten
dat er sprake is van een twee
de brain-drain als de uitspraak
van Bloembergen worden door
prof.dr. H. van Bueren, voor
zitter van de RAWB, bestem-*
peld als „onzin".
,31oembergen verkijkt zich op
de mooie lange gangen van de
Nederlandse universiteiten. De
aankleding is hier nogal luxe,
zoals de vele grote eenper
soonskamers. Misschien dat
zijn bewering wat de techni
sche uitrusting van de univer
siteiten betreft, vijf jaar gele
den nog opging. Dankzij de
welvaart kon men daar toen
veel aan doen, maar tegen
woordig is het hier in wezen
eender als in de VS. Bloem
bergen vergeet dat we ook
hier in de benarde situatie
verkeren dat er geen apparaat
meer af kan", aldus Van Bue-
Brain-drain
De professor weerspreekt de
berichten dat momenteel vele
talentvolle jonge wetenschap
pers hun heil aan buitenlandse
universiteiten zoeken. Hij
meent dat de meesten noodge
dwongen een ander vak kie
zen in Nederland.
„In het buitenland heeft men
De meeste afgestudeerden kunnen een baan als wetenschappelijk medewerker wel verbeten
te maken met dezelfde econo
mische teruggang. Voor een
Nederlandse wetenschapper is
het dus nog moeilijker om
daar een baan te krijgen. De
afgestudeerde studenten die
wel naar een universiteit in
bijvoorbeeld de VS of West-
Duitsland vertrekken, hebben
meestal een beurs voor een
jaar of twee. En verder is het
heel normaal dat de zeer be
gaafde mensen door het bui
tenland worden weggekocht
Daarover wordt vaak heel pes
simistisch gedaan, maar wat
geeft het eigenlijk De weten
schap werkt internationaal.
Ook Nederland kari ervan
profiteren wanneer, dank zij
het Werk van bijvoorbeeld
Bloembergen, bepaalde pro-
dukten verbeterd worden. Bo
vendien komen vele weten
schappers regelmatig naar ons
land terug. Ook Bloembergen
heeft hier bedrijven advies ge
geven".
Stroef
Dat Nederland de komende
vijftien jaar nauwelijks kansen
biedt voor jonge wetenschaps
mensen, noemt Van Bueren
veel meer verontrustend. Vol
gens hem heeft de overheid de
waarschuwing van RAWB en
KNAW wel degelijk ernstig
genomen en is de goede wil
om te veranderen er wel, maar
loopt de regering telkens stuk
op de stroeve bestuursstructu
ren in de universitaire wereld.
Die vinden hun wortels in de
jaren zestig en zeventig, toen
er tal van beschermende wet
ten voor het wetenschappelijk
onderwijs werden gecreëerd.
Daar is nu haast geen wrikken
meer aan. Het is bijvoorbeeld
heel moeilijk wetenschappelij
ke onderzoekers te ontslaan.
Doorstroming kennen ze op de
wetenschappelijke instituten
haast nfet en vanwege de be
zuinigingen kan van uitbrei
ding van de staven geen spra
ke meer zijn. Zo blijft alleen
de mogelijkheid over om op de
apparatuur te bezuinigen.
Slimme jongens
„Nu. de universiteiten geen
plaats hebben voor nieuwe
slimme jongens, blijft het we
tenschappelijk onderzoek ver
stoken van nieuwe ideeën en
de up-to-date-kennis over
technologische ontwikkelin
gen. En de jongeren zelf kun
nen die kennis niet in de
praktijk toetsen en ontwikke
len. Bovendien leert de erva
ring dat de wat oudere weten
schappers op de duur wat min
der produktief worden. Ze
krijgen andere interesses en
ach, ze doen er wat bij. En dan
te bedenken dat het aanbod
van talentvolle afgestudeerden
momenteel relatief vrij con
stant is, zelfs iets toeneemt. Ei
genlijk lopen er heel goede
mensen rond. Dat klopt ook
wel, men voelt de de concur
rentie toenemen, je moet te
genwoordig erg goed zijn om
mee te kunnen. Wat misschien
nog erger is, is dat zelfs de
meest ge talenteerden, die al
tijd meteen bovenaan de top
worden gezet,' door een tekort
aan geld niét kunnen worden
aangenomen. Het gevaar is
groot dat het niveau van het
Nederlands wetenschappelijk
onderzoek zal dalen, waardoor
de industrie vele nieuwe tech
nologische toepassingen ont
houden wordt. En juist een
land als Nederland moet een
hoogwaardige technologie af
leveren. Ons land is geen land
van zware industrie. Ook de
waterbouw is eigenlijk een
hoogwaardige fijne precisie-in-
dustrie, gevoed door talentvol
le mensen. Zijn die er niet
meer, dan ga je dat merken
over een jaar of tien a vijftien.
Nederland moet er met alle
macht aan werken om de
techniek op peil te houden.
Vergeet niet dat dit alles toch
van de mensen moet komen.
Zijn die er niet, dan werkt dat
terug op de prestaties van de
industrie".
icialAdj
■4242
hij zijn gezicht kan redden en
zijn onderdanen in staat kan
stellen het luxe leventje te blij
ven leiden waaraan ze gewend
zijn geraakt.
Ondanks alle excessen menen
zij dat Khadaffi harder blaft
dan hij bijt en dat als er al ie
mand de door de Russen ge
steunde bedreiging creëert het
Reagan zelf is. Zoals zij er te
gen aankijken komt de „agres
sie" van de andere kant, van
regimes die nog onveiliger zijn
dan dat van Khadaffi en dat is
precies wat Khadaffi wil. De
Libische leider zit gewoon le
wachten tot er iemand over de
schreef gaat. In de huidige
omstandigheden is het erg on
waarschijnlijk dat dat Khadaf
fi zelf is.
DAVID HIRST THE GU
ARDIAN
a
