m Aandacht Van der Stoel gevraagd voor positie Russische joden Kania haalt hard uit naar Solidariteit Dr. Marga Klompé heeft moeite met IKV-leus NENLAND Stakingen in Polen verbieden Faber: CDA moet tweedeling in politiek tegenhouden Koningin Beatrix reikt prijzen uit Van Thijn waardeert actie tegen ronselen van volmachtstemmen LEIDSE COURANT ZATERDAG 17 OKTOBER 1981 PAGINA 9 mlangs is mevrouw dr. Klompé weer in het 's gekomen door haar tegen de beschuldigin- onder anderen de Til- hoogleraar Alting von ju en NAVO-chef Luns iet adres van de vredes- 'ing in Nederland. Ver tellingen als zou de vre- veging met geld uit Mos- ^orden gesteund, verwees k ..borreltafelpraat" naar yk der fabelen. Mevrouw lejpé is al jaren voortzitter bje Nederlandse commissie |tia et Pax", die onder is van een wereldwijd l-katholiek netwerk. In dan zeventig landen pro- l commissies van „Justitia k" een steentje bij te dra- aan de bewustwording iroblemen rond gerech- j en vrede. Dr. Klompé: [tia et Pax wordt vaak ird met „Pax Christi". Ze wel met elkaar te ma- aar Pax Christi is een •landse rooms-katholieke 'ing met zo'n 30.000 le prae zich vooral bezighoudt veiligheidsproblemen, imissie „Justitia et Pax" jkt een veel breder ter- Ie situatie in de derde de mensenrechten, het ituk van de gastarbei- lOfcnzovoort". |iuw Klompé gebruikt tij- I het praten veelvuldig handen. Losse, zwierige ^gingen en strakke, hoeki- ^ibaren wisselen elkaar JjHurend af. Haar uiterlijk ^jvooral als ze praat, her- ilijk denken aan de talige koningin Juliana, reekt heel zelfverzekerd. aarzelingen, soms met •enge blik, dan weer met ;wat verlegen lachje. ik jammer vind", zegt ze „is dat Pax Christi de an het Interkerkelijk beraad IKV heeft over- len: alle kernwapens de 1 uit, om te beginnen uit rland. Ik ben het met die iet eens. Begrijp me ik sluit de mogelijkheid enzijdige stappen vanuit >esten niet uit, maar de [die het IKV wil zetten, pie niet verstandig. Vol- (nij bereik je er niets mee. [pelangrijkste is, dat het ijdse wantrouwen tus- ;t en west in zijn totali-. t verminderen. In dat luwen zit de oorzaak takie bewapeningswedloop, niïtussen moet je uiteraard n (gen in het werk blijven tot vermindering van intal kernwapens. Ik ben tok van mening, dat die [e Pershings en kruisra- er niet moeten komen. ieds hoger opjagen van r./apeningsspiraal is im- een heilloze bezigheid?". 1, het positieve van het is, dat het de discussie de kernwapenproblemen 'éde lagen van de bevol- op gang heeft gekregen, 3e de manier waarop het r opereert, vind ik toch te merig, te gelijkhebberig, kkig heeft Pax Christi in haar campagnes tot nu ieeds een stuk milder ge- l. Men verkettert daar ledereen die anders over kernwapenvraagstuk Maar u hebt wel ge- t, dat mijn bezwaren te- lommige aspecten van de jsbeweging mij er toch van hebben weerhouden, g von Geusau de oren te »n. Ik was echt ontzettend •ij het horen van die be- ligingen over steun van ostblok! Nu begint een ils Luns ook al tegen mij inlijk tekeer te gaan. iat zal me een zorg we lk slaap er geen minuut r om. Ik heb in de afge- jaren wel ergere be- ligingen over me heen „IN HET WANTROUWEN TUSSEN OOST EN WEST ZIT DE OORZAAK VAN DE WAPENWEDLOOP" Deze week vijfentwintig jaar geleden, op 13 okto ber 1956, stond een Ne derlandse vrouw in het brandpunt van de publie ke belangstelling. Zij werd die dag beëdigd als eerste vrouwelijke minis ter in de Nederlandse po litieke geschiedenis. Haar rfster let gesprek op haar eerste fcming als minister komt, t ze diep na, alsof ze haar politieke verleden nog de revue laat passeren, isnkomen de herinneringen e weer helemaal voor me iet ging. Ik zat in Rome, lorbereiding.van een con- tie over het lekenaposto- en opeens wordt ik daar >eld door Cals, die toen isionair minister van on- js was. Of ik direct naar rland wilde komen voor mderhoud met Drees. Ik at is dat nou voor onzin? intussen voelde ik na- jk al nattigheid. Tja, mijn eleider Romme had geadviseerd mij in het ve kabinet op te nemen. had er zelf eerst nogal lend tegenover gestaan, vas bang dat-ie aan mij moeilijke tante zou krij- Nou. dat is wel meegeval oor. Ik heb overigens nog s contact met Drees, weet Af en toe ga ik op een 'gmiddag bij hem op de Trouwens, ook een aan- i-collega's uit de kabinet je Quay en -De Jong zie •g-geregeld. Nog elke eer- Ünsdag van de maand de club-De Quay bij el- voor een etentje en iede- iveede maandag van de )d hebben we een soort ie van het kabinet-De Niet iedereen kan altijd sn natuurlijk, maar toch is euk dat die oude banden en bestaan". chrokken minister. Ja, dat viel nogal op natuurlijk, dat was nog nooit vertoond. Ik moest meteen een persconferentie geven. En daar kwam toen al gauw de vraag die ik verwacht had: Vindt u Maatschappelijk Werk niet een departement dat ty pisch voor een vrouw geschikt is? Ik heb toen onmiddellijk gezegd: „Nee. Absoluut niet. Ik had als vrouw net zo goed op Buitenlandse Zaken kunnen zitten en als ik een beetje een financiële knobbel had mee gekregen, had ik Financiën kunnen gaan doen. Op elk de partement moet in principe een vrouw kunnen zitten". Ik ben nog steeds blij dat ik dat toen gezegd heb". „Op het ministerie zelf was men nogal geschrokken. Ze dachten natuurlijk zoiets als: wat hangt ons nou weer boven het hoofd Maar die stemming was gelukkig gauw over. Ik kon uitstekend met m'n amb tenaren opschieten. Ik liet ze in hun waarde en ik liet mer ken dat ik een groot vertrou wen in ze had. Het was alleen moeilijk, als bepaalde ambte naren over een zekere kwestie verschillend dachten. Bij zulke gelegenheden sta je eigenlijk helemaal alleen. Dan moet jij als minister de knoop door hakken: we doen het zus of we doen het zo. Dat zijn momen ten van grote eenzaamheid". Toko Na de kabinetten Drees, Beel en De Quay hield dr. Klompé het voor gezien. Ze keerde te rug naar de kamerfractie van de KVP', waar ze tussen 1948 en 1956 ook al deel van had uitgemaakt. In 1966 echter, na de nacht van Schmelzer („Ik heb daar de allergrootste moeite mee gehad") ging Zijl stra een tussenkabinet forme ren, waarin hij allemaal erva ren ministers wilde hebben. „Toen hij me vroeg mee te doen, stond ik niet te springen, maar Zijlstra heeft me toch weten te overtuigen. „We moeten allemaal ontzettend moeilijke dingen aanpakken. Ik heb echt oud-ministers no dig", zei hij tegen me. Inmid dels was het ministerie van Maatschappelijk Werk uitge groeid tot het ministerie Cul tuur, Recreatie en Maatschap pelijk Werk. maar die toko was mij niet vreemd. Zaken als Cultuur en Recreatie zaten namelijk oorspronkelijk bij het departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen en in het kabinet-De Quay heb ik dat ministerie er maanden lang bijgehad, omdat Cals langdurig ziek was geworden. Goed, ik ging dus CRM doen, maar ik had me voorgenomen er daarna definitief mee te stoppen. Maar daar kreeg ik toch de kans niet voor. De Jong, die na Zijlstra kwam, wilde mij per se ook in z'n club hebben. Dat heb ik toen gedaan, maar toen was het voor mij echt voor het laatst". Minister van staat Mevrouw Klompé werd vrij snel na haar aftreden als mi nister van het kabinet-De Jong door de koningin be noemd tot minister van Staat. Dat is een eretitel, die op dit moment slechts door vijf Ne derlanders wordt gedragen: oud-premier Drees, oud-minis ter van Buitenlandse Zaken Van Klef fens, de voormalige PvdA-leider «Burger, de voor malige vice-voorzitter van de Raad van State Ruppert en tenslotte dus Marga Klompé. „De meeste mensen hebben er geen flauw idee wat dat nou inhoudt, minister van Staat te zijn", zegt ze lachend. „Nou, het is vrij simpel hoor. Het staatshoofd kan ministers van Staat om advies vragen over staatkundige problemen. Het meest bekend is de adviseren de functie van ministers van Staat tijdens kabinetsforma ties. Dat werd tot nu toe uit sluitend gedaan als er sprake was van een ernstige impasse, maar onze jonge koningin heeft bij de laatste kabinets formatie iets heel nieuws ge daan. Waarschijnlijk mede omdat het de eerste formatie was die ze als staatshoofd mee maakte, heeft ze al direct aan het begin van de formatiepe riode adviezen van de minis ters van Staat ingewonnen. naam: M.A.M. (Marga) Klompé. Het zou niet de laatste keer zijn dat ze in het nieuws kwam. Me vrouw Klompé bleek een blijvertje in de politiek. Parlementair redacteur Dick van Rietschoten zocht de nu 69-jarige Verder worden ministers van Staat vaak uitgenodigd om bij de ontvangst van buitenlandse staatshoofden aanwezig te zijn. We mogen dan ook aanzitten aan wat je met een plechtig woord de „avonddis" noemt. Dat is altijd in het paleis op de Dam. Omdat je bij zulke gele genheden in gala moet opdra ven, krijgen we dan een auto met chauffeur ter beschikking. Ach, en tenslotte kun je als minister van Staat van een ka binet het verzoek krijgen om vrouw, doctor in de wis- en natuurkunde, voorma lig scheikundelerares, oud-Tweede Kamerlid voor de KVP en ex-minis ter van Maatschappelijk Werk en later CRM, op in haar Haagse flat voor een gesprek over actualiteit en verleden. een bepaald karwei op te knappen, in één of andere commissie te gaan zitten of iets dergelijks. Dat is mij ook wel overkomen". CDA U bent lange tijd een tegen stander geweest van de tot standkoming van het CDA. Hoe staat u nu tegenover de niéuwe partij? „Ik heb vanaf 1966, toen de eerste plannen ontstonden om Dr. Marga Klompé In haar Haagse flat (foto MILAN KONVALINKA) tot een samensmelting van KVP. ARP en CHU te komen, herhaaldelijk gezegd dat ik het niet zag zitten. Ik was bang dat de identiteit van de KVP ernstig zou worden aangetast. Bovendien dacht ik ook steeds dat het niet haalbaar zou zijn om partijen die zo'n verschil lende achtergrond hadden en ook elk een heel eigen taal spraken, met elkaar te laten fuseren. Later, toen de plan nen wat concreter werden heb ik tegen het KVP-bestuur ge zegd: „Let op mijn woorden, het gaat tien jaar duren eer het zover is". Nou, ik heb dus gelijk gekregen. Er waren toen veel mensen die tegen me zei den: „Hoe kan een oecume nisch ingesteld persoon als jij nu tegen het CDA zijn On zin. De totstandkoming van het CDA had niets met oecu mene te maken. Het was in de eerste plaats een kwestie van: samen ben je groter en dan heb je dus ook meer politieke macht. Het streven om samen een christelijke inspiratie te hebben speelde natuurlijk ook een rol, maar het probleem daarbij was, dat over die inspi ratie zo verschillend werd ge dacht. Aan het eind van de zeventi ger jaren ben ik ondanks mijn bezwaren toch anders over het CDA gaan denken. Ik vond op een gegeven moment dat het er maar moest komen, dat het gedonder afgelopen moest zijn. Het was bovendien onont koombaar geworden, omdat het CDA op het plaatselijke vlak, in de gemeenteraden, al aangeslagen was. Daar func tioneerde het goed. Ook was voor mij van belang, dat KVP. ARP en CHU steeds meer kie zers gingen verliezen. Het CDA moest dan maar een fai re kans krijgen, dacht ik. Maar ja, je ziet nu dat het toch nog steeds wat stroef gaat, hoewel ik dat ook weer niet zo ver wonderlijk vind. Kijk, elke partij heeft vleugels, dat is normaal. Maar als je bijvoor beeld ziet hoe de CDA-Tweede Kamerfractie zich deze zomer tijdens de kabinetsformatie heeft gedragen, dan geeft dat weinig reden tot vreugde. Het belangrijkste waar op dit mo ment aan gewerkt moet wor den, is een duidelijker politie ke lijn. Ik hoop nog steeds, dat wat we tot nu toe met het CDA hebben meegemaakt, be hoort tot de kinderziektes". Geweld Aan het eind van het gesprek laat mevrouw Klompé zich in bezorgde bewoordingen uit over het toenemend aantal ge welddadige acties in onze sa menleving. „Neem nou de krakers. Laat ik dit voorop stellen: Je hebt goeie krakers en slechte krakers. Je moet ze niet allemaal over één kam scheren. Maar waarom moeten sommigen nou zo nodig met geweld hun eisen kracht bij zetten Zo gooi je toch je eigen glazen in Zo kweek je toch geen goodwill Die demon stratie bij Dodewaard laatst, dat vond ik verschrikkelijk. Het had toch gemakkelijk zon der geweld kunnen gaan Zo'n massale vreedzame de monstratie tegen kernwapens, zoals vorige week in Bonn werd gehouden, dat vond ik indrukwekkend! Zo hoort het". DICK VAN RIETSCHOTEN (Van een onzer verslaggevers) DEN HAAG Het Solidari- teitscomité voor de Joden in de Sovjet-Unie heeft gister morgen bij minister van bui tenlandse zaken Van der Stoel aandacht gevraagd voor de zorgwekkende da ling van emigratievergun ningen voor Russische jo den. Voorzitter van het co mité Rabbijn A. Soetendorp noemde het gesprek con structief. Maar over eventue le toezeggingen van de mi nister wilde hij, onder meer omdat de Nederlandse am bassade in Moskou de zaken van Israël behartigt, niets kwijt Het comité trok bij de minister aan de bel, omdat blijkt dat de drie miljoen joden in de Sov jet-Unie de laatste tijd scher per worden vervolgd. Van de drie miljoen joden in Rusland dienden er al 400.000 tever geefs een emigratieverzoek in. De laatste tijd komt daar nog een steeds sterker wordend antisemitisme bij. „In de Sov jet-Unie zijn boekjes in omloop die veel gelijkenis vertonen met de neo-nazi literatuur die in Nederland in obscure boek winkeltjes te koop is", aldus Soetendorp. „Als ik daarin de ontkenning van de moord op zes miljoen joden lees, dan wordt het zwart voor m'n ogen en ben ik niet meer aan spreekbaar". Voor de komende week heeft het solidariteitscomité een de monstratie in Amsterdam op het programma staan, woens dagavond om acht uur 's a- vonds bij het standbeeld van de Dokwerker. Rabbijn Soe tendorp wil geen voorspelling doen over het aantal mensen dat zal komen. „Er moeten veel mensen komen, we moe ten over dit dieptepunt heen". WARSCHAU De Poolse partijleider Stanislaw Kania heeft gisteren de zitting van het centrale comité van de communistische partij geopend met een ongekend scherpe aanval op de vrije vakbond Solidariteit. De anti-socialistische krachten binnen Solidariteit sturen volgens Kania doelbewust aan op een verergering van de economische crisis om vervolgens een greep naar de macht te kunnen doen. Hij verweet Solidariteit alle po gingen tot herstel van de economie te blokkeren. In zijn rede stelde Kania voor in de herfst en winter alle sta kingen te verbieden. Het stakingsrecht is een van de belang rijkste rechten die de vrije vakbond door langdurige stakin gen in de zomer van 1980 heeft verworven. Volgens de Pool se televisie heeft Kania ook gesuggereerd dat de Polen maar moesten afzien van hun vrije zaterdagen. De harde woorden van Kania vallen wellicht te verklaren uit het feit dat binnen de Poolse communistische partij steeds meer kritiek op de partijleider wordt geuit. Het beleid van Kania is te slap en te onsamenhangend en hij is besluiteloos, zo wordt gezegd. Intussen wordt in sommige plaatsen in Polen nog steeds ge staakt uit protest tegen het voedseltekort, terwijl het aantal stakingsdreigingen van plaatselijke afdelingen van Solidari teit nog steeds toeneemt. Weerzien met eerste vliegtuigkaper Raffaele Minichiello (links) krijgt een hand en een schouderklopje van Pietero Guli. Mini- chiell, oud-marinier van de VS was de eer ste man ter wereld die een vliegtuig kaapte. In januari 1969 vloog hij ermee van Los Ange les naar Rome. Op het vliegveld daar werd hij door Guli gearres teerd. Het tweeal was naar de Romeinse tv- studio's gekomen voor opnamen van een pro gramma overvlieg tuigkapingen. (Van onze parlementaire re dactie) DEN HAAG De strategie van het CDA zal er systema tisch op gericht moeten zijn een tweedeling in de politiek te voorkomen, waarop socialis ten, liberalen en Democraten steeds aansturen. Het CDA mag zich niet in een links rechts tegenstelling in de poli tiek laten persen, omdat het CDA daarmee de eigen identi teit op het spel zet. Dit schrijft het CDA-kamerlid Sytze Fa ber in een artikel in het CDA blad CD-Actueel. Faber wijst er op dat de PvdA een klassepartij is, een arbei derspartij en het CDA een volkspartij waarin verschillen- AMSTERDAM Konin gin Beatrix reikt, in aan wezigheid van Prins Claus en Prinses Juliana, op 4 november in de Burger zaal van het Koninklijk Paleis in Amsterdam de prijzen uit aan de door de koninklijke jury voor de vrije schilderkunst be kroonde jonge kunste naars. Elk jaar kunnen jonge Neder landse schilders en schilderes sen die op 1 januari van dat jaar de leeftijd van 30 jaar nog niet hebben bereikt, door het inzenden van drie schilderijen meedingen naar de Koninklii- ke Subsidie voor de vrije schil derkunst. Dit geldt ook voor beeldende kunstenaars tussen 30 en 35 jaar, die niet eerder een koninklijke subsidie heb ben ontvangen en op 1 januari van dat jaar de leeftijd van 35 jaar nog niet hebben bereikt. De prijzen, maximaal zes en groot vijfduizend gulden, wor den door de Koningin beschik baar gesteld en zijn bedoeld als een aanmoediging voor de ta lentvolle schilder bij zijn ver dere ontwikkeling. Naast de kans om door de jury voor een subsidie aan de Ko ningin te worden voorgedra gen, is er de mogelijkheid deel te nemen aan de expositie van de ingezonden werken. Na de prijsuitreiking zal de Koningin een rondgang ma ken langs de bekroonde en overige ingezonden werken, die zijn tentoongesteld. De ten toonstelling wordt van 5 no vember tot en met 15 novem ber in het koninklijk paleis ge houden. de sociale klassen en inko mensgroepen vertegenwoor digd zijn. Een polarisatie met de PvdA zal het karakter van volkspartij van het CDA aan tasten. Hij noemt het verder voor het CDA doodzonde als het een langdurige confronta tie aangaat met een klassepar- tij. Ten aanzien van de tegenstel ling CDA D'66 zegt Faber dat het CDA moet oppassen dat D'66 geen progressieve partij in het centrum van de politiek wordt, waardoor het CDA een conservatieve partij in datzelfde centrum wordt. Faber zegt daarbij, aan de hand van onderzoek, dat er binnen de CDA achterban wel progressief gedacht wordt over inkomensbeleid, kernenergie en kernwapens, maar dat dit binnen de achterban een min derheid is; bij D'66 zijn die op vattingen toonaangevend, zo meent hij. Om de gevaren van een twee deling tegen te gaan meent Faber dat het CDA moet woe keren met het eigen levensbe schouwelijke uitgangspunt. Binnen de christen- democra tie moet er dan ook plaats zijn voor meerdere meningen. „Van aardige gepolijste politici en van een centrum-beleid als vooropgezette bedoeling zal op den duur weinig aantrek kingskracht uitgaan", aldus Faber. Bouwbond FNV wil werkweek van 38 uur UTRECHT De Federatie Bouw- en Houtbonden FNV wil volgend jaar in de cao- onderhandelingen een werk week van 38 uur afdwingen. Deze verkorting van de werkweek zou in de hele bouw- en houtsector ruimte maken voor 10.000 tot 15.000 nieuwe banen. Ook moet het in de bouw mo gelijk worden al op 61-jarige leeftijd via de VUT-regeling op te houden met werken. De arbeidsplaatsen die zo vrij ko men moeten dan door jonge ren worden ingenomen. Aan deze twee vormen van werk tijdverkorting zullen gezien de huidige economische omstan digheden ook de werknemers mee moeten betalen, meent de bouwbond. Arbeidstijdverkorting om nieuw werk te scheppen wordt de belangrijkste eis in 1982. Er zijn in de bouw op het ogen blik zo'n 60.000 werklozen, re den voor de Bouw- en Hout bonden om de achterban voor te stellen werk ondubbelzinnig boven behoud van koopkracht te stellen. Mubarak zuivert Egyptisch leger KAIRO De nieuwe Egyp tische president Hosni Mu barak is vrijwel onmiddel lijk na zijn ambstaanvaar- ding begonnen met groot scheepse zuiveringen in het leger en het overheidsappa raat. Volgens welingelichte bronnen in Kairo zijn dui zenden islamitische funda mentalisten door de veilig heidstroepen gearresteerd. Officiële woordvoerders wei gerden de berichten te bevesti gen of te ontkennen.Sadats op volger Mubarak heeft nadruk kelijk verklaard dat hij geen medelijden zal hebben met godsdienstige extremisten. De genen die gebruik maken van vuurwapens zullen de dood straf krijgen, zei hij. De golf van aanhoudingen komt aan de vooravond van de herope ning van de universiteiten. Op die instellingen hebben de fundamentalisten veel aan hang. Ook zijn hun kandida ten sterk vertegenwoordigd in studentenverenigingen. HEERLEN Minister Van Thijn van binnenlandse zaken heeft zijn waardering uitgesproken voor het optreden van de burge meesters in Zuid-Limburg tegen het ronselen van volmachten voor de gemeenteraadsverkiezingen van woensdag a.s. Hij vindt dat de burgemeesters al het mogelijke hebben gedaan om te voorkomen dat groeperingen profijt trekken van op onregelma tige wijze verkregen volmachten. Strafbare feiten zijn niet ge constateerd. Twijfelgevallen zijn er echter in overvloed. Ruim tachtig procent van de volmachtgevers voor de Heerlense gemeenteraadsverkiezingen (1450 van de 1805) is door burge meester Reinen deze week gevraagd de naam op te geven van degene die zij gemachtigd hebben. Ook is hen gevraagd of zij de volmacht zelf ondertekend hebben. Van de 1450 aangeschreve nen hebben er slechts vijfhonderd geantwoord. Niet bekend is wat nu moet gebeuren met de 950 aanvragen waarop geen toelichting is ontvangen. De gemeente onthoudt zich van uitspraken in verband met een kort geding dat maan dag over de actie van de burgemeester dient. Het geding is aan gespannen door de actiegroep '81 Heerlen-Hoensbroek, een plaatselijke politieke groepering die vindt dat de burgemeester de brief niet had mogen sturen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 9