„Ik kom
snel weer
terug"
-Sl verdrietigs
-de palmares
=li Alcatraz
Jean Toots
Thielemans,
een globetrotter,
maar
„Ik ben van
Nederland
gaan houden"
annfet Brusselse tongval uitgesproken
is doorspekt met Amerikaanse uit-
fen. Geen wonder. Hij woont en
bijna permanent. Om precies te
Montauk, één van de vele voor
van New York. Van daar uit reisde
ings nog naar Hollywood, om er
jlbekende producer Norman Granz
bewerking te verlenen aan de tot-
jming van een prachtige dubbel-el-
"ee* Ella Fitgerald, evenals die van Rita
ig pgedragen aan de beroemde com-
Antonio Carlos Jobim.
;werfas één'van de hoogtepunten uit
rbo^Pbaan- Ja. Norman had een stelle-
lcali»stische muzikanten bij elkaar ge
it po)d Paulinho da Costa, de Brazi-
DierPP percussion, Alex Acuna, de
Ooi«r uit Peru, de Mexicaanse bassist
m Laboriel, trompettist Clark Terry,
list Zoot Sims en een stuk of wat
citatie gitaristen. Ja, en dan Ella, niet
terieen ontzettend vitale vrouw, maar
J steeds bij stem. Een wat bezadig-
juid misschien dan uit haar prille
in, maar nog altijd een stem-perso-
Fantastisch, wat een timing, wat
yoel. We hebben overigens maar
gen over het hele album gedaan,
jseptember van het vorig jaar. drie
borjaar. Eerlijk ik ben er trots op,
fan die session heb mogen deelne-
Erland
fe is dus zijn tweede vaderland ge-
I In het Mekka van de jazz voelt de
Belg zich helemaal thuis. Hij compo-
Een van de groten, die België heeft voort
gebracht is ongetwijfeld André de Boever,
beter bekend als Joe Alcatraz. Deze 35-ja-
rlge Gentenaar is een van de drie in Euro
pa overgebleven ontsnappingsartiesten,
sinds zijn Engelse collega niet méér mag
van de dokter en een vakbroeder uit
Frankrijk een paar weken geleden Is dood
gevallen. Dat gebeurde bij het nummer
met het brandende touw, dat de onver
schrokken Belg eveneens doet.
De laatste tijd Is ook Joe In het sukkel
straatje geraakt en h/J heeft daarover In,
„Humo", het beste van alle Belgische tijd
schriften, zijn hart gelucht. Afgelopen zo
mer maakte de van origine verwarmings
monteur eerst een smak van zeven meter
tegen de kasseien In Gentbrugge en zes
weken later liep hij een hele reeks derde
graads brandwonden op toen hij Iets te
lang In de speciaal voor hem aangelegde
vlammenzee was blijven treuzelen. „Mijn
moeder had er meer pijn van dan Ik", zegt
Joe. „Ze Is me komen opzoeken In het zie
kenhuis, maar ze kon niks zien want Ik was
helemaal omwonden. Ze heeft alleen maar
geschreid".
fn hvf van Kfnmknrkn tot
Zoutenaale, Is Joe Alcatraz een veelge
vraagd kunstenaar. Op braderljen, paar
denmarkten en oogstfeesten mag het pu
bliek hem knevelen met riemen, koorden
en kettingen, waarna hij aan hijskranen en
helicopters bij voorkeur ondersteboven
hangend aan een In de fik gestoken touw
ten hemel vaart, dan wel In een krat ge
spijkerd op de brandstapel belandt of In
een tot de rand gevulde waterkan het dek
sel op de kop geschroefd krijgt.
„Kom d'r maar uit Joe", roepen de men
sen dan. En even voordat de elementen
hem te grazen hebben kunnen nemen
heeft de lepe Vlaming alle knopen, gespen
en sloten losgemaakt en klautert of springt
hij naar een veiliger positie om met een
droevige uitdrukking op het besnorde ge
laat de hulde van de toeschouwers in ont
vangst te nemen-
Gevraagd naar de artistieke betekenis van
zijn prestaties zegt Joe: „Ik word wel eens
verward met een boelenkoning. Dat Is
nogal ambetant, want we zijn wel familie
van elkaar, maar een ontsnappingsartiest
Is hoger. Een boelenkoning Is een straat
artiest, die wat drinkgeld krijgt van een
handvol passanten. Als Ik ontreed loopt de
hele stad te hoop en rukken de pompiers
uit met ladders en spuiten. Ik breng iets
bizonders. Dat trekt meer volk dan altijd
die zesendertig Roemenen die volksdan
sen".
De tegenslagen, die hij afgelopen zomer te
verwerken kreeg waren op zichzelf trou
wens niet uitzonderlijk in zijn verre van
smetteloze loopbaan. Jaren geleden had
hij voor zijn allereerste vertoning reeds de
grootste weigerachtigheid ondervonden
van politie en kraanverhuurbedrijven. Lan
ge tijd bleek geen private ambulance-
flenst bereid om mee te werken, tot ten
slotte toch een Gentse firma in hijsinstalla-
tles het voldoende plezant oordeelde om
de voor de gelegenheid In eer Amerikaan
se dwangbuis gepropte Jongeman omhoog
te trekken. Toen hij op aarde terugkeerde
konden de uitgenodigde Journalisten
(mensen waren er niet) vaststellen hoe Joe
met uitpuilende ogen, een tweemaal te
groot donkerpaars hoofd, en overgelukkig,
door zijn knieën zakte.
Ronduit vervelende herinneringen bewaart
de meesterontsnapper aan een feestavond
van Nederlandse zeeverkenners, die hem
met een sleepkabel van twintla meter te
lijf gingen. „Ze zijn drie kwartier bezig ge
weest met knopen. Ik was ingepakt gelijk
een worst. Ze hadden me net zo goed In
de kelder kunnen gooien en een betonnen
muur voor de deur gieten", zei Joe. „Ik
zei: jongens, jullie hebt gewonnen, pak me
maar weer uit. Daar waren ze een half uur
mee zoet. Ik zag er schabouwelljk uit. Mijn
bloed was niet meer normaal en ze moes
ten 37 pleisters leggen".
In Antwerpen ging ooit ook het nummer
met de zU< compleet de mist In ten over
staan van honderden kijkers, onder wie de
procureur des konlngs en de bestendig
gedeputeerden. Joe vindt het nog altijd
een mooi nummer. Ze rollen Je met kettin
gen gebonden in de zak, knopen die dicht
en doen er nog een zak overheen die aan
de andere zijde wordt toegebonden. Maar
ingevolge een recent bedrijfsongeval prik
ten die keer de schilfers van Joe's bekken
In zijn blllevlees en kon hij geen kracht
zetten. „Ik lag daar maar te duwen en te
trekken maar dat ding verroerde niet en
telkens schoot die pijn naar mijn lies. Ik
bleef nog een tijdje stil liggen en riep toen:
doen Jullie hem maar open".
Ja. er staat veel verdrietigs geschreven in
de palmares van Alcatraz. Zo zou de dap
pere Belg graag nog eens aan de Eifelto-
ren hangen, want die ene maal was geen
succes. De mensen, die waren toege
stroomd vermits er een zot aan de toren
hing, konden de ontsnapplngsact niet zien,
omdat Joe nissen een paar stalen balken
kwam te bengelen. „Er stond daar in die
H-balk bovendien een meter regenwater
en daar lag Ik hulpeloos in te spartelen".
Verantwoordelijk voor zijn (herhaaldelijke)
pech is het wettig gezag, dat wel wielren
ners langs ravijnen laat suizen maar een
eerlijk ontsnappingskunstenaar het werk
belet. Joe Alcatraz geeft echter niet op. Hij
is In onderhandeling met het Atomium in
Brussel en zou graag ook eens onderste
boven een ontsnapping doen aan zo'n lan-'
ge witte stok voor de boeg van een groot
schip dat door het kanaal naar Oostende
vaart.
Het zit er voorlopig niet in, zodat Joe zich
in vorm houdt met oefeningen thuis aan
de zolderbalk. „Als Je het daar kunt. dan
kun je het ook aan de kabelbaan In Di-
nant".
MARC DE KONINCK
Indringende, bindende muzikale
kracht.-
maal niet verloochenen."
briljant
Coltrane dus het grote voorbeeld van
Thielemans?
„Absoluut. Melodisch probeer ik hem al
tijd te volgen, zoals hij speelde tijdens zijn
samenwerking met Miles Davis en in de
daarop volgende Giant Steps-periode. Dat
is niet eenvoudig. Coltrane is voor mij een
ander woord voor briljant. Zonder hem
zou ik nooit geworden zijn wat ik nu ben.
En dank zij hem kan ik nu andere muziek
maken. Want van de pure jazz alleen kon
ik in mijn eerste Amerikaanse jaren niet le
ven. Daarom heb ik bij het filmaanbod van
Quincy Jones ook nooit gezegd: .Sorry,
Quincy, ik speel alleen Coltrane.' Had ik
nooit het grote publiek bereikt. Bovendien,
door die andere muziek heb ik datzelfde
publiek kennis laten maken met de jazz,
wqht wat ik ook speel, mijn jazzy-inslag zal
altijd te horen zijn."
Toots Thielemans, momenteel nog min of
meer gekluisterd aan zijn ziekenhuisbed in
New York, dankt overigens aan een ander
ziekbed, heel vroeger thuis bij zijn ouders,
achter hun Brussels café, zijn niet te even
aren vaardigheid op de mondharmonica.
„Mijn eerste instrument was de gewone
accordeon, de trekpiano. Op mijn derde
jaar speelde ik al in de zaak van mijn ou
ders. Later, toen ik eens langdurig ziek
was, raadde men mij aan het ook eens op
de mondschaaf te proberen. En dat lukte.
Van jazz wist ik toen nog niet veel. Dat
kwam pas rond mijn achttiende. Ik hoorde
Django Reinhardt en dus wilde ik tevens
gitaar leren spelen. Weet je overigens, dat
ik een keer in de Londense Ronnie Scotts
Club tegelijk op gitaar en mondharmonica
heb gespeeld? Met mijn linkerhand deed
ik de vingerzetting op de gitaar. Eddie
Marshall tokkelde'de snaren. Mijn rechter
hand bestuurde de chromatische mond-
schaver. We speelden het succesnummer
van Stevie Wonder, „Isn't she lovely". De
mensen braken de zaal af."
Voorlopig echter zal Jean Toots Thiele
mans alweer tevreden zijn als hij op één
instrument kan spelen.
KEES JAGERS
zal voortzetten, dat Thielemans zijn
Nederlandse toernee met het kwintet
van Dizzy Gillespie (november,
december, januari) normaal zal
kunnen afwerken, valt echter nog te
bezien. Voorlopig heeft manager
Wim Wigt daarvoor als mogelijke
vervanger de Cubaanse saxofonist
Paquito D' Rivera ingehuurd, maar
de hoop lijkt gewettigd, dat Toots
het staartje van die Nederlandse
toernee alsnog zal kunnen maken.
-.Pleziert het me niet, dan pak ik mijn gitaar. Dan komt het plezier vanzelf weer terug.
neert en speelt er filmmuziek, begeleidt
veel. commercials en concerteert er met
beroemdheden van allerlei pluimage. Toch
kijkt hij elk jaar verlangend uit naar zijn
mogelijke uitstapje naar Europa. Naar Ne
derland. Waarom?
„In Nederland ben ik nu eenmaal beter
bekend dan in België. Toch heeft het ook
bij jullie vrij lang geduurd eer er werk
kwam. Dat was pas nadat ik in 1962
„Bluesette" gecomponeerd had. Daarna de
muziek voor „Turks Fruit". Willem Duys
nodigde me toen uit voor de „Vuist". Het
bleek een uitstekende commercial. Ik trad
regelmatig op in het radioprogramma
„Sesjun" en ik ging platen maken met Rita
Reys en Rogier van Otterloo. Ja en ten
slotte kwamen de concerten. En dat wor
den er gelukkig nog steeds meer. Ik ben
van Nederland gaan houden".
„Toots" zegt het niet als,een loos compli
ment. Hij meent het. Zoals hij ook bijzon
der graag in Zweden speelt. Hij houdt nu
eenmaal van landen, waar muzikaal talent
als het ware voor het oprapen ligt. Dat ook
heeft van hem een jazz-globetrotter ge
maakt. Al jong maakte hij zijn eerste over
steek naar The States. Na in de na-oorlog-
se jaren langs Amerikaanse legerclubs in
Duitsland te hebben gezworven, het ach
terland van zovele Europese jazzmusici,
vloog hij in 1947 vanuit Brussel naar New
York, om zich daar aanvankelijk nog aar
zelend tussen de jazzgrootheden van die
tijd te voegen. Twee jaar later was hij er
weer. Als deelnemer aan het vermaarde
Paris Jazz Festival. Voor hem de werkelij
ke start van zijn huidige carrière.
doorbraak
„Toen mij in 1950 door Benny Goodman
gevraagd werd om met zijn orkest een Eu
ropese toernee af te werken, wist ik het
pas zeker. Ik wilde permanent in Amerika
gaan wonen en werken. Vergis je niet. Dat
was in die jaren een hele stap. Maar het
lukte. Zes jaar op rij speelde ik in het com
bo van George Shearing. Daarna was ik
rijp. Quincy Jones, met wie ik veel platen
had gemaakt, trok me naar de film. Ik
maakte met hem de soundtracks voor de
„Midnight Cowboy" en „The Gettaway"
met Steve McQueen. Sommige jazzmusici
kunnen dat niet goed verdragen. Ze vin
den die muziek te commercieel, te gladjes.
Het heeft me nooit gedeerd. Ik houd van
muziek en ik geloof, dat je alle soorten
muziek goed kunt interpreteren, al blijf ik
natuurlijk op de eerste plaats jazzmuzi
kant.
„Anderzijds houden dergelijke uitstapjes
je wakker. Ik vond het dan ook heerlijk om
aan „Turks Fruit" van Jari Wolkers en aan
„Salut l'Artiste" met Marcello Mastroianni
mee te werken. Het scherpt je muzikale
denken. Je leert er je instrument wel beter
door beheersen en, wat wellicht nog be
langrijker is, Ik heb plezier in het maken
van allerlei soorten, muziek. De ene keer
een stuk ter gelegenheid van de openstel
ling van de Brusselse Metro, een tribute
(eerbetoon) aan mijn geboortestad dus,
dan weer een voor een film- of tv-commer-
cial. Welk thema ik ook speel, er zal altijd
iets in terug te vinden zijn van mijn per
soonlijk idool, tenor-saxofonist John Col
trane. Mijn jazzy-karakter laat zich nu een-
r|de|en in Den Haag: „Ik ben beter bekend in Nederland dan in België"
vermaarde Manhattan Hospital
d i ije 73ste Straat in New York
Jean „Toots" Thielemans al
rastberaden aan zijn mogelijk
ile herstel. De beroemde 59-
Belgische jazzmusicus (gitaar,
'oornamelijk mondharmonica),
ige week zondag in zijn
in Montauk Point door een
e werd getroffen, gelooft,
j|s de hem begeleidende artsen,
in een spoedige come-back op
het concertpodium. Met slechts
lichte verlammingsverschijnselen aan
de linkerhand en -voet is hij er, naar
het lijkt, goed afgekomen en zal er
geen blijvende invaliditeit zijn. Zelfs
lijkt het erop, dat de kleine Belg
binnen afzienbare tijd zijn
mondharmonica weer zal kunnen
bespelen.
Öf het genezingsproces zich zo snel
'ORK Jean Toots Thielemans
»ver niet over hetgeen hem veertien
geleden plotseling overkwam. Niet
it feit, dat er toevallig een bevrien-
aanwezig was op het moment dat
ite verschijnselen van een ineen-
zich voordeden. Niet over het feit,
snel toegediende bloedverdunnen-r
"idelen ernstige trombose in de her-
aanlvoorkwamen. Zijn leven was mu-
leven is muziek. Zelf ziet hij zich
als een bescheiden onderdeel daar-
[AOidus wenst hij slechts te praten over
riftdde. de muziek, de jazz.
bieiat van Harvey Siders, bekend jazz-
aan) van „Downbeat", naar aanleiding
Jt Mantery Jazz Festival in 1972:
was voor mij het absolute hoogte-
an Monterey. Ik schaam me er niet
im te bekennen, dat er tranen in
gen kwamen tijdens zijn vertolking
y Brown's „Brown Ballad". De laat-
ir, dat me zo iets aangrijpends over-
was toen ik Nina Simóne „I love
irgy" hoorde zingen. Waarschijnlijk
het geheim van Toots: zijn indrin-
bindende muzikale kracht. Hij haalt
enselijke gevoelens uit die piepklei-
dharmonica."
llimlacht en reageert haast fluiste-
Harvey kan mooi schrijven. Weet
irec i jazz. En Nina Simone zingt inder-
lusijetoverend mooi. Dat is waar. Maar
om mijn muziek....?" Even is het
een diepe zucht en vervolgens op
Je tl/male stemvolume: „Ik kan er niets
;n len, maar ik kan nu eenmaal niet zo
rSCtegen dergelijke lovende woorden.
ndPjk. ze doen me wel iets. Ze beroe-
ver'. Ik hecht er veel waarde aan, heus,
jofOch—
ggen het me zo vaak. Dat ik popu-
n, beroemd. Maar ik vraag er niet
doe er niets voor; zo lang het me
3rd ik die mensen dan ook
meneer, dag madam". Ple-
dan zal ik me waar-
i en m'n mondschaaf
>i- iarmonica) of mijn gitaar pakken.
DGiimt het plezier vanzelf weer terug,
rsial life."
lijst!
btepunt
