We staken niet voor geld en niet voor onszei
KUNST/ BUITENLAND
9?
Nobelpri js Litera tuur
voor Canetti
Janis Ian
schittert
voor
koel
publiek
Radio-nieuwsdienst wil
wel, maar kon niet werkf
E«en ronfeenkaslen
s'Kh,s
«K&szêSöss*
•33BS««w
"II
G* geniaalst
2700.
snelle heslisJt^ëd Voor
rnmm mi ,Sfi- m-
KI. 13)846
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 16 OKTOBER 1981
HILVERSUM „We staken
niet voor geld en niet voor
onszelf. We doen het puur
voor andermans werkgelegen
heid". Geconfronteerd met de
vraag of de mensen in het
land die trouw hun omroepbij
drage betalen al die stampij
nou wel aan hem verdiend
hebben, toont de NOS-techni-
cus zich bepaald in zijn wiek
geschoten. Zijn omroep-colle-
ga's, net als hij hedenmorgen
naar gebouw De Delta in Hil
versum gekomen om zich te
laten registreren voor een uit
kering uit de stakingskas, val
len hem bij: „En bovendien:
waarom zou je wel mogen sta
ken als je bij het openbaar ver
voer werkt, maar niet als je bij
de omroep zit?".
Dat de actie doorging verna
men de stakers gisteravond
dankzij de pijlsnelle berichtge
ving van hun collega's van
KRO's Brandpunt. En dankzij
het feit dat de bonden de on
derhandelingen afbraken toen
deze actualiteiten-rubriek juist
was begonnen. Afgesproken
werk, zou je denken, als je niet
beter wist. Of NOS-commissa-
ris Kees Spaan in wezen niet
gelijk heeft als hij de oorzaak
van het conflict bij de vorige
CRM-minister Gardeniers
zoekt? Vanachter een relaxen
de kop koffie: „De omroep-
bonzen hadden haar blokkade
van de extra werkgelegenheid
nooit mogen accepteren".
Kiem
De kiem van de omroep-peri-
kelen ligt in de 1 januari
jongstleden van kracht gewor
den loonmaatregel, die ook
voor de 5000 omroepmedewer
kers met zich meebracht dat
2 van de prijscompensatie
werd ingehouden. De toenma
lige minister van sociale zaken
Albeda tekende daarbij aan
dat het geld dat de werkgevers
aldus bespaarden, gebruikt
kon worden om nieuwe banen
te creëren. De vakbondsmen
sen in omroepland zagen daar
wel heil in. Gerekend over de
loonsom van alle omroepvere
nigingen samen betekende die
twee procent 8,5 miljoen gul
den en daarvan kan je 120 ar
beidsplaatsen betalen. Het
NOS-bestuur, dat de omroep
verenigingen als het ware
overkoepelt en namens de om
roepverenigingen de arbeids
voorwaarden vaststelt, dacht
er net zo over. De teleurstel
ling kwam toen de verant
woordelijke minister Garde
niers liet weten dat de NOS en
de daarin vertegenwoordigde
VARA, AVRO. KRO etc. die
8,5 miljoen alleen in 1981 zelf
mochten houden. In 1982 en
later zou de rijksoverheid dat
bedrag gewoon zelf houden.
„Dat betekent dat we dat geld
maar één keer kunnen uitge
ven en het dus niet kunnen
aanwenden om nieuwe, vaste,
medewerkers aan te trekken",
zo stemden de meeste omroep
verenigingen in met de con
clusie van NOS-commissaris
economische zaken Kees
Spaan. De Omroepbonden
echter (van FNV, CNV en
Unie BHLP) meenden dat Hil
versum het vonnis van minis
ter Gardeniers niet zo klakke
loos moesten aanvaarden. Dat
men er protest tegen moest
aantekenen en het geld tóch
besteden aan nieuwe banen.
Dat werd de steen des aan
stoots bij de (nu dus nog steeds
niet afgesloten) cao-onderhan
delingen voor 1981. Toen het
NOS-bestuur namens de
omroepverenigingen bleef
weigeren, gingen de vakbon
den met acties dreigen.
Ander potje
De door het NOS-bestuur op
touw gezette besprekingen van
gisteravond hadden tot doel de
bonden alsnog tegemoet te ko
men. Maar dan uit een ander
potje. Dit jaar namelijk mogen
de omroepverenigingen van
de overheid 0,5 meer uitge
ven dan de circa 700 miljoen
die ze vorig jaar ter beschik
king hadden. „Uit die halve
procent kunnen we 40 extra,
vaste, arbeidsplaatsen schep
pen", zo hield NOS-bons Kees
Spaan gisteravond voor aan de
delegatieleider van de vakbon
den Ab Engelsman. „Verder
zien we kans uit de totale be
groting zoveel geld vrij te ma
ken dat we nog eens 40 man
extra kunnen aanstellen, maar
dan is de koek ook op".
Antwoord van Ab Engelsman:
„Dat potje van die 0,5 waar
mee de begroting mag groeien,
staat hier niet ter discussie.
We zijn hier gekomen om de
2 korting op de prijscom
pensatie van 1 januari jongstle
den in werk te vertalen. Maar
we willen niet halsstarrig zijn.
Met 100 extra, vaste arbeids
plaatsen hoe dan ook gefi
nancierd plus tijdelijk werk
ter waarde van vier miljoen,
gaan we als vrienden uit el
kaar".
Kees Spaan: „Nee, dat kan
niet. Als wij als omroepen dat
wel doen, geven we geld uit
dat we niet hebben
Ab Engelsman, tijdens een
schorsing tot de overige dele
gatie-leden: „Jongens, we
moeten naar Brandpunt".
STOCKHOLM De Nobelprijs
voor de literatuur is dit jaar toege
kend aan Elias Canetti, een Joodse
schrijver van Spaans-Duitse af
komst, die in 1905 in Bulgarije is ge
boren. Canetti, die de Britse nationa
liteit heeft, is vooral beroemd gewor
den door de in 1935 verschenen ro
man „Die Blendung", waarvan in
1967 een Nederlandse vertaling ver
scheen onder de titel „het martyri-
um".
In die moralistische roman houdt Ca
netti zich bezig met achtergronden,
oorzaken en gevolgen van het fascisme.
Hetzelfde thema behandelde de auteur
in het fylosofisch-psychologische werk
Masse und Macht" (1962). Canetti
schreef ook enige toneelstukken.
De Zweedse academie onderscheidde
Canetti met de prijs als blijk van er
kenning voor „zijn oeuvre dat de ken
merken draagt van een ruime blik,
rijkdom aan ideëen en artistieke
kracht". De prijs, waaraan dit jaar een
geldbedrag is gekoppeld van een mil
joen Zweedse kronen (ca. 450.000 gul
den), wordt op 10 december in Stock
holm uitgereikt.
De academie zegt in haar motivering
onder meer: „De in ballingschap leven
de, zich wereldburger voelende schrij
ver Canetti heeft één vaderland en dat
is de Duitse taal. Die is hij trouw geble
ven en vaak heeft hij zijn liefde voor
de meesterwerken van de Duitse litera
tuur getoond. Zo heeft hij er nadrukke
lijk op gewezen wat Goethe voor hem
betekend heeft".
Canetti's uitgever in Frankfort zei dat
boeken van de in Ruschuk (Bulgarije)
geboren, nu 76-jarige schrijver, gepubli
ceerd zijn in 17 landen, waaronder de
Verenigde Staten, Tsjechoslowakije en
Israel.
Het in literair opzicht opmerkelijkste
boek van Canetti is zijn roman „Die
Blendung", die in 1935 verscheen. Dit
werk vormt, aldus de academie in haar
overwegingen „een soort inleiding op
de grote studie over oorsprong en vor
ming van massabewegingen en de ke
ten van reakties die zij oproepen, die
hij in 1960, na tien jaar research, publi
ceerde onder de titel „Masse und
Macht".
„Masse und Macht" vormt het meester
werk van een man met een encyclope
dische kennis, die een eindeloze hoe
veelheid gedachten weet te wijden aan
het gedrag van de mensen als onderde
len van de massa. Door in het bijzonder
te kijken naar primitieve volkeren en
hun mythen en legenden, probeert Ca
netti het wezenlijke van massabewe
gingen bloot te leggen.
Canetti is de eerste schrijver die een
vol miljoen Zweedse kronen (447.400
gulden) ontvangt, het recordbedrag dat
dit jaar voor de Nobelprijs is vastge
steld, naast de onschatbare eer en het
prestige die de prijs met zich mee
brengt.
De 18 leden van de academie, die haar
kandidaten, beraadslagingen en stem
mingen strikt geheim houdt, zou dit
jaar meer verdeeld zijn geweest dan vo
rig jaar, toen de prijs werd toegekend
aan de uitgeweken Pools-Ainerikaanse
schrijver Czeslaw Milosz.
Het jaar daarvoor ging de onderschei
ding naar de Griekse dichter Odysseus
Elytis en in 1979 werd hij toegekend
aan de uitgeweken Pool Isaac Bashevis
Singer, die in het Yiddisch schrijft.
Alle prijswinnaars die de laatste jaren
door de academie zijn uitverkoren heb
ben met elkaar gemeen, dat zij buiten
kleine literaire kring nauwelijks be
kendheid genieten.
DEN HAAG Pas toen Ja-
nis Ian voor een tweede toe
gift het podium betrad, be
gon het publiek in de zo
goed als uitverkochte Prins
Willem Alexanderzaal van
het Nederlands Congresge
bouw mee te klappen. Dat
was niet zo vreemd, want
die toegift was Fly Too
High, een nummer waarmee
de Amerikaanse zangeres
nog niet zo lang geleden de
hitlijsten bereikte.
Het publiek was ook eigenlijk
niet voor een avondje meehos-
sen en -deinen gekomen. Janis
Ian produceert voornamelijk
luisterliedjes waar je in een
ontspannen sfeer naar moet
luisteren. Ze heeft namelijk
een hoop te vertellen. Helaas
ging gisteravond een deel van
de teksten verloren omdat de
band de grieperige Ian, over
stemde. Dat de Amerikaanse
zangeres last had van deze in
België opgelopen ziekte, was
tijdens het concert weinig te
merken. Alleen aan het einde
van het ruim een uur durende
optreden, haalde ze de hoge
noten niet helemaal en zaten
er een paar lelijke valse tus
sen. Het koele publiek had
toen echter al genoten van een
gevarieerd programma, waar
in diverse muziekstylen de re
vue waren gepasseerd. De
kleine Janis Ian is een veelzij
dig talent, dat al haar teksten,
waarin onder meer haar min
derwaardigheidscomplex en de
eenzaamheid tot uiting wordt
gebracht, zelf schrijft Bij het
componeren schrikt ze niet te
rug voor country western,
jazz of funk. Begeleid door een
uiterst bekwame, vier man
sterke band van multi-instru-
mentalisten kon ze dan ook al
die stylen laten horen. Ze ging
op het einde van Get Ready
To Roll zelfs even als een ech
te rock-gitariste te keer. Licht
door de knieën gebogen tover
de ze een solo tevoorschijn, die
de moeite waard was. Dat de
bescheiden geluidsinstallatie
niet het volume kon produce
ren, dat hardrockgroepen
meestal gebruiken, was daarbij
geen hinderpaal. In het eerste
half uur van het concert speel
de Janis Ian voornamelijk
electrische gitaar op de opener
Partylights na. Daarna wissel
de ze de piano en akoestische
gitaar af voor het wat meer ro
mantische deel van het uitge
balanceerde programma. Ze
speelde onder meer nummers
als At Seventeen, City Har
bour Lights en Jesse. Janis
Ian, die tussen de nummers
wat verlegen stond te lachen
en niet veel zei, geeft nog ne
gen concerten in Nederland.
HANS PIËT
De onderhandelingsdelegaties bij de omroep tegenover el
kaar: links de afvaardiging van de bonden, rechts die van de
NOS onder leiding van economisch commissaris Kees Spaan.
Van der Louw
Wat de huidige CRM-minister
André van der Louw van dat
alles denkt? Kan hij het besluit
van zijn voorganger niet onge
daan maken en de 8,5 miljoen
gulden ook over '82 en volgen
de jaren aan Hilversum toe
kennen? Kees Spaan: „Ik heb
de bonden voorgesteld om sa
men naar Den Haag te gaan
en het Van der Louw voor te
stellen. De minister zelf had
daar ook wel oren naar".
Ab Engelsman: „Aan zo'n
driehoeksoverleg kunnen we
niet beginnen. Dat schept een
precedent. Dan moeten we
voortaan elke keer dat we' een
conflict met de Hilversumse
werkgever hebben, naar Den
Haag om het daar te gaan uit
leggen".
Wat allemaal niet wegneemt
dat Spaan en Engelsman het
er roerend over eens zijn dat
er in Hilversum vooral in het
technische vlak te weinig han
den beschikbaar zijn om het
werk allemaal soepel te doen
verlopen.
Een NOS-technicus, vanmor
gen in gebouw De Delta: „De
NOS voorziet in bijna alle
technische behoeften van de
omroepverenigingen. Vooral
bij ons is er een schrijnend te
kort aan mensen. Werkweken
van zes dagen zijn voor ons
heel normaal en we krijgen
nauwelijks de kans om onze
vakantie op te maken. We
hebben allemaal tientallen da
gen reserve".
WILLEM SCHEER
(Vervolg voorpagina)
HILVERSUM Bij de ingang van het
NOS-complex werd vanmorgen gepost
door stakers, die pamfletten uitdeelden
aan het personeel dat wel naar binnen
ging. In die pamfletten werd opgeroepen
deel te nemen aan de staking. Enkele
stakers hadden spandoeken met onder
meer de tekst „Spaan je kunt wel gaan".
De man in kwestie, Kees Spaan, de eco
nomisch commissaris van de NOS, zei te
geloven dat toch vrij algemeen gevolg
werd gegeven aan de stakingsoproep.
De opiroep werd wel genegeerd door de mede
werkers van Teletekst en de Wereldomroep,
waarvan de uitzendingen normaal doorgingen.
De redacties hadden het standpunt ingenomen
dat men als journalist eigenlijk niet aan een sta
king kann deelnemen en ook met de techniek
waren er geen problemen. Om de pagina's van
teletekst op het beeldscherm te krijgen zijn
nauwelijks schakelingen nodig. Alles gaat haast
direct op het scherm, aldus projectleider Wim.
Stokla.
Van het plan van de meerderheid van de re
dactie van de Radionieuwsdienst ANP om op
elk uur nar het tijdsein mededelingen te doen
van de staking kwam niets terecht. Formeel
had de directie van het ANP de nieuwslezers
verboden de boodschap voor te lezen. Maar ook
als die nieuwslezers dat wel hadden willen
doen was het niet gelukt, want voordat zij om
zeven uur hun mond konden open doen waren
de zenders al uit te lucht.
De directie van het ANP, die op dit vroege uur
naar Hilversum was getogen, gaf de redactie
ook formeel opdracht nieuwsbulletins te blijven
vee
maken. „Want als er technici zijn diejj^
len werken kunnen we gewoon uitz
maken", aldus hoofdredacteur-diref^
Lichtenveldt. Niet gestaakt werd in iet
ook door het NOS-Journaal. Kort na
kwam bij de radionieuwsdienst een Li.
ploeg van het Journaal binnen om dh«-
mes te maken. L/l
De drectie van het ANP wilde ook nil
op een door een van de stakingsleider!
mogelijkheid om ieder heel uur op HiS
de uitzending van bijzonder belangrijlj
de stakingsleider noemde de proble
het kabinet-Van Agt uit te zenden]
veldt: „Wij willen alleen normale uitzL
maken, maar worden helaas niet i
heid gesteld dat te doen".
Het resultaat van het ontbreken van II
nieuws manifesteerde zich direct bij J
nische nieuwsdienst van het ANP zelf
kort na zeven uur al nauwelijks meei*
ken. f
Het hoofdbestuur van de Nederlanq
kunstenaarsbond heeft zijn leden
geadviseerd niet aan de acties deel I
Als reden gaf het bestuur op dat het rl
raadpleegd door de andere bonden vp
acties werden begonnen. Veel leden i
orkesten zijn lid van de deze bond.
De Evangelisch Omroep is verontl
over de acties. „Als vakbondsleiders^
manier hun wil wil opleggen aan i
landse media en met name het de onafl
ke omroeporganisaties onmogelijk uil
den, dan zijn we in de Nederland op f"
anarchie. Als de overheid geen uitzi
kan garanderen waar de EO recht op if
gens de omroepwet, omdat vakbondei
dat er moet worden gestaakt, dan word
een eigen zender te bouwen", aldus di
onderieli^waMfezeïSlen nie'aan mode
lf»en Cfe" doorT
hamers van hen, die dd/faS9ewee*t in de
h°nft!e%genan iederSevai niet wakker
*°or dit mooie
stuk
door U te betalen
"""9 1000,-
aanbieding06'6" er we'bi' zeggen, dal de
'Uiv
