hijmgenootschap stelt vraag
aar zin van het bestaan
l||
Extra bezuinigingen op
salarissen ambtenaren
ilinisters knokken lustig door
Vliegen als
een vogel
met ultra-
lichte Eagle
Bt*
ATERPOLO IN EEN ONDOORZICHTIG NATUURBAD
IIJDRAGE
ZIEKTEKOSTEN
ERZEKERING
&DRDT BELAST
Politiek
Partij
Parlement
NENLAND
LODSE COURANT,
ZATERDAG 10 OKTOBER 1981
ok,w
S., ki|
ie.ni ECHT Kan er een
en. fc jgrijkere vraag ge-
'lo"" worden dan die naar
[Jn van het leven? Dé
van alle tijden, alle
ren en alle mensen,
weer gesteld,
weer beantwoord
geest van de tijd, de
j zate 'ur ê°dsdienst.
3 i ize tijd, waar het le-
in het Westen voor
mensen van de wieg
an het graf verzekerd
Bwat de eerste levens-
eften betreft, stijgt
aantal zelfdodingen,
symptoom dat de
naar de zin van het
negatief beant-
fjS d wordt. We hoeven
met half-geopende
om ons heen te kij-
t om hen te zien, die'
h'aan hun bestaan,
- er dat honger of pijn
deel is. Maar ook an-
situaties treffen we
Dagboeken van man
en vrouwen die tij
de tweede wereld-
in de concentratie-
in onder het juk van
lazi's door moesten,
ons mensen die in
""'^htloze situaties over-
i, vooral omdat ze
zin in hun leven za-
Ziekte en armoede,
erg en van welke om-
dan ook, steeds weer
Iin we toch ook men-
tegen die zin in hun
n zien en hun leven
Iwerkelijk zinvol we-
te maken.
laag houdt het Thijmge-
chap eer» symposium in
:ht rond het thema „zi-
aring in de hedendaagse
ur". Als motivering voor
euze van dit thema spre-
de organisatoren van „het
oeden, sterker nog, de in-
lat veel mensen van-
onze Westerse
.het" leven als zinloos
i". Een zevental weten-
verschillende
line's belichten het on-
'erp vanuit hun eigen in-
valshoek. Een wetenschappe
lijk onderzoek, waaruit zou
moeten blijken dat. de tegen
woordige mens in het Westen
inderdaad zijn bestaan minder
zinvol vindt dan pakweg der
tig, vijftig of honderd jaar ge
leden, is nooit verricht. Toch
nemen de wetenschappers die
op het symposium spreken dit
gevoeglijk aan. De verklarin
gen voor deze toestand zijn
uitgebreid en vullen elkaar
aan. Een lange rij analyses
passeert de revue. Slechts een
enkeling waagt het voor zich
zelf en anderen in de richting
te wijzen waar de zin van het
bestaan gezocht moet worden
en komt dan uit bij (het geloof
in) God.
Lange tijd hebben de meeste
mensen vanuit hun geloof de
zin van hun leven gezocht en
gevonden. Het leven na de
dood als compensatie voor een
hard en moeilijk leven in dit
ondermaanse. Die zekerheid
brokkelde voor velen af. J. de
Valk, hoogleraar sociale filoso
fie in Rotterdam, benadrukt
de sociale aspecten van „ziner
varing". „In onze samenleving
moet de individuele mens ech
ter zelf de zin van zijn bestaan
zoeken; de samenleving als ge
heel helpt hem daar niet bij,
en ook de verschillende maat
schappelijke instituties bieden
minder houvast dan voor
heen". Het leven is er in dat
opzicht niet gemakkelijker op
geworden. Echter: „Indien ie
mand in onze tijd een bepaalde
zin aan het leven weet te ge
ven (kan) van hem of haar ge
zegd worden dat deze zinge
ving waarschijnlijk meer zijn
of haar persoonlijk „eigen
dom" is dan dit vroeger het
geval zou zijn geweest".
Maar voordat iemand aan die
„zingeving" toe is, heeft hij al
heel wat meer hobbels moeten
nemeh dan zijn voorouders.
Minder dan hen zijn we, aldus
De Valk, bereid om ons be
staan te zien als onderdeel van
een groter geheel. Het leven is
individualistischer geworden.
Het naast elkaar bestaan van
verschillende culturen, die alle
op een eigen manier zin aan
het bestaan geven, brengt de
mensen in verwarring. De spe
cialisatie van arbeidsproces
zorgde ervoor dat het resultaat
van de eigen arbeid nauwe
lijks meer zichtbaar is. Door
de overvloed aan införmatie
Prof. Haarsma: godsdienst verliest Invloed
op allerlei gebied vermindert
het vermogen het belangrijke
van het minder belangrijke te
scheiden. Allemaal factoren
die vooral ook de jongeren ra
ken. De zelfdodingen en de
pogingen daartoe stijgen, aldus
prof. K. van de Loo, hoogle
raar klinische psychologie.
Vooral in de leeftijdsgroep van
15- tot 25-jarigen. Een situatie
die hij toeschrijft aan gevoe
lens van eenzaamheid en
machteloosheid.
„Dagelijks valt waar te nemen
hoe jongeren, die per definitie
expansief, vernieuwingsdriftig
en toekomstgericht zijn, zich
stuklopen op de huidige over-
georganiseerde wereld van de
ouderen in onze cultuur. Zij
krijgen vaak, te vaak geen of
nauwelijks gehoor. Zij zijn te
dikwijls roependen in de
woestijn. De aldus ervaren
machteloosheid in de aanpas
sing van zichzelf en de veran
dering in de maatschappij be
tekent voor meer jongeren dan
vroeger een verhoogde risico
factor inzake suïcidaal ge
drag".
Drs. F. van Rijt, cultureel an
tropologe, wijst op het onbeha
gen en het gevoel van zinloos
heid bij vrouwen die in een
mannenwereld moeten leven.
„Het lijkt me zeer zinnig dat
vrouwen een fundamentele
kuituur- en maatschappijkri
tiek leveren èn alternatieven
bieden voor een leefbare we
reld. Ze zouden in de weten
schap een ander mensbeeld
kunnen inbrengen dat meer
met de werkelijkheid overeen
komt dan het beeld dat nu in
sociale wetenschappen wordt
gehanteerd voor mannen en
vrouwen".
Wat maakt het leven dan zin
vol? Een uiterst persoonlijke
aangelegenheid. Prof. J. Mi-
chels, hoogleraar verpleegge-
neeskunde in Nijmegen, ver
diepte zich in het probleem.
Aan de hand van ervaringen
met zieken, de bestudering
van kampliteratuur en de the
orie van Maslow ontwierp hij
een volgorde van menselijke
behoeften. Die gaat uit van
primaire behoeften als eten,
drinken, slapen en het zonder
pijn willen leven tot zaken als
vrijheid, menselijke ontplooi
ing, humor, kunst en charitas.
Het bijzondere aan zijn bevin
dingen is wel, dat volgens hem
deze volgorde niet voor ieder
een geldt. Allereerst kunnen
religieuze overtuiging of idea
lisme de hele behoeftenreeks
door elkaar rammelen. Voor
beelden van mensen die hon
ger lijden of pijn verduren
voor geloof of overtuiging,
staan bij iedereen wel in het
geheugen. Maar ook het stre
ven naar bezit en macht kun
nen het rijtje van Michels door
elkaar halen. Een tweede as
pect dat Michels naar voren
brengt is dat de gezonde mens
en de zieke mens de zin van
het leven anders ervaren. De
gezonde acht de menselijke
ontplooiing het hoogste goed,
de vrijheid blijkt een voor
waarde voor menselijk geluk.
De werkelijke behoeften van
door omstandigheden sterk be
perkte mensen staan precies
omgekeerd op de prioriteitsbe
paling van de gezonde.
Als enige spreker gaat prof. F.
Haarsma, hoogleraar pastoraal
theologie en leider van de
werkgroep die het symposium
van het Thijmgenootschap
voorbereidde, dieper in op de
positie van katholieken en de
rol van de godsdienst bij het
ervaren van zin in het leven.
Hij neemt daarvoor als uit
gangspunt een van de vragen
die katholieken gesteld werd
bij het onderzoek „Opnieuw
God in Nederland". Op de
vraag wat uiteindelijk zin
geeft aan het leven bleven
deze geënquêteerde katholie
ken onder het landelijk ge
middelde met de keuze voor
kerk en godsdienst. Boven het
landelijk gemiddelde lagen de
katholieken als het ging om
gezondheid, hobby en plezier.
Met hun antwoord naar de zin
van het leven staan de katho
lieken daarmee dichterbij de
buitenkerkelijken dan bij an
dere christenen. Haarsma con
cludeert daaruit, dat de gods
dienst als zingeving bij katho
lieken nog steeds aan invloed
verliest. Hij vreest dat er spra
ke is van uitholling en ver
vlakking van katholiciteit,
daarmee de opvatting verwer
pend dat een en ander gezien
kan worden als een aanzet tot
de vorming van een nieuwe
katholieke identiteit die dich
ter bij de identiteit van de
doorsnee Nederlander ligt.
Een opvatting die de socioloog
G. van Tillo verdedigd heeft.
De rol die Van Tillo de kerk
wil geven is die van „maat
schappelijk geïntegreerde"
kerk. Een kerk met als functie
de ingewikkelde leefwereld
begrijpelijk, aanvaardbaar en
zinvol te maken. Het aanbie
den van sociale en politieke
ethiek door de kerkleiding.
Hoewel Haarsma de gedachte
niet verwerpt, zal deze „oplos
sing" volgens hem uiteindelijk
geen zoden aan de dijk zetten,
zolang politiek en mystiek niet
gecombineerd worden. De sa
cramentele symbolen en de li
turgie moeten dichter bij de
belevingswereld van de men
sen gebracht worden. En daar
mee komt Haarsma op het
punt dat de uiteindelijke zin
van het leven ligt bij God. Al
leen met God kan het leven
zinvol zijn. Haarsma's redene
ring daarbij is dat ieder stre
ven het leven zin te geven te
gelijkertijd het tegenoverge
stelde oproept. De mens is niet
in staat dit dilemma te over
winnen. Dat kan alleen een
Goddelijke macht. Voor
Haarsma is dat geen reden om
de handen in de lucht te ste
ken en alle pogingen op te ge
ven het leven zinvol te maken.
Juist het streven van de mens
naar een zinvol bestaan blijkt
voor hem het bewijs voor de
aanwezigheid van God.
HARRY COERVER
3ke
inti
JEN HAAG Van de
rn® mbtenaren zal een gro-
itenjer aandeel in de bezui-
ligingen worden ge-
aagd dan tot nog toe
verd gedacht. Het kabi-
let werkt nu ook aan
'oorstellen om voortaan
«lasting te gaan heffen
'er de vergoeding die
ij krijgen voor hun ziek-
ekostenverzekering. De
xtra bezuinigingen zijn
lodig om het aandeel dat
ie ambtenaren leveren
[elijk te laten zijn aan
ombuigingsbed rag
dat door de sector van de
sociale zekerheid moet
worden opgebracht.
Hiermee wordt voldaan aan
een paragraaf uit het regeer
akkoord. Daarin werd de
verdeelsleutel van de ver
schillende bezuinigingen
vastgelegd tussen de ambte
narensalarissen, de sociale
zekerheid, de sector volksge
zondheid en de rijksbegro
ting. Uit de voornemens van
het vorige kabinet rolde ech
ter een veel hoger bedrag
voor de sociale zekerheid (1,9
miljard) dan voor de ambte
narensalarissen (1,2 miljard),
terwijl in het regeerakkoord
was afgesproken dat beide
een gelijk steentje zouden bij
dragen. Een van de strijd
punten in het kabinet is de
afgelopen week geweest hoe
veel het departement van
Den Uyl (Sociale Zaken en
Werkgelegenheid) minder
zou hoeven te bezuinigen en
hoeveel Binnenlandse Zaken
(Van Thijn) extra zou moeten
bijdragen.
Sociale Zaken heeft nu 500
miljoen laten vallen en deels
doorgeschoven naar Binnen
landse Zaken. Dat betekent
dat de afbouw van de toesla
gen op bovenminimale
(WAO-)uitkeringen van voor
1979 niet zal plaatsvinden. De
ambtenaren moeten daar
echter het offer van een
voortaan belastbare vergoe
ding voor ziektekostenverze
keringen voor brengen. Dat
komt bovenop de voorgeno
men inbouw van het reste
rend deel van de AOW in
hun pensioenen, zoals dit
door het vorige kabinet in de
begroting was voorgesteld.
De tijdsklem en de onenig
heid binnen het kabinet over
het te voeren beleid zullen er
ook op deze punten voor zor
gen dat volgende week welis
waar aankondigingen zullen
worden gedaan, maar tegelijk
met de regeringsverklaring
nog geen uitgewerkte voor
stellen op tafel zullen worden
gelegd. Het ziet er zelfs naar
uit dat minister Van Thijn
(Binnenlandse Zaken) voor
lopig zijn toevlucht zal moe
ten nemen tot een financiële
truc om 900 miljoen aan be
zuinigingen veilig te stellen.
Dat kan door op voorhand de
rijksbijdrage aan het Alge
meen Burgerlijk Pensioen
fonds (ABP) met 2,5 procent
te verminderen. Dat percen
tage en bedrag corresponde
ren met de opbrengst van de
voorgenomen verdere in
bouw van de AOW in het
overheidspensioen.
Nog altijd zijn alle hobbels
voor de regeringsverklaring
en het Kamerdebat daarover,
volgende week, niet uit de
weg geruimd. Wel is over
een aantal hoofdlijnen van
het sociaal-economische be
leid een redelijke overeen
stemming bereikt. Gisteren is
de hele dag druk gecijferd
om te proberen, de gedachten
waar de ministers het over
eens zijn te vertalen in con
crete beleidsvoornemens, die
de komende weken aan het
parlement moeten worden
gepresenteerd. Een woord
voerder van het kabinet ver
wachtte dat ook vandaag
hieraan zal worden besteed.
De Eagle begint zijn vlucht
LELYSTAD Onlangs heeft de Rijkslucht
vaartdienst het licht op groen gezet voor een
geheel nieuwe vliegsport, waarbij men met
behulp van ultra-lichte toestelletjes het lucht
ruim kan kiezen. Een sport die in Amerika en
Engeland al waanzinnig populair is, maar in
Nederland tot nu toe verboden was. Ook nu is
dit onbekommerd verkennen van het lucht
ruim aan beperkingen gebonden, maar de
Koninklijke Nederlandse Vereniging voor de
Luchtvaart is druk aan het onderhandelen
over het instellen van een brevet, zodat voor
deze vliegende vogels dezelfde regels gaan
gelden als voor de kleine burgerluchtvaart.
Intussen wordt de enige importeur voor de hele Benelux,
Windmill Aerolights in Lelystad, overspoeld met aanvragen
voor die lichtgewicht vliegtoestellen. Reden voor dit bedrijf
om aanstaande zaterdag een soort open dag te houden voor
belangstellenden, die vanaf 16.00 uur in de hangar van vlieg
veld Lelystad één van die toestelletjes, de Eagle, kunnen be
wonderen. Als het weer het toestaat wordt er tevens een de
monstratie van dit superlichte, opvouwbare éénpersoons-
vliegtuigje gegeven.
Dit vliegende produkt lijkt nog het meest op een vliegende
fiets en geeft de bestuurder het uiterlijk van een roofvogel.
Het is speciaal bedoeld voor de recreant. Omdat er nog geen
vliegbrevet voor nodig is en men aan een paar uur vlieger-
varing genoeg heeft, zou het best een zeer populaire hobby
kunnen worden. Dat is althans de verwachting van de vier
jeugdige oprichters van de firma in Lelystad.
De goedkeuring van de RLD heeft in een paar weken geleid
tot de verkoop van een groot aantal Eagles. „De belangstel
ling is ongelooflijk!", zegt Jan Hoogendam, één van de op
richters van Windmill Aerolights. „Geen wonder, want met
de Eagle Microlight wordt vliegen weer een bijzondere erva
ring. Je kunt rustig zweven in de thermiek of zacht zoemend
genieten van een werkelijk onbelemmerd uitzicht".
De Eagle is een uitgekiend, volledig uitgetest ontwerp en
heeft in de praktijk bewezen goed te voldoen. Tot nu toe was
het toestelletje alleen te bewonderen op vliegshows, maar
daarbuiten mocht het geen meter de lucht in. Toch heeft het
bij één gelegenheid al bewezen dat het behalve recreatief
ook praktisch nut heeft. In juni werd de Eagle namelijk drie
dagen lang ingezet boven de viskwekerij in Lelystad als af
schrikmiddel tegen de aalscholvers. De resultaten bleken
zeer hoopgevend.
Het enige wat je nodig hebt om met dit vliegtuigje te mogen
vliegen is een weiland en schriftelijke toestemming van de
eigenaar. Bovendien moet de burgemeester van de betreffen
de gemeente er geen bezwaar tegen hebben. In een straal
van vijf kilometer kun je dan je gang gaan tot een hoogte
van 100 meter. Het toestelletje vliegt zo'n 50 km. per uur op
slechts vijf liter benzine. Er zijn een paar types verkrijgbaar
die variëren van ongeveer 16 tot 19 duizend gulden, inclusief
een vliegopleiding.
CORRY VIS
HAAG „Het is nu
het eerst dat ik Joop van
meemaak. Hij is een
i hè". Dit zei een debute-
Tweede-Kamerlid voor
"dA deze week in een ge-
over zijn politiek leider,
den Uyl, tevens minis-
sociale zaken en werk-
nheid. Ho ho, nu niet
dellijk conclusies trek-
Want met „beest" wordt
geval iets anders bedoeld
at de gewone Nederlan-
tonder verstaat. Het ka-
wilde er zoveel mee
als: een doordouwer,
om geen enkele reden
n afhouden van wat hij
uwt als absoluut nood-
Vandaar dat er in de
n deze informant tege-
doorklonk van verte-
bor mensen, die niet uit
s<Kalistisch nest komen,
ligt dat anders. Aangezien zij
de noodzaak van Den Uyls
streven niet altijd geheel on
derschrijven, zien zij het op
treden van de PvdA-chef vee
leer als een perfecte imitatie
van een buitengewoon grim
mige bulldog, die nooit meer
loslaat als hij iets tussen de ka
ken heeft. Dat gevoel van
scherpe tanden in het been
hebben inmiddels nogal wat
bewindslieden in het toch nog
geen maand oude kabinet.
Zelfs een man als Joep de Rui
ter (CDA), die als minister van
justitie toch weinig met Den
Uyl te maken zou moeten heb
ben, is zich bij zijn partijgeno
ten komen beklagen. „Die
man bemoeit zich werkelijk
overal mee," zei in kleine
kring een zeer verbaasde De
Ruiter. En die heeft van de
dame en heren in de minister
raad toch niet bepaald de lang
ste tenen
Bij Jan Terlouw (economische
zaken) was het méér dan ver
bazing. Op een kennismaking
bijeenkomst met de parlemen
taire pers liet de vroegere
D'66-aanvoerder weten dat hij
kribbig was, wel vermoedende
dat zijn woorden natuurlijk de
volgende dag in de krant zou
den staan. De ergernis van
Terlouw had betrekking op de
In het openbaar gedane uit
spraken van Den Uyl over za
ken die toch echt tot de porte
feuille van economische zaken
behoren. Het beste voorbeeld
daarvan was de opmerking
van de PvdA-leider dat de
staat per jaar zo'n anderhalf
miljard meer zou moeten krij
gen uit de verkoop van aard
gas en -olie.
Ook Den Uyls geestverwanten
erkenden dat zoiets niet be
paald bevorderlijk is voor het
goed houden van de sfeer tus
sen PvdA en D'66, die zich
toch beschouwen als eikaars
natuurlijke bondgenoten.
„Maar", werd eraan toege
voegd, „Joop moest op de een
of andere manier duidelijk
maken dat hij niet terug kan
waar het zijn werkgelegen
heidsplan betreft". Daarmee
bedoelde men dat het optreden,
van Den Uyl noodzakelijk is
voor 's mans eigen ziel. Dat hij
in één kabinet is gaan zitten
met mensen als Van Agt en
Van der Stee, die in zijn ogen
vier jaar lang een verfoeilijk
beleid hadden gevoerd, daar
voor moet hij, hoe dan ook,
een rechtvaardiging kunnen
geven. De be^te manier om dat
te doen is uiteraard het voor
de dag kunnen komen met een
plan, dat op kórte termijn veel
extra werkgelegenheid schept.
Het vorige kabinet liet zich
daar immers weinig aan gele
gen liggen. Dat richtte zich in
feite alleen op de lange ter
mijn, dat wil zeggen het verla
gen van de lasten voor het be
drijfsleven, in de verwachting
dat daardoor uiteindelijk de
economie weer gezond zou
worden en er dan vanzelf
nieuwe banen zouden komen.
Vuiltjes
Dit soort fundamentele tegen
stellingen tussen wat men zou
kunnen noemen Uylisten en
Agtianen bestaat uiteraard nog
altijd. En dat is dan ook de re
den dat het op dit moment nog
altijd niet zeker is wat voor
soort regeringsverklaring de
minister-president maandag
middag om twee uur zal gaan
afleggen. Want hoewel men
het in hoofdlijnen eens is
er ligt immers het regeerak
koord moeten er nogal wat
vuiltjes worden weggewerkt.
Eéïi hebben we er al genoemd
(het staatsaandeel in de win
sten van de oliemaatschap
pijen), maar zo zijn er nog
vele. Een andere is de behan
deling van de mensen met een
minimum-inkomen. De Agtia
nen menen dat er geen enkele
reden is hen anders te behan
delen dan anderen. Als ieder
een achteruit moet, dan bete
kent dat ook iedereen. Nee,
zeggen de Uylisten, de mini
mumlijders hebben zo weinig
dat daar niets vanaf kan. Dus
heeft de minister van SoZa/W
het voorstel gedaan de minima
op te trekken met anderhalf
procent. Dat kost echter zo'n
anderhalf miljard gulden per
jaar en dus was de reactie van
Fons van der Stee, de minister
van financiën, voorspelbaar:
Neen
Maar het is nu ook weer niet
zo dat in de ministerraad de
messen op tafel liggen. Den
Uyü heeft namelijk ook een
aantal dingen gezegd, die de
harten in het CDA verwarm
de. Zo vindt nu ook hij ook dat
de miljarden, waarmee hij de
werkgelegenheid wil vergro
ten, vooral terecht moeten ko
men in de marktsector, dat wil
zeggen de producerende be
drijven, die geld in het laatje
brengen. Te denken is aan het
stimuleren van activiteiten op
het gebied van de micro-elek-
tronica en van energiebespa
ring.
„We waren verbijsterd. Bijna
in één nacht bleek hij te zijn
bekeerd. We hoorden nauwe
lijks meer iets over de quartai
re sector (dienstverlening die
door de overheid wordt be
taald, zoals maatschappelijk
werk, opbouwwerk e.d.)", al
dus een christen-democraat.
En ook is Den Uyl bereid iets
aan het ziekteverzuim te gaan
doen, door het invoeren van
vijf wachtdagen en door het
leggen van een heffing op het
ziektegeld.
Wedstrijd
Het kabinet zal er dan ook wel
uitkomen, al duurt het dan
nog even. Voor, Van Agt kan
het daardoor in zoverre ge
makkelijk worden dat hij wei
nig anders zal behoeven te
doen dan het houden van een
betoog, waarin de problema
tiek van vandaag alleen in al
gemene termen wordt behan
deld. Zo zou dan fraai verbor
gen kunnen blijven dat, zoals
bij waterpolo in een ondoor
zichtig natuurbad, er onder de
oppervlakte hevig en soms een
beetje gemeen geknokt wordt.
Maar eigenlijk is dat ook weer
niet zo bijzonder, bij een ver
bond, dat twee van de drie
partijen van het begin af aan
hebben beschouwd als een
wedstrijd met onbekehde
speeltijd. rik in 'T HOUT
