Besloten vergaderingen
rijzen weer de pan uit
•ƒ►-*
Caesar heeft ruimte nodig
STAD/REGIO
Mata Hari had haar
eerste „affaire"
op de school van
Wiebe Haanstra
LEIDSE COURANT,
ZATERDAG 10 OKTOBER 1981 PAG [sfï
MARGREETZELLE WttS TOEN NOG
GEEN „OOG VAN DE DAG", MAAR
HET ZAT ERAAN TE KOMEN
mm
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
IMM
Mata Hari in Leiden; de
Sleutelstad heeft ook de
„achtergrond" van
verdachte gevormd. In deze
weken van teevee-genot
rond de figuur van de
danseres, courtisane en
(vermeend spionne „Oog
van de dag" want dat
betekent de Maleise naam
Mata Hari zo zittend
.voor de beeldbuis, met het
oog op Josine van Dalsum,
zullen weinigen zich
realiseren, dat Mata Hari
enkele jaren in Leiden
heeft doorgebracht. Ze was
toen nog het meisje
Margreet Zelle, dat aan de
Vliet de grondslag legde
voor een tumultueus leven.
Kort maar hevig moet het
zijn geweest, in Leiden. En
zelfs postuum heeft het
Margreet Zelle, alias Mata
Hari, alias mevrouw
MacLeod, nog bijna
compromitterend
doorgewerkt. Niemand
minder dan de huidige
Leidse gemeente-archivaris,
mr. Downer, werd bii haar
nagedachtenis betrokken,
toen hij in 1972 ere-lid werd
van de stichting „Mata Hari
Museum", bij welke
gelegenheid hij tevens
toegang verkreeg tot de
„Mata Hari-
goudensleutelclub". Mr.
Downer en een sleutelclub:
een vreemdere combinatie
is nauwelijks denkbaar, en
waarschijnlijk heeft de
archivaris de hem
toegekende versierselen
ogenblikkelijk
geretourneerd.
De heer Downer werd,
jaren geleden, door zowat
Jan en alleman opgezadeld
met
opsporingswerkzaamheden.
Men was op zoek naar het
reilen en zeilen van
Margreet Zelle uit
Leeuwarden tijdens haar
Leidse periode. Het was
namelijk zo, dat een voogd
van Greetje, een meneer
Visser uit Sneek (wat komt
dat koud en koel over), het
16-jarig meisje als interne
leerling plaatste op de
Leidse Kweekschool. Dat
was eind 1892. Waarom
redelijk intelligente
Margreet Zelle nu zo nodig
bewaarschooljuffrouw
moest worden, vermeldt de
historie niet Maar het was
wel meteen goed raak met
haar.
Een levensbeschrijver van
Mata Hari, H. W. Keikes,
roert een en ander aan:
„Margreet is een knappe
meid en ze ziet er ouder uit
dan de meeste meisjes van
haar leeftijd, en de
directeur van de Leidse
school, Wiebe Haanstra
dat zal geen Fries zijn;
tuurlijk wel is daar
blijkbaar niet tegen bestand.
Het betekent overigens wel,
dat Margreet pijlsnel van de
school verdwijnt en dan in
huis komt bij haar oom
Taconis in Den Haag.
Margreet heeft de
romantische leeftijd van
In 1917, het jaar waarin
Zelle als Mata Hari tw;
vierde Wiebe Haanstra
in Leiden.
zeventien jaar bereikt. In
1895, nadat de wereld voor
haar is ingestort, opent zich
voor Margreet de poort naar
het Grote Leven en zij holt
naar binnen. De
gebeurtenissen volgen
elkaar in een
adembenemend tempo op.."
Nu de feiten. Onaangedaan
en waarheidsgetrouw
vermeldt het Leids
bevolkingsregister, dat
Margaretha Geertruida
Zelle (die in 1876 werd
geboren) van 2 november
1892 tot 7 juni 1895
ingeschreven was op het
adres Rapenburg 133, het
adres van de kweekschool.
Bijna drie jaar was ze er
leerlinge, al dan niet ijverig.
Daar had je de school van
Haanstra; in 1867 opgericht
als Kweekschool voor
Bewaarschoolhouderessen.
Vanaf de oprichting
fungeerde er de
hoofdonderwijzer
Wybrandus Haanstra,
geboren op 2 december 1841
te Oosterwierum, gemeente
Baarderadeel. Frieser kon
het niet. Een winterkind,
dat veel zomers had
meegemaakt, totdat hij in
1925 te Leiden overleed.
Friese doorzetter, die aan de
Vliet 8 groots werk heeft
verricht. Jarenlang was zijn
school de enige
kweekschool voor
voorbereidend onderwijs in
Nederland. Hij woonde met
zijn gezin vlakbij, aan de
Vliet nummer 12. In 1882
werd de school een
dagschool en Haanstra werd
de eerste directeur, tot 1922.
Wiebe paste een
gemoderniseerde vorm van
oud-leerlinge Margreet
Franse kogels kreeg,
gouden ambtsjubileum
Fröbels onderwijssysteem
toe, en met succes. De
methode Haanstra werd
nationaal en internationaal
befaamd. Nu vindt men aan
de Vliet nog de
Opleidingsschool voor
Kleuterleidsters.
Maar Margreet Zelle wierp
een smet op het instituut en
deszelfs mannelijke
leerkrachten. De knappe
Greet had zichzelve niet in
de hand. Daarvan vindt
men echter niets terug in
het archief van de
Haanstra-school, dat thans
berust bij het Gemeente
Archief van Leiden aan de
Boisotkade. Een kloeke
verzameling van
ingekomen en verzonden
stukken, notulen,
grootboeken, bestekken en
akten, examenwerk. Maar
geen syllabe over Margreet
Zelle.
In 1963 schreef vanuit zijn
kamer in het Amsterdamse
Amstel hotel (minder kon
het niet) de verdediger en
biograaf van Mata Hari,
Sam Waagenaar een jaar
later verscheen zijn boek
„De moord op Mata Hari"
een brief naar het Leidse
Gemeente Archief. Zijn
vaste adres bevond zich in
Italië, maar Waagenaar
speurde in Nederland naar
Margreet Zelle, in alle rijks-
en gemeente-archieven.
Sam Waagenaar dan wilde
weten, hoe het in Leiden
Margreet was vergaan. Op
die kweekschool. Het enige
dat hij wist was de reden
van haar weggaan: „een
liefdesaffaire tussen haar en
hetzij een der leraren, hetzij
met de directeur dier
school". Dat was Wiebe
discreet in de doofpot te zijn
gestopt. Er kraaide verder
geen haan naar, laat staan
een Haanstra. Maar mr.
Downer verrichtte zijn
informatieve plichten zo
goed als mogelijk was, en
hij berichtte aan de
stichting wat hij wist, al was
dat weinig. Het Museum
was zo erkentelijk, dat de
heer Downer het ere
lidmaatschap voor '73 kreeg
toegekend, „voor de
bewezen diensten",
inclusief die toegang tot de
goudensleutelclub, „met
rechten en een versiersel".
In '75 waren cineasten al
doende met het
voorbereiden van „de film
documentaire" en een
fotoboek over Mata Hari, en
ook zij klopten bij het
gemeente-archief aan. Met
het steeds maar schaarse
resultaat. De heer Downer
wès al ere-lid, en de
cineasten konden hem niets
meer bieden. En daar zitten
we nu, met Mata Hari, het
Oog van de dag. Greetje, die
volgens Waagenaar en
anderen niet de kogel heeft
verdiend, maar eerder het
Legioen van Eer. Mata Hari
en Wiebe Haanstra: wat
kan het toch vreemd lopen
in deze wereld. Leiden is
nooit de stad van Mata Hari
geworden; dat is
Leeuwarden, en daar zitten
ze mooi opgescheept met
een „verloren dochter", die,
vergaan in haar graf bij
Vincennes, na een
twaalfvoudig schot, op
eerherstel wacht. Toen ze
net verloofd was MacLeod,
schreef ze hem: „Roze zijde
staat me bijzonder mooi
omdat ik zoo donker ben".
PVDA-FRACTIELEIDER WASSENAAR: Ik
in
Haanstra dus, en volgens
ooggetuigen (maar dat moet
wel jaren later zijn geweest)
helemaal niet zo
appetijtelijk eruit ziend.
Toen Margreet zijn kweek
in opschudding bracht, was
hij de 50 al gepasseerd. Wie
verleidde wie Het meisje
Zelle was amper een maand
uit Leiden weg, toen ze zich
verloofde met de lompe
praalhans MacLeod. Dat
ging allemaal in
sneltreinvaart, in een tijd
dat men nog niet aan tempo
dacht.
Waagenaar was zeer
begerig naar eventuele
details omtrent deze
kwestie. Het Leidse archief
berichtte hem, nagenoeg
per kerende post, dat het
onderzoek naar M. Zelle
„geheel negatief" was
gebleven. Hoe men ook
gezocht had, de naam Zelle
kwam onder de namen der
leerlingen in de
jaarverslagen van 1891 tot
en met 1894 niet voor.
Inmiddels had Waagenaar
wel het genoegen gehad,
een ontmoeting te hebben
met „een oude Leeuwarder
dame (87 jaar)", die met
Greetje op de schoolbanken
had gezeten en die destijds
ook nog berichten van haar
ontving uit Leiden. „Het
was wel degelijk
Haanstra..." Op zijn school
zaten toen 73 leerlingen,
waaronder 22 intern. Maar
Margreet Zelle werd niet
genoemd.
Ook de stichting „Mata Hari
Museum", Zwijndrecht,
toonde belangstelling voor
de Leidse jaren van Zelle,
maar ving eveneens bot.
Greetje Zelle schijnt tijdig
Caesar Is een erg lieve Ierse Setter.
Het meisje Mata Hari.
WASSENAAR De ge
meente Wassenaar heeft
de vredige rust van beslo
ten vergaderingen de laat
ste maanden weer opge
zocht. Alle fractieleiders
vinden echter dat het nu
toch te gek wordt. J.C.M.
Greep (PvdA): „Ze rijzen
de pan weer uit". C. van
Rij (CDA): „Er wordt te
snel naar het middel van
een besloten vergadering
gegrepen". En K.W.
Nieuwzwaag (VVD): „Ja,
het moet wel minder"!'
Het college gaat nu ook
„rekening mee houden"
met deze geluiden en
heeft beterschap beloofd.
R.A. Nieuwenhoven, D'66-
raadslid, ageerde als eerste te
gen het gebrek aan openbaar
heid. Hij deed dat bijna een
jaar geleden en onlangs merk
te hij in een vergadering cy
nisch op: „Kunnen we nog
even in beslotenheid verder
gaan anders vallen we deze
week zo uit de toon". De hele
week bevatte namelijk beslo
ten commissies. „Het gaat om
de publieke zaak", aldus Nieu
wenhoven. Ook C. van der
Heiden (Onafhankelijke Par
tij) vindt dat de mensen er
recht op hebben om te weten
wat er besproken wordt. Een
enkele uitzondering daargela
ten: Als het om persoonlijke
zaken of grond- geldtransac
ties gaat kan een besloten ver
gadering op z'n plaats zijn.
cent) zou nog een gunstig e'
zondering zijn.
Toppunt
Vrijblijvend
Maar nu wordt de veilige,
rustgevende en vrijblijvende
beslotenheid teveel gezocht.
Van Rij: „Het moet niet de
spuigaten uitlopen. Er zijn
wethouders die misschien den
ken: „Hij besloten, o, dan ik
ook maar". Vooral wethouder
J.K. van Dingstee van techni
sche diensten (ruim 45 procent
besloten vergaderingen vol
gens de turflijst die door Nieu
wenhoven wordt bijgehouden)
schijnt een rustige vergade
ring, zonder „lastige" journa
listen en zonder publiek te
prefereren. Nieuwzwaag wil
ter verdediging van deze wet
houder nog aanvoeren dat ziin
portefeuille bijvoorbeeld
grondaankopen en dergelijke
bevat Ook burgemeester K.
Staab is niet afkerig van een
„gezellig onderonsje", hij
scoort met bijna 50 procent al
thans hoog op de lijst. Wethou
der H.F. Dijkstal (Onderwijs,
Cultuur en Recreatie, 29 pro-
>rzit_
>P
Uiteraard duren de opei
vergaderingen langer,
toppunt" was volgens
echter de besloten comn
Maatschappelijke Vooi
gen. De antwoorden op
sche PvdA-vragen over d
brekkig functionerende
theekdienst werden toen
handeld. „Volstrekte onzi
dat besloten te doen",
mevrouw Van der He
Overigens is juist Maatsi
pelijke Voorzieningen vri
den besloten, in 15 pri
van de gevallen. Ook eei
sloten vergadering over
gemeentekantoor had vo
sommigen makkelijk open
kunnen zijn. „Maar het co
had blijkbaar nog niet all
een rijtje", aldus
Nieuwzwaag. Andere
ten maken echter wel
minder gebruik van de
tenheid. Maar
Wassenaar gaat nu in
val zijn leven beteren,
leiding van
Staab wordt nu
minder besloten kan
vergaderd.
MARTIN
ir1
b ekl
T:
h
LEIDEN De hond van
deze week is een zeer op
vallend exemplaar. De
eerste indruk bij het aan
schouwen van de hoog op
zijn poten staande vier
voeter kan niet anders
dan tot de conclusie lei
den, dan dat het een ple
zier moet zijn om hem in
huis te hebben. Caesar
luidt zijn naam en hij doet
die naam eer aan. Caesar
heeft een keizerlijk uiter
lijk, vetederend, wat voor
al wordt veroorzaakt door
zijn donkere, roodbruine
vacht en lange haren aan
poten en groot formaat,
wat triest omlaag hangen
de oren.
Voor de kenner moge het dui
delijk zijn: Caesar is een Ierse
Setter. Hij is anderhalf jaar
oud. Caesar heeft een paar
moeilijke weken achter de
rug, zo zat hij in het asiel en zo
had hij weer een nieuwe baas.
Begin september werd hij bij
het asiel afgeleverd door zijn
baas die met spijt in zijn stem
vertelde, dat hij Caesar moest
afstaan. De reden was dat hij
in een appartement in een
hoge flat woonde en Caesar
niet alleen kon laten. Caesar
kan daar niet tegen, zo betoog
de hij.
Een paar dagen later ging Wil
Tiele, de beheerder van het
asiel, op vakantie en zijn tijde
lijke vervanger bleek niet
goed op de hoogte van de ei
genschappen van de Setter. Zo
werd Caesar een paar dagen
later aan een nieuwe baas ge
holpen, die echter óók in een
flat woonde. „Hij ligt zo rustig
in zijn hok," zei hij nog toen
hij Caesar uit zijn hok haalde.
Helaas bleek de Setter niet zo
rustig toen hij een paar uur al
leen werd gelaten. Bij zijn
thuiskomst, ontdekte de spiks-
plinter nieuwe eigenaar van
Caesar dat de hond erin ge
slaagd Was het bankstel vak
kundig te slopen. De bood
schap van Caesar was duide
lijk, hij gruwelt van een flat.
Zo maakte hij weer een enkele
reis asiel. Toch is Caesar een
erg lieve hond, een slecht ka
rakter heeft hij zeker niet. In
tegendeel, hij is een echte
goeierd. Hij kan tegen autorij
den en is lief voor kinderen.
Alleen: hij is en blijft een Ierse
Setter. En Ierse Setters hebben
de ruimte nodig. Een Setter
moet de kans krijgen om veel
te lopen en te rennen in een
bos of aan het strand. Een flat
is echt uit den boze. Caesar
verdient nu eens een baas die
hem die kans geeft, want hij
begint zich steeds minder op
zijn gemak te voelen met on
geveer elke week een verhui
zing. Een huis met een flinke
tuin waar het beest veel de
buitenlucht in kan, zou al een
goede oplossing zijn. Caesar
moet bij iemand terecht ko
men die verstand heeft van
Setters, die weet wat het is om
dergelijke hond in huis te ha
len. Als dat niet gebeurt, zou
dat alleen maar slecht voor
Caesar zijn.
Rest nog een karaktereigen
schap van Caesar te vermel
den: hij houdt niet van katten
en kleinvee zoals cavia's.
Dinkey
Vorige week stond was er
geen „Hond zoekt huis" op
deze pagina. Beestenspul had
het asiel door zijn voorraad
heen geholpen. Bij het stukje
dat deze situatie beschreef,
stond een foto van twee hon
den die nog maar een paar da
gen in het asiel zaten. Dinkey,
net wit/zwarte hondje van on
bekende afkomst, is zo toch
aan een nieuwe baas gekomen.
De spaniel zit nog zijn hok.
In de toekomst minder besloten vergaderingen in raadhuis „De Paauw".
Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriel or
„Hond zoekt huls". In deze rubriek wordt een hond (o '9'
soms ook wel een kat) beschreven die in het asiel ver t d
blijft om daar een zekere dood tegemoet te gaan... tenzl nu
het dier een goed tehuis vindt. De in de rubriek beschre- or
ven honden zijn óf gevonden, óf door hondenbezitter! j
naar het asiel gebracht. Ze worden om uiteenlopende re
denen afgestaan, vaak begrijpelijk, maar soms ook vol- ed
slagen onzinnig. De in „hond zoekt huis" beschreven die- re;
ren zijn allo goed gezond, hebben een wormkuur onder- er;
gaan en zijn volledig ingeënt. Tegen betaling van circa 61 u r
gulden ten bate van zwerfdieren zijn ze af te halen f
Adres: Nieuw Leids Dierenasiel, Besjeslaan 6b, Leiden S2
Tel.: 411670. Geopend di. t/m vr. 10-12 en 14-17 uur, za. 1' s.
[tpM^rM4-1^Jur^ondo^rwnaanda^je8loten^^
ifclle
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en
19.00 uur nummer 071-122248en uw krant wordt
dezelfde avond nabezorgd.
