lederlander
voor
;hipen robot
ek tussen
alifornië
i Mexico
leer symbool
Jan barrière
swoud
-4909
Spanji
iNIEURS WILLEN SOCIALE INNOVATE
01
ECHT „Steeds meer lleftieb-
r-_werken met een hobby-compu-
Zoals in de jaren twintig en der-
pr"s riet radio-amateurisme de stoot
laa, tot het radiobestel, zo zullen mo-
age k de hobby-computers dé voor-
srs: rs zijn van een verdere opmars
°lel micro-elektronlca. Vindingrljk-
iter« en creativiteit van de computer-
byist verruimen namelijk het ge-
üzl van toepassing en de kring van
ulkérs". Een alinea uit de studie
:ro-elektronlca In beroep en be-
6 Deze studie is verricht door de
itlng Toekomstbeeld der Tech-
ktemi een club van ingenieurs die
ten doel stelt „het van de Inge-
n irswetenschappen uit bestuderen
esitu mogelijke toekomstige ontwik-
,te tg, In samenhang met andere
van ftschappelijke ontwikkelingen".
Inl. Vi
.g., ^genieurs zien de computerhobbyisten
heimelijk zitten, zo blijkt. Ze zijn de kabou-
gt ti die gulhartig het werk voortzetten
de Bieer de grote mensen slapen of ande-
Ingen omhanden hebben. Wellicht zal
toekomstige studie over hen melden:
hebben in de jaren tachtig de stoot
iven tot onze elektronisch gestuurde
eheerste samenleving". En wij leefden
lang en gelukkig.
F hoe staat het dan met de mensen-
'q i ruikende reus die ons, kleine duimp-
10cjnet huid en haar zal verslinden als we
,i ,'via de kiezelsteentjes van het gezonde
beland bijtijds de weg terugvinden?
1 zo wordt de dreiging van de opruk-
le micro-elektronica meestal omschre-
Wat moeten we met een maatschap-
-626fvaarin de factor van de werkgrage
b is verdrongen door chips en robots
taarin Big Brother, de Grote Broer uit
chrikbeeld-romans van Huxley of Or
de werkloze horden langs elektroni-
i weg beloert en manipuleert? Be
lt, computer-hobbyisten.
ast
'raag zal ongetwijfeld opnieuw aan de
j i komen tijdens hèt symposium „Mi-
elektronica in beroep en bedrijf; ba-
„Het beeld van de toekomst is geenszins scherp omlijnd".
„Vindingrijkheid en creativiteit van de computer-hobbyist verruimen het gebied van
toepassing en de kring van gebruikers".
lans en verwachting" dat de Stichting Toe
komstbeeld der Techniek op dinsdag 6
oktober in de Utrechtse Jaarbeurs houdt.
Het antwoord wordt al een beetje gegeven
in de hierboven geciteerde studie van het
ingenieursgezelschap die op de bijeen
komst als praatstuk ter tafel komt liggen.
Verantwoording: „In de discussie wordt
vaak met angst gesproken over een terug
val in werkgelegenheid, maar ook met
hoop op gunstige perspectieven voor In
dustriële vernieuwing en nieuwe economi
sche bloei. Wordt aan de ene kant be
toogd dat de mens een meer verantwoor
delijke rol zou kunnen gaan spelen in zeer
veel arbeidsprocessen, aan de andere
kant wordt de vrees geuit voor verontmen-
selijking van deze processen door ver
doorgevoerde automatisering".
Het was dit klimaat van onzekerheid dat
de ingenieurs van de Stichting Toekomst
beeld der Techniek aan het denken en
vervolgens aan de arbeid zette. Daarbij
verzuimden ze niet een blik te werpen op
Japan, het land waar de zon van de micro-
elektronische vooruitgang tot dusver het
hoogst gerezen is. Ze hoorden er de heer
Yamamoto van Fujitsu op een studie
bijeenkomst over micro-elektronica en
maatschappij te Tokio zeggen: „In het bui
tenland vernemen we altijd veel proble
men, maar het is onze ervaring dat techni
sche innovatie altijd tot uitbreiding van de
arbeidsmarkt heeft geleid en het menselijk
leven heeft verrijkt, zelfs al heeft onze sa
menleving ook zijn aandeel in de proble
men gehad".
„Vroeger werden met techniek wel eens
menselijke aspecten opgeofferd om meer
goederen en diensten te produceren voor
een redelijke prijs. Nu krijgen we de kans
deze trend om te buigen. Door de ontwik
keling van mlcro-elektronica kunnen we
mensen uit de produktie vrij krijgen voor
meer op de mens toegesneden diensten".
Programmeurs
Door toepassingen van micro-elektronlca
bij bepaalde produkten zal het aantal ar
beidsplaatsen afnemen in de produktie, bij
toeleveranciers en bij de gebruikers, den
ken ze in Japan. Daarentegen zal de be
hoefte aan personeel voor ontwikkeling en
ontwerp flink toenemen, terwijl een lichte
toename te verwachten is bij de verkoop
en het onderhoud van een aantal produk
ten. De behoefte aan programmeurs is zo
groot dat daar een knelpunt kan ontstaan.
In 1975 had Japan er 80.000. In 1985 zal
dit aantal wellicht uitgebreid dienen te zijn
tot een half miljoen. Scholen dus, omscho
len, bijscholen. De studie van de Neder
landse ingenieurs besluit het hoofdstuk
Japan aldus: „Het is voor het zelfbehoud
van het Westen noodzakelijk de ontwikke
lingen en de toepassing van micro-elektro-
nica en andere technieken in Japan nauw
lettend te volgen om daaruit de nodige le
ring te trekken".
Een open deur. Maar handig om hem nog
eens in te trappen wanneer de onont
koombare conclusie luidt: de technische
innovatie van chips en robots is van le
vensbelang voor de economie, ook In Ne
derland. En tot die slotsom komt de studie
waarover 6 oktober in Utrecht gepraat
gaat worden. Citaat: „Het is een gemis
aan strategisch denken binnen bedrijven
wanneer nieuwe mogelijkheden niet wor
den aangepakt. En de korte ontwikkelings-
tijd van micro-elektronica-projecten maakt
dat men tijdig moet overschakelen. An
ders raakt men steeds meer achter. Er zijn
reeds nu bedrijven reddeloos zonder dat
zij het beseffen". Technische innovatie Is
volgens de ingenieurs geen punt. Waar het
aan schort, is sociale innovatie.
Hoe krijg je de mens rijp voor chip en ro
bot? Immers: „De Innovatie bij produkten
en processen kan In alle geledingen van
onze bedrijvigheid goede resultaten ople
veren. Niet slechts in het vinden van een
nieuw economisch evenwicht, maar ook In
de besparing van grondstoffen en energie,
in verbetering van kwaliteit, In beperking
van aantasting van het milieu en in grotere
veiligheid. Maar dit alles zal niet vanzelf
gaan. Onze samenleving is ingewikkeld en
de mens verzet zich mentaal tegen veran
dering. Sociale innovatie lijkt nodig". En
verdprop: „Micro-elektronica biedt veel
nieuwe perspectieven. Maar de taaiheid
van bestaande verhoudingen, organisaties
en machtsstructuren kan deze mogelijkhe
den vertragen. Een nieuwe techniek wordt
vaak in het begin geremd door de trage
massa rond de oude techniek".
Paradijs
Omturnen dus die handel. Als dat eenmaal
gebeurd is, kunnen de poorten van het
nieuwe Land van Beloften onbelemmerd
openzwaaien. De sociaal geïnnoveerde
mens heeft het paradijs herwonnen. Want
in beloven zijn ze sterk, de ingenieurs.
„Met micro-elektronica kan in veel geval
len het gebruik worden verbeterd van ar
beid, grondstoffen, energie, kennis, mana
gement en kapitaal. Dit kan dan leiden tot
lagere kostprijs, betere en snellere dienst
verlening, verbeterde arbeidsomstandig
heden en verbetering van marktposities".
Het ruime en goede land, het land, over
vloeiend van melk en honing, kortom, uit
Exodus 3.8 maar dan gezien door de
bril van ingenieurs.
Het hoofdstuk „Vooruitzichten" van de in
genieursstudie.
„Micro-elektronica staat, zowel qua tech
niek als in toepassing, nog in de kinder
schoenen. De mogelijkheden worden nog
maar voor een klein deel gebruikt. De
techniek van de geïntegreerde schakeling
is nog volop in ontwikkeling en de daling
van de prijs zal voorlopig aanhouden".
„De kennis van mogelijkheden en gebruik
van micro-elektronica is nog weinig ver
breid. Dat is een belangrijke rem op de
snelheid van invoering. Toepassing van
micro-elektronica zal daarom voortschrij
den met kleine stapjes, met voortdurend
toenemende ervaring. Maar het is een
techniek die over een grote breedte moge
lijkheden aanreikt. Deze mogelijkheden
niet gebruiken of langzaam invoeren bete
kent een achteruitgang van onze econo
mie ten opzichte van het buitenland".
De schouders eronder. „Een open econo
mie als de Nederlandse kan zich niet af
wenden van internationale ontwikkelingen
waarbij micro-elektronica op grote schaal
wordt toegepast", maant de studie. On
geacht de gevolgen voor de werkgelegen
heid die toevoeging ontbreekt net,
maar men proeft hem tussen de regels
door. En mag men anders verwachten van
technocraten? De eerlijkheid gebiedt te
zeggen dat ze ook het hete hangijzer van
de werkgelegenheid in hun uitvoerige be
schouwingen betrokken hebben. Maar ze
draaien eromheen. Ze kijken wel uit zich
de handen te branden. Zo concreet als ze
zijn in hun uitspraken, telkens weer, over
de noodzaak van steeds meer chips en ro
bots op steeds meer terreinen, zo vaag
houden ze zich op de vlakte als het om de
sociale gevolgen gaat.
Ze komen eigenlijk niet verder dan: „Een
algemene conclusie is zeker dat de toe
passing van micro-elektronica een reeks
van nieuwe produkten en diensten moge
lijk maakt in de commercieel-dienstverle-
nende en niet-commercieel-dienstverle-
nende sectoren, hetgeen deze tot econo
mische groeisectoren stempelt. Waar hier
uitstoting van arbeid optreedt, kan dat ge
heel of gedeeltelijk gecompenseerd wor
den door expansie en innovatie. Deze
prognose wordt mede ondersteund door
de verschuiving van voorkeuren naar im
materiële behoeftenbevrediging (een cul
turele ontwikkeling). De potentie van toe
passing van micro-elektronica is op deze
gebieden dus groot. Het beeld van de toe
komst is echter geenszins scherp om
lijnd". Gooi maar in mijn pet, zou Sonja
Barends zeggen. Technocraten die leentje
buur spelen in de woordenkraam van poli
tici, vakbondsleiders en welzijnswerkers.
Want wat staat er? Er staat wat Toon Her
mans zijn sprekerd zo midden in de roos
uit liet roepen weet ik veel?
PIET SNOEREN
e correspondent in Washington,
Toet, maakte de afgelopen
er een omvangrijke trip door de
nigde Staten. Hij legde bijna
00 km af, bezocht 28 staten en
ileef drie weken in Californië.
daag bericht hij over de grote
om illegale immigranten, die
Uit Mexico Californië binnentrekt.
SAN DIEGO Elke avond als de zon on
dergaat komt het dorre heuvellandschap
ten zuiden van San Diego tot leven. Een
stille Invasie begint. Het ruim drie meter
hoge hek dat de grens tussen de Verenig
de Staten en Mexico markeert, Is meer
een symbool dan een barrière. Niemand
weet precies hoeveel mensen de nachtelij
ke -tocht met succes hebben gemaakt,
maar hun aantal loopt in de vele miljoe
nen. Er zijn talloze Mexicanen die al meer
dere malen kans zagen de VS binnen te
komen, daar werden opgepakt, terugge
bracht en zich weer snel in de rij van ille
gale grensoverschrijders aansloten.
Het probleem is niet nieuw. Sinds de
werkloosheid in de Verenigde Staten in de
miljoenen loopt (momenteel ruim acht mil
joen mensen) en ook in grote staten als
Californië en Texas de beschikbare ruimte
enigszins begint te knellen, neemt de druk
op de regering toe om Iets tegen de immi
gratie te doen. Tot voor kort was men niet
genegen aan die roep gehoor te geven,
omdat Mexico over reusachtige olievoor
raden beschikt. Het verlangen naar innige
banden met het olierijke Mexico won het
steeds van de animo om een eind te ma
ken aan de illegale immigratie. Voor Mexi
co, dat zelf weer andere illegalen uit onder
meer El Salvador en Honduras aan z'n
zuidgrenzen ziet binnenkomen, wordt de
uittocht Immers beschouwd als een be
langrijke economische uitlaatklep. Boven
dien beschouwen veel Amerikaanse werk
gevers de illegalen als een Ideale werkne
mer: goedkoop, niet lastig en ongeorgani
seerd.
Een voorname rol bij de immigratie van
Mexicanen Is altijd gespeeld door smokke
laars. Tegen betaling waren zij bereid de
illegalen een handje te helpen. Voor de
k„coyotes", zoals de smokkelaars worden
genoemd, is de mensensmokkel de laatste
jaren echter een zeer lucratieve zaak ge
worden. De immigranten komen steeds
vaker in groepen over de grens. Boven
dien beperken zij hun activiteiten niet
meer tot de grensstaten. Een paar maan
den geleden rolde de politie in Illinois een
grote smokkelorganisatie op. Op bestel
ling van bedrijven In het Midden-Westen
bleek de groep al jarenlang duizenden ille
gale arbeiders bij de Mexicaanse grens
met vrachtwagens, caravans, kampeerwa
gens en zelfs schoolbussen op te pikken
en verder het land In te brengen.
Californië krijgt echter nog steeds het
grootste aandeel van de illegale Invasie.
Bij San Diego worden per dag zo'n 1.500
Mexicanen opgepakt. Als de voorzichtige
schatting dat twee op de vijf illegalen ge
pakt worden juist is, betekent dit dat er al
leen bij San Diego dagelijks 2.250 illegalen
de grens oversteken zonder in handen van
de politie te vallen. Als gevolg van de hui
dige bezuinigingen de grensbewakers
mogen per dienst van acht uur niet meer
dan ongeveer veertig kilometer rijden
zal het aantal illegale immigranten eerder
toe- dan afnemen.
Hoeveel Mexicanen in de loop der jaren de
VS zijn binnengekomen Is niet bekend. De
schattingen lopen uiteen van drie en een
half miljoen tot ver boven de tien miljoen.
De meesten van hen verblijven in Califor
nië en Texas. Californië krijgt bovendien
ook met steeds meer legale immigranten
te maken, vooral uit Azië.
Californië heet de nieuwe „melting pot" te
zijn, waar mensen van talrijke nationalitei
ten en verschillende rassen „samensmel
ten" tot Amerikaan. Maar smelten doet
het nauwelijks in het zuidwesten van de
VS. De nieuwe binnenkomers klitten zo
dicht mogelijk op elkaar. De spanningen
tussen de diverse groepen nemen toe In
de steeds moeilijker wordende jacht op
werk en betaalbare huisvesting. Met name
de zwarte bevolking in Californië dreigt
opnieuw tussen de wal en het schip te ra
ken.
Behalve de van oudsher al bekende Immi
granten-concentraties als de „China
towns" en „Little Italy's" ontstaan her en
der „KoreatoWns" en „Little Saigons". De
nieuwe stroom brengt ook interessante
verschuivingen teweeg. In „Chinatown" en
„Little Tokio" in Los Angeles bijvoorbeeld
vind je nog maar weinig van de oorspron
kelijke bewoners. De oude bewoners heb
ben over het algemeen uitstekend ge
boerd, zijn naar de buitenwijken getrokken
en hebben hun domein overgelaten aan
onder meer Vietnamezen, Philipplno's en
Chinezen uit Taiwan en Hongkong.
Door deze verschuivingen wordt de druk
op het platteland van Californië steeds
groter. Planning Is In het met geweldige
open ruimten gezegende land nooit een
prioriteit van de eerste orde geweest,
maar de roep om enige orde in de
groeiende chaos, waarbij vooral gedacht
wordt aan maatregelen tegen de illegale
Immigratie, wordt met name in Californië
luider. Men. realiseert zich daarbij dat
steup van de federale overheid In Was
hington noodzakelijk is. Maar die steun zal
In de komende Jaren alleen minder wor
den. Op het Witte Huis is kort na de komst
van president Reagan (die ex-gouverneur
van Californië Is) een dik rapport met aan
bevelingen van een speciale commissie
bezorgd. In het rapport wordt gepleit voor
een soort gastarbeidersprogramma, legali
sering van al geruime tijd in het land ver
blijvende illegalen en flinke straffen voor
bedrijven die illegalen In dienst nemen.
Sedertdien is echter niets meer van het
rapport vernomen.
Waarschuwingen van sociologen en ande
re wetenschappers dat de bom binnen af
zienbare tijd zal barsten, worden voorals
nog door de meeste Californlërs In de
wind geslagen. Want één zaak hebben al
die uiteenlopende groepen gemeen: voor
„doemdenken" zijn ze niet naar Californië
gekomen.
Rollen prikkeldraad en een meer dan drie meter hoog hek zijn niet voldoende om te
voorkomen dat Mexicanen iedere nacht weer bij tientallen tegelijk de wijk nemen
naar de Verenigde Staten. In groepjes van vijftien tot twintig man verzamelen de
Mexicanen zich vlakbij de grens, waar rustig de duisternis wordt afgewacht. Dan
proberen zij, via een levensgevaarlijke tocht, over de grens te komen zonder ge
snapt te worden door de grenswachten.
