Grootscheeps onderzoek
>m vlinders te behouden
Bever kan in ons land
natuurbeheer overnemen
Hongaars priester geschorst wegens
(vredes)werk onder jongeren
Samenwerking tussen Rome en Canterbury weer stapje verder
l
33?
/wereld
Na vijftien eeuwen
patriarch Ethiopië
bij paus van Rome
KORTE METTEN
Hervormde synode verwerpt
beschuldiging aan adres van IKV
(NNENLAND
LEIDSE COURANT
ac
DONDERDAG 24 SEPTEMBER 1981 PAGINA 7
JAGENINGEN In
"■beierland komen 73
forten inheemse dag-
linders voor. Of eigen-
jk moeten we zeggen:
tarnen voor, want in
i afgelopen 25 jaar zijn
fijwel zeker acht soor-
in uitgestorven, twaalf
yj»dere soorten zeldzaam
^worden en de rest is
m :hteruitgegaan. Slechts
e n vlinder, de grote
burvlinder, valt onder
fe beschermde diersoor-
in. Maar het is duidelijk
kt er beschermende
iaatregelen nodig zijn
■4>or andere soorten.
in er achter te komen hoe
Igvlinders er precies voor
aan en welke maatregelen
!>dig zijn, is in december
tn het vorig jaar het voor
>s land eerste grote, drie
ar durende onderzoek naar
Igvlinders van start gegaan,
et Prins Bernhardfonds gaf
iartoe een subsidie aan de
ereniging tot behoud van
atuurmonumenten, die
lardoor in staat was ir. W.
ieraedts bij de vakgroep na-
lurbeheer van de land-
ttuwhogeschool te detache-
jn. Hij wist 160 amateur-
linderkundigen, voor het
lerendeel leden van de Ne-
prlandse Entomologische
[ereniging, aan te trekken,
ie nu samen met onderzoe-
ers en studenten proberen
e vlinderstand in Nederland
f kaart te brengen. Ons land
I daartoe in 1600 vlakken
fan 5 bij 5 kilometer ver-
eeld. De vrijwilligers mogen
^lf kiezen welk vlak zij voor
un rekening willen nemen,
ijftien jaar geleden, toen de
hteruitgang van devlin-
:rs begon op te vallen,
leenden sommige deskundi-
•n nog dat luchtvervuiling
dus vervuiling van plan
die voedselbron voor
isen zijn, oorzaak van de
iteruitgang was. Waar-
iijnlijk geldt dit voor som-
soorten, maar andere
irzaken blijken van groter
lang te zijn.
Het merendeel van de dag
vlinders leeft in schrale krui-
denrijke graslanden en aan
de rand van houtwallen en
bossen. Deze begroeiingen
zijn door verstedelijking,
maar vooral door de intensi
vering van de landbouw
(ontwatering, schaalvergro
ting, meer bemesting, meer
vee) uitermate schaars ge
worden.
In het huidige landbouwsys
teem komen zoombegroeiin
gen langs heggen, houtwallen
en bossen niet meer tot ont
wikkeling. Ook de open
E lekken in de bossen die ge-
ruikt werden als weide en
voor het winnen van plag
gen, zijn verdwenen. De
vlinders die gebonden waren
aan deze open plekken zijn
sterk achteruit gegaan of uit
gestorven. Van een groot
aantal dagvlindersoorten zijn
nog slechts enkele exempla
ren in reservaten over. Som
mige van deze terreinen zijn
waarschijnlijk te klein om
deze soorten op de duur in
stand te houden. Bovendien
zijn deze vlinderpopulaties
van andere gescheiden door
onoverbrugbare afstanden
met vele barrières, zoals ste
delijke gebieden, wegen en
streken met intensieve land
bouw. Vlinders kunnen vaak
een weg niet passeren omdat
boven het asfalt de tempera
tuur te hoog is en de lucht
door het verkeer te sterk in
beweging wordt gebracht.
Slootkanten en wegbermen
kunnen wel goede verbin
dingswegen zijn, maar dan
moeten er wel voldoende
bloemen staan voor de voe
ding van de vlinders. Ook
zijn er bomen en struiken no
dig voor de voortplanting,
om rupsen een levenskans te
geven en voor beschutting.
Afgelopen zomer hebben de
studenten vlinders gemerkt
om te bestuderen hoe deze
zich verplaatsen. Een derge
lijk onderzoek is in ons land
nog niet eerder uitgevoerd
De eerste resultaten wijzen
erop dat de meeste vlinders
zich maar weinig verplaat
sen. Alleen schoenlappers
(kleine vos, atalanta, distel
vlinder) en koolwitjes heb
ben een wat groter leefge
bied. Maar dikkopies, blauw
tjes en parelmoervlinders zijn
sterk aan een plaats gebon
den. Die hebben het danook
het moeilijkst en staan er het
slechtst voor. Van die blauw
tjes zijn al drie soorten, die in
Limburg voorkwamen, uitge
storven. Ook een aantal pa
relmoervlinders is bijna ver
dwenen. Zeer bedreigde soor
ten zijn een aantal dikkopjes,
het groot geaderd witje, een
aantal blauwtjes, twee soor
ten hooibeestjes, de rouw
mantel, de Nijmeegse kapel
en het dambordje.
V.l.n.r. purperstreepparelmoervlinder (uitgestorven), moerasparelmoervlinder (bij
na uitgestorven), distelvlinder (trekvlinder), vuurvlinder (algemeen), koninginnepa-
ge (sommige jaren zeldzaam), groot geaderd witje (zeer zeldzaam).
Bevers pakken niet een soort, maar verschillende soorten tegelijk aan.
VRIJWILLIGERS TE WEINIG, MACHINES TE DUUR
GRONINGEN De stichting Tar-
pan, die onlangs bekendmaakte
enkele wilde paarden in ons land
te willen invoeren, heeft het initia
tief genomen om de bever zijn
plaats in de Nederlandse natuur
terug te geven. De mogelijkheden
hiervoor worden in momenteel in
overleg met Staatsbosbeheer on
derzocht
Evenals de paarden zouden de bevers
eeq natuurbeherende taak moeten krij
gen. Men denkt aan het uitzetten van de
bevers in bijvoorbeeld de Biesbosch en
bepaalde „veengaten" in Noord-Neder
land. In die gebieden moet de bever de
rietvelden en moerasgronden in stand
gaan houden. Rietvelden worden steeds
minder gebruikt, maar de velden hebben
een grote natuurlijke waarde. Bovendien
zouden de bevers de natuurlijke taak
hebben om wilgen te knotten. Tegen
woordig gebeurt dat kunstmatig, dus
door de mens.
Vroeger kwam de bever veel in Neder
land voor. Het dier was vanwege de
waardevolle huid echter zo populair bij
jagers, dat de laatste bever in ons land in
1827 de geest moest geven.
Men wil voor de eventuele invoer van
de bever vooral onderzoeken of Neder
land voor de bever voldoende grote ge
bieden heeft en zo ja, of er een aan
vaardbaar leefmilieu voor deze dieren is.
De studie moet eind dit jaar klaar zijn.
In andere Europese landen zijn al met
succes bevers aan het werk gezet, onder
meer in het Rhónegebied en Zweden.
De heer G. Poortinga, een van de op
richters van de stichtng Tarpan heeft na
enkele reizen geconstateerd dat men in
het buitenland veel verder is met het in
voeren van originele fauna. Hij is in Po
len geweest bij een soort bio-industrie
voor bevers. „De dieren worden er vrij
massaal gefokt en aan het buitenland
verkocht voor het natuurbeheer. Bevers
zijn trouwens vrij makkelijk, ze stellen
ook niet al te hoge eisen aan hun natuur
lijke omgeving", zo zegt Poortinga. Hij
acht de kans dat de bever in ons land
kan terugkeren dan ook zeer reëel.
.Het gemechaniseerde beheer van de na
tuur komt in het gedrang door de bezui
nigingen. De afgelopen jaren is met vrij
willigers van ANWB- of NJN-kampen
getracht de natuur te behouden door te
imiteren hoe de boeren vroeger in grote
echter veel te weinig mensen die dit
werk kunnen en willen doen. We moe
ten dus nog verder terug in de tijd, terug
naar af, naar de originele dieren", aldus
Poortinga.
„Er is en bepaalde primaire produktie
aan vruchten en twijgen en die moet.
weg, anders verstikt de hele natuur. Je
kan die produktie bijvoorbeeld weg
maaien, maar dan laat je een witte plek
achter. Wordt de produktie opgegeten en
verteerd door de dieren, dan keert dat
terug in de vorm van mest. Dat wil zeg
gen, het biologisch evenwicht blijft in-
takt, want alle mineralen gaan terug
naar de aarde in dat gebied. Bovendien-
pakt het dier niet een soort tegelijk aan,
zoals de mens met de wilgen doet, maar
verschillende soorten tegelijk, omdat
vele dieren een gevarieerd menu heb
ben".
De heer Poortinga verwacht niet dat het
bij wilde paarden en bevers blijft Hij
ziet ook nog kansen voor dieren zoals de
wisent op de Veluwe of de eland in de
Oostvaarderplassen om de natuur in ons
land te beheren.
HENK ENGELENBURG
;en vrije hand
ior tegenacties
j Dodewaard
irvolg van de voorpagina)
DEW AARD Burge
ts ter Goldberg van Dode-
ird bestempelt de ziens-
te van de Anti-Kernener-
lieweging dat hij de om
aenden min of meer de
|e hand zou hebben gege-
i in hun acties tegen de
Dgers rond de kerncentra-
lis „volstrekte waanzin",
hebben in het beleidscen-
in er zelfs over gesproken
wij de Mobiele Eenheid
tn onze eigen bevolking
bescherming van de ac-
'oerders op het tenten-
np zouden moeten inzet-
Hoe kan iemand dat an-
t verhaal nu geloven, al-
Goldberg.
Anti-Kernenergiebeweging
gesprekken met bewoners
het buurtschap Wely bij
kerncentrale op. de video-
d opgenomen, waarin werd
klaard dat burgemeester
Nfiberg de tegendemonstran-
de vrije hand zou hebben
^even in hun acties. De
/itterviewde bewoners zijn
eensgezind in hun verkla-
M dat veel tegendemón-
Tnten hun volslagen onbe-
|d waren.
rijkspolitie heeft gisteren
gereageerd op een bloe-
ihulde die door het perso-
I van de kerncentrale aan
daar aanwezige Mobiele
heid is aangeboden. „We
Jen ons in de strijd om de
nenergie strikt neutraal op
Willen niet op deze manier
raen misbruikt", aldus een
trdvoerder van de rijkspo-
/f Terwijl de Mobiele Een-
d in het gebouw van de
trale een film bekeek, wer-
I hun wagens door het cen-
lepersoneel met bloemen
/sierd. Die zijn direct ver-
/derd.
Rotterdam heeft hoofdcom-
tsaris Vermeij van de ge-
entepolitie verklaard dat
k irheid en burgerij meer be-
Y moeten opbrengen voor
werk van de Mobiele Een-
Het stuit hem tegen de
st dat publiciteitsmedia, po-
:ke partijen en actiegroe-
zich steeds meer tegen de
afzetten. Te vaak wordt
'bij vergeten dat de M.E.'er
gewone politieman is die
dt ingezet voor werk dat
ook niet heeft gewild of
)rzien. „Dat inzetten gaat
ard met een groot aantal
o's van belediging, van
'eld in de meest ergerlijke
tot onredelijke kritiek
De internationale raad van advies voor de angli
caanse kerken heeft tijdens haar bijeenkomst in
anglicaanse en rooms-katholieke theologen (AR-
CIC) om de bereikte theologische eensgezindheid
nu te laten volgen door stappen, die moeten lei
den tot herstel der eenheid tussen de kerk van
Rome en de anglicaanse gemeenschap.
Genoemde raad van advies werd in 1968 opgericht
om het werk te coördineren in de tijd tussen de bis
schoppenconferenties, die elke tien jaar worden ge
houden. De raad telt 62 leden bisschoppen, pries
ters en leken komend uit alle landen, waar een
anglicaanse kerk is gevestigd.
De gemengde theologencommissie ARCIC werd in
het leven geroepen na het tweede Vaticaans concilie
met als opdracht de geloofsverschillen tussen katho
lieken en anglicanen te bestuderen en zo mogelijk tot
een overeenstemmend oordeel te komen. Met grote
voortvarendheid is de commissie aan het werk ge
gaan. Het resultaat van de studie was onder meer de
ontdeking, dat de geloofsverschillen helemaal niet zo
groot zijn.
In 1971 publiceerde de commissie haar eerste eensge
zinde rapport over de eucharistie. In 1973 had zij
overeenstemming bereikt over de ambtelijke bedie
ning en de wijdingen. In 1976 volgde het rapport
over het gezag in de kerk. In het laatste rapport, dat
nog niet is gepubliceerd, wordt nader ingegaan op de
moeilijke punten van het pauselijk primaatschap en
de onfeilbaarheid van de paus. Deze twee punten
schijnen nu ook te zijn opgelost.
De Arcic heeft haar laatste rapport aangeboden aan
het Vaticaan en aan Canterbury. Nu de commissie
klaar is met haar werk hebben de beide voorzitters
de anglicaanse aartsbisschop Henry McAdoo van
Dublin en de katholieke bisschop van East Anglia,
Alan Clark het Vaticaan en Canterbury voorge
steld een nieuwe internationale commissie aan te
wijzen, die de bereikte eensgezindheid zou moeten
omzetten in daadwerkelijke eenwording, als Rome
en Canterbury hun fiat zouden geven. Er zal echter
nog heel wat water door Thames en Tiber moeten
stromen eer de eensgezindheid van de theologen
door leiding en bases van beide kerken zal zijn aan
vaard.
Het hoofd van de achttien miljoen oud-
oosterse christenen in Ethiopië, patriarch
en katholikos Takla Haimanot komt in
oktober naar Europa. Het zal zijn eerste
buitenlandse reis zijn.
Hij bezoekt dan de Bondsrepubliek, Oostenrijk, de
Wereldraad van Kerken in Genève en tenslotte
Rome, waar hij de paus zal ontmoeten. Deze samen
komst met de paus op 17 oktober is de eerste ontmoe
ting tussen het hoofd van de rooms-katholieke en de
Ethiopische kerk sinds vijftien eeuwen geleden de
scheiding ontstond tussen de Ethiopische kerk en de
rest van de christenheid. Dat gebeurde bij het conci
lie van Chalcedon in 451, toen verscheidenen oud-
oosterse nationale kerken ontstonden.
Dank zij de gesprekken, die de Weense stichting
„Pro Oriente" organiseerde zijn in de afgelopen tien
jaren de theologische geschillen tussen de oud-ooster
se kerken en de katholieke kerk in sterke mate te
ruggebracht en is vooruitgang geboekt bij de weder
zijdse toenadering. De patriarch brengt dan ook vijf
dagen in Wenen door, een bezoek, dat een hoogte
punt betekent in de contacten tussen de Weense
stichting „Pro Oriente" en Addis Abeba. Op 16 okto
ber gaat de patriarch van Wenen naar Genève en
vandaar naar Rome.
Kardinaal Lekai, aartsbisschop van Boedapest,
heeft de priester Laszle Kovacs voorlopig van
zijn priesterlijke functies ontheven vanwege
diens werk in de basisbeweging en onder jonge
ren. De opschorting gebeurde op aandringen van
het staatsbureau voor kerkelijke zaken.
Met deze maatregel komt een al lang smeulend con
flict aan de oppervlakte tussen het Hongaarse episco
paat en basisgroepen, die zonder goedkeuring van de
bisschoppen zijn ontstaan en die vele jongeren aan
trekken. In deze basisgroepen bestaat ook een krach
tige vredesbeweging, die tot groot ongenoegen van
de regering zich sterk maakt voor dienstweigering.
De tegenzin van jonge katholieken in Hongarije in
het vervullen van de militaire dienstplicht neemt
toe.
De bisschoppen hebben wel waardering voor de ba
sisgroepen, omdat deze waardevolle impulsen geven
aan het religieuze leven van jongeren, maar zij zijn
tegelijk bang, dat de radicaliteit van deze groepen
leidt tot positiebepalingen, die een conflict met de re
gering zouden kunnen uitlokken.
Laszle Kovacs, als kapelaan verbonden aan de Ro
zenkranskerk in Boedapest, had veel contacten met
de basisbeweging en met de jongeren. Daarom had
het staatsbureau voor kerkelijke zaken bij kardinaal
Lekai om maatregelen gevraagd. De kardinaal legde
Kovacs daarop een spreekverbod op, toen deze met
zevenhonderd jongeren een bedevaart maakte naar
Hajos. De kapelaan legde een en ander aan de jonge
ren uit, maar zij besloten toen met meerderheid van
stemmen, dat de kapelaan zich niets van het spreek
verbod diende aan te trekken. De kapelaan hield
toen voor zevenhonderd jongeren een preek, waarin
hij zijn pacifistische standpunten uiteenzette. Het ge
volg was, dat kardinaal Lekai hem van zijn priester
lijke functies onthief en hem bovendien overplaatste
naar het dorp Marianosztra. Kapelaan Kovacs zal
zich aan de maatregel houden, maar er wel bij de
Heilige Stoel tegen in beroep gaan.
Dr. Werner Krusche (63) uit Maag
deburg is de nieuwe voorzitter van
de Bond van Evangelische Kerken
in de DDR. Hij volgt dr. Albert
Schönherr, bisschop van Berlijn-
Brandenburg op, die aan het eind
van deze maand met emeritaat gaat
Dr. Krusche was tot. nu toe plaats
vervangend voorzitter. Hij is de
zoon van een predikant en doceerde
vóór 1954 aan de universiteit van
Heidelberg. In dat jaar besloot hij
terug te keren naar de DDR, waar
hij predikant werd. Sinds 1968 is hij
bisschop van de lutherse kerk van
Saksen. Hij is ook een van de voor
zitters van de Conferentie van Eu
ropese kerken.
Francois Blanchard, de directeur-
generaal van de ILO, de interna
tionale arbeidsorganisatie van de
Verenigde Naties, heeft voor de
Vaticaanse radio gezegd, dat paus
Johannes Paulus II opnieuw is
uitgenodigd om voor de organisa
tie in Genève het woord te voe
ren. De volgende conferentie van
de ILO wordt in juni gehouden.
De paus zou dan „voor het
wereldforum van de arbeid" the
ma's uit zijn nieuwe encycliek
over de arbeid verder kunnen uit
werken of nader kunnen om
schrijven. De paus zou aanvanke
lijk afgelopen maand juni een be
zoek aan de arbeidsorganisatie
hebben gebracht, maar als gevolg
van de aanslag in mei moest zijn
reis naar Zwitserland worden af
gezegd.
In de abdij Pannonhalma in Honga
rije wordt deze week onder voorzit
terschap van de abt-primaat dr. Vic
tor Dammertz de jaarlijkse confe
rentie gehouden van de presidenten
van de benedictijnse confederatie.
Het is voor de eerste keer, dat de
residenten van de eenentwintig
enedictijnse congregaties bijeenko
men in een socialistisch land. De ab
dij Pannonhalma, gesticht in het
jaar 1001, is met 119 leden een van
de grootste kloosters van de orde.
Naast de twee kloosters in Honga
rije zijn er in socialistische landen
nu nog twee kloosters van de orde
in Polen, twee in Vietnam, een in
Joegoslavië en een in de DDR.
Het moderamen (bestuur) van de her
vormde synode heeft in een brief prof. jhr.
dr. F. Alting von Geusau om opheldering
gevraagd over zijn uitlatingen op een stu
diedag van de Atlantische Commissie. Hij
bepleitte daar een onderzoek van de rege
ring naar de financiering van onder meer
het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV).
De vredesbeweging in ons land zou name
lijk volgens hem geldelijke steun krijgen
van Sovjetzijde. Een bewering waarmee
Luns, de secrtetaris-generaal van de Navo,
het eens is, zo liet hij gisteren weten. Het
moderamen van de herovrmde synode
strateur van de hervormde kerk in zijn
hoedanigheid van penningmeester van het
IKV en dat van dit beheer elk jaar open
baar rekening en verantwoording wordt
afgelegd. Het moderamen noemt de woor
den van prof. Alting von Geusau kwet
send en grievend en vraagt hem zijn be
schuldiging waar te maken dan wel haar
publiekelijk in te trekken.
De voorzitter van de hervormde synode ds.
Roos is overigens van mening, dat de komen
de tijd niet alleen de vredesbeweging maar
ook de politici, de militairen en anderen hard
nodig zijn om een uitweg uit de bewapenings
wedloop te vinden. Als kern van het werk
van het IKV noemt ds. Roos de fundamentele
afwijzing van het afschrikkingsdenken, dat
vrede baseert op het dreigen met massale
vernietiging. Daarbij wil de creativiteit van
het IKV te allen tijd gericht zijn op een uit
weg uit de duivelskring van de bewapenings
wedloop. „Geen christen kan zich in deze tijd
aan deze zaak onttrekken", aldus de her
vormde preaeses.
Een heel ander geluid kwam gisteren uit de
mond van de voorzitter van de Westduitse
bisschoppenconferentie, kardinaal Höffner.
Hij uitte ernstige kritiek aan het adres van de
Vredesbewegingen. Hij noemde drie onder
werpen, waarover hij met de vredesbewegin
gen van mening verschilt. Men dient de vre
de niet, aldus Höffner, indien 1) meer emotio
nele dan zakelijke oppositie tegen het leger
wordt gevoerd, 2) de bergrede misbruikt
wordt, 3) revolutionaire bewegingen het ge
bruik van geweld wordt toegestaan.
