GOED PITTIG.
NIET ZO SCHERP
mi'slamitische inquisitie strijdt in
ran tegenzevenkoppige draak
Haig en Gromyko
hadden 'eerlijk' gesprek
KOR bereid zich op te heffen
BRANDARIS.0MDAT-IE
GOED ZWAAR IS.
iflTENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 24SEPTEMBER1981 PAGINA 13
HAAG „De Islam staat niet
lat gewonde opstandelingen naar
ciekenhuis worden overgebracht,
weerspannigen moeten worden
naakt. Allen die deelnemen aan
lddadige demonstraties op straat
volgens de islam ter plekke
geëxecuteerd. Het is niet nodig
voor de rechtbank verschijnen,
te voeren oorlog tegen God."
illahs in Iran zijn onzeker gewor-
e revolutie in het land, die begon
te sjah op de vlucht werd gejaagd
itollah Khomeiny door een mil-
ipubliek juichend werd binnenge-
begint zich tegen hen te keren,
nd in de Islamitische Republiek
leven meer zeker. Niet de „vijan-
in de revolutie" wie dat zijn
It door de mollahs uitgemaakt,
de „beschermers van de revolu-
venmin op 28 juni van dit jaar
ofte een bom in het hoofdkwar-
an de Islamitische Revolutionaire
j, waarbij 72 politici, voor het me-
eel parlementariërs, om het leven
men; op 31 augustus stierf premier
ai als gevolg van een brandbomex-
e. De burgeroorlog in Iran is een
^worden.
xrhter van het revolutionaire tribu-
in Teheran, ayatollah Mohammed
AI ni, heeft nu opgeroepen tot het in-
jf'n van het standrecht. Weliswaar
hij zijn uitlating later weer in, „om-
e imam (ayatollah Khomeiny) het
ril", maar de openbare aanklager in
y iran Lajevardi ging nog verder in zijn
ement. „Ouders moeten hun kinde-
icherp in het oog houden", waar-
vde hij. „Kinderen kunnen tot con-
ivolutionaire acties worden verleid,
als een twaalfjarig kind bij een ge-
nde demonstratie wordt aangehou-
zal het worden doodgeschoten. De
jd doet er niet toe". Veelbetekenend
dat de scholieren in het land door
neiny zijn opgeroepen om tegenstan-
van de regering op te sporen en aan
lamitische inquisitie strijdt tegen een
ikoppige draak. Zodra één „vijand
iet volk" verslagen is, of zó gedeci-
d dat er verder geen gevaar van te
achten is, steekt een andere dreiging
ip op. De massale vreugde over het
ijnen van de gehate sjah Moham-
"ïza Pahlevi is weggeëbd; de natio-
rbondenheid als gevolg van de gij
van Amerikaans ambassadeperso-
waarmee de Verenigde Staten 444
lang onder druk werden gezet, is
inen. De oppositie groeit. Hoewel
iderheidsgroeperingen in het land
Koerden, de Armenen, de Mongool
ken onder controle kunnen wor-
•houden, wordt met name de links-
ische verzetsbeweging Moedjahe-
Khalq steeds sterker. De nu al
dan een jaar voortdurende oorlog
rak werkt demoraliserend voor het
dat toch al ontmoedigd is vanwege
ft dat president Bani-Sadr, die er po-
was vanwege zijn grote aandacht
de krijgsverrichtingen, de wijk naar
buitenland heeft genomen.
„vijanden" vertonen zich in steeds
blende gedaanten. Eerst moest wor-
fgerekend met de trouwe volgelin-
in de sjah: ministers, legerofficieren,
van de Savak, de nationale inlich-
in- en veiligheidsdienst die vóór de
lutie met ijzeren hand elke vorm van
sitie in de kiem smoorde. Toen met
ijanden van de Islam: overtreders op
eel gebied: prostituees, homosexuelen.
andere wetsovertreders: drughande-
bankovervallers.
rns het jaarboek 1979-1980 van Am-
International vonden in Iran vanaf
ïrugkomst van Khomeiny in februari
tot september van dat jaar 800 a 1000
ities plaats. Dat aantal is intussen
ïlvoudigd. In het afgelopen week-
bleek dat terechtstellingen langza-
kt
In de verhitte sfeer waarin Teheran op het ogenblik leeft doen tonelen van aanhankelijk
heid als deze bij de begrafenis van de bij een aanslag om het leven gekomen premier
Bahonar zich geregeld voor.
merhand een epidemie zijn geworden in
het land: In het afgelopen weekeinde
werden 182 mensen ter dood gebracht. De
oproep tot standrecht maakt duidelijk dat
de mollahs er geen moeite meer mee heb
ben dat een situatie van volstrekte wette
loosheid gaat ontstaan.
Grondwet
In 1980, ofwel om volgens de islamitische
tijdrekening te spreken, 1358, werd de
Iraanse grondwet bij referendum aan
vaard. Letterlijk keerde Iran terug tot de
Middeleeuwen, want onder de sjah, die
wereldwijde economische contacten on
derhield, tilde men niet zo zwaar aan de
jaartelling de islamitische en christelij
ke werden er door elkaar heen gebruikt.
Naar de letter is de Iraanse grondwet op
merkelijk liberaal. Hoewel is bepaald dat
de islam de staatsgodsdienst is „en dat
eeuwig zal blijven", worden andere gods
diensten getolereerd en grondwettelijk be
schermd, zij het beperkt tot drie: de oud-
perzische godsdienst mazdelsme, het jo
dendom en het christendom. Maar al
spoedig wees de praktijk uit dat de grond
wet slechts de theorie aangaf.
Hetzelfde dreigt nu te gebeuren met de
grondwettelijke bescherming van de Ira-
niërs, die eigenlijk al vanaf het begin een
dode letter is gebleken, waar rondreizen
de rechters streng maar onverbiddelijk ie
dere uitwas hard bestraften, meestal met
de dood. Artikel 34 van de grondwet
schrijft voor dat „niemand zal worden
gearresteerd, tenzij de wet dat vereist" en
dat een beschuldigde „schriftelijk op de
hoogte wordt gesteld van de redenen voor
de aanklacht". Het standrecht waarvan
de invoering slechts een kwestie van tijd
lijkt, en nu al kan worden gehanteerd
wanneer een (meestal zwaarbewapende)
"autoriteit zich „bedreigd" voelt maakt
elke rechtsbescherming in het land tot
een wassen neus.
De chaos in het land neemt met de dag
toe, en het wachten is op de totale ontred
dering. Alle pogingen van de sjah om Iran
binnen een tijdsbestek van enkele tiental
len jaren van een achtergebleven staat tot
een moderne natie te maken zijn terugge
draaid. De enige economische kurk van
Iran, de oliewinning, is tot een fractie be
perkt, omdat de installaties niet meer
goed worden onderhouden, of bij het
grensconflict met Irak in puin zijn gescho
ten, en technici zijn veijaagd of terechtge
steld.
Het leven in de huidige wanorde maakt,
vergeleken met de „geoliede maatschap
pij" van de sjah, voor de gemiddelde Ira
niër niet veel uit. Hij was al straatarm. De
onvermijdelijke opstand tegen het schrik
bewind der ayatollahs zal moeten komen
van de „middenlaag", die zich niet langer
zal willen schikken onder de godsdiensti
ge dictatuur, die onvermijdelijk zal leiden
tot de totale vernietiging van elke struc
tuur die het land nog bezit.
In Parijs wachten al twee ooit hoogge
plaatste politici op het moment dat het
Iraanse volk hen nodig heeft: in de eerste
plaats ex-premier Bakhtiar, die Iran be
stuurde tijdens de overgangsperiode tus
sen het vertrek van de sjah en de komst
van Khomeiny. Hij riep gisteren de hulp
van de Verenigde Naties in om aan de
„systematische moordpartijen in zijn land
een eind te maken". In de tweede plaats
ex-president Bani-Sadr, die ruim een jaar
probeerde de grondwet te handhaven. Het
zijn aartsvijanden van elkaar, die als eni
ge overeenkomst hebben dat ze uiteinde
lijk moesten vluchten voor de islamitische
terreur. In Kairo hoopt de sjah-in-balling-
schap, Reza Kurusj, zoon van de intussen
overleden Iraanse heerser, dat de monar
chie onder zijn leiding zal worden her
steld.
In Iran zelf is hier en daar een „terugver
langen naar de tijd van de sjah" te consta
teren wat op zich geen enkele waarde
ring voor diens schrikbewind hoeft te be
tekenen. De teleurstelling in Khomeiny
en diens handlangers, het feit dat talloze
aanhangers van de imam intussen zijn te
rechtgesteld of zuchten in vunzige ker
kers en de bijna volstrekte wetteloosheid,
alles maakt duidelijk dat de Islamitische
Republiek van Iran, nauwelijks twee jaar
na zijn glorieuze opkomst, tot ontbinding
is overgegaan.
Voor een hunkering naar het verleden is
in Iran geen enkele reden. Amnesty In
ternational constateerde in 1976 dat er
toen vele duizenden politieke gevangenen
waren onbetrouwbare gegevens schat
ten dat aantal zelfs op 25.000 tot 100.000.
Amnesty klaagde over martelingen en
net als nu over executies. De geheime
dienst, de Savak, trad bikkelhard op.
Maar de aantallen verbleken bij de huidi
ge cijfers. In juni 1975 werden twee poli
tieke gevangenen terechtgesteld en alleen
al in de eerste twee maanden van 1976
werden vijftien executies gemeld. Op 31
december 1975 werden tien mensen ter
dood veroordeeld en aan slechts één van
hen werd gratie verleend.
ANDRE HORLINGS
Westduitse regering wil Kalkar voltooien
(Van onze correspondent
Ami van Vree)
BONN De Westduitse regering heeft gis
teren in principe besloten om de bouw van
de zogenaamde snelle kweekreacor in Kal
kar aan de Nederlandse grens te voltooien.
Voorwaarde daarvoor is wel dat de Westduitse
elektriciteitsbedrijven veel meer aan dit uit de
hand gelopen mammoetprojet gaan bijdragen,
iets wat zij steeds hebben geweigerd omdat het
Westduiste parlement het laatste woord heeft
over het in gebruik nemen van Kalkar. De kos
ten van de reactor'zijn gestegen van anderhalf
tot 5,4 miljard D-Mark. In plaats van 1979 zoals
oorspronkelijk was voorzien, kan het prototype
op zijn vroegst pas in 1985-86 in gebruik wor
den genomen. Een werkelijke bijdrage aan de
stroomvoorziening kan dit type reactor ver
moedelijk pas in het jaar 2020 leveren.
Een wat
wantrouwig
kijkende
minister Haig
luistert naar
zijn Russische
ambtgenoot
Gromyko bij
hun eerste
ontmoeting in
het VN-
gebouw.
NEW YORK De Ame
rikaanse minister van
buitenlandse zaken
Alexander Haig en zijn
Russische ambtgenoot
Andrei Gromyko heb
ben gisteravond in de
Amerikaanse missie van
het VN-gebouw in New
York meer dan vier uur
met elkaar gesproken.
Het gesprek werd door
Haig „eerlijk en zake
lijk" genoemd en de
twee zouden over alle
aspecten van de Ameri
kaans-Russische betrek
kingen hebben gespro
ken.
Verwacht wordt dat nog van
daag bekend gemaakt wordt
wanneer de officiële onder
handelingen over de beheer-
Schmidt: V redesbeweging
is aan een oog blind
BONN De Westduitse Bondskanselier Helmut Schmidt
heeft mensen die tegen de modernisering van de NAVO-
kernwapens demonstreren „aan een oog blind" genoemd.
Volgens Schmidt, in een interview met Bildzeitung, verzwakken
de demonstranten het westelijke bondgenootschap en spelen zij
het Oostblok in de kaart.
Schmidt liet zich verder bezorgd uit over de demonstratie die
voor 10 oktober in Bonn op het programma staat en waaraan
veel leden van zijn eigen partij zullen deelnemen. Er worden
ongeveer 100.000 deelnemers verwacht Van een verbod aan de
demonstratie mee te doen wil hij echter niets weten.
sing en plaatsing van kernwa
pens voor de middellange af
stand in Europa zullen plaats
vinden. Haig en Gromyko zul
len overigens maandag op
nieuw overleg plegen.
Het gesprek tussen Haig en
Gromyko het eerste op dit
niveau sinds de ambtsaanvaar
ding van president Reagan in
januari begon met de uit
wisseling van enige beleefde
grapjes. „Ik heb uw bibilogra-
fie gelezen", zei Haig, waar hij
klaarblijkelijk biografie be
doelde. U begon uw carriëre in
1943, aldus Haig. „Nee" corri
geerde Gromyko in het En
gels. „Ik begon in 1939 als con
sul in Washington aan de Rus
sische ambassade". Er waren
strenge veiligheidsmaatregelen
getroffen voor het overleg in
het VN-gebouw.
Washington wil naast het
overleg over de middellange
afstandsraketten ook overleg
openen over de intercontinen
tale raketten. Dit werd meege
deeld door de onderminister
voor defensie, Richard Perle,
vlak voordat Haig en Gromy
ko aan hun gesprek in New
York begonnen.
Verzet tegen
Thatcher
ook in
eigen partij
LONDEN Binnen de Brit
se Conservatieve partij
neemt de oppositie tegen
premier Margaret Thatcher
en de door haar regering ge
voerde economische politiek
toe. Volgende maand houdt
de Conservatieve partij haar
jaarlijkse congres en vol
gens partijfunctionarissen
zal dan met name worden
gesproken over de slechte
toestand waarin 's lands
economie verkeert.
Volgens de laatste cijfers zijn
er meer dan drie miljoen men
sen werkloos, een nieuw re
cord. De partijleiding heeft
toegegeven dat de Conserva
tieven een moeilijke tijd door
maken. Toch blijft de leiding
van de partij van premier
Thatcher ervan overtuigd dat
de, volgens sommige deskun
digen op alle fronten falende
politiek, binnen afzienbare tijd
zoveel resultaten zal opleveren
dat bij de volgende verkiezin
gen, in 1984, op winst mag
worden gerekend.
Kritiek Ierse
premier op IRA
DUBLIN De Ierse premier
Fitzgerald heeft het geweld
van de IRA in Noord-Ierland
veroordeelt. De IRA onder
graaft met het geweld de doel
stelling van een Verenigd Ier
land, aldus de eerste-minister.
Hij benadrukte dat de Ieren
steeds minder gaan voelen
voor de hereniging, zolang de
IRA zijn idealen langs geweld
dadige weg probeert te verwe
zenlijken.
Verzet beheerst
tweede stad van
Afghanistan
QUETTA Islamitische op
standelingen beheersen Kan
dahar, de tweede stad van Af
ghanistan, met uitzondering
van het militaire garnizoen en
het vroegere bestuurscentrum,
dat een soort niemandsland is
geworden. Een leider van het
Afghaanse verzet heeft dit bij
aankomst in Pakistan meege
deeld. Hij vertelde dat een
groep van vijfhonderd verzet
strijders verleden week de
stad zijn binnengetrokken. Het
bestuurscentrum hebben zij na
hevige bombardementen door
Afghaanse en Russische vlieg
tuigen weer moeten verlaten,
maar de rest van de stad
wordt, aldus de verzetsleider,
beheerst
WARSCHAU Het Poolse „Comité De leden van KOR, vijf jaar geleden op- Solidariteit zal worden voorgesteld KOR
voor Sociale Zelfverdediging" (KOR) gericht ter verdediging van arbeiders die op te heffen. Solidariteit heeft de rol van
is bereid zich op te heffen, als het con- na de arbeidsonrust van die zomer wer- KOR voor een zeer groot deel overgeno-
gres van het vakverbond Solidariteit den veroordeeld, kwamen gisteren in men. Het comité heeft bij de arbeidsonrust
dat nuttig vindt. Komend weekeinde Warschau bijeen om dit feit te gedenken, van verleden jaar, die aanleiding was tot
vergadert Solidariteit in Gdansk. Een van de leden, Edward Lipinski, ver- de oprichting van het vrije vakverbond,
klaarde na afloop dat aan het congres van een voorname rol gespeeld.
deeltelijke
ortus
vierling
tIJS Franse artsen
»en voor het eerst in de
ische geschiedenis een
ettelijke abortus uitge-
d op een vrouw die in
rachting was van een
ling. Volgens een artikel
et vaktijdschrift „Le Pa-
ima du medecin" hebben
:n twee van de vier
o's uit de baarmoeder
een 31-jarige vrouw ge-
1, zonder dat de buik
le te worden geopend.
;ns een van de gynaecolo-
an de ingreep zo goed als
igd worden beschouwd,
voegde eraan toe dat „het
ltaat pas definitief ge-
gd is na de geboorte van de
e overgebleven kinderen
ïaart of april". De 31-jarige
iw, van wie de naam niet
end is gemaakt, heeft ja-
ang zonder succes getracht
leren te krijgen en is ver
lens met hormonen behan-
I. Toen zij in oktober 1980
erwachting raakte van een
eling kreeg zij echter enige
mden later een miskraam,
voortzetting van de behan-
ng met een kleinere dosis
monen bleek zij in juli op-
iw in verwachting, maar
van een vierling,
artsen vreesden een nieu-
miskraam en een te hoge
sddruk met mogelijk ern-
e gevolgen voor de vrouw
Nadat de ouders een vol-
ige abortus hadden gewei-
d, stemden zij in met een
'rstel van de artsen voor
l gedeeltelijke abortus. De
reep vond in de elfde week
i de zwangerschap plaats
a41fler volledige narcose en een
•rtdurende echografische
itrole.
I nu toe zijn volgens hem al-
b dergelijke ingrepen,
arbij weliswaar de buik
rd geopend, toegepast op
.1 Klingen.
Herfst
De eerste klap is
een daalder waard,
moeten de herfstgo-
den hebben ge
dacht toen zij giste
ren boven het
Noordspaanse San
tander de hemels
luizen openden. Na
een periode van
droogte kwam op
de eerste herfstdag
zoveel regen naar
beneden, dat de
riolen het water niet
konden verwerken
en straten blank
kwamen te staan.
De boeren vonden
het niet zo erg, al
hadden zij de regen
liever een paar we
ken eerder gehad.
Yoorwaarden aan
hulp El Salvador
WASHINGTON Tegen de
wil van de regering Reagan
en president Jose Napoleon
Duarte van El Salvador in
heeft de Amerikaanse se
naat besloten strikte voor
waarden te verbinden aan
toekomstige Amerikaanse
hulp aan El Salvador.
De senatoren stemden met 54
tegen 42 stemmen voor het in
houden van hulp aan El Sal
vador als de regering niet om
de zes maanden kon aantonen
dat El Salvador doet wat het
kan om eerbiediging van de
mensenrechten te bevorderen,
landhervorming uit te voeren
en op vrije verkiezingen aan
te sturen. De regering van
president Reagan wil geen
voorwaarden aan hulp aan El
'Salvador.
VS willen Spaanstalige
uitzendingen naar Cuba
WASHINGTON Met ingang van januari zullen de Vere
nigde Staten Spaanstalige uitzendingen met nieuws en poli
tieke commentaren gaan uitzenden naar Cuba, „ter bestrij
ding van twintig jaar leugens en halve waarheden van de
Cubaanse regering aan haar eigen volk".
Het besluit is onderhevig aan goedkeuring door het Congres van
de begroting van maximaal 10 miljoen dollar voor het eerste jaar
van uitzending. De op Cuba gerichte radio zal gelijk zijn aan Ra
dio Vrij Europa en Radio Vrijheid, die al meer dan dertig jaar
uitzenden naar Oost-Europa en de Sowjet-Unie.
De uitzendingen naar Cuba zijn volgens officiële kringen in
Washington niet bestemd om een volksopstand tegen Castro's
regime te ontketenen. De Cubanen zullen echter kunnen reke
nen op nieuws, commentaren en documentaires over hun eigen
land, de leefomstandigheden daar en Cubaanse acitiviteit in het
buitenland. Veel Cubanen luisteren naar de Voice of America,
de Wereldomroep van de BBC en de gewone radiostations in en
rondom Miami in Florida, maar in die uitzendingen wordt niet
tot in bijzonderheden op onderwerpen die voor de Cubanen in
teressant zijn ingegaan. De nieuwe Cuba-zender van de Vere
nigde Staten heet Radio Marti, genoemd naar Jose Marti, één
van de helden uit Cuba's onafhankelijkheidsoorlog tegen Spanje.
POOL ZWAAR
GEWOND NA
MISLUKKEN
VAN KAPING
WARSCHAU Een van de
vier Polen die gisteren een po
ging een lijn vliegtuig te kapen
door het optreden van de pi
loot zagen verhinderd, is bij
zijn aanhouding ernstig ge
wond geraakt. De vier, onder
wie een vrouw, werden door
de piloot misleid, die niet naar
West-Berlijn maar naar War
schau vloog. Daar aangeko
men weigerden de kapers zich
over te geven, waarop een spe
ciale politie-eenheid de aanval
inzette. Alleen de kaper raakte
daarbij gewond.
Donkere tabakken. Uitgekiende samenstelling. Mooi lang
gesneden. Praktisch zonder gruis. Prettig van geur en pittig
van smaak zonder scherp te zijn Zouden er daarom elke
week een paar zwareshag-rokers opBrandaris overstappen?
