Regeringscrisis in België tekent
aftakeling van Vlaams-Waals model
Poolse leiders
vrezen boycot SU
erst het geld, dan pas Amerika
Reagan bereid tot
wapenvermindering
tenland
ÏUWE BIOGRAFIE VAN PRESIDENT JOHNSON:
Italië wil
toeristen
teruglokken
LE3DSE COURANT/
WOENSDAG 23 SEPTEMBER 1981 PAGINA 11
Rath Doodeheefver wandbekleding.
U vindt het bij de interieurspecialist
Van sfeer tot meer, van gras tot vlas.
e Verenigde Staten is de
lopen dagen opschudding
>aan door de publicatie
uittreksels van een nieu-
biografie over president
Ion Baines Johnson
1-1968) in het blad Atlan
tic Monthly. De schrijver van
de biografie, Robert A. Caro,
doet in zijn driedelige werk,
dat dit najaar verschijnt, on
der meer onthullingen over
het aannemen van steekpen
ningen door Johnson toen hij
als vice-president kantoor
hield in het Witte Huis. Guar
dian-correspondent las het ar
tikel in Atlantic Monthly en
plaatst er enige kanttekenin
gen bij.
1
BRUSSEL Hoewel de Belgen gewend zijn
aan regeringscrises (sinds de Tweede Wereld
oorlog houdt een kabinet het gemiddeld slechts
13 maanden uit) heeft de val, afgelopen maan
dagavond, van het Rooms-Rode kabinet Mark
Eyskens toch een schokeffect gehad. Het besef
is nog verscherpt mede door de snelle econo
mische neergang dat het land ronduit onbe
stuurbaar is en dat de nog opgeslagen rijkdom
in hoog tempo naar buitenlandse schuldeisers
verdwijnt. Vier droge gegevens ziin voldoende
om te schetsen hoe België zichzelf heeft onterfd
van de reusachtige welvaart die het in de jaren
zestig had opgebouwd: het loonniveau van de
Belgische werknemers is het hoogst van heel
Europa; de werkloosheid is dat met 11 procent
(dus?) eveneens; er zijn 860.000 ambtenaren
(bijna 1 op de 4 werknemers); en de schuld van
de overheid is opgelopen tot 265 miljard gulden
(dat is meer dan het hele nationaal inkomen
over een jaar en driemaal de complete rijksbe
groting).
Oorzaak van het onvermogen om een versobe-
ringsbeleid te voeren, tegelijk met economische
herstelmaatregelen, is het ingewikkelde Bel
gisch „model"', waarin de Vlaams-Waalse te
genstelling is vastgelegd, evenals de overheer
sende rol van politieke partijen en belangen
groepen (particratie) boven de parlementaire
democratie.
Rusteloze pogingen om dat model te perfectio
neren en uit te balanceren hebben geheel ave
rechts tot een totale blokkade van de bestuurlij
ke instellingen geleid. Er is immers geen natio
nale maatregel denkbaar die niet of in Wallo
nië of in Vlaanderen harder aankomt, zodat de
regering in Brussel (die verplicht uit evenveel
Frans- als Nederlandstalige ministers bestaat)
zich voortdurend in een verlammende patstel
ling bevindt. Daarnaast hebben de politieke
„drukkingsgroepen" zich zo onwrikbaar met
het maatschappelijk leven vervlochten (wie
geen lid is van partij of bond komt niet hoger
op), dat partijpolitieke vernieuwing en een her
waardering van het gekozen parlement als
hoogste en vrijmoedig gezagsorgaan, uitgesloten
lijkt.
De aanleiding tot de jongste regeringscrisis, te
weten de aarzeling van de Vlamingen om 2000
miljoen gulden aan nationaal - dus merendeels
Vlaams - belastinggeld ter beschikking te stel
len van de verroeste Waalse staalindustrie,
heeft de uitzichtloosheid van de Belgische situ
atie in al zijn wezenskenmerken in het licht ge
steld.
Echtscheiding
Het is nu nog onzekerder dat de betrokken
28.000 arbeiders aan de slag kunnen blijven, de
anti-Vlaamse sentimenten zijn in het zuiden
van het land onder aanvuring van socialisten
leider Spitaels weer op hol geslagen en ook in
het noorden hebben afscheidingsbewegingen
als de Vlaamse Volksunie weer volop de wind
in de zeilen. Daarbij maakt de staatsinrichting
een objectief oordeel over de regeringscrisis
voor de kiezers onmogelijk, want een Vlaming
die bijvoorbeeld het behoud van een gesaneer
de Waalse staalnijverheid belangrijk acht, kan
niet op de Waals-socialistische lijst stemmen.
Het uiteenvallen van de Belgische staat is iets
wat men in de omringende landen als niet-rea-
listisch, maar in het land zelf als een feitelijke
ontwikkeling dan wel alternatief ziet. Spitaels
bepleitte afgelopen zondag voor de televisie een
ver reikende financieel-economische zelfbe
schikking voor Wallonië, omdat er van de een
heidsstaat België toch geen besluitvorming valt
te verwachten.
Bij de vorig jaar tot stand gekomen staatsher
vorming, zijn een Waalse en een Vlaamse deel-
regering gevormd, maar de ministers daarvan
maken tot nog toe deel uit van het nationale
kabinet, ze hebben slechts ondergeschikte be
voegdheden en maar drie procent van de rijks
begroting om te besteden. Onoverzienbaar zijn
de moeilijkheden die een verdere autonomie
van de twee „deelstaten" oproept. Dat ver
klaart ook de_angst van veel politieke leiders
voor een vervroegde stembusstrijd. In de
grondwet ligt immers vast dat na de eerstko
mende verkiezingen de Vlaamse en Waalse
deelregeringen zelfstandig worden. Dat zal de
scheiding nog bespoedigen, want al kan het na
tionale parlement verdere bevoegdheden aan
de deelregeringen weigeren, ook Kamer en Se
naat bestaan uit Frans- en Nederlandstaligen...
Kenmerkend voor de staatkundige wirwar is
bijvoorbeeld de moeilijkheid om thans een re
gering van christen-democraten en liberalen te
vormen. Zo'n kabinet zou een meerderheid in
het nationale parlement hebben, eveneens een
meerderheid in het Vlaamse deelparlement (ge
westraad), maar een minderheid in de Waalse
gewestraad. Effectief regeren zou een centrum
rechtse regering dan ook op niet minder dan
oproer in de Ardennen komen te staan. Bij dat
alles komt nog het in de staatshervorming
„wit" gebleven hoofdstuk Brussel, de tweetalige
hoofdstad, die al dan niet een eigen autonomie
moet krijgen waarin de rechten van de Neder
landstalige minderheid gewaarborgd zijn. Men
zegt wel dat Brussel zo'n taaie twistappel is dat
de stad als het Belgisch bindmiddel bij uitstek
functioneert. Geen der landsdelen zal zich im
mers in zelfstandigheid terugtrekken zonder
het lot van de Brusselse soortgenoten met de
anderstaligen te hebben uitgevochten.
Een en ander zou betekenen dat een nieuwe
nationale regering weer gewoon aan een kans
loze poging tot economisch herstel begint. Want
ook al zouden er nog geldschieters voor het
Waalse staal worden gevonden, daarna zijn er
de afzwakking van de automatische prijscom
pensatie en de verlaging van de kinderbijslag
(thans 1000,- per maand voor het eerste
kind9), die verstrikt zullen raken in dat onmo
gelijke 'model', dat Belgie stuurloos uitlevert
aan de ruwe grillen van de wereldeconomie.
Met op dit conjuncturele dieptepunt alle
gevaar voor chaos en avontuur.
MARCK DE KONINCK
4
Eyskens
lent Johnson tijdens een telefoongesprek vanuit de Ovale Kamer In het Witte
WARSCHAU Een van de
belangrijkste voorstanders
van de harde lijn in Polen,
het politburolid Stefan Ols-
zowski, heeft gisxteren voor
de televisie gewaarschuwd
dat de Sovjet-Unie wel eens
zou kunnen besluiten om de
levering van belangrijke
grondstoffen aan Polen op
te schorten om zo iets te
doen aan de „anti-Russische
agitatie". Polen is voor zijn
olie en andere belangrijke
grondstoffen vrijwel volle
dig afhankelijk van de Sov
jet-Unie. De Poolse leiders
voerden gisteren met een
,Wlj zijn solidair met
de demonstranten
tegen de kerncentra
le bij Dodewaard. In
de Nederlandse
kerncentrales wordt
uranium gebruikt,
dat uit ons land af
komstig is. Van de
winning van dat ura
nium ondervinden
wij zeer schadelijke
gevolgen, zonder dat
er door de overheid
pogingen worden
ondernomen om
onze positie te ver
beteren. Dat is de
kern van de bood
schap van een groep
Noordamerikaanse
indianen, die na af
loop van een VN-
conferentie in Genè-
ve over de proble
men van autochtone
volken momenteel
een rondreis door
Nederland maken.
Proces tegen
RAF-terroriste
verdaagd
FRANKFORT Het proces
tegen Sieglinde Hofman, een
van de leden van de harde
kern van de Westduitse
stads guerrillagroep Rote Ar
mee Fraktion, is op verzoek
van de verdediging ver
daagd naar volgende week.
De twee advocaten van de
36-jarige beklaagde wezen er
gisteren tijdens de openings
zitting op dat het proces niet
door kan gaan als de aan
klacht blijft luiden, dat hun
cliënte rechtsstreeks betrok
ken was bij de moord op
Jürgen Pon to. Deze West
duitse bankier werd op 30
juli 1977 vermoord nadat hij
door de RAF was ontvoerd.
Hofmanns advocaten betcog-
den dat het Parijse hof van be
roep bij haar uitlevering
ze werd vorig jaar mei aange
houden in de Franse hoofdstad
als voorwaarde had gesteld
dat haar in de aanklacht
slechts betrokkenheid bij de
ontvoering van Ponto en lid
maatschap van de Rote Armee
Fraktion zou worden aangere
kend. De officier van justitie
moest daarom op de zitting
zijn aanklacht wegens moord
achterwege laten. De verdedi
ging zou echter de hele zaak-
Ponto buiten beschouwing
willen laten. Een belangrijke
rol op het proces zal gespeeld
worden door het RAF-lid
Karl-Heinz Dellwo, die zich
van de organisatie heeft losge
maakt en als kroongetuige op
treedt. Hij zou Hoffmann vlak
voor de moord op Ponto heb
ben gezien.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
NEW YORK President
Reagan van de Verenigde
Staten heeft zijn Sovjet-col
lega Brezjnev een brief ge
stuurd waarin hij schrijft
dat zijn regering bereid is te
zoeken naar een belangrijke,
controleerbare verminde
ring" van het aantal kern
wapens. Reagan schrijft dat
Washington echter niet kan
berusten in een strategisch
minderwaardige positie je
gens de Sovjet-Unie. In zijn
brief stelt Reagan voor te
komen tot een algemeen ka
der waarbij de „Verenigde
Staten bereid zijn rekening
te houden met de wettige be
langen van de Sovjet-Unie,
op voorwaarde dat de Sov
jet-Unie dat ook doet met de
onze". Vandaag heeft in
New York het eerste voorbe
reidend overleg plaats tus
sen de Amerikaanse minis
ter Haig en zijn Russische
ambtgenoot Gromyko over
vermindering van het aantal
kernwapens in Europa.
Gisteren hield Gromyko voor
de Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties een toe
spraak waarin hij voorstelde
plechtig te verklaren dat sta
ten die als eersten kernwapens
gebruiken de zwaarste mis
daad tegen de mensheid be
gaan. Het voorstel is overigens
niet nieuw. De NAVO heeft
dergelijke voorstellen met ver
wijzing naar de militaire troe
penovermacht van de War-
schaupact-landen steeds van
de hand gewezen. Gromyko
leverde felle kritiek op het
NAVO-besluit tot plaatsing
van 572 middellange-afstands-
raketten. Hij liet zich in voor
zichtige bewoordingen uit over
de komende onderhandelin
gen. Volgens de Rus moeten
alle kernwapens, niet alleen
de 572 nieuwe raketten, maar
ook de reeds opgestelde, in het
overleg worden betrokken.
Illllllllllllllllll!lllllllllllllll!l!lllllllllllllllllllllllllllllll!!llllllllllll
HNGTON In de loop der jaren
r zo'n 21 biografieën verschenen
Lyndon Baines Johnson, waar
lijk de kleurrijkste en meest
reldigende figuur van alle perso-
die de Ovale Kamer in het Witte
hun kantoor hebben mogen noe-
Men zich nauwelijks indenken'
inog meer te zeggen valt. De ver-
jover Johnsons buitengewone le-
idel zijn zo langzamerhand een
leven gaan leiden: de nachte-
ekjes in pyama aan Doris
zijn vertrouwelinge in de pe-
"8-'69; zijn gewoonte om, om-
ir adviseurs, zijn presidentiële
inheden vanaf het toilet te re-
f het veelbesproken gemanoe-
waardoor de aandelen die John-
d in de radio-en televisiewereld
idmijntje werden.
de kroniekschrijvers van Ameri-
presidenten weten altijd weer iets
te melden. Het laatste boek over
van de hand van Robert A Caro,
•aaf wiens inspanningen al eens
.'ullitzer-prijs zijn bekroond, telt
I woorden en dat is pas het eerste
ie delen. In deze levensbeschrijving
voor het eerst getracht om Johnson
'iten als zakenman, een aspect van
r Johnson, dat bijna volledig in de
iw is geraakt doordat hij zo'n groot
js was. Volgens Caro was geld voor
Dn een bijna even grote drijfveer als
De onthulling die dit boek inmid-
nd heeft gemaakt betreft de pas-
ir door grote maatschappijen ge-
pleitbezorgers, die in het Witte
amen lobbyen met „dikke enve-
vol geld". Caro schrijft: „Een ver-
oordiger van een oliemaatschappij
verklaard dat hij, toen Johnson
iident was, in verzegelde envelop-
ig duizend dollar op zijn bureau
ïgd". Deze man, zo verklaarde
ft dit verklaard in een speciale
van de Congrescommissie, waarin
icht tegen Gulf Oil over steek-
werd onderzocht.
Igische
j tijen:
n nieuwe
kiezingen
|$SEL Uil de eerste
ifcen van de Belgische
^feke leiders aan ko-
Boudewijn nadat
ijdagavond het rooms-
kr.binet Eyskens was
ülen blijkt dat de
m partijen liever geen
oegde verkiezingen
n. De Vlaamse en
christen-democra-
uden de voorkeur ge-
an de snelle vorming
a regering met de li
ft. teneinde ingrij-
maatregelen voor
J van de economie te
A afkondigen.
laamse en Waalse so-
ten (de SP en de PS)
6 de Rooms-rode coa-
iet liefst willen voor-
li i maar na de beschul-
gen van de voorzitter
de CVP, Leo Tinde-
over anarchie van de
Ustische ministers
dat niet goed moge-
leem voor de vorming
.een centrum-rechtse
mg is echter dat zij in
onië nauwelijks op
meerderheid kan rekc-
10 het Waalse deelpar-
Als Caro gelijk heeft, is het een voorbeeld
van ongelooflijk zorgeloos optreden van
een man, die zich er altijd zorgen over
maakte dat zijn zakelijke belangen zijn
politieke belangen konden schaden. Zoals
Caro zelf uitvoerig beschrijft weigerde
Johnson in het prille begin van zijn loop
baan als Congreslid een gift van bijna een
miljoen dollar in de vorm van aandelen in
een oliemaatschappij. „Het betekent mijn
politieke ondergang, als het publiek weet
dat ik belangen heb in de olie-industrie",
aldus Johnson toen
Held
In sommige opzichten had het boek over
Johnson, ondanks de onthullingen, niet op
een beter tijstip kunnen verschijnen. De
bezuinigingen van de Amerikaanse rege
ring op vooral de sociale uitgaven, voor de
invoering waarvan Johnson hard heeft
gewerkt, hebben er bij het publiek toe ge
leid dat de excessen in Vietnam zijn ver
geten en LBJ als een held wordt gezien.
In dit opzicht onthult deel een, waarin
Johnsons eerste ambtsjaren worden be
handeld, zijn enthousiasme om het lot van
de armen en behoeftigen te verbeteren.
Scheldnaam
Toch zijn het vooral de inconsequenties en
de pijnlijke momenten in Johnsons leven
waarvan Caro geniet. Hij heeft er bijvoor
beeld zichtbaar genoegen in dat hij achter
Johnson scheldnaam is gekomen: Buil wat
een afkorting is van Bullshit (onzin). Zijn
medestudenten beschouwden Johnson als
een geboren leugenaar. „Hij loog constant
tegen hen, loog over grote en kleine din
gen, loog zo onophoudelijk dat hij de
grootste leugenaar op de hele universiteit
was". En dit wordt dan geschreven over
de man die er zo vaak van is beschuldigd,
de Amerikanen een valse voorstelling van
zaken te hebben gegeven inzake de oorlog
in Vietnam.
Toen Lyndon Johnson na de moord op
John F. Kennedy de Ovale Kamer betrad,
bezat hij veertien miljoen dollar, meer
dan enig president in de toen bijna 187-ja-
rige geschiedenis van de VS. Volgens
Caro ging het najagen van meer geld van
uit de binnenste vertrekken van de Ame
rikaanse regeringszetel onverminderd
door. In navolging van een aantal voor
gangers bracht Johnson zijn zakelijke be
langen onder in een maatschappij, waaro
ver hij geen zeggenschap had. Volgens
Caro was dit slechts schijn. Johnson had
in de Ovale Kamer directe telefoonlijnen
laten aanleggen met degenen die zijn za
ken behartigden, waarmee hij vermeed
dat elk telefoontje, zoals gebruikelijk is,
schriftelijk werd vastgelegd door de tele
fooncentrale van het Witte Huis. Via die
directe lijnen heeft Johnson in de vijf jaar
dat hij president was, zijn zakelijke be
slommeringen geregeld. Volgens sommi
gen van zijn advocaten was hij daar „en
kele uren per dag" mee bezig.
Miljoenen dollars
Staatszaken mochten geen belemmering
voor zijn zakelijke beslommeringen vor
men. Tijdens een bezoek aan Johnsons
ranch door de toenmalige Duitse bonds
kanselier Ludwig Erhard zat de president
achter gesloten deuren „een groep zaken
lui de schrik op het lijf te jagen in ver
band met een televisie-overeenkomst".
Tijdens zijn presidentschap stapelde Lyn
don Johnson op de miljoenen die hij reeds
had vergaard nog eens miljoenen dollars
meer", aldus de schrijver.
Johnsons sprong naar rijkdom was de
sprong van het „nieuwe Zuiden" meent
Caro. „De nieuwe economische krachten
olie, gas, zwavel, defensie, ruimtevaart
en andere industrieën van staten als
Texas en Californië brachten hem aan de
macht. Toen hij deze bezat hielpen zij herq
zijn macht uit te breiden". Het is dan ook
paradoxaal dat het werk vah de eerste
president uit dat „nieuwe Zuiden" (voor
die tijd kwamen zij vrijwel allemaal uit
noordoostelijke staten) ongedaan wordt
gemaakt door de tegenwoordige held van
dat deel van de VS, de lieveling van het
Zuiden en Nieuw Rechts: Ronald Reagan.
ALEX BRUMMER/THE GUARDIAN
Russische delegatie overleg
over de nijpende economi
sche problemen van Polen.
Olszowski riep op tot de vor
ming van een eenheidsfront
van alle Polen om de proble
men te overwinnen. Het zou
de partij, de vakbond en de
kerk moeten omvatten. Vol
gens Olszowski zal de Sovjet-
Unie het economisch wapen
gebruiken, als bepaalde leiders
van Solidariteit de „wissels
van Polen in de richting van
het Westen en tegen het socia
lisme blijven zetten". De op
roep van Olszowksi was zon
der meer verrassend. Hij re
kende in zijn beheerste rede
voering af met de bittere reto
riek van de autoriteiten tegen
Solidariteit. De ommekeer was
des te opvallender, waar zijn
standpunten duidelijk ver
schilden met die van vice-pre
mier Rakowski, die samen
werking met Solidariteit
maandag had uitgesloten. De
ironie wil voorts dat een soort
gelijke oproep tot een een
heidsfront al was gedaan door
dissidentenleider Jacek Ku-
ron.
BENZINEBONNEN EN
GRATIS TOLWEGEN
(Van onze correspondent)
ROME Italië is dit jaar zo
geschrokken van de vermin
derde belangstelling van de
buitenlandse toeristen, dat
het komend jaar veel meer
geld zal worden uitgegeven
om in het buitenland recla
me te maken.
Italië moet beter verkocht
worden, zo vindt men in
Rome, en daarom is het budget
van het Italiaans bureau voor
toerisme verdrievoudigd. Maar
de Italiaanse regering heeft
nog meer pijlen op zijn boog
en wil de komende jaren een
bedrag van 2,2 miljard gulden
steken in maatregelen, die de
toeristen terug moeten lokken.
Gedacht wordt aan goedkope
re benzine door middel van de
bekende bezinebonnen, en
gratis gebruik van de tolwegen
voor buitenlanders. Binnen de
Italiaanse regering wordt mo
menteel de laatste had gelegd
aan de betrokken wetsontwer-
pen.
'LANCERING
UITGESTELD
CAPE CANAVERAL De
tweede lancering van hel
Amerikaanse ruimteveer „Co
lumbia" op 9 oktober gaat niet
door. De oorzaak is, zo lieten
functionarissen van Cape Ca
naveral weten, een probleem
bij het vullen van de brand
stoftanks van de draagraket.
Wanneer de space shuttle nu
aan zijn tweede ruimtereis be
gint is niet bekend.
