De „American Dream
leeft nog volop
Uniek Chinees
„stenen leger"
op expositie in
Keuls museum
KEULEN Zeven Jaar geleden, in 1974,
deden Chinese archeologen nabij de
etad Xian in de provincie Shenai een ont
dekking, die vandaag de dag alt „een
van de sensaties op oudheidkundig ge
bied1' geldt. In een onderaards gangen
stelsel werd het graf ontdekt van de Chi
nese keizer Chin Shin Huang (221 - 229
vóór Chr.), wiens tombe omgeven was
door een ruim 7.000 man tellend „leger"
van keramiek figuren: soldaten, infante
risten, cavaleristen, de laatsten voorzien
van tientallen paarden.
Grafgiften zijn een bekend fenomeen,
maar het opmerkelijke aan deze vondst
was niet alleen het aantal, maar ook dat
het hier meer dan levensgrote figuren be
trof. Eerder waren soortelijke grafvond
sten gedaan uit de latere Han-periode
(206 vóór Chr. - 220 na Chr.), maar deze
figuren van keramiek (ambtenaren, officie
ren en musici) waren slechts een halve
meter hoog. Kortom, de «vondst bij Xian
werd door de Chinezen spoedig uitgeroe
pen tot een „topic", waarlangs allerlei be
langrijke gasten - zoals de ex-presldent
van Frankrijk Giscard d'Estaing - werden
gevoerd.
Het oost-Aziatische museum In Keulen zal
van 3 oktober tot aan 3 Januari 1982 een
overzichtstentoonstelling samenstellen van
archeologische vondsten uit een 6000 Jaar
omvattende periode. De ongeharnaste sol
daat (zie foto), die deel uitmaakte van het
stenen leger dat de gestorven keizer
moest bewaken nóg vroeger werden
slaven van de hofhouding daarvoor „ge
bruikt" Is één van de 120 exposities
tukken, die behalve in Keulen, ook In Zü-
rich, West-Berlijn en Hildensheim zullen
worden tentoongesteld.
Nu reeds zegt de Keulse museumdirecteur
Roger Goeper dat deze Chinese oudheid-
kundige-tentoonstelling er eentje zal wor
den, „die slechts eens in de tien jaar voor
komt".
Er zullen ook vondsten uit latere keizerlijke
dynastlön worden geëxposeerd, zoals de
China, waar geschiedschrijvers to
hadden de belangrijkste gebeurtenii
het land op schrift vast te leggen,
hun nazaten er profijt van konden tr
Op deze wijze ontstonden de zog
„dynastie-geschiedenissen", die
wel „gescreened" waren, d.w.z. zij
geconformeerd aan de officiële lezir
gens welke alle gebeurtenissen I
plaatsgevonden. In het China van
was het gebruik dat iedere nieuwe
tie aan de hand van officiële docur
en archiefstukken een historisch
opstelde van de voorgaande dy
waarbij de laatste keizer steevt
schuld kreeg van de oorzaken, die
hadden tot de val van „zijn" dy
waarbij hij veelal slechter voorj
werd dan uit andere bronnen (latfl
blijken. Ongetwijfeld is er tijdens de;
verbranding onder Shi Huang Ti bel|
materiaal verloren gegaan, hoewel z
ter de Han-keizer boeken, die verlon
ren gegaan opnieuw lieten schrijve
kon gebeuren omdat tal van geleei
traditionele literatuur uit het hook
den, waardoor deze opnieuw kon n
vastgelegd. Zo werden tal van C
klassieken gered voor de verget
waaraan de uitvinding van het paf
de tweede eeuw na Christus) in bel
ke mate toe bijdroeg. Er ontstond
van encyclopedische werken, waarl
zenden jaren Chinese geschiedenis)
darisch en historisch) werd vastj
terwijl verder het staatsbestel, ge|
vest op de regels van Confucius
werd uitgebouwd en vervolmaak!
name de patriarchale familie als bal
held van de samenleving vervulde
terst belangrijke rol In alle maatschf
ke geledingen.
Terug naar de op stapel staande tel
stelling in Keulen waar eveneens voj
uit de Sjang- en Chou-dynastle zulld
den getoond, zoals bronzen vaats
een beroemd klokkenspel uit de
eeuw vóór Chr. Ook zullen diverse f
en zilveren sieraden te bewonderen
KLAAS G)
Onze correspondent in Washington, Dick Toet, maak
te de afgelopen zomer een omvangrijke trip door de
Verenigde Staten. Hij legde bijna 18.000 km af, be
zocht 28 staten en verbleef drie weken in California.
Ven zijn pogingen de „wortels" van de conservatieve
ommezwaai te vinden, over het merkwaardige
„sprookjesland" dat California heet en over opmerke
lijke facetten van „het andere Amerika" zal hij de ko
mende weken verslag doen.
WASHINGTON De Verenigde
Staten van Noord-Amarika, 235
keer zo groot als Nederland, ruim
220 miljoen Inwoners. Militair su
perieur met een Vietnam-com
plex, een diep gewortelde demo
cratie met een Watergate-gezwel,
een trotse natie met een ayatol
lah-frustratie. Bewierookt, bewon
derd, verguisd en beschimpt. Heb
ben ze daar dan eindelijk de pre
sident die ze verdienen, een be
jaarde acteur van tweederangs
films, die ze laten slapen als zijn
land bijna in oorlog raakt met Ly-
bië, die 's avonds voor de tv een
interessante documentaire over El
Salvador laat schieten voor een
Hitchcock-film, die de armen in
zijn land laat betalen voor de
grootste wapenopbouw uit de ge
schiedenis.
Het fenomeen Reagan laat zich
moeilijk in Europese termen verta
len. Het informatie-gekletter van de
Amerikaanse media maakt het er
niet makkelijker op. Maar een paar
zaken staan wel vast. Ronald Rea
gan werd In november van het vorig
jaar. evenals de meeste van zijn
voorgangers, gekozen door een
minderheid van het Amerikaanse
volk. Ondanks enkele Imponerende
politieke successen en de opwaar
tse werking van een mislukte aan
slag op zijn leven, ligt zijn populari
teit lager dan die van zijn voorgan
ger Jimmy Carter in de vergelijkba
re periode.
De wortels van Reagan's krachtige
conservatieve ommezwaai zijn on
getwijfeld te vinden in de „electro-
nische kerk" en bij andere thans
luidruchtig aan de weg timmerende
nieuwe conservatieve groeperingen,
in het militaire en industriële esta
blishment en in de plotseling flad
derende rechtse vleugels van de
twee heersende politieke partijen.
In het Amerika van alledag echter
maakt Reagan's „revolutie" nog
geenszins de indruk diepgeworteld
te zijn. Uit de gesprekken met Ame
rikanen van kust tot kust lijkt maar
een duidelijke conclusie te trekken:
Reagan krijgt een kans zijn gelijk te
bewijzen, maar als er zo tegen de
zomer van volgend jaar geen duide
lijke resultaten zijn geboekt, zal
Reagan als „mislukt experiment"
worden bijgeschreven in de Ameri
kaanse geschiedenisboekjes.
Onzekerheid
Voorlopig echter lijkt het gros van
de Amerikanen niet wakker te lig
gen van een experiment, dal in de
meeste Westeuropese landen zeker
tot de grootst mogelijke onrust zou
leidërt. Dat betekent niet, dat er
geen twijfels zijn. Integendeel, er
bestaat een grote mate van onze
kerheid. Tegelijkertijd koestert men
zich echter in de gedachte, dat het
land groot is geworden door voort
durende experimenten, die soms
hebben geleid tot wanorde, grof
materialisme en egoisme, maar ook
tot een hoge mate van inventiviteit,
persoonlijke vrijheid en schier on
beperkte mogelijkheden.
Wellicht de meeste misverstanden
in het intermenselijke verkeer tus
sen West-Europa en de Verenigde
Staten worden veroorzaakt door de
omvang van het land, bijna twaalf
keer zo groot als Frankrijk en West-
-Duitsland bij elkaar. De enorme
bevolkingsconcentraties in de grote
steden (ruim 80 procent van de bij
na 23 miljoen inwoners van Califor-
nië bijvoorbeeld woont in zeven
stedelijke gebieden) maken de zee
van ruimte nog imposanter. Je kunt
duizenden kilometers afleggen zon
der een bevolkingsconcentratie van
meer dan 3000 mensen tegen te
komen en niet alleen in de woestij
nachtige gebieden in het zuid-wes
ten. Een relatief kleine groep Ame
rikanen heeft die hele gigantische
oppervlakte tot de hunne gemaakt.
Ze hebben hun huis achter de auto
gehangen en zijn voortdurend „on
the move". Zoals het echtpaar, dat
in een van de schitterende nationa
le parken in Californië kwam bin-
Brede steun voor
het experiment-Reagan
Een relatief kleine groep Amerikanen heeft die hele gigantische
oppervlakte tot de hunne gemaakt. Ze hebben hun huis achter
de auto gehangen en zijn voortdurend „on the move".
Ronald Reagan werd In november
van het vorig jaar, evenals de
meeste van zijn voorgangers,
gekozen door een minderheid van
het Amerikaanse volk. Ondanks
enkele imponerende politieke
successen en de opwaartse
werking van een mislukte aanslag
op zijn leven, ligt zijn populariteit
lager dan die van zijn voorganger
Jimmy Carter in de vergelijkbare
periode.
Het gigantische fcf-f
wegennet (bijna
65.000 kilometer gW)
aan „Interstate
highways") en een
doorgaans uiterst
beschaafd
verkeersgedrag
maken het reizen
per auto zeer
comfortabel. EÉt
Wat is het raakvlak tussen een indiaan in zijn
stoffige reservaat In Arizona en de maatschap
pelijk geslaagde bewoner van een peperdure
flat in Manhattan?
nenzoeven. Een kleine luxueuze
vrachtwagen met daarachter een
caravan van ongenadige afmetin
gen, twee badkamers, twee slaap
kamers, noem maar een gemak op
en het was er. Teneinde het gevaar
te op de gewenste overnachtings
plaats te manoeuvreren, speelde
zich een adembenemende scène af.
De vrouw verliet het „pand" met de
helft van een walkie-talkie in de
hand, de andere helft berustte bij
haar echtgenoot achter het be
krachtigde stuurwiel. Vervolgens
werd de woning op draadloze wijze
binnengepraat. Een vroegtijdig ge
pensioneerde marine-officier en zijn
vrouw met zes op eigen benen
staande kinderen, her en der over
het land verspreid, „gevlucht" uit
Florida, dat hen veel te vol begint te
worden.
Maar er is ook de 28-jarige Ameri
kaan, die onze auto ergens in Idaho
van benzine voorziet. Op mijn vraag
of het korter is route nummer 20
dan wel route 84 te nemen naar
Yellowstone Park, antwoordt hij
geen idee te hebben. „Ik ben nog
nooit verder geweest dan Burley",
verontschuldigt hij zich. Burley, zo
vinden wij later uit, ligt nog geen
100 kilometer van de plaats waar
hij werkt.
De gemiddelde Amerikaan blijkt
niet voorhanden. Ook het „echte"
Amerika is moeilijk te vinden, is het
New York City, Is het Hollywood,
Las Vegas, Nashville, Indinapolis of
misschien Beresford (South Dako
ta). Buitenlandse journalisten ko
men er doorgaans snel genoeg ach
ter: Washington D.C., de buiten de
ghetto's in het zuid-westen zeer
fraaie hoofdstad, is het niet. Was
hington heeft een aantal typische
Amerikaanse trekjes, maar zelfs de
echte Washingtonian erkent door
gaans volmondig, dat je er tever
geefs naar „het echte Amerika"
zoekt. De „echte Amerikaan"
woont in het midden-westen, de
„andere Amerikaan" in het westen,
zo is mij bij voortduring voorgehou
den.
Bijna 18.000 kilometer en 28 staten
lang kan ik het noch beamen noch
ontkennen. Slechts een aantal con
clusies dringen zich onweerstaan
baar op. Joggen is een nationale
rage. In grote steden, in ravijnen,
op bergpieken, in dorpen, in de wil
dernis, in de woestijn, op de stran
den, overal manifesteert zich hij
gend de „sukkeldraver". Degene,
die zich verknocht heeft aan een
van de vele ketens van eethuizen,
supermarkets of hotels in Amerika
kan zich bijna overal „thuis" voe
len.
Ruimte en zon zijn twee belangrijke
factoren, die het dagelijkse leven in
hoge mate kunrlen veraangenamen.
Het geeft de armoede op het platte
land een veel vriendelijker gezicht.
Het tempo ligt buiten de grote ste
den doorgaans laag. Het verschil
tussen de grote steden en het plat
teland is niet de enige frappante te
genstelling. Aan de stranden van de
ooskust waarschuwen borden, dat
als je de „boardwalk" wilt betreden
je behoorlijke kleding dient aan te
trekken. Aan de andere kant van
het land kun je urenlang wandelen
langs onafzienbare naaktstranden.
In Las Vegas kun je de blik behalve
op de goktafels ook werpen op een
in het volle licht opererende sex-in-
dustrie van ongekende omvang.
Maar in een dorpje in Illinois resul
teerde onlangs een jarenlange poli
tieke rel in het „aankleden" van
een beeldje van een naakte peuter.
Wat heeft het prachtige bergstadje
Santa Fe in New Mexico (300 wol
kenloze dagen per jaar) van doen
met de Italiaanse wijk van Baltimo
re, of met Holland (Michigan), met
Kansas City, of met Burnes, een
stadje met nauwelijks 3000 inwo
ners in het zuid-oosten van Oregon,
dat als streekcentrum fungeert voor
een gebied zo groot als de Bene
lux? Wat is het raakvlak tussen een
Hopi-indiaan in zijn stoffige reser
vaat in Arizona en de maatschappe
lijk geslaagde bewoner van een pe
perdure flat in Manhattan. Welke
band is er tussen het gezin van een
landarbeider in energie-arm New
Hampshire en dat van een rijke
olieboer in Texas? „Let them freeze
in the north", denkt de man uit
Texas niet alleen, het zegt het nog
hardop ook.
„Smeltkroes" van rassen en inter-
nationaliteiten worden de Verenig
de Staten nogal eens genoemd.
Maar gesmolten is het niet. Die ene
taal, al rukt het Spaans hier en daar
geducht op, die vertrouwde „eet-
schuren", winkels en hotels, de na
tionaal opererende televisie-maat
schappijen, de geïsoleerde ligging
van de rest van de wereld, kunnen
niet de enige verklaring zijn voor
het feit, dat een land van een zo in
tense verscheidenheid op de be
langrijkste momenten zo'n eenheid
kan uitstralen. Amerika herbergt
geen enkele serieuze afscheidings
beweging. Het ontbreken van een
geschiedenis, van tradities, kan het
ook niet zijn. Nergens wordt „Koni-
ginnedag" zo hevig gevierd als in
Holland (Michigan). Bovendien heeft
het land wel degelijk een rijke India
nen-geschiedenis. De schitterende,
soms meer dan 1000 jaar oude
bouwwerken In de rotsen van het
zuid-westen getuigen daarvan.
Reizend door de Verenigde Staten
kun je je niet aan de indruk onttrek
ken, dat het in feite nog steeds het
pioniersland is dat het vanaf de ge
boorte was. Men ging naar „de
nieuwe wereld" om er rujmte, vrij
heid en materiële welstand te zoe
ken. Nieuwe groepen zweepten de
reeds gesettelden steeds opnieuw
op. Vorig jaar kwamen ondanks de
beperkende bepalingen 800.000
nieuwe emigranten naar de VS,
meer dan in elk ander jaar sinds de
Mayflower in 1620 de eerste kleine
groep binnenbracht. De uiterlijke
omstandigheden zijn drastisch ver
anderd, maar aangenomen mag
worden, dat de innerlijke roerselen
van de opvarenden van de
wer1 grote overeenkomst v|
den met die van de 800.000 j
rig jaar arriveerden. De draf
via hard werken en doorgad
der het motto „ieder voor j
God voor ons allen" een I
toekomst op te bouwen, de)
prestatiedrang, het individu
en materialisme worden is
onder het begrip conserval*
rangschikt. In dit opzicht is IA
altijd conservatief geweest.!
dat licht bezien, betekent del
zing van Reagan niet zove/
dan een wat drastisch uitg^
zijstapje. Amerika heeft ook|(
der het meest onbeschaam<2
terialisme voortgebracht, ma|
de grootste filantropen. He^
rest van de wereld groeiendef
dat we in onze vernietiging^
en ontplooiingsmogelijkheden
zen hebben bereikt, zo niei
schreden, vindt in de Ver
Staten nog maar weinig aaj
De „American Dream" lee|
volop, al lijkt het voor e^
groeiend aantal Amerikanen
meer op een nachtmerrie. Ol
tieve rijkdom en demonstf
geldsmijterij ondervinden nel
nig irritatie. Als er al een „I
delde Amerikaan" bestaat, J
hij geneigd te denken „vanda
morgen ik". Talloze Amen
geloven nog met een verb(
overgave in de goudpot at
eind van de regenboog. En a(
maar voldoende van overtuig
dat die pot er is, durf je wel t
sico te nemen. Er zijn niet
Amerikanen die Reagan van
steunen, maar de meerderht
het „experiment-Reagan" wllj
gen. lijkt vooralsnog van eert
omvang.
DICKj
Links: Een Impres
sie van het on
deraards gangen
stelsel waarin het
graf werd ontdekt
van de Chinese
keizer Chin Shin
Huang (221 - 229
vóór Chr.), wiens
tombe omgeven
was door een ruim
7.000 man tellend
„leger" van kera
miek figuren: sol
daten, infanteris
ten, cavaleristen,
de laatsten voor
zien van tientallen
paarden.
Rechts: Een onge
harnaste Chinese
krijger, zoals die
werd aangetroffen
in de graftombe
van keizer Chin
Shin Huang. De fi
guur Is 1.92 meter
hoog en is een van
de pronkstukken
van de expositie.
beroemde driekleurige kamelen en paar
den uit de Tang-dynastie (618-906 na
Chr.), maar het bij Xian ontdekte „stenen
leger" is van vroeger datum; er Is dan nog
geen sprake van echt porselein, maar van
aardewerk en steengoed. Keizer Chin Shin
Huang behoort tot de zogeheten Ch'ln-dy-
nastle, die slechts vijftig jaar aan het be
wind Is geweest (van 256-206 vóór Chr.),
maar het zijn juist deze keizers geweest,
die China samen voegden tot een geheel,
waarbij het niet ten onrechte Is dat de Eu
ropese naam China in verband wordt ge
bracht met deze dynastie en er zelfs recht
streeks vanaf Is geleid. Niet alleen werden
tijdens de regering van de Ch'in-kelzer di
verse stukken van de Chinese Muur aan
eengevoegd om het land te verdedigen te
gen van het noorden uit binnen dringende
stammen, ook ontstond een strak centra
listisch gericht gezagsapparaat. Munten,
maten en gewichten werden gestandaardi
seerd, waardoor met name "het handels
verkeer „overzichtelijker" werd gemaakt.
Opdat het nageslacht zou weten dat voor
al keizer Shi Huang Ti degene was op
wiens naam al deze verdiensten moesten
worden gechreven, gelastte deze „eerste
keizer", die als een volstrekt dictator re
geerde. In het jaar 213 vóór Chr. een alge
hele boekverbranding. Met deze beruchte
maatregel handelde Shi Huang Tl lijnrecht
in tegen de tot dus ver gevolgde traditie in
