„De vijfde
ruiter"
bestseller
over nucleair
terrorisme die
je niet op
je nachtkastje
moet leggen
DE GELOOFWAARDIGE
APOCALYPS VAN
SCHRIJVERSDUO
DOMINIQUE LAPIERRE
EN LARRY COLLINS
fcique Lapterra en Larry Collina, oen achrijveravorbond en een vrlendachap die dateert van hun aolda-
I in Parijs.
IOPEZ/RAMATUELLE Het
Ie drama dat zich In het
landhuie van Larry Collina
heuvels van het Zuidfranee
ituelle vlak boven de bad-
SL Tropez lijkt te voltrek-
de barensnood van de kat
luizee. Een huiselijk gebeu
rt in de werkkamer van Col-
een opvallend tegenwicht
Schrijver-journalist Collina
It daar in alle rust een drama
jrJ grotere proporties: In het
ikaanee Witte Huis is een
Ije bezorgd waarop
btjibische leider kolonel K ha-
persoonlijk bekend maakt
in New York een waterstof-
van drie megaton sterkte is
gesmokkeld. Aan welke
ende mededeling hij het
itum verbindt dat die bom
ontploffing gebracht wordt
de Amerikaanse prest
er niet onmiddellijk voor
dat de Israeli's het In de
van 1967 veroverde land
andere woorden:
stad New York ligt gegij-
san Libische banden; Nu-
terrorisme, geen futuristisch
oord meer, maar een feit
in het boek „De vijfde rui
len opvallend mengsel van
eid en fictie van de echrij-
Larry Collins en Domique La
's. Beide van oorsprong jour-
-t, de een Amerikaan, de an-
„Fransman en getweeën al
voor een viertal intemationa-
estsellers, waarvan „Brandt
s?** verfilmd werd. Hun
irste boek komt dezer dagen
sderland uit (Elsevier) en is
nationaal al een jaar een top-
Voor de Amerikaanee paper-
[-rechten werd anderhalf mil-
dollar betaald, filmmaat-
ppij Paramount maakte een
-act op voor tweehonderd
tnd dollar plus vijf procent
de notto winst voor de film-
tan. De Tsjech Milos („One
over the cuckoo's nest" en
cs JRegtime") Forman lijkt de
weur te gaan worden van „De
s ruiter": Een titel die overf-
verwijst naar de bijbelee
salyps. De beide schrijvers
1 >en hun voorraad rampspoe
den ook in de vierde versnel-
gezet: Van de simpele vraag
Srijs zal branden wordt het nu
[wellende kwestie of New York
springen. Wie zijn die doem-
ters? Dominique Lapterre is
czaam en onbereikbaar in Pa-
maar Collins houdt vakantie
jn tweede huis in Zuid-Frank-
„De actualiteit bewijst voort-
md de mogelijkheden van ons
k" stelt hij. JLees de krante
ten elke dag over Libië, Kha-
y en Amerika en de roman die
jeach reven hebben wordt rea-
vljfde ruiter" Is een roman, fic-
een vuistdikke thriller die je dui-
k niet op je nachtkastje moet
en als je hard aan slaap toe
t. Zelfs de meest cynische let-
reter zal niet om de geloofwaar-
teid van het bedenksel van Col-
en La pi er re heen kunnen. De-
daaraan is hun journalistieke
nule die zij al eerder toepasten
oeken als „De nacht van de vrij-
I" (over de moord op Ghandi,
onafhankelijkheid van India, de
leiding van Pakistan en de in
storting van het Britse koloniale
„O Jeruzalem" (over de strijd
de heilige stad tussen Arabieren
Israëli's na de oorlog) en
andt Parijs?" (over de bevrlj-
I van Parijs en het Duitse bevel
de valreep van die bevrijding de
1 te vernietigen). Dat wil zeggen
zij vier jaar lang in het grootste
leim aan een project hebben ge-
fkt dat toen nog „Valentino"
tte, dat zij ClA-agenten, FBI-
msen ondervroegen ten behoeve
1 een zogenaamd boek over ter-
Isme, dat zij met politici, diplo-
'ten en wetenschapsmensen
totten onder het mom van artike-
®erle over de verspreiding van
cleaire wapens. Die feitelijke in-
hiatio werd op zo'n manier in het
[haal zelf gepast, dat het bij le-
9 van het boek lijkt of je een
sr dagen de krant hebt gemist,
Jter achterloopt wat het laatste
lirikbarende nieuws betreft en
b vijfde ruiter" waarheid is en
>ts dan de waarheid. Larry Col-
.Alles wat wij gebruiken heeft
prtdurend grond in de realiteit. Ik
Eer zeker van dat er bij een Is-
'Bch debat over een eventuele
dreiging van Khadaffy exact dezelf
de argumenten gebruikt zullen wor
den als wij beschrijven. Ik weet ze
ker dat Khadaffy, als hij ons boek
leest en dat zal hij inmiddels wel
gedaan hebben niet in woede
zal uitbarsten. Want de argumenten
die wij hem laten gebruiken komen
werkelijk van hem. Via rapporten
van de CIA, via zijn eigen woorden
In toespraken en artikelen die hij
geschreven heeft. En die nucleaire
macht van Khadaffy? In februari
heeft de president van Niger in een
Interview toegegeven, dat hij ne
genhonderd ton uranium aan Libië
heeft geleverd. Nu kan Je uranium
gebruiken om gele verf te maken en
om kernwapens te produceren.
Nou, van negenhonderd ton urani
um kan Khadaffy genoeg verf ma
ken om de hele woestijn geel te
verven, en dat is die al, dus wat kan
je anders concluderen, dat hij daar
het beruchte Pakistaanse kernpro
ject mee heeft bevoorraad. Alles in
dit boek Is dicht, heel dicht bij de
waarheid. Zelfs als we schrijven dat
de stoelen in de vergaderzaal van
het Witte Huis een roestig-rode
kleur hebben, hebben we die kleur
Inderdaad zelfs met eigen ogen ge
constateerd".
Populaire dictator
De stap van pure journalistieke ge
schiedschrijving naar fictie kwam
voor het duo Collins/Lapierre als
vanzelfsprekend. „De laatste vijftien
jaar zijn we steeds terugggegaan in
de historie en hebben via honder
den Interviews steeds geprobeerd
aan een gebeurtenis zoveel details,
emotie, kleur en gevoel toe te voe
gen dat de lezer het als het ware lij
felijk nleemaakte. Waarom, dachten
we, zou je die techniek niet toepas
sen op de krantekoppen van van
daag. We moesten alleen een on
derwerp hebben. Het eerste dat
zich voordeed was de energiecrisis,
maar daar konden we ten on
rechte misschien geen sluitend
verhaal om bedenken. Het tweede
was kernwapens, hoe die zich tegen
de maatschappij kunnen keren en
hoe een minderheid er eventueel
zijn wil mee op kan leggen aan de
wereld. Nu had Khadaffy er nooit
een geheim van gemaakt zijn eigen
bom te willen hebben. Een van de
eerste dingen die hij zei toen hij aan
de macht kwam. Dat gecombineerd
met zijn politieke naïviteit bracht
het verhaal van het boek". Dat
boek noemt In tegenstelling met
een „normale" roman bijna alle
beestjes bij de naam. op de presi
dent van de Verenigde Staten na.
Khadaffy, Begin, Giscard d'Estaing
en een hele reeks officiële persona
ges. Een risico in verband met de
actualiteit van het boek. „Maar"
stelt Collins „wat Khadaffy betreft
konden we de gok wel nemen. Je
moet niet vergeten, dat hij een po
pulaire dictator is en dat de gemid
delde Libiër er sinds zijn bewind in
derdaad mijlen op vooruit is ge
gaan. Hij zou wel aan de macht blij
ven. De Amerikaanse president
hadden we duidelijk op Carter geïn
spireerd, nadat ik een gesprek had
met Edward Kennedy, hoorde dat
hij zich achter Carter zou scharen
en daarom vermoedde dat Carter
de verkiezingen zou winnen. Fout
dus. Vandaar dat we voor de Ame
rikaanse paperback-uitgave en de
Hollandse vertaling zijn broer Billy
Larry Collins, 51-jarige ex-journalist en bestsellerschrijver: „Vader wordt een moordenaar".
uit het boek hebben geschrapt en
van de Amerikaanse president een
70-Jarlge nieuweling gemaakt heb
ben, die net het ambt heeft overge
nomen".
Pindakaas
Een duo aan de schrijverstafel Is
een nogal ongebruikelijke zaak,
maar de taken liggen hier scherp
verdeeld, ledereen doet wat het
beste bij hem past, gaat op onder
zoek. maakt interviews en de resul
taten worden opgeborgen in dikke
ordners (vier uitpuilendé exmplaren
in het geval van „De vijfde ruiter").
Dan gaan de heren thuis aan hun
schrijftafel zitten en komen ieder
met een bepaalde scène, een In het
Frans, de ander in het Engels. Ze
vergelijken ze, vertalen eikaars
tekst, herschrijven die eventueel en
komen tot een vergelijk. Een tijdro
vende bezigheid die Lapierre en
Collins wat makkelijker afgaat, aan-
Larry Collins in zijn huis bij SL Tropez: ^We hebben ons werk aan „De
vijfde ruiter" vier jaar lang geheim moeten houden".
gezien hun twee buiten- tegelijker
tijd werkhuizen onder elkaar liggen
op de heuvel van Ramatuelle.
(Grapt Collins: „Moeilijkheden
vechten we uit op de tennisbaan
tussen onze huizen in".) Nadat ze
tijdens hun journalistieke werk hun
eersteling „Brandt Parijs?" een
succes hadden zien worden, gaven
beiden hun banen eraan en sloten
een auteursver bond. Het persoonlij
ke verbond had al veel eerder
plaatsgevonden. Collins: „Ik kwam
in I954 als een Gl naar Parijs, waar
toen nog het hoofdkwartier van
SHAFT was. Dominique zat in het
Frans leger en we werden vrienden.
Op de dag dat ik weg zou gaan. no
digde zijn vrouw me uit voor een
etentje in een café, vertelde me dat
ze zwanger was en vroeg of Ik de
peetvader van haar kind wilde zijn.
Hoe rot ik die diensttijd vond, zo
geweldig vond ik Parijs en ik dacht
dat kind zie ik misschien pas over
twintig jaar. Ik moest terug aan het
werk, bij de zeepfabrikant Proctor
en Gamble, waar ik bovendien mijn
eerste eigen nieuwe produkt onder
mijn hoede kreeg: Pindakaas. Een
hele gebeurtenis. Maar tezelfdertijd
kreeg ik van United Press Interna
tional in Parijs een aanbieding. Ik
kende de mensen daar, wilde graag
de journalistiek in, maar eigenlijk
wist ik niet of dat niet een verlate
jongensdroom was. Ik verdiende
goed, als Journalist zou ik stevig
achteruitgaan. Ik heb twee ziels-
diepgravende koppen koffie ge
dronken en beslist dat ik het op z'n
minst moest proberen. Anders zou
ik me mijn hele leven blijven afvra
gen of ik die kans niet had moeten
grijpen. Bij Proctor en Gamble
dachten ze dat ik gek geworden
Stierevechter
In Parijs werd de vriendschap tus
sen beide Journalisten verstevigd, al
kwam de een een tijd In Moskou te
recht (Lapierre) en verdween de an
der naar het kantoor van Newsweek
In Beirout. Terug In Parijs kwam
Collins een kranteknipsel tegen
over een Duitse generaal die be
kend maakte dat hij tijdens de laat
ste bezettingsdagen opdracht had
gekregen Parijs te vernietigen. Hij
ging ermee naar Lapierre, die zelf
sterke emotionele herinneringen
aan de oorlog had en op de prop
pen kwam met het verhaal dat hij
de eerste Amerikaanse soldaat be
groet had met de enige Engelse
woorden die hij kende: corned beef.
De verhalen over de oorlog stapel
de zich op en het plan ontstond
voor „Brandt Parijs?". Collins: „Het
boek werd een groot succes, maar
we gingen weer gewoon aan het
werk. Ik werd bij mijn hoofdredac
teur geroepen (het was de tijd van
de Johnson-Goldwater verkiezing),
die kwam met de mededeling dat er
voor Amerika vermoedelijk grote
dingen in Vietnam stonden te ge
beuren en dat ik benoemd zou wor
den op het Newsweek-kantoor in
Saigon. Tegelijk komt er een uitno
diging van Readers Digest, dat ons
boek verkort had gepubliceerd, met
het voorstel een boek te schrijven
over de Spaanse stierevechter El
Cordobes. Het zou alle kosten be
talen in ruil voor pubilkatierechten
van de samenvatting en wij zouden
de rechten voor boekuitgave mo
gen behouden. Dat was een aanbie
ding waar je geen nee tegen kunt
zeggen, en hij kwam een van de
toevalligheden in dit leven pre
cies op het goede moment. Voor
hetzelfde geld had ik al in Saigon
gezeten". Dat boek, met door het
verhaal van El Cordobes heen een
beeld van de veranderingen in
Spanje, werd het begin voor het
duo-op-eigen-benen. Het volgende
boek werd „Die nacht kwam de
vrijheid". De basis voor een per
soonlijke vriendschap met Lord
Mountbatten en merkwaardige ont
moetingen. Collins: „Ik kreeg de
kans met de broer van de moorde
naar van Ghandi te praten. In een
wrakkig Indiaas appartement vertelt
hij me dat zijn broer voor hij op
werd gehangen een testament had
nagelaten. Daarin stond dat zijn as
niet volgens Hindoe-gewoonte In
een rivier gestrooid moest worden.
Op het moment pas namelijk dat
die as in de eeuwigheid van de zee
terechtkomt, gelooft de Hindoe,
kan de ziel zich opnieuw incarne
ren. De as van de moordenaar van
Ghandi mocht pas uitgestrooid wor
den op het moment dat India en
Pakistan samen weer één Hindoe-
staat zouden worden. De broer ver
dwijnt in een zijkamertje en komt
met een soort beker te voorschijn
zoals elke tweede klas voetbalver
eniging weieens weggeeft op een
toernooi. Hij haalt er triomfantelijk
een zakje van cellofaan uit en zegt:
Dit is mijn broer. Daar kijk je dan
tegen een zakje grijs stof aan waar
door de loop van de wereld veran
derd Is".
Winkelende dame
Collins diept In zijn werkkamer te
gen een achtergrond van foto's uit
zijn carrière, een tekening van El
Cordobes van de hand van Jean
Cocteau en een persoonlijke be
dankbrief van generaal De Gaulle
een hele serie ontmoetingen op die
de basis vormden voor „De vijfde
ruiter": Met een Nederlandse psy
chiater, ingeschakeld bij internatio
nale terroristische aangelegenhe
den, die model stond voor de psy
chiater die het gedrag van Khadaffy
In het boek moet analyseren, met
de officiële heren die een eventueel
evacuatieplan voor de metropool
New York moeten uitvoeren. Col
lins: „Een volkorhen wetenschappe
lijk denkende man, die zelf nooit In
New York is geweest, de stad haat,
en met stapels papieren voor zich
mensenmassa's laat verhuizen. We
hebben met de BB-mensen gepraat
over maatregelen in gevallen van
rampen. Ja, we hadden die sirenes
herinnerde een zich, maar het laat
ste dat Ik ervan gehoord heb, is dat
er een verroest is, van een flat ge
donderd is en een winkelende
dame bij een warenhuis stevig heeft
geraakt. We zijn op bezoek gegaan
in kelders waar noodrantsoenen en
medicamenten zouden moeten lig
gen. De dienstdoende heren daar
bleken niet erg gelukkig met onze
komst. Ja, ergens moest er wel een
sleutel zijn, werd er onwelwillend
gebromd. En toen die tevoorschijn
kwam, bleken de pijnstillende medi
camenten verkocht aan druggebrui
kers, bleken de proteïne-houdende
koeken ergens naar de Derde We
reld verscheept te zijn en de vaten
met waterrantsoenen leeg". Kort
om, wie geloven mocht dat er bij
catastrofes als door Collins en La
pierre uitgedacht nog een redding
voor een grote stad zou zijn, krijgt
bij hun voorbeeld voortdurend last
van zenuwachtige lachstuipen. New
York bij een ramp is de Naked City
in levende lijve.
Collins: „Ik geloof dat ons boek In
ternationaal wel móet aanspreken,
ledereen kent New York. Of uit ei
gen kennismaking of uit films. En
elke stad kent wel zijn angsten wat
terrorisme betreft. Of het nu van de
kant van Khadaffy Is, een Rode Bri
gade of een Baader Meinhoff-
groep." Hij is Inmiddels met Lapier
re bezig aan een nieuw boek, dat In
het verleden speelt, maar waarover
hij niets wil loslaten. Eenzelfde ge
heimhouding la „De vijfde ruiter"
en eenzelfde hedendaags mengsel
van feiten en fictie? Collins grijnst;
„Je zult moeten wachten tot begin
1983, want we zijn niet zulke snelle
schrijvers". Zijn huis bij St. Tropez
lijkt wat dat betreft voorlopig nau
welijks het honk van een razende
reporter. Boven de deur staat een
vriendelijk welkomstwoord, maar
dat behoeft helaas vertaling, want
de tekst is in het Egyptisch (Collins:
„Mijn vrouw Is een Egyptische die
voor het Nasser-regiem moest
vluchten en die Ik In Parijs leerde
kennen".), de twee zoontjes van
Collins zijn zeer merkbaar aanwezig
al vertonen ze duidelijk de tekenen
van een keurige Engelse opvoeding
(„Sir" klinkt het elke keer tegen
pa), bovendien ligt de kat nog
steeds kleintjes te krijgen. „Al, dat
wordt ellende" voorspelt Collins.
„Dat wordt straks een tochtje naar
het meer en een hoop verdriet
thuis. Vader wordt een moorde
naar".
BERT JANSMA
