Nu zuiniger stoken - met subsidie -
in Nederlandse huizen
„Hetmeisje
met het
rode haar":
„M/BINNENLAND
BESTE FILM OVER HET
NEDERLANDSE VERZET
aangrijpend voor de generatie
die het allemaal heeft meegemaakt
PEN HAAG Net als je de moed hebt
■Tppegeven dat er indien er behoefte
Kan een echt zuiver beeld over het
Kederlands verzet kan worden gegeven.
Komt Ben Verbong met zijn eerste
Evondvullende film „Het meisje met het
^t)de haar" over verzetsstrijdster Hannie
Kchaft Ben Verbong, nota bene geboren
I [in 1949 in het Limburgse Tegelen, die de
njesetting en het verzet in Nederland al*
Teen maar kende uit zwartwit foto's en
v£neteen een film, die voor mensen, die
sfcet allemaal van zeer nabij hebben mee-
^gemaakt recht in de roos schiet
?Twee jaar heeft Verbong met Pieter de Vos
e®aan het scenario gesleuteld zich baserend
ii#>P het boek over Hannie Schaft van Theun
;e'pe Vries, die van deze Hannie een verzets
strijdster van het communistisch verzet
jfjwilde maken. In werkelijk was het zo, dat
3Jwanneer je in die tijd het besluit nam om
ddiiet stil te blijven zitten en iets tegen de be-
sjzetter wilde ondernemen hoe gering dat
rl^andeel ook was je wel een groepering
Jkon vinden, die graag van je diensten ge-
Hbruik wilde maken. Een werkelijke schei-
«ding tussen bijvoorbeeld communistisch of
verzet was er niet. Je deed
■kjwat je werd opgedragen zonder te weten
iJwie nu eigenlijk je opdrachtgevers waren.
Er was maar één vijand en dat was de be-
4zetter. Gezien de vrij harde lijn, die de ver
zetsgroep van Hannie volgt er werd vrij
snel besloten tot „liquidatie", een vriende-
^lijk woord voor het in koelen bloede uit de
weg ruimen van een tegenstander zou je
zeggen dat ze tot de meer agressieve zijde
van het verzet behoorde, in tegenstellingen
tot „knokploegen" die zich meer toelegden
op het saboteren van Duise activiteiten zon
der tot moord over te gaan tenzij het uit
noodweer was.
Verbong heeft het politieke element opzet
telijk verwaarloosd en zich geconcentreerd
op de figuur van Hannie Schaft, een timide
studente in de rechten afkomstig uit een
beschermd milieu, die tot de conclusie komt
dat ze iets moet doen tegen de bezetter.
Van het simpele koeriersterswerk en het
stelen van persoonsbewijzen uit de cabines
van een badhuis „rolt" zij als het ware in
de harde actie, zoals zovelen overkomen is
in die tijd. Tenslotte, na de gewelddadige
dood van haar vriend Hugo, gaat zij op ei
gen initiatief tot een wraakoefening over,
wat tevens haar ondergang betekent.
In een gesprek met Ben Verbong na afloop
kwam duidelijk een generatieverschil tot
uiting met mijn jongere collega's, die de be
zetting en het verzet daartegen niet zélf
hadden meegemaakt. Voor hen was niet
duidelijk hoe een meisje zo plotseling kon
omzwaaien tot een verbeten verzetsstrijd
ster en was ook haar ongeïnteresseerdheid
aan het slot, de nonchalance die tot haar ar
restatie leidt een raadsel.
Voor wie het zelf heeft meegemaakt, is het
wel allemaal heel verklaarbaar. Je kon ge
durende de bezetting als jongere eigenlijk
geen enkele kant uit, nadat de vluchtroute
naar Engeland was afgesloten. Je kon pas-
iief blijven en maar geduldig het eind van
de oorlog afwachten, met het risico dat je
bij een razzia werd gepakt en in Duitsland
ie werk werd gesteld. Je kon letterlijk on
derduiken en een „mollenbestaan" leiden
bij je moeder onder de vloer, maar je kon
ook „iets willen doen". Voor dat laatste
koos Hannie Schaft. En van het ook niet
geheel risicoloze eenvoudige verzets
werk, kwam dan ongemerkt de volgende
I fase en zeker na september 1944 toen West-
H Nederland zich reeds bevrijd achtte, maar
door de Slag bij Arnhem nog een honger-
E winter werd voorgeschoteld, kreeg je de
mentaliteit van een kamikaze-piloot.
Vrienden werden gepakt, verdwenen of
-j werden gefusilleerd en je zag het einde van
de oorlog niet meer zitten. Nu weten we
I dat Nederland in mei 1945 werd bevrijd.
Toen leek de bevrijding nog oneindig ver
weg en was je met al je twijfels ook al was
je helemaal geen heldhaftige figuur, bereid
tot het uiterste te gaan.
Renèe Soutendijk, zwart geverfd en met ziekenfondsbrilletje om herkenning te
voorkomen als Hannie Schaft in „Het meisje met het rode haar".
Sedert het einde van de Paul Rotha kwam dichter uit de buurt was) is vol
Tweede Wereldoorlog bij de waarheid toen hij komen ongeloofwaardig,
hebben diverse filmploe- met „De overval" de regie Uitgaand van de roman
gen getracht de bezetting van Bert Haanstra over- veroorloofde Wim Ver
en het verzet in Neder- nam, maar over het alge- stappen zich nog een paar
land via een speelfilm in meen gaven de films over vrijheden door bijvoor
beeld te brengen. In 1954 het Nederlands verzet ge- beeld kersen op de bon te
probeerde zelfs een Ame- durende de Duitse be- laten verkopen, waardoor
rikaanse équipe onder lei- ztting een volkomen vals iedereen die de bezetting
ding van Gottfried Rein- beeld van de omstandig- bewust had meegemaakt
hardt dat, met niemand heden uit die tijd. Jaren- de kriebels over de rug
minder dan Clark Gable lang beeft men deze epi- liepen. Nog bonter maak-
en Lana Turner op een sode uit de vaderlandse te Guido Pieters het met
groen tekar gezeten langs geschiedenis met rust ge- zUn verfilming van „Kort
de Delftse grachten in de laten, totdat in 1977 Wim Amerikaans". Zijn anti
film „Betrayed" en met Verstappen besloot Si- beid was met zijn lange
Victor Mature als een Ne- mon Vestdijk's „Pastora- baar in die periode, tenzij
derlandse verzetsstrijder, le 1943" te verfilmen, bij van portiek naar por-
die tenslotte omdat Vestdijk's roman was, de Uek sloop, niet ver geko-
zijn moeder wordt kaal- litteraire kwaliteiten bui- meD en was meteen in
geschoren zijn kamera- ten beschouwing gelaten, riJn kraag gepakt en in
den verraadt. Het kon verre van accuraat er Duitsland te werk ge-
evenmin overtuigen als werden in de eerste 45 pa- steld. De figuratie jon-
Max de Haas' vlak na de gina's al drie maandrant- Sf mannen, die zich vrije-
oorlog ontstane gespeelde soenen sigaretten opge- lijk over straat bewogen
documentaire „LO-LKP" rookt en een directeur was er °°k uaSLr- Paul
of Anton Koolhaas' „De van een distributiebu- Verboeven's „Soldaat van
dijk is dicht" over het reau, die met een opzichti- Oranje" had overigens
bombardement op Wal- ge vermomming zijn ei- met hetzelfde probleem te
cberen. gen kantoor berooft kampen. Waar vind je een
(meestal gat bij zo'n Up groep figuranten in Ne-
door aan een verzetsgroep derland, die in Duits uni-
De uit Engeland gelmpor- en maakte hijzelf dat hij form in de maat kunnen
teerde documentalist met een stevig alibi ver marcheren
LEIDSE COURANT WOENSDAG 16 SEPTEMBER 1981 PAGINA 15
Publikatie van Gasunie (voert het aardgas aan voor industrieën en gasbedrijven) en VEGIN (de Nederlandse gasbedrijven die het aardgas bij u thuis brengen)
lepost, die wel over héél goede papieren
moet hebben beschikt om niet onmiddellijk
naar Duitsland te worden gestuurd. Om
over zijn fiets met luchtbanden maar
niet te spreken.
Maar dat zijn kleine schoonheidsfoutjes in
een film, die qua sfeer voortreffelijk het le
ven tijdens de Duitse bezetting weergeeft.
Verbong zelf hierover Ik kende die perio
de alleen maar van zwart-wit foto's, maar
omdat het hier over een meisje met rood
haar ging, dat zij later zwart verft, was
kleur essenciëel. Met cameraman Theo van
de Sande hebben we toen bij Cineco geëx-
permenteerd om een procédé te vinden, dat
bijna tegen het zwart-wit aanzat." Wat on
dermeer resulteerde in een schitterend
beeld van de stationswachtkamer van
Haarlem met een via de overkoepeling on
werkelijk licht. Een beeld dat ik echter on
middellijk herkende, omdat ik in die tijd
daar ook eens onder vrij benauwende om
standigheden een klusje moest opknappen.
Maar ook voor diegenen, die de bezetting
niet zo bewust hebben meegemaakt, is „Het
meisje met het rode haar" een intrigerend
goede Nederlandse film. Verbong laat, zoals
hijzelf zegt „a la Hitchcock" de beelden
voor zich spreken. De afspraak tussen Han
nie en Hugo krijgen we niet te horen, maar
we weten toch waar het over ging. Het do
den van de hond krijgen we niet te zien,
maar we weten dat het gebeuren gaat. En
als Hannie's ouders worden afgevoerd, krij
gen we ook dat niet te zien. Allen de SD-er,
die het huis doorzoekt met een onafgeruim-
de ontbijttafel op de achtergrond, terwijl op
de geluidsband te horen is dat er een auto
vertrekt.
Zulke kleinigheden bestempelen Ben Ver
bong tot een van onze meest belovende
filmregisseurs, die een minimum aan tekst
nodig heeft om heel intensief zijn verhaal
te vertellen. We kijken daarom vol span
ning uit naar zijn volgende project, dat over
wapensmokkel in de jaren twintig en dertig
zou moeten gaan.
MILO
Energiebesparingsactiviteiten en- moge
lijkheden worden steeds aantrekkelijker.
Begin dit jaar kwam na een initiatief van
Gasunie-technici, met medewerking van
het VEG-Gasinstituut, een nieuw type
verwarmingsketel op de markt, voorzien
van het GIVEG-HR-keurmerk.
Dit keurmerk wil zeggen dat deze c.v.-
ketels naast de normale veiligheidsaspec
ten een extra hoog rendement hebben,
omdat minimaal 90% van de in gasvorm
toegevoerde energie als nuttige warmte
wordt geleverd. Dat betekent gemiddeld
zo'n 20% besparing op de stookkosten. Bij
de huidige gasprijs is dat voor een gemid
deld gezin al gauw f300,- per jaar. Gezien
het belang van de energiebesparing kent
het Ministerie van Economische Zaken
een subsidie toe van f250,- op c.v.-ketels,
voorzien van het GIVEG-HR-keurmerk.
Hoe subsidie te krügen?
Nadat de GIVEG-HR-ketel door een
erkend installateur is geplaatst, dient de
subsidie bij het plaatselijk gasbedrijf/GEB
te worden aangevraagd. Zowel het gas
bedrijf/GEB, als de erkende installateurs
kunnen u vertellen of er voor de plaatsing
van een GIVEG-HR-ketel nog speciale
voorzieningen in uw woning moeten
worden aangebracht
Folders over de GIVEG-HR-ketel en de
subsidieregeling liggen voor u klaar bij de
gasbedrijven/GEB. Een bezoek daaraan is
een eerste stap in de goede richting, als u
werkelijk energie wilt besparen.
Hannie's ontmaskering als men
heeft gespoeld.
Verbong heeft die gemoedstoestand uitzon
derlijk goed aangevoeld voor iemand van
zijn leeftijd. Bovendien heeft hij nog een
uitstekende film gemaakt met een voortref
felijke rol van Renée Soutendijk als „het
meisje met het rode haar".
Met een minimum aan dialoog, als er Duits
wordt gesproken zoals door Adrian Brine
als SD-officier is dat niet vertaald in onder
titels, laat Verbong overuigend Hannie's
transformatie zien van afwachtend meisje,
die voelt dat zij iets moet ondernemen tot
een doelbewust voor het geweld kiezende
vrouw. Met alle frustraties die daarmee ge
paard gaan.
Onwillekeurig ga je op fouten in de art-di
rection letten. Waar is Verbong tóch de
mist in gegaan Dat is slechts zelden. Hij
heeft zelfs een aantal hele kleine details in
gevoegd, die de meesten die deze periode
niet hebben meegemaakt gewoon zullen
ontgaan. Zo draagt Hannie bij haar eerste
opdracht als koerierster een lichtgevend
speldje in de vorm van een windmolen.
Een speldje van de Winterhulp, wat haar
aanwezigheid op straat al minder verdacht
maakt omdat zij toch voor het goede (Duit
se) doel heeft gestort. Er wordt ook zeer
weinig in de film gerookt. Sigaretten waren
immers streng gerantsoeneerd en het enig
verkrijgbare merk één pakje per week
was Consi (ook in beeld).
Fouten zijn er natuurlijk ook. De jongen,
die Hannie bij haar eerste bezoek aan Hugo
op de boerderij vergezelt, rijdt op een fiets
zonder wit achterspatbord. Na de hond van
de SD-er te hebben geëlimineerd wat we
niet te zien krijgen hoeft ze haar pistool
niet opnieuw te spannen, tenzij ze het hele
magazijn op de hond zou hebben geledigd,
wat hoogst onwaarschijnlijk is. In het café,
waar Hannie tevergeefs op Hugo wacht,
wordt voor die tijd wel heel kwistig met je
never omgesprongen en tijdens Hannie's
arrestatie staat een jongeman bij de contró-
De door Ben Verbong gere
gisseerde dramatisch speel
film „Het meisje met het
rode haar", gebaseerd op de
gelijknamige roman van
Theun de Vries, gaat don
derdag in 35 Nederlandse
bioscopen in première.
Onze filmrecensent Otto
Milo zag de film eerder
deze week. Zijn conclusie:
Ben Verbong maakte de
beste film over het Neder
landse verzet tot nog toe.
in gevangenschap de zwarte verf uit heur haar
