Begroting dit jaar erg betrekkelijk
Einde ombuigingen
nog niet in zich t
Doorgaan met
matigen
inleveren en
ombuigen
Met alleen sociale nieuwbouw komen we er niet
BINNENLAND
HERSTEL LAAT LANGER
OP ZICH WACHTEN
Rente op
schuld
soupeert
straks
alle
groei op
Monarchie kost 23,88 miljoen
LEJDSE COURANT
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1981 PAGINJ
DEN HAAG Het is dit keer
een wat merkwaardige begro
tingskrant. Normaal kunt u op
deze pagina's lezen wat de rege
ring van plan is in het komende
jaar. Maar omdat er inmiddels
een nieuw, centrum-links kabi
net is aangetreden, dat de
plaats heeft ingenomen van de
centrum-rechtse ploeg, hebben
de nu bij de Tweede Kamer in
gediende wetsontwerpen sterk
aan waarde ingeboet. De huidi
ge regering van CDA, PvdA en
D'66 heeft immers al aangekon
digd daarin wijzigingen te zul
len aanbrengen.
Het demissionaire kabinet, dat
de stukken heeft opgesteld, was
zich daar uiteraard ook van be
wust. Vandaar dat elk departe
ment een waarschuwing ge
voegd heeft bij zijn stukken.
„De tijd die lag tussen het op
treden van het nieuwe kabinet
en vandaag was te kort om be
groting en toelichting te toetsen
aan de programconclusies (het
tussen CDA, PvdA en D'66 ge
sloten regeerakkoord)", aldus
de notitie. Vervolgens wordt ge
zegd dat „spoedig aan de Kamer
mededeling zal worden gedaan"
over de wijzigingen, die zullen
voortvloeien uit het beleid van
het nieuwe kabinet
Bij het lezen dient men zich er
dus van bewust te zijn dat alles
nog betrekkelijker is dan an
ders. Waar dat al bekend was,
is aangegeven wat het kabinet-
Van Agt-Den Uyl-Terlouw zich
heeft voorgenomen.
DEN HAAG Ook 1982 zal weer
in het teken staan van bezuinigen,
inleveren en matigen, zonder dat
dit het komend jaar overigens al tot
een zichtbaar herstel van de econo
mie zal leiden. Alleen op papier be
ginnen de positieve effecten van al
het inleveren van de afgelopen ja
ren zich af te tekenen. Dat dit nog
geen vermindering van het aantal
werklozen tot gevolg heeft, komt
door de verwoestende werking van
de economische recessie in de afge
lopen jaren, waardoor het nationaal
inkomen (alles wat we met elkaar
verdienen) dit jaar alleen al 2,5
procent (ongeveer 7,5 miljard gul
den) daalt.
Dat betekent dat de werkloosheid
ondanks al dat matigen volgend
jaar verder zal toenemen. In de
door het kabinet Van Agt-Wiegel
opgestelde Miljoenennota wordt
een aantal van 460.000 Voorspeld.
De nieuwe minister van sociale za
ken en werkgelegenheid, Den Uyl,
houdt al rekening met een stijging
tot een half miljoen. Op dit mo
ment zijn er ongeveer 410.000
werklozen.
Al die werklozen zorgen voor im
mense financiële problemen, waar
van iedereen de gevolgen volgend
jaar in z'n eigen beurs pijnlijk zal
voelen. Ter illustratie: elke twintig
duizend werklozen erbij betekenen
twee miljard extra uitgaven in
1986. Om de uitkeringen te betalen
zullen meer sociale premies moeten
worden betaald, de prijzen zullen
ongeveer 6,5 procent stijgen (tegen
7 procent dit jaar), maar het be
steedbaar inkomen zal opnieuw af
nemen.
De percentages zijn en worden:
1981 1982
werkg 1,1 2,4
werkn 1,3 3,1
werkg 6,35 4,50
werkn 1,0 1,0
werkg 8,5 7,8
werkn 4,65 4,10
werkg 4,30 4,45
werkn 4,30 4,45
werkg 3,05 3,20
werkn 10,60 11,10
werkn 1,25 1,40
werkg 1,90 1,85
werkn 0,05 0,05
werkg 0,30 0,30
werkn 23,15 25,20
werkg 25,50 24,50
In 1982 zal dit een verminderend
effect hebben op het beschikbaar
inkomen van de modale werkne
mer van drie procent. De meeste
premieverhogingen werken door
de koppeling van de uitkeringen
aan de lonen door in de uitkerin
gen.
Zoals wij al eerder schreven krij
gen op deze manier de laagste in
komens de hardste klappen. Zij
gaan er 2,5 tot drie procent op ach
teruit. Wie 140.000 gulden of meer
verdient gaat er een half procent
op vooruit. Worden de inkomens
volgend jaar opnieuw gematigd,
dan gaan de laagstbetaalden er nog
verder in koopkracht op achteruit
Het vorige kabinet raadt de nieuwe
regeringsploeg aan dit „ongewenste
inkomensplaatje" te verbeteren ten
?jnste van de laagstbetaalden,
egelijk benadrukt minister Van.
der Stee (financiën) echter, dat de
mogelijkheden hiervoor uiterst be
perkt zijn. De grenzen van de ni-
WW:
Ziekte w:
WAO-AAW
Ziekenf
AWBZ
AOW
AWW
AKW
VUT
TOTAAL
vellering zijn bereikt, hetsteiler
maken van de belastingtarieven
kan ook niet meer en in de afeer
van de sociale verzekeringen kan
ook nauwelijks meer iets extra's
voor de koopkracht van de laagst
betaalden worden gedaan, aldus
het verhaal van Van der Stee.
Alleen door een ander inkomens
beleid te voeren is er wellicht wat
van de onrechtvaardige verdeling
van de lasten recht te trekken.
Maar ook zo'n beleid is aan een
nauw financieel keurslijf gebon
den. Voor inkomensverbeteringen
van mensen die zwaar en onaange
naam werk moeten verrichten, is
volgend jaar maar een half procent
loonstijging beschikbaar. Gebeurt
er niets, dan wordt de totale loon
stijging in 1982 acht procent en dan
nog gaat Jan Modaal er 2,5 procent
op achteruit. Een loonsomstijging
van die omvang is echter veel te
groot Er zal dus opnieuw flink ge
matigd moeten worden.
Hoe dat moet gebeuren wordt ech
ter aan het nieuwe kabinet overge
laten, dat daartoe binnenkort over
leg zal voeren met werkgevers en
werknemers. Overigens zal de ar
beidsinkomensquote (het aandeel
van de loonkosten in de verdien
sten van de bedrijven) opnieuw
met een punt stijgen, tot 96,5 pro
cent.
Lichtpuntje
Inkomensmatiging blijft dus ook
volgend jaar weer voorop staan.
Die moet er opnieuw voor zorgen
dat de positie van het bedrijfsleven
niet verder verslechtert. Hoewel
die inkomensmatiging van de afge
lopen jaren in 1982 nog niet zal lei
den tot een terugdringing van de
werkloosheid, worden toch gevol
gen zichtbaar die op wat langere
termijn tot economisch herstel zul
len voeren. Dat is dan ook een van
de weinige lichtpuntjes uit de Mil
joenennota.
Nederland kan door de loonmati
ging intussen al aanzienlijk beter
concurreren met het buitenland
dan enkele jaren geleden en die
ontwikkeling zal zich in 1982 ver
der voortzetten. De loonkostenstij
ging per eenheid product in de in
dustrie is de laatste twee matigings
jaren met twintig procent achterge
bleven bij het buitenland. Onze ex
port werd daardoor in vergelijking
met de concurrenten 11 procent
goedkoper en dat maakte een ter
reinwinst op de exportmarkten mo
gelijk van twee tot drie procent per
jaar.
De kans is echter groot dat dit
voordeel slechts van korte duur zal
zijn. Door de economische terug
gang ziin de investeringen veron
trustend teruggelopen. Zodra ons
land weer meer gaat investeren en
nieuwe banen gaat scheppen, wordt
ook de import groter. Met de dalen
de omvang van de gasexport zal dit
de betalingsbalans, die volgend jaar
voor het eerst weer een groot over
schot zal vertonen (10 miljard gul
den), weer snel doen verslechteren,
wat voor nieuwe problemen kan
zorgen. Daarom blijft het volgens
minister Van der Stee noodzakelijk
hoe dan ook door te gaan met loon
matiging, zeker nu het positieve re
sultaat steeds meer binnen handbe
reik komt
DEN HAAG Naast de
steeds zwaarder worden
de last van de betaling
van sociale uitkeringen
wordt ook de schulden
en rentelast van de over
heid een steeds groter
probleem. In 1982 moet
aan beide maar liefst vier
miljard meer worden uit
gegeven dan in 1981, wat
dus al bijna evenveel is
als de totale ombuigingen
die in de nieuwe begro
ting zijn voorzien. De
staat zal komend jaar
volgens de jongste ra
ming 15,4 miljard gulden
moeten uitgeven aan
rente en aflossing van de
nationale schuld. Dit jaar
gaat het nog om een be
drag van 12,2 miljard.
De hoge rentestand, die
de overheid voor een
groot deel zelf veroor
zaakt door het grote fi
nancieringstekort, zal de
staat de komende jaren
in toenemende mate par
ten gaan spelen. Minister
Van der Stee (financiën)
wijst er dit keer voor het
eerst op dat we de kans
lopen straks de hele groei
van het nationaal inko
men alleen al op te sou
peren aan rentebetalin
gen, zonder dat er iets
overblijft voor bijvoor
beeld stimulering van de
werkgelegenheid, het
verminderen van het
overheidstekort of ander
nieuw beleid. Zou men
dat toch willen, dan zal
het geld daarvoor dus uit
nieuwe ombuigingen
moeten worden betaald.
In de naaste toekomst
wordt dit probleem nog
aanzienlijk groter dan
het nu al is. Dan moet
immers ook rente betaald
worden over de jongste
staatsleningen van meer
dan12 procent. In 1985
zal er al 4,5 procent van
wat we dan met elkaar
verdienen aan rente en
aflossingen verdwijnen,
een bedrag van meer dan
18,5 miljard gulden.
DEN HAAG Voor het eerst heeft de rege
ring, zoals vorig jaar toegezegd aan de Twee
de Kamer, bekend gemaakt hoeveel het Ko
ninklijk Huis jaarlijks in totaal kost. Voor
1982 zijn die kosten begroot op 23,88 miljoen
gulden.
Tot nu toe vermeldde de minister-president
slechts hoeveel op zijn begroting stond voor
de koningin en haar echtgenoot en voor
prinses Juliana en haar echtgenoot. Nu
wordt echter ook een overzicht gegeven van
de kosten, die drukken op de begrotingen
van andere departementen, namelijk die van
binnenlandse zaken (veelal personeel), van
volkshuisvesting en ruimtelijke ordening
(paleizen) en van verkeer en waterstaat
(koetsen, auto's, schepen en vliegtuigen). Die
bedragen blijken de persoonlijke uitkeringen
te overtreffen: 14,78 miljoen tegen 9,11 mil
joen.
Geraamde uitkeringen in 1982:
koningin Beatrix: 5,6 ,mln
prins Claus: 1,08 min
prinses Juliana: 1,5 min
prins Bernhard: 897.000.
Andere uitgaven: personeel materieel
voor de koningin:
binnenl zaken: 6.280.000 1.235.000
volkshuisvesting 3.303.000 927.000
verkeer 2.397.000 637.000
voor prinses Juliana:
binnenl zaken 1.355.000
volkshuisvesting 2.087.000
verkeer 653.000
78.000
383.000
57.000
BELASTINGOPBRENGST 1982(rxmng) QE WERKLOOSHEI D
(geccrr.voortnvioed seizoen)
in rmijoen gid
Openstaande vraag
naar personeel
WW
1977 I 1978 I 1979 1980 I 1981
DEN HAAG Met de ombuigingen
van vijf miljard gulden in de begroting
voor 1982 is het einde van de bezuini
gingen nog niet in zicht. Omdat de
overheid ook de komende jaren voor
enorme financiële problemen blijft
staan, zullen ombuigingen nodig blij
ven. Daarom pleit minister Van der
Stee ervoor zo snel mogelijk van start
te gaan met een tweede heroverwe
gingsoperatie om naar nieuwe terrei
nen te zoeken waarop geld kan worden
bespaard.
Ten opzichte van het voorjaar is de fi
nanciële positie van het Rijk opnieuw
met 1,5 miljard verslechterd. De offi
ciële cijfers gaan nu uit van een tekort
aan het einde van dit jaar van 7,75 pro
cent van het nationaal inkomen. Dat
staat gelijk aan ruim 22 miljard gulden.
Omdat gevreesd wordt dat de lagere
overheden, die van het Rijk de duim
schroef sterk aangedraaid hebben ge
kregen, wel pieer zullen gaan uitgeven
dan was toegestaan, kan dit tekort nog
gemakkelijk oplopen tot meer dan acht
procent (24 miljard gulden). Nog nieu
were cijfers dan de momentopname
van de miljoenennota geven al aarrdat
dit bedrag in feite al is overschreden.
Desondanks schrijft het vorige kabinet
dat met een ombuiging van vijf miljard
gulden het tekort terug te dringen zou
zijn naar 6,5 procent (20 miljard gul
den).
De lijst ombuigingen waartoe het kabi
net heeft besloten ziet er als volgt uit
(alle bedragen in miljoenen guldens):
SOCIALE ZAKEN:
invoering wachtdagen ziektewet 1300
afschaffing bejaarden- en
arbeidsongeschikheidsaftrek: 250
afbouw toeslagen bovenminimale
uitkeringen: 150
afschaffing invaliditeits vrijstelling mo
torrijtuigenbelasting: 90
herziening kinderbijslag voor niet in
buitenland wonende kinderen 25
diverse andere maatregelen 95
TOTAAL 1.915
VOLKSGEZONDHEID:
matiging en doelmatiger aanwending
240
inkomensmatiging 60
eigen bijdrage AWBZ en geneesmidde
len 285
TOTAAL 585
AMBTENARENSALARISSEN ETC.:
voortzetting inhoudingen 1981 70
inbouw AOW in pensioen 900
vervallen kindertoelage vakantie-uit
kering,
aanpassing ontslagleeftiiden 200
doorwerking van dit alles in de secun-
Ook op de verschillende rijksbegrotin
gen wordt weer bezuinigd. Hier moet
971 miljoen gulden worden omgebogen.
Onderwijs en volkshuisvesting zorgen
voor het leeuwendeel: 216, resp. 252
miljoen. De uitkeringen voor het lager
onderwijs uit het Gemeentefonds wor
den met 66,3 miljoen gulden vermin
derd.
Zilveren 50-feestmunten
DEN HAAG In Nederland zullen komend jaar zill
muntstukken van vijftig gulden worden uitgegeven. Ze w
aangemaakt ter gelegenheid van de herdenking van twe
derd jaar diplomatieke betrekkingen tussen Nederland
Verenigde Staten.
Uit de rijksbegroting blijkt, dat de staat volgend jaar vooi
laten maken: 20 miljoen rijksdaalders, 55 miljoen guldens, 71
joen kwartjes, 90 miljoen dubbeltjes en 100 miljoen stu
Centen worden niet meer gemaakt. Verder zal de Rijks
voor anderen tweehonderd kilo goud verwerken tot dukat
voor de Nederlandse Antillen zullen in 1982 zes miljoen i
stukken worden geslagen.
Er gaat zoveel om bij de Rijksmunt dit jaar moest bij d
gelse munt het slaan van 135 miljoen munten worden uitbi
dat volgend jaar enkele versleten muntpersen zullen w<
vervangen door twee „snellopers" terwijl er twee muntp
bij zullen komen voor bijzondere munten van bijzondere k
te it.
Raad van State: geen oordeel
DEN HAAG De Raad van State heeft geen oordeel uitge
ken over de rijksbegroting voor 1982 en de daarbij behoi
stukken. Zijn mening, vertolkt door vice-president mi
Scholten, komt erop neer: We hebben alles veel te laat on
gen om de zaak goed te kunnen bekijken, stuur de stu
maar naar de Tweede Kamer zonder ons advies; als er no±
over op te merken valt, doen we dat in later stadium no£
De Raad van State herhaalt hiermede zijn kritiek, dat h{
jaar weer zo laat in het bezit komt van de miljoenennota. Er
naar aanleiding hiervan een afspraak met het kabinet gem
over een strak tijdschema, maar het demissionaire kabinet I
zich hieraan niet gehouden. De Raad accepteert de bijzon
omstandigheden (kabinetswisseling vlak voor Prinsjesdag)
als excuus. In een reactie hierop wijst ook minister Van dt:ó
van financiën op die bijzondere omstandigheden. Het niv
kabinet zal ook voor situaties als de huidige een procedure i
ten bedenken, vindt hij.
Beperking van aftrekposten
tegenover lager belastingtarie
DEN HAAG Op het ministerie van financiën is een uitvt
ge studie voltooid naar mogelijkheden tot verbetering van de
riefstructuur van de inkomstenbelasting. Verlaging van de til
ven heeft hierbij voorop gestaan, zo heeft minister Van der r
meegedeeld. Maar ook een vereenvouding van de belasting)
fing is onderzocht. De Tweede Kamer zal binnenkort ovei
studieresultaten worden ingelicht |1
Nu reeds wordt er in de miljoenennota op gewezen, dat d»i
riefverlaging de staat geen geld mag kosten. Daarom zalï)
aantal aftrekposten worden beperkt Ook zijn er nieuweJ
nen om mazen in de belastingwetgeving te dichten en ook 1
zogenaamde reparatiewetgeving levert geld op.
Er is voorts aangekondigd, dat spoedig een wetsontwerm
worden ingediend, waarbij de arbeidsongeschiktheids- erM
jaardenaftrek voor de inkomstenbelasting zullen worden Ji
schaft. Deze aftrekmogelijkheden zullen worden verval
door minder algemeen werkende tegemoetkomingen.
De tijdelijke zelfstandigenaftrek in de inkomstenbelasting is|s
eenmaal met een jaar verlengd. Er is een wetsontwerp iif
maak voor een permanente zelfstandigenaftrek. Ook komf
een technische herziening van de dividendbelasting; het f
hier in hoofdzaak om teruggaafregelingen voor beleggingsini
lingen en vrijgestelde lichamen. Een ander aangekondigs wf
ontwerp betreft de bestrijding van oneigenlijk gebruik van
inkomstenbelasting van overeenkomsten van vruchtgebi
Ook is een brede herwaardering van de aftrek van persoonA
verplichtingen in de maak.
Fiscus breidt controle-acties uit
DEN HAAG De belastingdienst is van plan volgend jaar
controle-acties uit te breiden en verder te variëren. Proefnen
fen op dit gebied zijn een succes gebleken. Het overrompele
arakter van de controles krijgt daarbij meer accent Bij de
cus spreekt men zelf van flitscontroles.
Ook komen er meer landelijk gecoördineerde controle-at
van de opsporingsdiensten om fraudes op te sporen, waarbij
name wordt gedacht aan koppelbazen. Regionaal zijn reeds
menwerkingsverbanden tot stand gekomen onder leiding
een officier van justitie.
Dat de fiscus er harder tegenaan gaat moge ook blijken uit
feit, dat er volgend jaar waarschijnlijk een kleine twee mil'j
dwangbevelen de deur zullen uitgaan en dat er een kleine k\
miljoen keer beslag zal moeten worden gelegd.
Landelijke informatie voor toerish
DEN HAAG Er zal een landelijk (computer-)systeem met
ristische informatie worden opgezet. Daardoor kan iedereen
een VVV-kantoor informatie krijgen over toeristische attrac
in het hele land. Ook kunnen reserveringen gemaakt won
voor logies. Op deze manier moet bet toerisme bevorderd w
den. Dit valt op te maken uit de begroting voor economis
zaken.
In het komende jaar zal Nederland in het buitenland onder
aandacht gebracht worden via een campagne „Nederland en
Water". Daarnaast had het oude kabinet het plan opgevat on
Nederland nieuwe vestigingsplaatsen voor casino's aan te i
zen. Het is onzeker of het nieuwe kabinet dit plan zal overr
men.
In 1980 is de verwachte daling van de bestedingen van Nee
landers in het buitenland uitgebleven. De Nederlanders beste
den in 1980 zes miljard gulden meer in het buitenland dan t1
tenlanders hier. Voor dit jaar wordt wel een daling verwacb
DEN HAAG De inmiddels vertrokken staatssecretaris Brokx
heeft voor 1982 zoals al bekend een bouwprogramma opgesteld
van 115.000 woningen. Hoogstwaarschijnlijk zal het definitieve
programma echter hoger uitvallen. De nieuwe minister van
volkshuisvesting, Marcel van Dam, is immers van plan, op
grond van het regeerakkoord, het nu genoemde aantal met ten
minste tienduizend te vergroten. Hij streeft ernaar tot en met
1985 jaarlijks 125.000 woningen te doen verrijzen.
Opvallend in de plannen van Brokx is dat er fors bezuinigd
wordt in de sector van de sociale woningbouw. Alle categorieën
bij elkaar geteld, ook de zogeheten wooneenheden voor 1- en 2-
persoonshuishoudens, zouden er volgend jaar 105.000 gesubsi-
diëerde woningen in aanbouw worden genomen. Dat is achttien
duizend minder dan dit jaar. Brokx vindt die vergelijking
VOLKSHUISVESTING
echter niet terecht, omdat dit jaar 27.000 gesubsidieerde wonin
gen het gevolg waren van extra programma's voor de werkgele
genheid. De totale ontwerp-begroting vermeldt een bedrag van
11,9 miljard gulden tegen 11,5 miljard in 1981.
Opvallend is dat voor het eerst sinds jaren weer wordt gespecu
leerd over een afnemen van de vraag naar woningen. In de loop
van de jaren tachtig zal die vraag naar verwachting gaan dalen,
aldus Brokx, als gevolg van de geboortedaling die in het midden
van de jaren zestig inzette. Maar wel zal als gevolg van het klei
ner worden van de huishoudens, de behoefte aan anders opge
zette, met name kleinere woningen nog blijven toenemen.
Volgens Brokx is naast nieuwbouw ook een rechtvaardiger ver
deling van de bestaande woningvoorraad van het grootste be
lang. Nog altijd worden veel goedkope huurwoningen bewoond
door gezinnen met een inkomen dat hoger is dan gemiddeld.
Veel mensen, die qua inkomen meer recht hebben op zo'n wo
ning, komen er op die manier niet aan te pas. Dat is te bestrijden
door bijvoorbeeld de achtergebleven huren versneld op te trek
ken. Ook Van Dam is dat van plan en wel zodanig dat de ach
terstanden binnen acht jaar zijn verdwenen. Brokx had ook het
idee een doorstromingsheffing in te voeren (het belasten van te
goedkoop wonen), maar het is hem niet gelukt een sluitende re
geling op te zetten. Zijn opvolger kan wellicht zijn voordeel
doen met het advies dat gevraagd is aan de Raad voor de Volks
huisvesting.
De vorige minister, Beelaerts van Blokland, inmiddels burge
meester van Apeldoorn, signaleert dat het opvoeren van de so
ciale woningbouw niet heeft kunnen voorkomen dat dit jaar in
totaal minder wordt gebouwd dan in 1980. Gewezen wordt op de
terugval in de vraag naar met name duurdere koopwoning
bedrijfsgebouwen en grond-, weg-en waterbouwkundige w
ken. Echt herstel is alleen te verwachten, aldus de begroting,.
de inkomenspositie van bedrijven en particulieren „en de -
grond daarvan te verwachten toename van de investering?
neigdheid" verbetert.
Volgens Beelaerts kan de regering alleen iets aan doen aan
grote werkloosheid onder de bouwvakkers door het stimulpl
van een sector, die in tegenstelling tot de sociale wonil
bouw wel arbeidsintensief is: de stadsvernieuwing. Voor d(J
sector is 1647,7 miljoen gulden uitgetrokken. De nieuwe
windslieden willen overigens nog veel meer aandacht aan I j)
stadsvernieuwing schenken. In het regeerakkoord staat dat jr
totale budget voor stads- en dorpsvernieuwing zal worden vi oj
dubbeld.
