Thatcher wipt dwarsliggers
inister Haig:
S kunnen afzien
ran installatie
ïieuwe kernwapens
Van der Stoel voorziet
grote spanningen in EG
logers hoopvol
)ver Nederlands
jesluit plaatsing
an kernwapens
Houding tegenover
bezettingsmaeh t splijt
in Berlijn de geesten
lAF-tid Heissler voor rechter
Techniek mag zich nooit
bedienen van de mens"
NOREN KIEZEN
VOORRECHTS
BRITSE VAKBONDEN WORDEN AANGEPAKT
ÜUITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1981 PAGINA 11
an onze correspondent Ami
van Vree)
1RLIJN De gesprekken
de Amerikaanse minis*
van Buitenlandse Zaken
ig zondag en maandag
>t bondskanselier Schmidt
zijn Duitse collega Gen-
ler in Bonn heeft gevoerd,
bben ertoe geleid dat de
nerikanen hun onderhan-
lingstrategie met de Sow-
■Unie over een verminde-
van de wederzijdse
jomwapens zullen veran-
i.
de aard van deze veran-
ingen wilde de Amerikaan-
politicus zich niet uitlaten.
zei hij dat de mogelijkheid
een zogenaamde 'nul-op-
bij de ontwapen ingsge-
rekken een vooraanstaande
moet spelen. Deze houdt in
de NAVO mogelijkerwijs
de modernisering en sta-
inering van nieuwe raketten
iet als de Sovjet-Unie be-
d zou zijn om zijn nucleaire
penvoorsprong te niet te
len. Haig voegde hier echter
aan toe dat dit voor hem al
leen onder ideale omstandig
heden denkbaar is. Hij onder
streepte nog eens nadrukkelijk
de bereidheid van de Ameri
kaanse regering om met Mos
kou in gesprek te komen en
sprak als zijn overtuiging uit
dat deze onderhandelingen
nog dit jaar zullen beginnen.
De Duits-Amerikaanse betrek
kingen noemde Haig verder
de pijler van het westelijk
bondgenootschap.
Het ziet er naar uit dat
Schmidt en Genscher erin ge
slaagd zijn om hun gespreks
partner uit de Verenigde Sta
ten ervan te overtuigen dat de
indruk die gewekt wordt dat
Washington uit is op een poli
tiek van militaire superioriteit
fnuikend is voor de samen
hang van het Atlantisch bond
genootschap. Dit geldt met
name ook de twijfels aan de
bereidheid van de Verenigde
Staten om met het Kremlin te
gaan onderhandelen. Voor
Bonn heeft het tweede deel
van het zogenaamde dubbele
besluit van Brussel - ontwape
ningsgesprekken in plaats van
nieuwe gesprekken - de hoog
ste prioriteit.
De argwaan tegen de houding
van de Verenigde Staten was
in de Bondsrepubliek nog ver
sterkt door een uitlating van
Haig in Berlijn, zondag j.l.,
waaruit kon blijken dat Was
hington koste wat kost aan de
produktie en de stationering
van nieuwe atoomraketten in
Europa vasthoudt, ongeacht de
stand van de onderhandelin
gen. Deze tekst bleek echter
op een zeer ernstige fout in de
Duitse vertaling ervan te be
rusten. Tot zover onze corres
pondent
De Sovjet-Unie zou bereid zijn
het aantal in haar westelijke
gebieden opgestelde raketten
voor middellange afstand te
verminderen op voorwaarde
dat de NAVO-landen afzien
van verdere plaatsing van
Amerikaanse kernraketten
voor de middellange afstand.
Volgens een officiële commen-
„Wat moet ik daar nu weer op zeggen", schijnt de beste
vertaling te zijn van de pose, die de Amerikaanse minis
ter van buitenlandse zaken, Alexander Haig, aannam tij
dens zijn laatste persconferentie voor zijn vertrek uit
West-Duitsland.
tator van het persbureau No-
vosti is Moskou hier altijd al
toe bereid geweest. In februari
en april stelde Sovjet-president
Leonid Brezjnev een stop voor
op de opstelling van deze wa
pens in Europa.
In Frankrijk heeft premier
Mauroy gezegd dat Frankrijk
het onderzoek naar de ver
vaardiging van neutronenwa
pens zal voortzetten, nu de VS
besloten hebben die te ver
vaardigen en de Sovjet-Unie
verklaard heeft ze te kunnen
maken.
(Van een onzer verslaggevers)
IRLOESE De opperbevelhebber van de NAVOstrijd-
:hten in Europa, de Amerikaanse generaal Bernard W.
[ers is hoopvol gestemd over de houding die het kabinet-
Agt-Den Uyl zal innemen tegenover de kruisraketten,
hoop, dat de nieuwe Nederlandse regering het besluit
[t plaatsing van de kruisraketten niet verder zal uitstel-
D. De NAVO-beslissing om tot produktie en plaatsing van
IInieuwe kernwapens over te gaan, werd in december 1979
niem door alle lidstaten genomen, dus ook door Neder-
Eind dit jaar moet dat besluit nog eens door de bond-
iten bekrachtigd worden. Ik hoop echt dat Nederland en
'ook België die afspraak van drie jaar geleden niet zullen
schenden", aldus generaal Rogers gistermiddag.
zei een en ander op de Deense vliegbasis Vaerloese, waar hij
ven tevoren het startsein had gegeven voor een serie groot-
pse najaarsoefeningen van de NAVO-landen.
iperbevelhebber zei het te betreuren, dat regering en parie
van Denemarken al een negatieve uitspraak over de plaat-
ig van kruisraketten hebben gedaan. Generaal Rogers bena-
ukte sterk de noodzaak om van NAVO-zijde een antwoord te
ven op de dreiging van de nieuwe Russische kernwapens, SS-
•raketten en de Backfire-bommenwerpers.
BERLIJN Het leek
alsof er zondag een
tweede muur door
Berlijn liep: deze keer
door het westelijke
stadsdeel en uitslui
tend van ideologische
aard. Terwijl vooral
de oudere bewoners
van de gedeelde stad
meestal tevergeefs
probeerden een glimp
op te vangen van de
zwaar bewaakte
Amerikaanse minister
van Buitenlandse Za
ken Haig om hem
daarbij toe te juichen
als vertegenwoordiger
van het land dat de
vrijheid en onafhan
kelijkheid van West-
-Berlijn garandeert,
demonstreerden vele
tienduizenden men
sen, vooral jongeren
van allerlei politiek
allooi in de binnen
stad tegen de harde
lijn die de Verenigde
Staten tegenover het
Oostblok sinds de
komst van president
Reagan schijnen te
willen volgen.
De mensen die tegen
deze demonstratie in
het geweer kwamen
hadden een deel van
het gelijk aan hun
kant. Hoe kunnen
burgers van een stad
dat 'een eiland der
vrijheid in een zee
van totalitarisme'
(Haig) is nu uitgere
kend protesteren te
gen het land dat deze
permanente bedrei
ging in het verleden
heeft afgewend en tot
op de dag van van
daag beschermt en
garandeert? Het zijn
deze mensen die dui
zendvoudig jubelden
toen president Ken
nedy in 1963 in Ber
lijn uitriep: ,Jch bin
ein Berliner.
Zondag stond een
woedende man op de
Ku'damm en riep de
demonstranten toe:
„Idioten, zonder
Amerika en diens wa
pens leefden we hier
toch allang in een
staatssocialisme.
Maar de duizenden
jongeren die daar lie
pen, trokken er zich
weinig van aan. Zij
hebben nooit anders
meegemaakt: de bij
zondere status van
Berlijn is voor hen
een alledaagse aange
legenheid. Wat hen
verontrust zijn de
koude oorlogklanken
die uit Amerika over
waaien, begeleid door
wapengekletter. De
(uit zijn verband ge
rukte) opmerking van
Haig dat er belangrij
ker dingen dan de
vrede zijn, heeft voor
hen symboolwaarde
en daarom gingen zij
de straat op.
niet helemaal ongele
gen zijn gekomen.
Deze onderstreepte
immers beter dan wat
oók zijn overtuiging
dat de westelijke de
mocratieën bezig zijn
zichzelf te ondermij
nen. Zijn rede in het
spiksplin ternieu we
Steigenberger Hotel
was een (vooral voor
het thuisfront bedoel
de) oproep tot 'morele
herbewapening' en
een uitdrukking van
zijn bezorgdheid dat
het Westen niet meer
bereid zou zijn om
zijn vrijheid te verde
digen. In dit verband
citeerde hij Voltaire
die eens zei: „Ik ben
het niet met je eens
wat je zegt, maar ik
zal tot de dood toe
jouw recht verdedi
gen om het te zeg
gen. De dringende
vraag die de vredes
beweging zondag
massaal stelde was
echter, of deze verde
diging moet berusten
op een steeds groter
atoom-potentieel dat
bovendien meer en
meer een bedreiging
voor Europa begint te
worden. Dit soort 'be
scherming' kan haar
gestolen worden,
zoals uit alle spandoe
ken bleek.
ERDACHT VAN MOORD OP TWEE NEDERLANDSE DOUANIERS
(Van een onzer verslaggevers)
DUSSELDORP - In Dusseldorp is
gisteren het proces tegen de 33-jarige
Rudolf Heissler begonnen, die ervan
verdacht wordt samen met een nog
onbekende medeplichtige van de
Rote Armee Frak (ion op 1 november
1978 in Kerkrade aan de grens twee
Nederlandse douanebeambten te
hebben doodgeschoten.
Bovendien moet hij terecht staan op
de aanklacht dat hij als RAF-lid
met medeplichtigen in juli 1977 in
Dusseldorp en in april 1979 in Neu
renberg twee banken heeft overval
len om met het geld, in totaal meer
dan 430.000 mark, acties van de RAF
te financieren.
De uit Geleen afkomstige advocaat Ger
Mols die samen met een Westduitse col
lega Heissler verdedigt, verklaarde dat
de uiterst strenge veiligheidsmaatrege
len een discriminatie en belemmering
van zijn werk zijn en eiste staking van
het proces omdat een eerlijk proces on
mogelijk zou zijn. De eis werd afgewe
zen. De juridische aanvallen van zijn
advocaat om het proces tegen te hou
den leken de 33-jarige ex-student Heis
sler niet te raken. Als een gebroken
man zat hij in zijn blauwe gevangenis-
kiel in elkaar gedoken tussen drie poli
tiemannen.
Heissler werd in 1972 al een keer ver
oordeeld wegens bankroof tot acht jaar
gevangenisstraf. Daarna werd hij in
1975 door de Beweging van der Tweede
Juni vrijgekocht tijdens de ontvoering
van de Berlijnse CDU-voorzitter Peter.
Lorenz en met vier andere vrijgelaten
gevangenen naar de volksrepubliek Je
men gevlogen. In 1979 werd hij in
Frankfort opnieuw gearresteerd.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIDIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIilllllllllllllll
Compromis over hulp
aan armste landen
PARIJS Na twee weken onder
handelen is gisteren tijdens de con
ferentie van de Verenigde Naties
eenstemmig een nieuw actiepro
gramma goedgekeurd ter verbete
ring van de toestand in de armste
landen.
Aanvankelijk werd er naar gestreefd
de donorlanden ertoe te brengen 0,15
procent van hun bruto nationaal pro-
dukt uit te gaan geven aan hulpverle
ning of tenminste de huidige jaarlijkse
steun 17,4 miljard gulden te ver
dubbelen. Nu heeft de conferentie als
belangrijkste uitspraak gedaan: de
„meeste" donors zullen „de komende
jaren" 0,15 procent van hun bruto na
tionaal produkt bestemmen voor steun
verlening aan de 31 armste landen.
„Andere landen" zullen hun steun ge
durende dezelfde periode verdubbelen.
(Vervolg van de voorpagina)
VATICAANSTAD Paus Johannes Paulus
II herhaalt in „Laborem Excercens" wat de
kerk al eerder onder woorden heeft ge
bracht, namelijk dat het werk van de mens
nooit doel op zich mag zijn, maar een hulp
middel om zich persoonlijk te ontwikkelen,
om een beter mens te worden. Het werk legt
ook een fundament voor een goed gezinsle
ven, en voor een gezonde maatschappij. De
waardigheid van het individu is hier de
hoeksteen van. De kerk blijft de economi
sche systemen veroordelen die de mens als
middel zien, en diens produktie als doel,
zoals het kapitalisme en het communisme.
De moderne techniek (de paus spreekt
waarschijnlijk voor de eerste keer over
computers en micro-processor) is er slechts
om de mens te helpen wanneer hij door inid-
del van het werk zichzelf tracht te ont
plooien. De techniek mag zich nooit bedie
nen van de mens, maar de mens moet altijd
de techniek domineren.
Degene die werkt moet volgens de paus genoeg
verdienen om zijn gezin te onderhouden. Het
mag niet zo zijn dat de man zózeer wordt on
derbetaald, dat de vrouw verplicht is te gaan
werken. En als een vrouw werkt moet er in
haar werkomstandigheden rekening mee wor
den gehouden dat zij nog andere vrouwelijke
taken heeft. In dit kader bepleit de paus een
maatschappelijke herwaardering van de vrouw
als moeder.
Werkloosheid noemt de paus een slechte zaak.
Wanneer zij grote vormen aanneemt is zij zelfs
„een regelrechte ramp". De autoriteiten hebben
de plicht daaraan alle aandacht te besteden en
de gemeenschap is verplicht voor de werklozen
op te komen. Werklozen hebben recht op een
uitkering, die voldoende hoog is om van te
kunnen leven. De samenleving heeft ook de
plicht te zorgen voor omstandigheden waarin
een gehandicapte naar vermogen kan werken,
juist zoals anderen. Overheid, bedrijfsleven en
gehandicapten samen moeten daarvoor ideeën
ontwikkelen.
Johannes Paulus II noemt de vakbeweging een
onmisbaar element in de moderne industriële
samenleving. Hij vindt het een goede zaak dat
de bonden de rechten van de arbeiders verde
digen. Maar, zo zegt hij, zij moeten altijd reke
ning houden met de beperkingen die de alge
mene economische situatie van het land oplegt
en mogen zich niet schuldig maken aan groep
segoïsme. Vakbonden mogen ook nooit politie
ke partijen worden, niet onderworpen zijn aan
de beslissingen van een bepaalde politieke par
tij, noch daarmee teveel banden onderhouden.
De katholieke kerk erkent wel het recht op sta
king, zo schrijft de paus, maar niet onbeperkt.
Voor wat betreft de medezeggenschap in de be
drijven bestaat volgens de paus geen pasklare
oplossing. Of de arbeiders nu moeten deelne
men aan de bedrijfsvoering, dan wel een aan
deel in de bedrijfswinst moeten krijgen, of het
bedrijf (deels) in eigendom krijgen. „De erken
ning van de juiste plaats van de arbeid en van
Paus Johannes Paulus II signeerde gisteren óp
het pauselijk buitenverblijf Castelgandolfo zijn
derde encycliek.
de arbeider in het produktieproces eist echter
wijzigingen in het eigendomsrecht".
Een apart hoofdstuk wijdt Johannes Paulus II
aan de gastarbeiders. Om werk te vinden en
daarmee zichzelf en zijn naasten te kunnen on
derhouden, accepteert de gastarbeider een hem
vreemde omgevingen. Daardoor is hij in een
nadelige positie en daar mag die omgeving niet
van profiteren door hem financieel of maat
schappelijk uit te buiten.
Volgens de paus moet er snel iets veranderen.
In de heldere encycliek van 106 pagina's vol
staat hij niet met het signaleren van de proble
men, hij tracht ook aan te geven hoe het anders
zou kunnen. De afzonderlijke staten, de over
heden, en de internationale samenwerkingsver
banden waarin zij opereren, hebben hier hun
verantwoordelijkheden. „Een globale aanpak' is
volgens hem de enige oplossing.
Door het werk dat de mens verricht - zo besluit
de paus in zijn laatste hoofdstuk over het gees
telijke aspect van het werk - neemt hij deel aan
het werk van de schepping, hij voltooit de
schepping als het ware door zelf steeds meer le
vensbronnen en levenswaarden te ontdekken.
Bovendien vindt hij in zijn werk een klein
stukje van het Kruis van Christus dat hij aan
vaardt zoals Christus deed om de mensen te
verlossen.
(Van onze correspondent Mare
de Koninck)
BRUSSEL De nieuwe mi
nister van Buitenlandse Za
ken Mr. M. van der Stoel
voorziet opnieuw hevige en
langdurige spanningen tus
sen de EG-lidstaten over het
zogenoemde 'lusten en las-
tenprobleem.' Tijdens de
EG-raad van ministers van
buitenlandse zaken, gisteren
in Brussel, is gebleken dat
niet alleen Engeland een de
finitieve verlaging eist van
zijn lidmaatschapsbijdrage
aan de gemeenschap, maar
dat de gi-ootste contribuant,
West-Duitsland, even vastbe
sloten is zijn geldafdrachten
aan de EG-fondsen ingrij
pend te beperken.
come-back maakte in de EC
-ministerraad, zei na afloop
dat het blijkens de gevoerde
gedachtenwisseling 'uiterst
moeilijk zal zijn om overeen
stemming te bereiken.' De
vraag hoeveel geld elke
EG-lidstaat betaalt aan 'Brus
sel' (door afdracht van invoer
heffingen en van 1 procent
van de nationale BTW-op-
brengst) en hoeveel het terug
krijgt (uit de landbouw- en an
dere fondsen), hangt immers
nauw samen met de EG-land-
bouwpolitiek, die zo'n 70 pro-
EG-commissaris Haferkamp (rechts) verwelkomde mi
nister Van der Stoel gisteren in Brussel, waar de
PvdA'er na vier Jaar van het regeringstoneel afwezig te
zijn geweest, weer zijn opwachting maakte.
cent uitmaakt van de Europese
begroting. Volgens Van der
Stoel willen Engeland en
West-Duitsland allereerst de
financiële spelregels in de EG
aanpassen, maar is zulks in de
opvatting van de Nederlandse
regering onmogelijk zonder te
gelijk ook het landbouwbeleid
te wijzigen. Begin vorig jaar is
een ernstige EG-crisis aan En
geland dat naar verhouding
weinig landbouw heeft en dus
binnen de EG 'duur uit' is
door de overige lidstaten een
korting tot eind 1981 gegeven
van 7 miljard gulden. Het
overgrote deel daarvan is voor
rekening gekomen van rijkste
lidstaat West-Duitsland, maar
ook Nederland raakte daar
mee liefst 600 miljoen gulden
kwijt aan de Britten. Een en
ander wel met de afspraak dat
per 1 januari 1982 een defini
tieve regeling zou gaan gelden.
Intussen is het Britse pro
bleem' echter geen stap dich
ter bii een oplossing gekomen
en is net met de harde opstel
ling van Bonn alleen maar
goter geworden,
e EG-raad van gisteren heeft
nu ambtenaren aan het werk
gezet om 'aanzetten tot een
nieuwe regeling' te ontwerpen.
De aanvankelijke bedoeling
dat tijdens de komende Euro
pese top van regeringsleiders,
eind november aanstaande in
Londen de- kwestie geregeld
zal worden, is intussen door ie
dereen verlaten. Daarmee ver
zeilt de EG begin komend jaar,
als de voorlopige overeen
komst met Engeland afloopt,
in een zoveelste interne crisis,
die het hele voortbestaan van
de gemeenschap in het geding
brengt.
solidariteit
i odigt
rbeiders SU uit
'ARSCHAU De Poolse
ie vakbond Solidariteit
'ft gisteren een open brief
"1 fabrieksarbeiders in War-
ftau aan hun collega's in de
°vjet-Unie gepubliceerd
'sarin de laatsten worden uit-
enodigd voor een bezoek aan
°jen om te komen tot een
^gewogen oordeel" over de
Üviteiten van de onafhanke-
vakbond. De brief die
'baar een antwoord is op
tegen Solidariteit gerichte
ijven van een arbeiders
de Zil-autofabrieken in
toskou eind vorige week is de
"■uwste zet van de Poolse
we weging in de propagan-
teorlog die door het Oost-
im tegen haar wordt ge-
"oerd.
OSLO Sinds gisteren is Noorwe
gen na Zweden het tweede Scan
dinavische land met een niet-socialis-
tische regering. Na de verkiezingen
blijken de drie behoudende partijen
samen over 47,4 procent van de stem
men te beschikken en zullen waar
schijnlijk met 79 zetels in de Stor- Kaar© Willoch
ting, het Noorse parlement, een meer
derheid hebben, zij het krapper dan
verwacht.
Duidelijke winnaars zijn de conservatieven met een stemmen
winst van 6,7 procent en een zetel winst van dertien. Na de Ar
beiderspartij van mevrouw Gro Harlem Brundtiand (verlies
tien zetels) is de Christelijke Volkspartij de tweede verliezer: 9,3
procent tegen 12,4 procent in 1977, een verlies van zeven zetels.
De laatste partij zal waarschijnlijk met de conservatieve partij en
de agragrische centrumpartij een regering gaan vormen onder
leiding van Kaare Willoch.
(Van onze correspondent Roger Si
mons)
LONDEN De Britse premier Mar
garet Thatcher is er gisteren in ge
slaagd haar gematigde minister van
Arbeid, James Prior, te bepraten en
hem tot minister van Noord-Ierland
te benoemen. Op dat departement
vervangt hij Humphrey Atkins, die
er na twee jaar worstelen met het
Noordierse vraagstuk schoon genoeg
van heeft. Hij wordt nu leider van
het Hogerhuis. Premier Thatcher
wilde kennelijk een grote schoon
maak houden, want zij ontsloeg nog
vijf andere prominente leden van
haar regering. Het zijn onder meen
Sir Ian Gilmour, Mark Carlisle, de
minister van Onderwijs, en de vori
ge leider van het Hogerhuis, Lord
Soames. Net als Gilmour hadden zij
zich in het verleden schuldig ge
maakt aan kritiek op hun politieke
bazin.
James Prior wordt op het departement
van Arbeid vervangen door Norman
Tebbit. De Britse vakbonden verwach
ten, dat Tebbit op Arbeid gewoon de
rol van stroman zal spelen en dat hij
precies zal doen wat de premier daar
van hem verlangt. Premier Thatcher
wil snel strenge maatregelen nemen,
om de macht en invloed van de be
ruchte Britse vakverenigingen zo veel
mogelijk te beknotten. Prior oordeelde
het wijzer de bonden niet te hard aan
te pakken. Op die manier wist hij talrij
ke ernstige sociale conflicten te vermij
den. Prior bracht ook geregeld kritiek
uit op het economische beleid van de
premier. Hij vond het bijna opzettelijk
creëren van steeds meer werkloosheid
een ernstige politieke vergissing, die de
Conservatieven beroofde van alle kan
sen om over een paar jaar herkozen te
worden. Het persoonlijke aanzien van
Prior in de Conservatieve Partij is ech
ter zo groot, dat Thatcher hem niet aan
de deur kon zetten. Door hem te ont
slaan zou zij van James Prior een toe
komstige partijleider en misschien zelfs
premier (als haar ster helemaal gedoofd
is) gemaakt hebben.
Nadat Prior zijn nieuwe portefeuille
aanvaard had, was het risico van een
geleidelijke toename van het conserva
tieve niet-radicale verzet tegen That
chers economische politiek weer gewe
ken. De radikaal rechtse premier is
kennelijk niet van plan een koerswijzi
ging aan te brengen en haar strijd te
gen de inflatie op te geven.
