Polen accepteert geen
inmenging bond in media
an Agt en het Dean Martin-effect
Bezit van
kernwapens
verantwoord
'agifnenland /buitenland
Mateman naar Zuid-Af rika
Noord-Korea ontkent aanval
op Amerikaans vliegtuig
£eidoc Soupant
Persvrijheid in Polen
uueer
UGig
LE1DSE COURANT
ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1981 PAGINA 7
evaarlijke
hcht
'A WA Een pas-
ersvliegtuig van de
a dese luchtvaart-
\tschappij North-
Oriënt is bijna on-
vuur genomen, om-
Amerikaanse lucht-
:eersleiders een ver-
de route hadden
gestippeld. De niets
noedende beman-
stuurde het toestel
•echt over een mili-
oefen terrein nabij
oria, waar raketten
■jen beproefd.
incident deed zich
augustus voor, zo
:t uit een gisteren
)baar gemaakt rap-
dat is vervaardigd
pdracht van de Ca-
ese bond van lucht-
tersleiders. In het
wordt melding ge
kt van tientallen
a-ongelukken als
tig van de stakin-
van Amerikaanse
ga's.
M-
formen
Nina Ricci
LVEEN Het Franse
uis Nina Ricci heeft het
uniform ontworpen
et vrouwelijk personeel
KLM. Het uniform zal
ïgang van de zomer-
van de KLM op 1 april
orden geïntroduceerd.
i-tarieven
rgeld-
nsten hoger
jnze parlementaire re-
ïAAG Per 1 okto-
rhoogt de PTT enkele
en op het gebied van
Idverkeer: postwissels
öcheques. De minister-
leeft er gisteren goed-
g aan gehecht. De oor-
an de tariefstijging -
it gebied de eerste
1976 - zijn de gestegen
en behandelingskos-
rting van geld op een
rening gaat 1.25 kosten
1.-), maar storten op ei-
rening blijft gratis. Het
ken van een bedrag
■ue vanaf een zakelijke
riing gaat 1.75 kosten
1.50), maar de houder
particuliere giroreke-
oeft voor het uitschrij-
Van een cheque niets
betalen (nu nog 1.50).
zichtcheques wordt voor-
"1.50 in tekening ge-
(thans 1.25) en het
»den van een binnen
postwissel gaat 3.-
(nu 2.50).
icering
ce Shuttle
schoven
ngton De lancering
de tweede vlucht van
aceshuttle „Columbia"
gevolg van kleine
sche mankementen
loven van 30 septem-
lar 9 oktober. Dit heeft
iSA verklaard,
liet weten dat men nu
agen achter is op het
om de shuttle van zijn
naar de lanceerplaats
len. De spaceshuttle zal
is plan nu op 31 augustus
iet lanceerplatform wor-
xeden.
LEGER EN POLITIE ZULLEN IN ACTIE KOMEN"
WARCHAU Als de vak
bond Solidariteit mocht pro
beren in te breken in de
Poolse massamedia of be
paalde zenders uit wil scha
kelen, dan komen politie en
leger van Polen in actie om
de radio en televisie te be
schermen. Dit heeft de
woordvoerder van de Poolse
regering, Jerzy Urban, gis
teravond in een televisie-uit
zending verklaard.
Vandaag zouden onderhande
lingen beginnen tussen Solida
riteit en de Poolse regering
over toegang van de bond tot
de media. De vakbond eist da
gelijks twee uur zendtijd op
om verslag te doen van zijn
eerste congres, eind volgende
maand. De regering heeft de
onderhandelingen nu echter
afgelast, „omdat het onmoge
lijk is in de verziekte sfeer van
dreigende protest-acties en
chantage door stakingen tot
een gesprek te komen", aldus
Jerzy Urban.
Volgens de woordvoerder ma
ken de media in Polen deel uit
van het Warchau-pact en mo
gen daarom geen speelbal
worden van een partijstrijd.
Hij doelde daarbij op het drei
gement van Solidariteit een
zesdaagse krantenstaking te
beginnen als de regering zijn
eisen niet inwilligt. „De bond
genoten zouden niet met de
armen over elkaar blijven toe
kijken", zo waarschuwde
Jerzy Urban.
De onafhankelijke bond van
vrije boeren in Polen heeft
gisteren zijn ongeveer twee
miljoen leden opgeroepen geen
belasting meer aan het rijk te
betalen. Daarmee wil de bond
protesteren tegen de weigering
van de regering belastinggel
den te gebruiken voor de ont
wikkeling van de landbouw in
Polen. De boeren hadden eer
der met de regering een ak
koord bereikt over een derge
lijk „landbouwfonds".
Socialisten
tegen
de N-bom
Max van der Stoel,
Bram Stemerdlnk,
Klaas de Vries en
Maarten van Traa ar
riveerden gistermid
dag op Schiphol, na
dat zij een tweedaag
se socialistische mlhi-
top over het neutro
nenwapen in Kopen
hagen hadden bijge
woond. Afgevaardig
den van de sociaal
democratische
partijen uit Noorwe
gen, Denemarken,
Nederland, België en
Luxemburg hebben
zich in de Deense
hoofstad eensgezind
uitgesproken tegen de
invoering van het wa
pen. Volgens de so
cialisten verlaagt de
invoering van de neu
tronenbom de drem
pel voor een nucleair
conflict.
CDA-FRACTIE ONTSTEMD
(van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Het CDA-
Tweede Kamerlid Wim Ma
teman is eind vorige week
ondanks klemmende bezwa
ren binnen zijn fractie, naar
Zuid-Afrika vertrokken. Op
wiens uitnodiging hij de reis
aanvaard heeft, en hoelang
hij precies weg zal blijven,
is bij het CDA niet bekend.
Een CDA-woordvoerder liet
weten dat het fractiebestuur
Mateman direct na terug
keer aan de tand wil voelen
over de achtergronden van
de reis.
Het fractiebestuur heeft hem,
naar de woordvoerder beves
tigde, „dringend ontraden"
naar Zuid-Afrika te gaan. Ook
de buitenland-specialisten van
het CDA hebben hun partijge
noot geadviseerd de uitnodi
ging af te slaan. Volgens de
woordvoerder was Mateman
niet te bewegen de reis uit te
stellen, omdat hij „zich alleen
op de hoogte wilde stellen van
de ontwikkelingen daar". De
reis komt zeer ongelegen om
dat de Nederlandse regering
juist deze week officieel gepro
testeerd heeft tegen de Zuid-
afrikaanse inval in Angola.
TOKIO Noord-Korea
heeft gisteren uitdrukkelijk
ontkend dat het een raket
heeft afgevuurd op een Ame
rikaans verkenningsvlieg
tuig. Het officiële Noordko-
reaanse persbureau KCNA
verklaarde dat de Verenigde
Staten „een leugen hebben
gefabriceerd om Korea te be
lasteren en hun criminele
natuur te verbergen". Vol
gens het persbureau vloog
het toestel niet in neutraal
gebied, maar drong het het
Noordkoreaanse luchtruim
binnen om te spioneren en
de spanning in het Verre
Oosten te vergroten.
De Amerikaanse minister van
Defensie, Casper Weinberger
zei in Washington dat de VS
maatregelen zullen nemen
„om te voorkomen dat Libië of
Noord-Korea Amerikaanse
toestellen in het internationale
luchtruim bestoken". Vorige
week vielen twee Libische ja
gers een eenheid Amerikaanse
toestellen aan boven de golf
van Sirte.
Weinberger kwalifi
ceerde de Noordkoreaanse ra-
ketaanval als een daad van in
ternationale piraterij.
Braks
protesteert
tegen
Britse
pluimvee
boycot
DEN HAAG Minister
Braks van Landbouw heeft
gisteren bij de Europese
Commissie fel geprotesteerd
tegen de Britse maatregelen
ter beperking van de import
van pluimvee. De Engelse
regering heeft een boycot af
gekondigd tegen de invoer
van kippen, kalkoenen en
eieren uit Nederland, Frank
rijk en de VS, uit vrees voor
het uitbreken van de New-
castle-ziekte. Het Nederland
se produktschap voor pluim
vee ziet in de maatregel een
vals voorwendsel om een
dam op te wepen tegen goed
kope importen.
Volgens de secretaris van het
produktschap G. Arissen komt
de ziekte, ook wel pseudo-vo-
gelpest genoemd, al twee jaar
niet meer in Nederland voor.
Nederlandse kippen worden
tegen de pseudo-vogelpest in
geënt, maar de Britten stellen
dat dit vaccin gevaarlijk is
voor de volksgezondheid. Een
Engelse importstop zou voor
de Nederlandse pluimveebe-
drijven resulteren in een af-
zetvermindering van circa
twintig procent. De Europese
Commissie bespreekt de Britse
maatregel aanstaande dinsdag
in een speciale vergadering.
Bacterievuur
in Zeeland
tast vrucht
bomen aan
GOES De ernstige explosie
van bacterievuur waarmee de
provincie Zeeland momenteel
te kampen heeft en die met
name de fruittelers voor grote
problemen stelt, heeft geen
vermindering van de fruittoe-
voer tot gevolg. Dit is meege
deeld door de directeur van de
centrale tuinbouwveiling in
Zeeland. Wel moeten de telers
hun boomgaarden zó intensief
controleren op aangetaste lo
ten dat zij daarvoor op eigen
kosten extra personeel moeten
aantrekken.
ET CDA ZONDER HEM IS ALS EEN KERK ZONDER TOREN
HAAG Nu alweer een aantal jaren ge
rolde wekelijks de Dean Martin-show
de vaderlandse beeldbuizen. Martin, lid
Sinatra-gang, had de gewoonte zijn tek-
zeggen met in de ene hand een sigaret
de andere een glas whisky. Zijn image
lortdurende aangeschotenheid bezorgde
ia verloop van tijd last met de sponsors,
g er naar uit dat de show zou verdwijnen,
j de kijkers in het geweer kwamen, met
in, telefoontjes, telegrammen en dergelij-
nds die tijd besloot Dino zijn programma
Bt met de zin „Keep them cards coming
(„Doorgaan met kaarten sturen, lui").
>pen dinsdag maakte het landelijk secre-
van het CDA bekend dat het de dag
nor naar schatting 300 a 350 telefoontjes
egrammen had ontvangen van geestver-
n. Het overgrote deel van de mensen zou
>n groot belang achten, aldus het bureau,
heer Van Agt alsnog minister-president
van welk kabinet dan ook, en dat de
van het CDA in de Tweede Kamer zich
eenheid achter de politieke leider
Een korte bloemlezing: „Ook Van Agt
fouten, maar hij is de aangewezen per-
m het land te leiden"; „Van Agt moet te
nen", „Wij stemden op Van Agt en op
ld anders", „Het CDA zonder hem is als
■rk zonder toren of orgel; duf, donker en
g". Daags daarna had een aantal kranten
to op de voorpagina van een man in een
overnemd, die aan de deur van de Joan-
10 in Nijmegen een paar bossen bloe-
verhandigde aan een zichtbaar ontroerde
Eugénie van Agt.
eet
>ean Martin-effect blijkt dus ook in ons
bestaan. De achterban reageerde per
fect, nadat haar leider van Agt vanaf zijn ziek
bed een opzienbarende brief had geschreven
aan de Tweede-Kamerleden van het CDA.
Zouden dit soort acties wellicht toch iets min
der spontaan zijn dan ze lijken? Het is gebleken
dat de ongeveer honderd mensen, die de CDA-
leider vorige week woensdag toejuichten van5-
wege zijn „neen" tegen het akkoord met PvdA
en D'66, met een paar bussen naar het Binnen
hof waren gekomen. Het ging om supporters uit
Gelderland, die zich rond tweeën opstelden,
waarna ze tot zes uur moesten wachten alvo
rens hun favoriet te kunnen toejuichen en Joop
den Uyl te kunnen uitjouwen.
De hamvraag is nu of de Haagse politiek, in het
bijzonder de CDA-fractie in de Tweede Kamer,
onder de indruk komt van dit soort manifesta
ties. Per slot gaat het slechts om de reacties van
een paar honderd mensen. Zelfs als we de vui
stregel hanteren kranten bijvoorbeeld doen
dat als het gaat om inzenders van brieven
dat elke beller of schrijver staat voor honderd
gelijkgestemden, dan nog hebben we het over
hooguit 150.000 verontrusten. Dat is acht pro
cent van de in totaal ruim 2,6 miljoen mensen,
die 26 mei jongstleden op het CDA stemden.
Stapeltje
Een afgevaardigde, die om begrijpelijke rede
nen anoniem wenste te blijven, was bereid een
boekje open te doen over de uitwerking van de
reacties uit het land op de CDA-fractie. Toen
dit gezelschap dinsdag om elf uur bijeenkwam
in de fractiekamer, had secretaris Huib Evers-
dijk alle tot dat moment binnengekomen tele
grammen het terugtreden van Van Agt was
pas de avond daarvoor om een uur of tien be
kend gemaakt uitgestald op het schrijfblad
van zijn plaats op het bestuurspodium. „Er lag
een flink stapeltje", aldus onze bron. Die uit
stalling was een compromis. Sommige leden
zeiden dat elk telegram, als dat tenminste ge
richt was aan de fractie, diende te worden
voorgelezen; anderen meenden dat deze berich
ten geheel buiten beschouwing dienden te blij
ven.
„Als je eens even tijdens zo'n vergadering niets
te doen hebt, loop je die telegrammen door. Er
was maar er één tegen Van Agt", aldus ons ka
merlid. Hijzelf zei daar zeker rekening mee te
houden in zijn beoordeling van de politieke si
tuatie. „Je bent tenslotte vólksvertegenwoordi
ger". Naar zijn mening moet het Dean Martin
effect zeker niet onderschat worden. Het feit
dat de CDA-fractie UNANIEM het besluit nam
dat Van Agt nog altijd haar enige kandidaat is
voor het premierschap, zou daar zeker mee te
maken hebben. Ook de twaalf man, die vorige
week desnoods Van Agt hadden willen opoffe
ren, durfden geen afwijkend standpunt in te
nemen. Zij verscholen zich achter de toezeg
ging, dat als er geen parlementair kabinet kan
komen onder voorzitterschap van Van Agt, de
fractie bereid zal zijn andere mogelijkheden te
bekijken (extra-parlementair kabinet met
eventueel een andere premier).
Leiband
Daarmee lijkt Van Agt alle klappen van eind
vorige week voorlopig weer te boven. Daarmee
doelen we niet alleen op de benoeming van De
Gaay Fortman tot informateur („een klap in
zijn gezicht", aldus een intimus van de premier)
maar ook op de woede in de CDA-fractie. Want
de twaalf dissidenten stonden niet langer al
leen. Ook onder de zestien leden, die het ont-
werp-akkoord met PvdA en D'66 alleen maar
hadden verworpen onder dreiging van het op
stappen van Van Agt, waren er heel wat, die
hun irritatie niet langer wensten te verbergen.
Deze week hadden zij graag eens van hun frac
tievoorzitter willen vernemen hoe hij tot zijn
merkwaardige advies aan de koningin (de vor
ming van wat voor kabinet dan ook, inclusief
het laten zitten van het huidige) gekomen was
en waar hij zijn persbericht op had gebaseerd
dat de meesten van de „zestien" wel degelijk
ernstige bezwaren tegen het concept-akkoord
hadden gehad.
De aanvoerder van de „zestien" was Ruud Lub
bers. Maar hij is er kennelijk een, die na een
paar harde woorden weer keurig aan de lei
band gaat lopen. Een andere conclusie is nau
welijks mogelijk, na zijn gedrag van dinsdag.
Hoewel Van Agt hem had gebrandmerkt als
een soort halve PvdA'er en hem dientengevol
ge ongeschikt had bevonden voor het onder-
handelaarschap, was Lubbers toch bereid die
functie op zich te nemen. Sterker nog: hij be
schuldigde zichzelf in het openbaar, namelijk
van het opstellen van „te magere" sociaal-en fi-
nanciëel-economische paragrafen. Hij zou er al
les aan doen deze hoofdstukken zodanig bijge
steld te krijgen, dat ze voor Van Agt aanvaard
baar zouden worden, vertelde hij op een pers
conferentie.
Éminence
Waar een paar daagjes uitzieken al niet goed
voor zijn. Dook Van Agt nog onder de wol als
een omstreden leider, die in vele media verant
woordelijk werd gesteld voor een dreigende
scheuring in het CDA, hij herrees als een „émi
nence grise", die zich straks laat vragen of het
hem misschien wederom behaagt het land te
leiden. Het kan zijn nut hebben Amerikaanse
tv-shows goed te bekijken. Het enige wat^Van
Agt nu nog kan overkomen is een niet voorzie
ne truc van de informateur. „Gaius is zo gesle
pen als glas," zei een CDA'er dezer dagen troos
tend tegen een collega-kamerlid van de PvdA.
RIK IN T HOUT
In Polen leveren de communistische partij en Solidariteit
strijd om een van de laatste machtsmiddelen waarover de
communistische partij in Polen nog beschikt: de persorganen
en de staatsradio en -televisie. Hoewel de activiteiten van So
lidariteit hun sporen in de Poolse pers wel hebben nagelaten,
blijven de kranten nog onder een sterke censuur staan. Het
is vooral van het vernuft van een krantenuitgever afhanke
lijk wat een krantenlezer onder ogen krijgt.
AANLEIDING tot het conflict is de verscherping van de
toon in de partijorganen tegen bepaalde activiteiten van Soli
dariteit sinds zij zich gesteld heeft achter de hongermarsen
van enkele weken geleden. De vakbond, die er lang niet al
tijd in slaagt als eenheid naar buiten te treden de plaatse
lijke afdelingen kunnen betrekkelijk zelfstandig te werk
gaan stond meer <jan ooit tegenover deze acties verdeeld
en trok op het allerlaatste moment zijn steun in. De aanval
len in de partijpers lijkt Solidariteit nu te ervaren als een
aanslag op zijn meest gevoelige punt: zijn eenheid, en daarom
wil de bond hard terugslaan.
VOOR het eerst lijkt het erop dat daarmee de belangen van
de vakbond zelf centraal zijn komen te staan in de nieuwe
confrontatie waarop Solidariteit en de regering afstevenen.
Hoe behartenswaardig de persvrijheid ook moge zijn, zij is
niet in de allereerste plaats zelf in het geding gesteld, als wel
tot inzet gemaakt van een prestigestrijd tussen bond en par
tij.
TOT nu toe moest de regering bij een dergelijke confronta
tie elke keer het onderspit delven, en de succesvolle twee
daagse krantenstaking van afgelopen week, die slechts als
voorproef diende, lijkt dat ook nu weer te bevestigen. Zou de
vakbond er inderdaad in slagen het informatiemonopolie
van de communistische partij te breken, dan betekent dit een
aanslag op het communististch stelsel waarvan zij zich uit ei
gen kracht niet kan herstellen. Een interventie van buiten af
wordt dan onontkoombaar. Solidariteit zou dan een schijno
verwinning hebben behaald. De kansen van het Poolse expe
riment zijn echter gelegen in een samenwerking tussen partij
en vakbond, die nu vooral uit lijken te zijn op bestendiging
van hun eigen machtsposities. Daarom, hoe lang nog laat de
door partijleider Kania voorspelde „ontploffing" van Polen
op zich wachten
Oud-premier P. de Jong:
DEN HAAG In het pro
bleem van de kernbewape
ning heeft de Kerk nóch de
feitelijke kennis, nóch de
deskundigheid, nóch de ver
antwoordelijkheid voor de
vrijheid van ons land, om
hierin een verantwoord
standpunt in te kunnen ne
men. Bovendien zou een
standpunt van de Kerk voor
vele gelovigen ten onrechte
het gezag hebben dat de
Kerk ontleent aan haar
godsdienstige functie, zo
schrijft oud-premier P. de
Jong in het bisdomblad Tus
senbeide. De heer De Jong
noemt het bezit van kernwa
pens noodzakelijk en ver
antwoord nu de ervaring
(onder president Carter)
heeft geleerd dat éénzijdige
vermindering van de kern
bewapening geen resultaat
heeft
In dezelfde krant komt oud
minister Trip van weten
schapsbeleid, vice-voorzitter
van Pax Christi, tot de uit
spraak dat het bezit van kern
wapens zinloos is als je ze in
uiterste nood niet bereid bent
ze te gebruiken. Dit is de re
den waarom Pax Christi, die
de IK V-campagne tegen de
kernwapens steunt, zowel be
zit als gebruik veroordeelt. De
gelovige Christen zal voor een
wereld zonder kernwapens en
meer algemeen voor de
vrede, willen bidden én getui
gen, aldus de heer Trip.
De meningen van de heren De
Jong en Trip worden vooraf
gegaan door kanttekeningen
die de Diocesane Pastorale
Raad heeft gemaakt bij vragen
van kardinaal Willeb rands.
Deze vragen dienen als basis
voor de discussie over de
kernbewapening die dit najaar
in de parochies gaat plaats
vinden, voorafgaande aan de
beslissing die Nederland moet
nemen over de uitbreiding
van de bewapening in NAVO-
verband.
Prof. Rang aanbevolen als „ombudsman"
DEN HAAG Oud-senator prof. dr. J. Rang is als eerste
geplaatst op de voordracht voor nationale ombudsman.
De voordracht is opgemaakt door „een commissie van aanbeve
ling", bestaande uit de vice-president van de Raad van State, de
president van de Hoge Raad en de president van de Algemene
Rekenkamer. Prof. dr. Rang is momenteel hoogleraar in Utrecht
en bijzonder hoogleraar in Leiden. De Tweede Kamer zal op 1
oktober een beslissing over de voordracht nemen.
Weersvooruitzichten voor de
vakantielanden
Skandinavië, Finland:
Noord-Skandinavie en Fin
land: veel bewolking en van
tijd tot tijd regen, in Zuid- en
West-Scandinavië echter zon
nige perioden.
Denemarken:
Droog met flinke zonnige pe
rioden.
Britse Eilanden:
Flinke zonnige perioden, maar
vooral in het noorden en wes
ten ook wolkenvelden en mo
gelijk wat regen.
Frankrijk:
Zonnig maar later in het wes
ten bewolking en mogelijk een
bui. In het zuidwesten later
enige afkoeling.
Duitsland, DDR:
In het noorden en oosten eerst
wolkenvelden, overigens vrij
zonnig.
Spanje, Portugal, Balearen:
Zonnig, maar later ook lokaal
onweer.
Italië, Sardinië, Corsica:
Zonnig, 27-30 graden, later tot
34 graden.,
Balkangebied, Griekenland:
Eerst vooral in de bergstreken
nog onweer, wegtrekkend
naar het oosten. In Grieken
land, en later vanuit het wes
ten ook elders zonnig.
Alpengebied:
Eerst in het oostelijke deel nog
bewolking, overigens overwe
gend zonnig.
Amsterdam
De Bilt
Deeien
temp temp slag
Eindhoven zw.bew.
Den Helder
Lh. R'dam
Vllsslngen
h.bew.
Man boel on bow.
h.bew. 19 140.4 n
Frankfort
Genéve
Helsinki
Innsbruck
Klagen furl
Kopenhagen
Lissabon
Luxemburg
Stockholm
Wanen
Zürlch
17 - 0 mm
- 17 0 n
28 12 0 n
16 12 3 n
25 17 0 n
29 21 0 mm
26 0 mm
25 O mm
onbew. 29 16 0 n
