deTijd
d0ENE
Schenkster nalatenschap
Van Doesburg voelt
zich bedelares
Overzicht
van da aarata grola
tarp-
opgraving in
Enzinga (Gr.)
In 1933.
Hervormd Nederland is opge
lucht over het vertrek van
Van Agt. „Hier dreigde een
politiek die per definitie een
voorhoede politiek behoort te
zijn, niet alleen af te glijden
naar een centrum politiek,
maar zelfs naar rechtse poli
tiek in de trent van de West-
duitse CDU en CSU schrik
beelden voor wie waarde
hecht aan de doorwerking van
bijbelse noties in het politieke
denken en handelen". Een an
der artikel concludeert: „Van
Agt wint of hij sleept in zijn
val het CDA met zich mee".
Een interview voorts met de
schrijfster Mischa de Vreede.
„De vrouwenbeweging spreekt
mij niet zo aan, omdat ik nooit
in contact komt met vrouwen
die minder kansen hebben dan
mannen om tot hun recht te
komen. Een van de meest on
derschatte issues van de vrou
wenbeweging vind ik het
moederschap en neem ik ze
wel kwalijk. Als je kiest voor
kinderen, moet je het ook met
hart en ziel doen". Het blad
kondigt aan dat de vredesbe
weging de straat op zal gaan.
„De komende tijd zal de klem
toon meer dan op het discusie
ren met de politiek elite's op
acties en demonstraties vallen.
Een zeer grote demonstratie in
Europees verband wordt 21
november in Amsterdam ge
houden.
IXSüfcRS
Elsevier gaat uitvoerig in op
het geheim van Huis ten
Bosch. „Doorsnee CDA-kiezer
blijft met het grote raadsel zit
ten waarom de duidelijke ver
liezer van de verkiezingen,
Den Uyl, straks de grote win
naar van de formatie zal blij
ken te zijn". Elders wordt ge
concludeerd: „Het aftreden
van Van Agt is niet een op
zichzelf staand feit, maar een
symptoom van het verziekte
klimaat in de CDA-top. Ge
brek aan onderling vertrou
wen, het ontbreken van enige
politieke coherentie, het te
genwerken van elkaar, per
soonlijke ambities, en een pijn
lijk tekort aan voldoende poli
tiek leiderschap zijn de oorza
ken van de crisis waarin de
partij is terecht gekomen. Het
blad publiceert zijn jaarlijkse
koffietest. De Hoefslag in Huis
ter Heide, komt als beste uit de
bus, de Euromast in Rotterdam
krijgt de grootste veeg uit de
pan. Algemene conclusie: „Wij
hebben ons afgevraagd of een
aantal zaken zijn toevlucht is
gaan nemen tot een mindere
kwaliteit koffie, een goedko
pere dus. Nogal wat bedrijven
maken een moeilijke tijd door
waarin elke gulden telt, en de
verleiding zou kunnen
groeien, dat men zo die tellen
de guldens hoopt te vergaren".
Een artikel over de diamant
handel tenslotte stelt vast: „De
jongelui zien het huwelijk
weer helemaal zitten. Met
trouwring en al. De juweliers
blij. De zorgen in deze aange
slagen branche worden er wat
minder op".
In de Haagse Post schrijft de
socialistische econoom prof.
Van den Doel, door Van Agt
graag met instemming geci
teerd: „Een super draaitol als
Van Agt kwalificeert zichzelf
als een man zonder pit en een
non-valeur. Ik hoop dat hij
razendsnel van het Nederland
se politieke toneel verdwijnt".
Elders zegt de financiële spe
cialist van het CDA Van Dijk:
„U mag van mij rustig schrij
ven, dat wij ook boter op ons
hoofd hebben. Er is omgebo
gen, maar te weinig. Nu moet
het financieringstekort dras
tisch omlaag. Beter ten halve
gekeerd, dan ten hele ge
dwaald". Ook een artikel over
de politie en het schieten. „Bij
de schietopleidingen wordt ge
rotzooid bij het leven om ie
mand de punten te laten halen
die hij nodig heeft. De zwak
ken trek je over de streep door
net zo lang bezig te blijven tot
ze een keer het puntentotaal
voor het diploma hebben. Dan
komt zo'n man in actieve
dienst en is er nauwelijks
meer tijd om te oefenen. Zo'n
iemand is toch na een paar
jaar een gevaar als ie zijn wa
pen trekt?". Een interview
tenslotte met ex-president
Bani Sadr van Iraan. „Mijn
vader gebruikte een perzisch
spreekwoord voor Khomeiny:
Hij is een man die dronken
wordt van een graantje gerst,
dat betekent: Een beetje macht
is voldoende om hem gek te
maken. Hij komt uit een een
voudig milieu. Hij heeft com
plexen over zijn onwetend
heid".
Vrij Nederland concludeert:
„Wie zegt dat het kabinet er
nu al zal komen, vergist zich."
Welk belang heeft Lubbers er
bij om de CDA-fractie ineens
uit te leveren aan PvdA en
D'66? Als Van Agt nog de hele
week in Nijmegen blijft uitzie
ken, mag met zekerheid wor
den aangenomen, dat hij daar
niet zonder tovermiddelen om
dat te vermijden vandaan zal
komen". Elders een verhaal
over het in Nederland 25 jaar
lang aan zwangere vrouwen
toegediende hormoonprepa
raat Des, dat veel slachtoffers
gemaakt blijkt te hebben, on
der hun kinderen. „Iedereen
maakt zich druk om het Des in
zijn biefstuk. Kwalen in de va
gina en de baarmoederhals, de
eindeloze uitstrijkjes, het ne
men van foto's om te zien of
het allemaal niet erger wordt.
Het wanhopige zoeken naar de
reden van onvruchtbaarheid
bij mannen en vrouwen, dat
alles blijft op dit moment vaak
beperkt tot de huiskamer, de
slaapkamer, en de spreekka
mer". Gesprek voorts met de
bekende cartonist Wim Boost
(Wibo uit de Volkskrant). „Ik
sta graag voor loketten. Ik zou
uren voor een loket kunnen
staan, de mensen bekijken,
vooral die achter het loket zit
ten. De enorme macht die ze
uitoefenen, het is hoogst
boeiend en onthullend om
daar naar te kijken". Een in
terview tenslotte met ex-Aja-
cied Frank Arnesen. „Zoals
Cruijf als elftalbegeleider wil
de dat we speelden, eiste een
enorme concentratie. Je moest
voortdurend ruimte creëren.
Maar Johan was nog niet weg
of de boel verslapte. Het was
net zo gauw weer voorbij als
hij het had opgebouwd".
De Tijd over Van Agt: „In zijn
aftreden schuilt ook een le
vensgroot gevaar. En dat is dat
de (tijdelijke?) val van Van
Agt moet worden gewroken
onder druk van de CDA-ach-
terban. Informator De Gaay
Fortman zou dan het slachtof
fer zijn. Het is niet te hopen,
dat het CDA voor die verlei
ding zwicht". In de lijn van
dezelfde gedachte, concludeert
een ander artikel: „Den Uyl is
nu de enige die het CDA nog
kan redden". Elders aandacht
voor de cursus Afscheid van
Arbeid, die WAO'ers tracht te
helpen. „De mensen stappen
vol onzekerheden binnen.
Maar dan ontdekken ze dat ze
niet zelf hebben gefaald, dat ze
slachtoffer zijn van het grote
maatschappelijke gebeuren. Ze
leren mensen kennen, die de
zelfde agressie en twijfels heb
ben". Een kritisch verhaal ook
over de gezondheidsactie Ne
derland Oké. „Is na de armoe
het zondebesef nu het gezond-
heidsideaal bezig het leven te
verpesten? Voor menigeen zal
dit zeker gelden. Overal zien
ze het spook opdoemen van
ziekte en dood zoals dat door
gezondheidsfanaten wordt op
geroepen. Het goede leven
wordt vergald, juist nu het
materieel binnen het bereik is.
Is er sprake van gezondheid-
sterreur?" Een interview ten
slotte met de beroemde
Vlaamse schrijver Karei
Jonckheere die 75 jaar wordt.
„Ik ben een zeer gelukkig
man. Ik heb twee keer ge
leefd. Eens heeft het leven mij
geleefd, maar nu dat ik mijn
memoires schrijf, nu ben ik
baas over mijn leven cn kan ik
daarmee doen. wat ik wil".
DE NIEUWE UNIE
De Nieuwe Linie schrijft, dat
er nu echt een einde dient te
komen aan de politieke loop
baan van Van Agt. „Politieke
verdeeldheid is erg genoeg,
maar die kan worden uitge
vochten. Aan de politieke pot
senmakerij zoals Van Agt die
nu als zolang opvoert, moet
definitief een einde komen".
Een reportage voorts uit Zuid-
Italië, acht maanden na de
aarbeving. Het lijkt erop dat
de regering en de Christende
mocraten pogen de reconstruc
tie te doen leiden tot een res
tauratie- en dat zij daarin ten
dele zijn geslaagd. Veel taken
die de adopterende steden en
regio's zich gesteld hadden,
zijn weer door de Staat over
genomen. En daarbij is het
mechanisme van verdeling
van schaarse goederen en
diensten in ruil voor .gunsten
(met name voorkeur stemmen
bij verkiezingen) weer terug
gekeerd". De rest van het blad
is gewijd aan boeken.
De Groene Amsterdammer
over de formatie: „Als CDA-
fractie en- bestuur Van Agt's
vertrek nu in dank aanvaar
den, (ook al heeft de vertrek
kende dat dan niet precies
beoogd) is niet alleen Lubbers
carièrre ten einde en De Gaay
Fortmans missie op een haar
na mislukt, dan is ook een
tweede kabinet Van Agt-Wie
gel een stuk dichterbij geko
men". Een gesprek ook met de
Oost-Duitse filosoof Have-
mann. „De ontwikkeling in
Polen heeft me in mijn idee
gesterkt, dat de doorslagge
vende revolutionaire kracht
niet in de politieke partijen
ligt, maar in de vakbonden.
Polen bewijst eens te meer, dat
v/ê de leninistische partijcon
ceptie moeten verlaten. Die
voert namelijk rechtstreeks tot
het Stalinisme". Het dubbelar-
tikel gaat over oorlogsvoorbe
reiding in Nederland. „In cri
sistijd zou het weieens dringen
kunnen worden bij de openba
re schuilkelders. Nu moet dui
delijk worden wie wel en wie
niet in de schuilkelders mo
gen. Wie telt of er niet teveel
mensen naar binnen gaan?
Wie doet de deur dicht? En
wat doe je met de mensen die
nog buiten staan?.
PIET SNOEREN
netigei
rden.
afgelof
i| rechfc
stroepi
Wereldomroep
betaald uit omroi
bijdragen
(Van onze parlementair! ||||||||||n
dactie)
DEN HAAG De W<
domroep zal vanaf 1982 »nsp
uit de omroepbijdragen
nancierd worden. Dit )dstr
ben minister Gardei
(CRM) en staatssecre MJS
Smit - Kroes (Verkeeneef
Waterstaat) de Kamer paden
weten. 3®
tffing
De bewindslieden geven pens
mee gevolg aan een do<
Kamer aangenomen moti ..nisfc
dens de behandeling va
begroting van CRM voor bet
waarin werd gevraagd o stel i
Wereldomroep weer uia£d
omroepbijdragen te gaai sbelof:
kostigen. Sinds 1974 wor van
Wereldomroep uit de alf 'en. w
ne Rijksmidelen betaald.
de voortgaande ombuig aPt er
in de rijksuitgaven kwan Uit o
de positie van de Werel dat t
roep steeds meer in he* van
drang, aldus de Kamer. 0 tege
De regering heeft voor <angeni
nanciering van de Werel mens
roep uit omroepbijdrage! ''ng 01
wijziging van de wet o;"ten.
omroepbijdragen bij de K
ingediend. De uitgaven llllllllllli:
de Wereldomroep wordi
1982 geraamd op 51,6 m
gulden, in 1983 op 55,1
joen, in 1984 op 60,1 miljo
in 1985 op 76,5 miljoen.
bedragen zijn ook de k
meegenomen voor insta
en in gebruikneming va EXAÏ
nieuwe zenderpark val ir het
Wereldomroep. Bij de vasfermir
ling van de Omroepbijdl rijdin
voor 1982 (142 gulden vodsnelli
dio en tv, 42 gulden voor lerhan
alleen) is reeds rekenin tuur
houden met bekostiging mp Da
de Wereldomroep. Daa ikt. P
hoeven de andere omri mier
geen geld in te leveren vo
Wereldomroep.
KUNST
Aquarel van Hitier op veiling
MUNCHEN Een aquarel die Adolf Hitler omstreeks 1920
heeft geschilderd „Kerk met pastorie in weidelandschap"
is het duurste stuk van een collectie uit de Nazitijd die
op 12 september in München wordt geveild. Volgens de cata
logus moet het dertien bij negentien centimeter grote werk
je zeker 9.000 mark (bijna 10.000 gulden) opbrengen.
Exemplaren van de volksuitgave van Hitiers „Mein Kampf"
worden aangeboden voor ten minste hondertwintig mark. Een
verzilverde theekan uit een hotel in Neurenberg en een servet
dat Hitier bij een diner zou hebben gebruikt, worden ingezet
voor driehonderd mark. Tot de goedkoopste aanbiedingen beho
ren briefkaarten met het portret van de Stahlhelm Franz Seldte,
waarvoor twintig mark wordt gevraagd.
Het Openbaar Ministerie in de Beierse hoofdstad is nog bezig
met een onderzoek of de veiling van nazisymbolen niet in strijd
is met de wet.
Statiegeld op reisgids
AMSTERDAM De eerste
reisgids met statiegeld is er.
Interhome Vakantie bv in
Amsterdam, die vakantiewo
ningen en hotelkamers aan
biedt, heeft ook een grote gids
met vakantiehuizen voor al-
leenbewoning. Degene die zo'n
gids hebben wil, moet acht
gulden overmaken. Dit bedrag
wordt bij reservering verre-
LEIDSE COURANT,
DONDERDAG 27 AUGUSTUS 1981
PAGINA
DEN HAAG „Idealen verpulveren in de ambtelijke mo
len, waarin procedures voortbestaan buiten personen om en
boven de zakelijke belangen uit. Een schenkster voelt zich
dan ook veeleer een bedelares". Aldus liet Wies van Moorsel
gisteren in Den Haag staatssecretaris Wallis de Vries
(CRM) weten, nadat hij haar de gouden museummedaille
had opgespeld als schenkster van de nalatenschap van de
kunstschilder, architect, typograaf, dichter en schrijver
Theo van Doesburg.
Wies van Moorssel aanvaardde de onderscheiding vooral ter na-
genadachtenis aan de pianiste Nelly Van Doesburg-Van Moors
sel, die na de dood van Van Doesburg in 1931 de nalatenschap
heeft beheerd. In de onderscheiding zag Wies van Moorssel
eveneens erkenning van het plan van haar echtgenoot ir. Jean
Leering, oud-directeur van het Van Abbemuseum in Eindho
ven, om de nalatenschap te schenken.
De werken, het archief en de boeken van Van Doesburg zijn in
beheer gegeven van de Dienst Verspreide Rijkscollecties in Den
Haag. Voor het huis van Van Doesburg in Meudon bij Parijs
heeft de regering een afzonderlijke stichting opgericht.
Bij de uiterst bescheiden presentatie van de schenking bij de
Haagse Kunstkring noemde rijksinspecteur van roerende monu
menten, drs. R. R. de Haas, de nalatenschap gigantisch en van
kunsthistorisch belang. Ook hij klaagde over de bureaucratie die
ten toon is gespreid, zowel in ons land als in Frankrijk. Het
duurde meer dan vijf jaar voordat de Franse autoriteiten de na
latenschap vrijgaven.
Uit de collectie zullen dertig werken worden afgestaan voor de
overzichtstentoonstelling over „De Stijl" die volgend jaar in
Minneapolis, Washington en vervolgens in Amsterdam en Otter-
lo worden gehouden. Begin 1983 hoopt men de schenking, waar
onder 73 schilderijen, een duizendtal tekeningen en schetsen, 81
typografische ontwerpen en 128 architectuurtekeningen, te pre
senteren in het Haags Gemeentemuseum.
Aansluitend wordt een Van Doesburg-expositie gehouden in de
Kunsthalle in Baden-Baden, die daarna waarschijnlijk in de
grootste musea van Duitsland, Frankrijk en Engeland te zien zal
zijn.
De kaartspelers uit 1916-'17, olie op doek.
LEIDEN Wat verwacht had
mogen worden van Griekenland
of Italië met bun briljante oud
heid, kreeg voor het eerst ter we
reld gestalte in Nederland, in Lei
den om precies te zijn: een leer
stoel in de archeologie. In 1818
was het jaar en C.J.C. Reuvens
ging strijken met de professorale
primeur. Sindsdien heeft de ou-
heidkunde in ons land een hoge
vlucht genomen, niet in het minst
dank zij een man als de Groning
se hoogleraar A. van Griffen die
de opgravingstechnieken vervol
maakte en daarmee internatio
naal grote bewondering oogstte.
Zijn methode van schoonmaken
en snijden van grondsporen en
profielen, van inmeten, fotografe
ren en interpreteren, is nog steeds
toonaangevend in de hedendaagse
archeologie.
Deze tak van wetenschap wordt in
Nederland ook beoefend door een
schare geestdriftige amateurs
denk aan de vervalsingsrel rond
Tjerk Vermaning. Maar voor het
brede publiek blijft het onbereikbaar
terrein. Daarin kan mogelijk het
nieuwe Boek van de Maand veran
dering in brengen dat „Verleden
Land" heet en een indrukwekkende
inventarisatie biedt van wat in Ne
derland op het gebied van archeolo
gische opgravingen is gedaan. Het is
van 3 september af in de boekhandel
verkrijgbaar. I
Tjerk Vermaning komt niet voor in
dit standaardwerk; begrijpelijk, zo
lang het wetenschappelijke gekra
keel over zijn vondsten geen verlos
send woord heeft opgeleverd. Maar
ook de kannibaal van Swifterbant
ontbreekt en dat is jammer. Men
herinnert zich misschien hoe weten-
keert en welke plannen in ontwi
keling of uitvoering zijn. Waar 1
langrijke kernen bedreigd wordi
diertt archeologisch onderzoek pla;
te vinden. „Daarvoor zijn echt
nieuwe mensen en middelen nod
want de omvang van deze archeol
gische werkzaamheden die horen
het bouwrijp maken van de san
ringsgebieden, gaat de bestaan
krachten te boven".
„Verleden Land" is zo systematis
opgezet dat het (behalve een kij
boek, vanwege de keur aan illusf
ties) wel een encyclopedie lijkt,
een algemene inleiding over arche
logie komen 39 kenmerkende opgi
vingen en vondsten aan de orde
bij uitstek geschikt zijn om een m
nument, een periode of een pi
bleem te illustreren. Zo'n opgravi
wordt eerst besproken en dan in
groter kader geplaatst waarbij
van andere vondsten aandacht ki
gen, ook uit het buitenland.
De behandelde opgravingen zijn
kozen uit alle delen van het lan
van Texel tot Maastricht, van
tange tot Souburg. De voorkeur
uitgegaan naar recent onderzo
waarover nog weinig is gesehrevi
maar ook klassieke toppers als
terp van Ezinge, de Romeinse vi!
in Voerendaal en de kano van Pesfc-.
's werelds oudste boot, ontbreki
niet. Omdat mensen bovendien va^
speciaal geïnteresseerd zijn in voi
•sten uit eigen streek of stad, hebbi
de auteurs hun boek afgesloten m
een streekwijzer die in een oogopsl
laat zien wat er in eigen plaats of j
bied aan archeologische beziel
waardigheden aanwezig is.
EN h
gde l
innen
nenu
ecemfc
tims I
iderir
enoen
og zet
t wei
nbiër
n eig
lim
'eun x
V.N
pi peelr
oe gr.
enera£
an zijr
eneraa
retaris
oorbij«
»ze or
:retai
,3jn als
en vet
in m en
Vashin
iver V
friends
jn rol
lanse
faldhe
Verleden Land door Dr. L. Louw
Kooijmans, dr. J. Bloemer en drs„,
H. Sarfatij. Uitg. Meulenhott I^"11111111
formatie/. Prijs tot 4 oktober i
Boek van de Maand 27,50, da
na 48,50.
pen. D
laard.
Jens di
ministi
De opetend van de Bataven In 69 na Christus, archeologisch waèaken,
neembaar in het leem van de dorpsheuvel in Valkenbug t~~
schappers van het Biologisch-Arche-
ologische Instituut te Groningen eni
ge tijd geleden in de zuidelijke Fle-
vopolder onmiskenbare aanwijzin
gen hebben gevonden voor het feit
dat althans een onzer voorvaderen
de consumptie van mensenvlees niet
heeft geschuwd. Hebben de samen
stellers van „Verleden Land" (dr. L.
Louwe Kooijmans, dr. J. Bloemers
en drs. H. Sarfatij) hun lezers niet
willen choqueren met deze wetens
waardigheid? Dat zou dan strijdig
zijn met de opzet van hun tx>ek
waarin juist wordt uiteengezet hoe
archeologische vondsten in de ogen
van de moderne oudheidkundige
slechts een middel zijn om de levens
wijze van de mensen uit het verle
den te beschrijven en zo uit te vin
den hoe de samenleving in de loop
der tijden veranderde. In dat mo-
zaiek mag de verrassende schake
ring van mogelijk kannibalisme on
der ons verste voorgeslacht niet ont-
brekèn, zou men denken.
Archeologie is de studie van alles
wat de mensen vroeger in en op de
grond hebben achtergelaten, een
stoffelijke nalatenschap die ons in
staat stelt iets van het leven van
onze voorouders te achterhalen waar
geschriften tekort schieten of zelfs
geheel ontbreken.
„De bodem is één groot archief
waarin de sporen van vroeger zijn
opgeslagen", zeggen de samenstellers
om vervolgens ruime grepen te doen
uit de laden prehistorie, Romeinse
tijd en middeleeuwen. Oudste voor
werp dat de revue passeert, is een
prachtige vuistbijl die pas in maart
van dit jaar gevonden werd na
150.000 of misschien wel 200.000 jaar
in een lössgroeve bij Maastricht be
graven te hebben gelegen ten bewij
ze van het feit dat de streek reeds in
die schemerige dageraad van de
mensheid bewoond moet zijn ge
weest door jagers of bosolifanten,
nijlpaarden en edelherten. Ook in de
zandgroeven bij Rhenen zijn vuur
stenen werktuigen uit de periode
van voor de ijstijd gevonden.
Als eindpunt neemt het boek het
einde van de middeleeuwen waar
voor het jaartal 1648 is gekozen toen
de Republiek der Verenigde Neder
landen werd losgemaakt uit het
Duitse Rijk en ons grondgebied ook
politiek de vorm gekregen had die
in grote trekken nog steeds bestaat.
Van de periode daarna staan veel
monumenten zoals kerken en kaste
len nog geheel of gedeeltelijk over
eind en is bovendien een schat aan
ander bronnenmateriaal geschrif
ten, afbeeldingen, wapens, huisraad,
muziek voorhanden. Maar indien
nodig schiet „Verleden Land" over
de zelf getrokken grens heen, bij
voorbeeld wanneer een afbeelding
uit 1732 wordt getoond van het half
voltooide, sindsdien afgebroken goti
sche koor van de Sint Maartenskerk
te Tiel of wanneer een foto wordt af
gedrukt van de tjalk „De Zeehond"
die omstreeks 1880 met een lading
van 25.000 bakstenen in de Zuider
zee is gegaan. De archeologie is een
beetje van elastiek; je weet maar
nooit wat je tegenkomt.
En wat je allemaal nog tegen kunt
komen, loopt gevaar. „Dagelijks
worden er aanslagen gepleegd op de
schatkamer van ons verleden: de bo
dem", waarschuwen de auteurs. „Al
lerhande grondwerkzaamheden
slaan bressen in de muur die deze
onvervangbare kostbaarheid tracht
te bewaren. Uitbreidingsplannen,
wegenaanleg, ruilverkavelingen en
ontzandingen zijn voor ieder duide
lijk herkenbare bedreigingen van de
bodem. Sluipender echter is het ge
vaar dat uitgaat van het woelen of
iets dieper ploegen van een akker of
het egaliseren van kleine oneffenhe
den in het veld".
Wanneer Nederland niet op zijn tel
len zou passen, zouden we langzaam
maar zeker ons eigen verleden ver
nietigen. „Gelukkig zijn al lang gele
den mensen en instellingen in de
bres gesprongen en groeien het aan
tal troepen en de kracht van de ver
dedigingswapens nog steeds", stellen
de auteurs vast. „De strijd wordt op
verschillende fronten tegelijk ge
voerd en door verschillende eenhe
den. Goede samenwerking op alle
niveaus is dan ook een voorwaarde".
Daarbij vragen nieuwe vormen van
bedreiging steeds weer een nieuw
antwoord en een aangepast beleid.
„Werden in de 19e eeuw talloze ter
pen en wierden in Friesland en Gro
ningen afgegraven om de vruchtba
re terpaarde te winnen, nu zijn het
onze stadskernen die gesaneerd wor
den.
De archeologen kunnen en willen
een dergelijke ontwikkeling niet te
genhouden. Maar ze willen de scha
de die door de bouwactiviteiten in de
grond van de steden met een belang
rijk historisch verleden wordt ver
oorzaakt, zo beperkt mogelijk hou
den. Daar ligt namelijk de sleutel tot
het ontstaan en de ontwikkeling van
de middeleeuwse stad en daarmee
tot de verstedelijking van ons land".
Als voorbeeld wordt Oldenzaal aan
gehaald. Vergelijking van luchtfoto's
met een uit 1550 daterende stadsplat
tegrond toont aan hoeveel nieuw
bouw er al verrezen is binnen de
oorspronkelijke ommuring en hoe
weinig er nog braak ligt. „Archeolo
gisch onderzoek was hier zeker op
zijn plaats geweest", klagen de au
teurs.
Gelukkig is nu sinds enkele jaren
met financiële steun van de Vereni
ging van Nederlandse Gemeenten
een inventarisatie gaande van alle
historisch belangrijke stadskernen,
in welke staat de ondergrond ver-
