TERUGBLIK
Gevangen moordenaar wordt beroemd ornitholoog
HNSDAGK
scherm
in het
oog
TELEVISIE VANAVOM
radio/televisieihisecotomt
t9
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
Het korte spel
biedt
meer schrijvers
kans
te werken
voor tv
DUITSLAND 2 L
18.20 Bitte kelne Polizei,"
18.57 Progr.-overz. 19.0ii
19.30 Popmuz. 20.15 Medisi
21.00 Aktual. 21.20 Die
tv-film. 23.05 Journ. 1
DUITSLAND 3 NDR-WDR j
18.30 Serie slapsticks. 19.(1
progr. 19.45 Muzikaal prei
Journ. 20.15 Vier korte film»
as catch can. 2. Klettermai
Zirkusreiterin. 4. Echt email
gendwie. 21.45 Lord Peter!
detectiveserie. 22.35 Sej
weekjournaals. 23.20 Journ!
BELGIE NEDERLANDS
18.03 Tekenfilmserie. 18.31
filmserie. 19.00 Documents
19.25 Tekenfilmserie. 19.!
-wedstrijden, meded. en
19.45 Journ. 20.10 Klassii
22.35 Journ.
d. 1
(Beloved enemy), speelfilm, en t
portage. 11.55 Reg. progr. ver{
disch magaz. 12.55 Persovq t
Journ. 16.10 Journ. 16.1 °P
17.00 Kinderfilm. 17.50 Jouif".
DUITSLAND 2 Pe Jc
10.00 Journ. 10.03 Gellebt van
(Beloved enemy), speelfilm, en t
portage. 11.55 Reg» progr. /jaaj
disch magaz. 12.55 Persovt- i
Journ. 15.00 Vakantieprogr.
deren. 16.30 Progr. voor d*°Bet
generatie. 17.00 Journ. 17.1 jn t
serie. 17.30 Tekenfilm. 17.3(n7aaJ
inform. aar
GEZAMENLIJK PROGRAMME/"
EN WDR 3 lij n
NDR: Inform, progr. 8.05 S(
Klassieke orkestmuz
gewijde muz. 21.30 Lil
22.25 Bond zonder naar
22 40 Geboren in eei
NCRV: 23.25 (S) Muz. v
HILVERSUM 3 F J
(NOS. leder heel uur nwanoA
Avondspils mei de National».
AVRO: 19.02 Dat wil Ik horeftt
Sleenen Ti|dperk. 20.02 Folk l
Blues. Ballads 6 Beat. 22.02 DEI
23.02 Swingtime. var
I (S) Easy listening. 2 02 (S)
Station. 6.02 (S) Auto In?
Radio journ.).
Het hitwezen. NOS: 14.30 Zoeklk
tevideo. radioportret. KRO: 15.'
wijsheid. 15.30 Geen verbode
16.30 Babyion. 17.24 Meded.
17.36 Echo.
VARA':
TROS: 7.00 Nws. 7.i
9.00 Nws. 9.02 Mu;
kochte klass.
en Korpsen. 14.00 Nws.
14.30 Gultariteiten. 15.0i
um: Der Vogelhandler, v
17.00 De Antieke Were
17.30 Nws. 17.36 Follow i
vatting VIII.
MAANDAG 17 AUGUSTUS 1981 P.
Het korte verhaal heet de
moeilijkste vorm van lite
ratuur. Alles wat een dra
ma compleet maakt, hoort
er in verwerkt te worden
met weinig woorden. Elk
woord, elke alinea moet
een stukje wereld openleg
gen, een stap voorwaarts
bieden in het gebeuren.
Drama komt van het
Griekse drao=doen, maar
sommigen vertalen dit be
grip nogal eens door dra
len, d.w.z. men verwijlt te
lang bij het tekenen van
een sfeer of een karakter
en spitst de aandacht te
weinig toe op het eigenlij
ke verhalen, het opnieuw
ophalen en verklaren van
wat is gebeurd. Temeer
speelt dit in een korte film
of een kort tv-spel, omdat
daarin beelden de vertel
lende functie overnemen
en die luisteren nog nau
wer dan het woord.
De makers van dit soort
werk leveren rijp en groen
op. Men wordt dit opnieuw
gewaar nu NOS-tv een reeks
korte tv-spelen c.q. -films op
het scherm zet. In de afgelo
pen week zagen we „Meisje
van dertien" al, een vestzak-
verhaal, waarin de overwe
gend documentair werkende
Vrijman al te letterlijk dra
ma vertaalt in ongeremde
pure passie. Een meisje in de
overgang van kind naar pu
ber krijgt binnen de kortste
keren een paar schokkende
ervaringen te verwerken.
Moeilijk voorstelbare escapa
des van een moeder en de
nogal vlegelachtige onbe
heerstheid van een oudere
man riepen bij de kijker
minstens zoveel vragen op
als bij het meisje in kwestie.
Veel wijzer werd niemand
ervan, omdat volwassenwor
ding veeleer een innerlijk
proces is dan één doorspekt
met uiterlijk vertoon van
wat men psychische afwij
kingen zou kunnen noemen.
Dit meisje kon duidelijk niet
model staan voor het gemid
delde meisje van dertien,
zoals die als schuchter wezen
al eens door Paul van Vliet
werd bezongen.
Morgenavond op Ned. I om
21.55 uur krijgen we de
tweede korte film voorgezet,
waarna er in de komende
weken nog drie volgen. Het
loont de moeite de film van
morgenavond te vergelijken
met die van volgende week.
We leggen daarvoor „De we
reld is van Thomas Finke",
een eindexamenprodukt van
Niek Koppen en Helen de
Zwart voor de Ned. film- en
tv-academie naast „En wie
krijgt de kat", in opdracht
van de NOS gemaakt door
Dick Walda en Emanuel
Boeck.
Lezen we de grafitti op alle
muren in alle steden, dan
hebben jonge mensen van
daag de dag heel wat op het
hart. Alleen daarom al die
nen Zij en andere nachtelijke
schrijvers de mogelijkheid te
krijgen zich te uiten, ook
door middel van de tv. Het
scherm als grafittimuur. Zij
dienen met open armen in
de ether gehaald te worden,
ook al krijgen zij een ver
haal nog niet helemaal rond.
Dit is een van de redenen
waarom „Thomas Finke" in
de reeks korte spelen werd
opgenomen. Het gaat over
een lichtelijk besluiteloze
jongen, die van de kunstaca
demie is geschopt wegens
onhandelbaarheid en heel de
(korte) film door naar zijn
Als in Nederland eens een bio
scoopfilm op het scherm komt,
dan zoekt men ook meteen een su
per-lange uit. Na de 135 minuten
durende „The spirit of St. Louis"
van zaterdag, krijgt men vana
vond John Frankenheimer's „The
birdman of Alcatraz" te zien uit
1961, 148 minuten lang. Hoewel de
film destijds Oscar-nominaties op
leverde voor Burt Lancaster, Thel-
ma Bitter, Telly Savalas en came
raman Burnett Guffey, vond men
al in die tijd dat de film on
danks vele boeiende episoden,
mede dank zij Frankenheimers re
gie „wel een hele zit was".
„The birdman of Alcatraz" is gebaseerd
op de roman van Thomas E. Gaddis
over Robert Stroud, die wegens moord
bijna zestig jaar in de gevangenis zat,
maar daar een wereldreputatie op
bouwde als vogelkundige. Stoud die tij
dens zijn gevangenisstraf wiskunde, ta
len en rechten ging studeren, werd ten
slotte ver buiten de gevangenismuren
bekend als ornitholoog. Burt Lancaster
geeft deze Robert Stroud op indruk
wekkende wijze gestalte, maar het on
derwerp en de beslotenheid van de cel
maken tenslotte toch dat de film e-
venals zaterdag „The spirit of St.
Louis" met zijn bijna twee-en-een-
half Uur eigenlijk te lang is uitgevallen
om te blijven boeien.
Ned. I, 20.20 uur.
De dieren van India
Voor deze aflevering bezoek*, het West-
duitse echtpaar Karl-Heinz »;n Christel
Kramer het reservaat Keoa'edo-Ghana
in het noorden van India er. legden ze
met moderne opname-apparatuur de
natuurlijke gedragingen van de lepe
laars en aalscholvers vast.
Ned. I 19.05 uur.
Bellamy
De Eerste Wereldoorlog is voorbij,
maar James lijdt nog steeds aan depres
sies, omdat hij zich niet over het verlies
van Hazel heen kan zetten. Hudson en
mrs. Bridges overwegen zich terug te
trekken, nu James en Georgina als eni
ge bewoners van Eaton Place overblij
ven.
Ned. 119.30 uur.
Sawyer en Finn
Huck luistert op een eiland een gesprek
tussen twee jagers af en vangt op dat
hij gezocht wordt. In een naburig stadje
wordt intussen een kerkdienst te zijner
nagedachtenis gehouden.
Ned. II 19.06 uur.
Te land, ter zee
en in de lucht
Amusementsprogramma waarin de
deelnemers per fiets of een afgeleide
daarvan via een veertig centimeter
brede balk over de haven van Harlin-
gen proberen heen te komen. Gasten
zijn deze keer: het damestrio Babe en
de Volendamse groep BZN.
Ned. II 20.27 uur.
Andros
Journalist Mike Andros krijgt ditmaal
te maken met Dan Bridger, een base-
ballspeler die op de nominatie staat om
te worden uitgeroepen tot „sportman
van het jaar", maar tevens verdacht
wordt van poging tot verkrachting en
moord.
Ned. II 21.15 uur.
Mrs. Bridges en Hudson overwegen
terug te trekken uit het huishouden
Soap
Mary raakt bewusteloos wanneer ze
van een verpleegster verneemt, dat de'
baby die ze zojuist ter wereld heeft ge
bracht, een nogal vreemde kleur heeft.
Ned. II 22.45 uur.
in de aflevering van vanavond zich
van de familie Bellamy.
Morgenmiddag
Voor de kinderen vanaf 15.30 uur op
Ned. I de tekenfilms „De Flintstones"
en „Francis, de sprekende ezel".
NEDERLAND 1
NOS
18.25 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.50 Staatsloterij
18.55 Bereboot
NCRV
19.00 Wollle's wereld
19.05 De dieren van India
19.30 De familie Bellamy
20.20 De gevagene van
Alcatraz, speelfilm
NOS
21.37 Journaal
NCRV
21.55 De gevangene van
Alcatraz, vervolg
23.10 Tot besluit
NOS
23.25 Journaal
23.30 Nieuws voor doven
en slechthorenden
NEDERLAND2
NOS
18.57 Journaal
TROS
18.59 Woody Woodpecker
19.06 Tom Sawayer en
Huckleberry Finn
NOS
20.00 Journaal
TROS
20.27 Te land, ter zee en
in de lucht
NEDERLAND 1
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
KRO
15.30 De Fllnstones
15.55 Francis de sprekende
ezeltv - serie
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
NOS leder heel uur nws. AVRO:
7 03 Per Saldo. 7.30 AVRO's Ra-
diojourn. 8.03 Per Saldo. 8 30
AVRO's Radiojourn. 9.03 Steun
punt. 9 03 (S en M) Arbeidsvita
minen. (10 02-10.10 De Zandbak
show.). 10.30 Biels en Co.. hoorspelserie.
11.02 (S) Uit lain. 11.15 (S) Annemien. 13.03
AVRO's Radio|ourn. 13.20 (S) De AVRO Dili
gence. 13.57 Per Saldo. 14.02 (S) Uit het
platenrek. 17.57 Per Saldo.
POP
Diane Lensink en
Hidde Maas in „Wie
krijgt de kat?"
argwaan volgen. Terwijl ook
deze kijkers voor eigentalig
drama gewonnen moeten
worden.
Maar over „De kat" gespro
ken, het verhaal handelt
over een fel conflict tussen
man en vrouw, twee in we
zen aardige mensen. In hun
ruzie valt er gauw een
woord teveel. Daar speelt
een ander klein drama tus
sendoor. De kat loopt nl.
weg. Voor dierenliefhebbers
als zij zeker een imposant
mini-drama, blijkbaar tus-
sengeschoven. Zij gaan naar
die kat op zoek. En dat is
nou zo mooi in dit spel van
Walda: op het moment dat
zij beiden de deur uitlopen
achter de kat aan, komt die
kat langs een achterdeur
binnensluipen. Het wordt in
•de laatste beelden goed dui
delijk: die twee zijn op zoek
naar elkaar en naar zichzelf,
want zij waren zichzelf ook
even vergeten.
Dick Walda, gevraagd naar
de kunst van het schrijven
van een kort tv-spel: „Het is
een heel verhaal om te ver
tellen hoe je een kort ver
haal in elkaér moet zetten.
Ik ben uitgenodigd om dit
uit te komen leggen op een
dezer dagen te houden sym
posion voor beginnende tv-
schrijvers. Op dat symposion
wil ik het daar best eens
over hebben".
En Niek Koppen, die mede
„Thomas Finke" maakte:
„Een verhaal, al of niet voor
film of tv, heeft nog een
heel ander doel dan een af-
gemeten story te bieden. Het
bezig zijn met een karakter
vormt op zich al drama".
Stefan Felsenthal, die voöp
de NOS de reeks korte tv-
spelen uitkoos: „Als je het
Nederlands tv-drama verge
lijkt met honkbal, dan zijn
we nu op het eerste honk
aangekomen. Er wachten er
nog drie. Er moet nog heel
wat gebeuren voor we op.
het thuishonk firriveren,
maar het kan wel, want dat
hebben we gezien bij de half
uur-drama's van de Britse
tv. Als je daar hier een begin
mee wil maken, kun je niet
onder probeersels uit. Ik
koos „Thomas Finke", om
dat ik na drie, vier keer
zien, er steeds weer nieuwe
dingen in ontdekte. Er zit
meer in dan oppervlakkig
lijkt. Ik hecht aan dit soort
korte tv-spelen, omdat het
oorspronkelijk werk is, in
niets lijkt op een serie als
„Dallas", die op de algemene
srhaak is gemaakt en mikt.
Jaren geleden werd op een
schrijversbijeenkomst een
motie aangenomen, waarin
werd gesteld; dat schrijvers
bij de Ned. tv de ruimte die
nen te krijgen. Daar sta ik
achter. Het korte spel maak
te om allerlei redenen wei
nig kans op de tv. Er wordt
nu aan gewerkt om dit een
vaste plaats in de NÖS-pro-
grammering te geven, des
noods als een variant op het
al bestaande pakket eigen
drama. Op die manier krij
gen ook meer mensen een
kans om iets voor de tv te
doen. Voorzover mijn kennis
reikt is een aantal schrijvers
bezig er aan te komen. Zij
hebben niet de pretentie, dat
hun werk al een meester-
vorm gevonden heeft. Ik
ben blij met de reeks nu ge
kozen korte spelen, ik zal er
ook zeker mee door gaan,
maar ik hoef niet perse alles
mooi te vinden. Daar ben ik
van nature toch te ontevre
den voor. Maar er kunnen
wel waardevolle dingen uit
te voorschijn komen. Bbven-
dien biedt het regisseurs
kans zowel te leren werken
in het bordpapieren realisme
van de studio als met video
camera's op lokatie, wat
twee heel verschillende din
gen zijn. Hieruit kan op de
duur zich zoiets als een ei
gen dramaturgie ontwikke
len".
Alle betrokkenen in deze
zaak zijn het er echter over
eens, dat de schrijvers van
korte spelen iets te vertellen
moeten hebben. Elk verhaal
moet een brok informatie
bevattpn en zich niet beper
ken tot een stuk vage ro
mantiek. Als er inhoud aan
wezig'is, komt de vorm van
zelf te voorschijn.
NOS EN
23.35 Journaal L^en
23.40 Nieuws voor do^gg
en slechthorendt,tal
6.822,
in\*
ifebr
Vneyiun. ^iuyi. iiwrn. .u.J
progr. 18.30 Aktual. 18.45 l| S*3'
rie. 18.55 Parole Chicago,»ver
19.25 Region, progr. 19.591
verz. WDR: 18.00 Kintopp-B
gen mit Guenter Pfitzmannl
18.10 Der Magnetiseur, tv-s|zic
Aktual. 19.45 Vater und Sotn tO€
rie). 20.00 Journ. 20.15 Der ge
von der Kuste, tv,-serie. 2lleri0,
mentaire. 21.45 Amuseme*rtr,_
22.30 Actual. 23.00 Trlstat"
film. 0.35 Journ. P*3*
Kees Jansma had zaterdaga
vond een goeie, vond ik. Hij
zei: „Het is vandaag nieuw
jaarsdag voor het Nederlandse
voetbal", en zo voelden wij het
ook precies, al vielen toevallig
de mussen bijna van het dak.
Ook liet Kees ons in „Sport op
zaterdag" twee minuten van
de wedstrijd AZ'67 tegen NAC
zien, want ofschoon dat terrein
in Alkmaar wel degelijk be
smet was mocht dat, omdat die
twee minuten naar hij zei, vie
len binnen het kader van „de
vrije nieuwsgaring", wat dat
dan ook precies moge inhou
den. Overigens had hij dat
misschien beter niet kunnen
zeggen, want nu was ik dus
gealarmeerd, dat ik door al die
reclame langs het veld mis
schien de vier doelpunten zou
hebben gemist. Maar bij het
verslag van de wedstrijd PEC
Zwolle tegen De Graafschap
(toen het wel voluit mocht)
heb ik niets gezien. Geen re
clame dan, bedoel ik. Zo werkt
dat. Gisteravond bij Studio
Sport kregen wij maar één
wedstrijd en die kwam dan
ook uit het onbesmette Feye-
noord-stadion. Voor de recla
me moesten wij toen weer
wachten op bijvoorbeeld atle-
tiekreportages.
Zaterdagavond verder een on
gemeen krachtdadige Ameri
kaanse thriller „Moorden in
crescendo", waarin tenslotte
een flamboyante vechtpartij
tussen de speurder en de mis
dadiger, die ik althans ook
maar zelden zo had gezien en
die mij mijzelf voor de zoveel
ste keer deed afvragen hoe ze
zo'n stuk moord en doodslag
eigenlijk in scène zetten. In
middels ging het ook om éen
florissante bijdrage aan het
steeds maar oplopende dossier
„geweld op televisie".
Brandpunt had een bijzonder
interessante aflevering, uit-
Matthias Maat (links) en Esgo Heil in „De wereld is van Thomas Finke".
draai loopt te zoeken. Hij be
schouwt de hele wereld als
zijn eigendom, maar past
zich daarin moeilijk aan. Hij
klampt mensen in zijn om
geving aan, verwacht veel
van hen, maar intussen ziet
hij zelf geen kans tot enige
levensdurf te komen. Hij wil
in een nieuwe richting gaan
werken, maar een uitnodi
ging om te exposeren wijst
hij af, omdat hij niet met
collega's-beginnelingen op
één grote hoop gegooid
wenst te worden. Zijn per
soonlijke probleem wordt
geschetst aan de hand van
zijn relatie met een vriend
en door middel van psychi
sche problemen in een daar
toe bestemde .inrichting.
Maar nu een van beide: of
Thomas is gezond naar geest
en lichaam of hij staat op dit
punt niet sterk, maar dan
houdt hij op als model te
dienen voor de gemiddelde
jonge mens met zijn moei
lijkheden en dient hij als pa
tiënt te worden benaderd.
Daar kwamen de makers
van deze film niet uit. Er zit
dan ook geen ontwikkeling
in het verhaal. Dat zie je aan
het slot, waar je alle kanten
mee uit kan. Thomas heet de
wereld te willen veroveren,
maar het ziet er meer naar
uit, dat hij door de wereld
onder de voet gelopen
wordt Maar dan zijn we met
een heel ander onderwerp
bezig dan de makers van
deze film. Zij missen de
greep op hun gegeven en als
kijker krijg je er dan ook
geen houvast op.
ïn „Wie krijgt de kat" laat
Dick Walda volgende week
zien hoe dat moet, hoe een
kort verhaal in dwingende
beelden wordt verteld. Maar
toch eerst graag een terzijde;
in de drie korte films, die
wij al zagen in het program
ma van vijf, wordt stevig ge
vloekt. De godslasteringen
knallen de huiskamer in. Op
die manier krijg je de in
druk, dat de vloek gaat be
horen tot het wezensken
merk, althans tot algemeen
taalgebruik in het korte tv-
spel. Leren die jongqns en
die meisjes dat nou op de
academies? Men kan hier
niet spreken van functioneel
vloeken met een dramatisch
versterkende werking, want
het gaat om afgesleten cli-
chee-woorden die geen en
kel doel dienen. En dat in
een kort verhaal of spel,
waarin elk woord weegt. Bo
vendien stoot men met een
dergelijke woordkeus juist
die kringen af, die van hun
eigen geestelijk milieu uit
artiesten toch al met enige
21.15
22.05
22.40
Mike Andros
Aktua TV
Soap
sluitend gewijd aan dej
tuele) plaatsing van de
ketten in Nederland enr™
nogal opzienbarende P
van een opinie onderzo!
onder het Nederlandsr
dienaangaande is geil
En ook konden wij meff
dat Luns als secretarij
raai van de NAVO een!
ernstig verwijt maakte r J
Nederlandse regering
algemeen en aan de mt
van Buitenlandse Zaff
Defensie in het bijzone*. e
zouden volgens zijn inf.
ernstig gefaald hebben!
ver zij „nooit ergens def jr
lijke feiten aan de bei
hebben meegedeeld". J
je maar gezegd wordl
jammer genoeg vroej:
daarna niet aan de in dij
aanwezige Max van
(de wellicht komende rrL
van Buitenlandse Zakei
een reactie op die wooi.
Gisteren heb ik voor dac'C
de VPRO laten aantoblT
de atoomwapens. Om!,
meer op het andere Nej\Q£
te kunnen kijken naai
hallage", een film va
Poppelaars, maar v°OIj|p
van de leerlingen vanfG
derlandse film- en ta
academie, die de AVf
vriendelijk was te vef
De eerste van. een seritjER]
drie trouwens. Het bijlag
nader inzien om een eatei
menwerkstuk te gaan. (kei
danog moest men er®n
mij, hoge waardering i|eid
brengen, maar wie vL
omstandigheid niet J
hoogte was kon het gfl
nooit ontgaan dat het 4kk
ervan niet al te veiM,
was. Al heeft Wim H v]
pen, naar uit een injig u
vraaggesprekje met -j-gej
laars vast kwam te st»Be
het schrijven ervan no^jtijt
geholpen. »ef
HERMAN HOFF
