zint
r
|j met
n
loslim
gint
Vespa
iSCH „Ik geloof dat we hier
verkeerd overgekomen zijn",
er P. Bakx ter inleiding. „Dus
iog eens benadrukken dat we
iit niets hebben tegen huwelij
ken Nederlandse meisjes en
s. De mens is vrij om te doen
laten wat hem goed dunkt,
de ervaring heeft ons geleerd
el van die huwelijken misluk-
nrg veel. Het zijn marginale,
'me huwelijken. Wij willen pro-
je uit die sfeer te halen. En hoe
dat? Door meisjes die zo'n ver-
aan willen gaan, voor te lich-
de sociale, culturele en juri-
jgevolgen van hun stap. Trou-
-%iet een moslim? Natuurlijk,
%n in godsnaam goed voorbe-
fant het is en blijft een riskante
iming."
rek gaat over het zojuist uit-
ite rapport „Het gëmengde
|k tussen moslims en christe-
igesteld door een oecumeni-
igroep, bestaande uit dr. A.
ven, drs. A. Bressers en pa-
Bakx. Initiatiefnemer was de
„Moslims-Christenen",
ling: in 1990 zal
400.000
fs tellen (nu zijn
al 250.000); hu-
rie nn tussen mos
eenen Nederlandse
eft s zullen dus
at h vaker voorko-
srmoet jongste cijfer
zesigt 350 per jaar).
ieeft^n deze niet te
ep d ontwikkeling
asslljn vaak teleur-
dit Ide, soms drama-
iwel afloop in goede
-an lworden geleid?
ding Bakx die' als
na woerder van de
atertoep optreedt, is
id erjtte pater; hij be-
beiètot de in 1868
volaardinaai Lavige-
pelitichte congrega-
rofilfie speciaal de
eerjning van Noord-
ervallot doel had en
\C sten ook gekleed
d hfn de Arabische
9 ch0es, compleet
i hijkle fez. Witte pa-
gefjn door de aard
en fssie-arbeid ken-
e zefij uitstek van de
van en pater Bakx
ovefldaar, met zijn 21
(ervaring in Afrika,
wa^Jitzondering op,
ien, |t hij in zijn kan-
slacluy benstraat 17,
nedflB, Den Bosch,
i vemen terecht kan
Potfiformatie en advies) de boer-
ieldëerwisseld te hebben voor een
rwijlfmanspak. „De islam is meer
sn fn godsdienst", begint hij. „Het
iage sociaal en cultureel verbond,
matschappelijk systeem. Ook al
ïert een moslim niet, hij blijft
(bijhakelijk tot de oemma behoren,
aajjneenschap. Hij blijft onderwor-
n de sociale controle, de spel
de solidariteit van de oemma.
toidjmilie stempelt hem tot lid van
i. En dat lidmaatschap behou-
onder alle omstandigheden,
il ook gelden voor de tweede
en ètie moslims die momenteel in
maand aan het opkomen is, denk
blij
ii sal
Pater J. Bakx: „De ervaring heeft ons geleerd,
dat veel van die huwelijken mislukken".
huwelijksontbinding, familie- en per
sonenrecht die aan de koran ontleend
zijn, weliswaar grote overeenkomsten
vertonen, maar evenzeer grote ver
schillen. Pater Bakx: „Turken, Marok
kanen, Tunesiërs, Algerijnen, ze ken
nen allemaal weer verschillende spel
regels en dan speelt het nog een rol
of de betrokken man uit de stad af
komstig is dan wel van het platteland.
Ze kunnen zich op de meest afwijken
de, soms ongeschreven, regels be
roepen. Het is voor een Nederlands
meisje dan ook van het grootste be
lang dat ze zichzelf grondig infor
meert over de voorschriften waaraan
ze straks geacht wordt blindelings te
gehoorzamen".
diefergeschikt
rei:
lardfechtsgevoel van de moslim
leheel bepaald door zijn eigen
er ret en godsdienst, aldus pater
esv^Hij vindt zijn morele, ethische
n niet in het mens-zijn, maar
oran. Daarin ligt de enige ge-
de vast die hij erkent. Wat de
:egt is goed. „Daarom wil ik de
indse meisjes waarschuwen",
en Jater Bakx. „In de verkeringstijd
rozegeur en maneschijn. De
jongen behandelt zijn aan-
le bruid nog als mens. Ze zijn
keleteMs charmanter en attenter dan
andse jongens. Maar na het
jk is het daarmee punt uit. Dan
jn I00 spelregels tellen die de koran
~>ver persoons- en familierecht.
w lens die spelregels is het louter
get^k van de vrouw dat ze voor
*ian een familie verwekt, dat ze
'olie familie opbouwt, dat ze
en het aanzien van de groot
van haar man versterkt, dat ze
>n gezichtsverlies bezorgt. Om
en zijn familie draait alles.
Mn is het meisje, eenmaal ge-
Jjj. volkomen ondergeschikt",
fet zich echter het probleem voor
M opvattingen over huwelijk en
Binnengebeuren
Trouwen met een moslim betekent
niet alleen trouwen met een man,
maar vooral met zijn familie. Het be
tekent bovendien: verantwoordelijk
zijn voor het binnengebeuren en
daarin nog de zin doen van de man.
Alles wat verder dan de voordeur ligt,
Is helemaal het terrein van de man.
Een vrouw die naar buiten optreedt,
is oneerbaar en hierdoor verliezen
ook de man, de kinderen en de fami
lie hun eer. „U moet goed begrijpen
dat moslims met dit in onze ogen ti
rannieke gedrag helemaal niets
kwaads willen", haast pater Bakx zich
aan zijn waarschuwing toe te voegen.
„Ze voelen zich ook absoluut geen ti
ran. Integendeel, ze zijn ervan over
tuigd dat ze zich van de koran moe
ten gedragen zoals ze doen. Anders
zouden ze geen goed mens zijn".
Voor moslims is het huwelijk geen sa
crament of gehelmnis In de zin van
Ephese 5,32 zoals christenen die ken
nen. Het is een zakelijk contract
waarbij niet alleen de twee partners,
maar ook de twee families een ver
bintenis met elkaar aangaan. Er is
duidelijk plaats voor voorwaarden. Zo
blijkt algemeen de bepaling voor- te
komen dat de vrouw vrij kan beschik
ken over haar eigen inkomsten, terwijl
anderzijds de man verplicht is zijn
vrouw onder alle omstandigheden te
onderhouden".
„Een moslim zal er niet vreemd van
opkijken wanneer een vrouw bepaal
de voorwaarden in het huwelijkscon
tract opgenomen wil zien", aldus pa
ter Bakx. „Dat moeten zulke meisjes
dus doen. De voorwaarden dat ze een
zekere bewegingsvrijheid kunnen blij
ven genieten, om Iets te noemen. Het
recht op bezoek aan familie en ken
nissen. Het behoud van een zekere
zelfstandigheid, ook als ze ooit haar
man bij de terugkeer naar zijn ge
boorteland zouden vergezellen. Dat
kan onaangename verrassingen voor
komen".
Gezichtsverlies
De kinderen vormen een hoofdstuk
apart. Daarover valt niets af te spre
ken. Pater Bakx: „In de moslimcul
tuur behoren de kinderen niet zozeer
toe aan hun ouders als wel aan de fa
milie van de man die ze zijn komen
versterken. Daarom zal de vader bij
echtscheiding de kinderen niet voor
•zichzelf opeisen, maar voor zijn fami
lie. Is hij zelf niet in staat de kinderen
op te voeden, dan neemt zijn familie
automatisch deze verantwoordelijk
heid over. Mocht de Nederlandse
rechter tde kinderen toewijzen aan de
vrouw, dan zal de man zich gekwetst
voelen in zijn rechtsgevoel. Dat kan In
de ogen van zijn moslimwereld nooit
In het belang van de kinderen zijn.
Bovendien zal hij zo'n toewijzing erva
ren als gezichtsverlies. Hij zal pogin
gen doen om zijn eer te redden, bij
voorbeeld door ontvoering, want hij
weet dat er voor de moeder langs
Justitiële weg geen mogelijkheid be
staat de kinderen nog terug te krijgen
wanneer hij ze eenmaal over de grens
heeft gebracht. Een vrouw die van
haar moslimman wil scheiden, doet er
in het belang van de kinderen dan
ook goed aan zijn eer- en rechtsge
voel zo weinig mogelijk te krenken. Ze
moet bij voorkeur niet zelf de schei
ding aanvragen, maar de man overre
den dat te doen".
Het zal opgevallen zijn dat In dit ge
sprek louter is gepraat over huwelij
ken tussen Nederlandse meisjes en
moslims, niet over verbintenissen tus
sen Nederlanders en moslimmeisjes.
„Dergelijke huwelijken kunnen ook
niet", legt pater Bakx uit. „Volgens
de koran mag een moslimmeisje niet
met een ongelovige trouwen en haar
familie zal er bijgevolg nooit toestem
ming voor geven. Het zou een grote
schande betekenen. Let wel: je praat
niet over het huwelijksrecht In onze
zin van het woord; Je praat over theo
logie en die is onveranderbaar In de
islam. Maar het zal er natuurlijk van
komen. Dat kan niet anders. Ik ben
erg benieuwd hoe het zich gaat ont
wikkelen. Ik vrees dat we veel ontvoe
ringen, zo niet moorden, zullen bele
ven voordat moslimfamilies een hu
welijk tussen hun dochter en een Ne
derlandse jongen zullen accepteren".
„Sla ze dan
Hoe moet men zich een huwelijk tus
sen een Nederlands meisje en een
moslim voorstellen? Geen mens
waarschijnlijk in Nederland die meer
respect heeft voor de islam en zijn
cultuurpatroon dan witte pater P.
Bakx. Elke schijn van het tegendeel
wil hij nadrukkelijk vermijden. Toch
zegt hij: „Er zijn voorbeelden van dat
het prima loopt. Maar ook In de beste
gevallen blijft het een zakelijke, koele
relatie zonder kameraadschap of te
derheid. Heel iets anders dan het
nestje waarvan Nederlandse meisjes
hebben leren dromen. Dat ligt niet
aan de persoon van de man. Het ligt
aan zijn achtergrond. Zo heeft hij het
nu eenmaal geleerd. Een dergelijk hu
welijk balanceert op de breuklijn tus
sen twee culturen".
Ans, 18 Jaar oud, wordt smoorverliefd
op de 22-jarlge, nog maar kort uit
Marokko overgekomen Abdel. Twee
denkbeeldige gelieven, maar hun er
varingen zijn niet verzonnen. Ze vor
men een collage uit de ervaringen van
zielenherder en moslimkenner Bakx
plus bevindingen uit het rapport "Ge-
zins- en huwelijksproblematiek In cul
tureel gemengde gezinnen met medi
terrane vader en Nederlandse moe
der", in opdracht van het ministerie
van CRM opgesteld door antropolo
gen van de Averoès Stichting.
Ans vertelt:
„Ik was echt romantisch verliefd. Niet
tegen te houden gewoon. Abdel ging
veel liever met me om dan een Ne
derlandse Jongen ooit had gedaan.
HIJ kuste bij wijze van spreken de
aarde waarop ik liep. En hij was ge
weldig charmant. Ik voelde me In een
hemel op aarde. Maar naarmate da
huwelijksdag dichterbij kwam, merkte
Ik dat hij onzekerder werd. Dat kwam
omdat In zijn ogen het huwelijk eigen
lijk geregeld zou moeten worden door
zijn familie die In Marokko zat. De
manier waarop wij trouwden, zlnde
hem eigenlijk niet. Het gebeurde In
het consulaat ten overstaan van twee
Marokkaanse notarissen; anders zou
ons huwelijk ginds niet eens erkend
worden. Het ging ook allemaal heel
zakelijk. Er was verder niemand bij.
Dat zlnde hem evenmin. In Marokko
zou er enorme tam-tam zijn geweest.
Daar is een huwelijk niet het zetten
van een handtekening. Daar betekent
het dat je de oemma, de gemeen
schap, met een groot feest te kennen
geeft: wij horen voortaan bij elkaar. Ik
zag Abdel gewoon denken: Is dit wel
een echt huwelijk?"
„Je bent een slaaf
„Ik had ook al gemerkt dat ik minder
vrijheden kreeg naarmate het huwe
lijk naderde. Ik mocht niet meer met
anderen dansen. Maar na ons trou
wen veranderde hij helemaal. „Breng
me een glas water. Dat glas is niet
schoon; breng een nieuw glas". Altijd
een hoop vrienden over de vloer met
wie hij druk redeneerde over dingen
die ik niet kon verstaan. Ik mocht al
leen Inschenken en hapjes aandra
gen. Hij was dat gewend omdat thuis
zijn moeder en zusters dag en nacht
klaar hadden gestaan om de mannen
te verwennen. Dat is normaal In Ma
rokko. Maar mij gaf het een gevoel
van: je telt niet meer mee; je bent een
slaaf. En verzet hielp niet. Verzet
wordt door een moslim ervaren als
gebrek aan respect, als gezichtsver
lies, als een manco in de opvoeding
van de vrouw. Heropvoeding dus.
Nog meer commando's. „Dit eten is
varkensvoer, maak iets anders
Hij sloeg me ook. Dat staat nu een
maal In de koransla ze dan".
„Moslims hebben het recht hun vrou
wen af te straffen. Maar het ergst
vond Ik zijn houding toen Ik zwanger
werd. Zelfs als Ik het moeilijk had,
ving hij me niet op. „Dat Is bij ons de
taak van de grootfamilie en die zit in
Marokko", zei hij dan. Ik kreeg niet
eens steun van hem toen het een mis
kraam werd. Ik moest voor de gasten
zorgen die met het oog op de ge
boorte gekomen waren, terwijl hij
bleef zitten, en nog diezelfde avond
nam hij me mee uit alsof er niets aan
de hand was. Verschrikkelijk, zo koud
als Abdel kon zijn; ook later, tot tij
dens de geboorte van onze twee kin
deren toe. Nooit eens een attentie,
een complimentje. En hullen mocht ik
ook niet. Ergens over praten, ergens
op door gaan, was er niet bij. De we
reld van man en vrouw Is voor de
moslim strikt gescheiden. Lief en leed
delen, dat doen ze niet. Abdel be
sprak zijn problemen alleen met zijn
vrienden. Als Ik informeerde hoe het
op zijn werk was geweest, wendde hij
zich gestoord af".
„Nergens kreeg ik steun
„BIJ Nederlanders kon ik ook niet te
recht met mijn moeilijkheden. Dan
kreeg Ik steevast te horen: had Je
maar niet met een gastarbeider moe
ten trouwen. Nergens kreeg ik steun.
Ik mocht van Abdel niet eens vrien
dinnen bij ons thuis ontvangen. Ook
mocht Ik niet naar een gymnastiek-
avond, want dan kon ik vreemde
mannen ontmoeten. Ik mocht onze
flat niet knus Inrichten. Gezelligheid
voor hem betekende dat Ik me ge
droeg zoals hij wilde. Ik moest over
dag de radio en de elektrische klok
uitzetten om stroom te sparen. De
kinderen en Ik moesten soms droog
brood eten uit zuinigheid. Maar toen
er een keer'een neef van hem op be
zoek kwam, moest er gebraden kip
op tafel komen en deed het er niet
toe dat de elektrische oven een uur
aanstond".
„De familie in Marokko was alles voor
Abdel. En ze werden steeds veelei
sender. Duizenden guldens heb ik
over moeten maken. Ze hadden een
kamer, volgestouwd met elektrische
en elektronische apparatuur die ze
nooit gebruikten. Maar ik moet ze die
cadeaus geven, zei Abdel. Ik moet ze
bewijzen dat het in de steek laten van
de familie gerechtvaardigd was. En
het is een investering. Als we straks
teruggaan naar Marokko staan zij op
hun beurt voor ons klaar. Altijd die
familie. Het was zelfs zo sterk dat ons
zoontje na zijn besnijdenis niet meer
bij mijn ouders mocht gaan logeren.
Door die besnijdenis was hij officieel
moslim geworden en overgegaan in
de familie van mijn man. Hij was geen
familie van zijn Nederlandse grootou
ders meer".
We werden opgeslokt"
„We zijn inderdaad naar Marokko ge
gaan. Daar raakte ons gezin helemaal
zijn onafhankelijkheid kwijt. Hoewel
we niet onder hetzelfde dak woonden,
werden we opgeslokt door de groot-
familie. Ik kwam volledig onder het
gezag van mijn schoonmoeder. Ze
bedisselde alles voor me en liet mij
klusjes.opknappen - water voor haar
aandragen, de binnenplaats vegen. Ik
mocht nooit alleen de straat op en
toen Ik me een keer op het balkon
waagde, kreeg Ik van haar een klap
op m'n kóp. Klagen bij Abdel hielp
niet. Ik kan niet voor je opkomen, zei
hij. Ik moet voor de familie opkomen.
Ik mocht notabene niet eens naast
hem zitten en hij mocht tegenover mij
geen emoties tonen. In het openbaar
tegenover vrouwen emoties tonen is
taboe voor moslims".
„Een vriend van de familie, een advo
caat, heb ik heel voorzichtig gepolst
naar de mogelijkheid van een schei
ding. Hij was ontsteld. Dat kan hele
maal niet, zei hij. Wat je daar op
noemt, is hier helemaal geen reden
tot echtscheiding. Het is normaal. Je
zult je aan moeten passen. Onze
rechters zullen pas bereid zijn een
echtscheiding uit te spreken als Ab
del je bijvoorbeeld niet meer zou on
derhouden. Dus ben ik gevlucht, stie
kem, met wat achtergehouden geld
op de bus naar de luchthaven van
Casablanca. Weggekomen, letterlijk
met de hakken over de sloot, want de
familie had mijn verdwijning gemerkt
en wilde het vliegtuig nog op de start
baan tegen laten houden, zo ver
schrikkelijk vonden ze het gezichts
verlies. Nu ben ik terug in Nederland.
Maar mijn kinderen zie ik nooit meer
terug. Dat kan ik voor eeuwig verge
ten".
PIET SNOEREN
ROME Je moest
erop kunnen zitten
als op een stoel, je
handen en je kleren
mochten er niet vuil
van worden, je
moest er hard mee
kunnen rijden, en
het mocht niet te
veel brandstof ver
bruiken.
Dit was de opdracht
die de Italiaanse in
genieur Corradirio
D'Afcanio in de zo
mer van 1945 van
zijn baas mee naar
huis kreeg. En, zoals
hij zelf zei, op een
zondagmiddag werd
het ding geboren: de
Vespa, de auto op
twee wielen of een
vervoermiddel voor
de vrouw, maar ook
voor de man, zoals
het in de eerste ja
ren van zijn bestaan
werd aangeprezen.
D'Afcanio stierf vori
ge week op 90-jarige
leeftijd en de lyriek
waarmee Italië de
kwaliteiten van deze
van oorsprong vlieg-
tulgontyverper be
zong doet vermoe
den dat de man zich
inderdaad een vaste
plaats in Italië's
roemruchte cultuur
geschiedenis zal ver
werven. Een scooter
ontwerp je namelijk
niet straffeloos, ze
ker niet als die Ves
pa heet, en vooral
niet als die 35 jaar
lang elke poging tot
buitenlandse con
currentie of imitatie
weet te weerstaan.
Nog steeds worden
elk jaar een half mil
joen Vespa's aan de
man en vooral aan
de vrouw gebracht.
In Italië uiteraard,
maar ook in de rest
van de wereld. Niet
in Nederland, en de
andere noordelijke
landen. Dat wil zeg
gen niet meer in Ne
derland. want ook
het vlakke land heeft
gedurende een tien
tal jaren een Vespa-
koorts gekend. Se
dert het midden van
de jaren vijftig tot
halverwege de jaren
zestig. En toen in
eens was het afgelo
pen. De verkopers
weten dit aan het kli
maat, de koude, de
regen en de eeuwig
natte wegen, die van
een ritje voor- of
achterop de Vespa
een hachelijke on
derneming maken.
Maar dat is dan ook
juist de reden waar
om de scooter het in
de droge landen nog
altijd blijft doen, en
het eigenlijk elk jaar
steeds beter doet.
De Italiaanse Vespa-
-fabrikant brengt
zelfs elk jaar een
nieuw model op de
markt. Altijd beter
natuurlijk, terwijl het
uiterlijk nauwelijks
verandert. Wel rich
ten de aanprijzingen
zich wat meer op de
veiligheid. Is er nog
Iets in het moderne
verkeer dat 1 op 55
loopt, afgezien dan
van dat paar tennis
schoenen en die
fiets?, zo luidt de
vraag. Het antwoord
is een woord dat vijf
letters telt: Vespa.
Vespa betekent
wesp in het Italiaans,
en niet bekend is of
om die reden de
tweewiéler aldus ge
doopt werd. Wel
staat vast dat de
scootertjes zich als
wespen door het Ro
meinse verkeer be
wegen. Razend snel
vaak 100 kilometer
per uur), geluidloos
en levensgevaarlijk,
files en stoplichten
compleet negerend.
Ze duiken uit het
niets op, schieten in
eens voor de auto
en zijn verdwenen
voordat je het woord
„Vespa", aangevuld
met een zeer ongun
stig adjectief hebt
kunnen zeggen.
Voor een Vespa
schijn je in Italië al
thans geen rijbrevet
nodig te hebben. De
Romeinse jeugd
heeft zelfs een nieu
we methode ontdekt
om de aloude Vespa
te berijden: vooral
de buitenwijken van
de stad worden her
haaldelijk opge-'
schrikt door Vespa's
die op één wiel, het
achterwiel, voorbij-
scheuren. De clou is
om de scooter met
een ruk aan het
stuur achterover te
trekken, zodat hij
dus op één wiel ver
der rijdt. Wie het het
langst volhoudt is
winnaar. Dit gebruik
van de Vespa komt
niet In de handlei
ding voor, maar al
leen de weggebrui
kers die de jaren des
verstands nog niet
hebben bereikt ge
ven zich hier dan
oqk aan over. Be
wijst dat nu juist niet
de levenskracht van
de Vespa?
CEES MANDERS
