John Dix, nestor van
Ihet bloembollenvak
wordt honderd jaar
^ïo"
cheer beurt voor lama 's
Nieuwbouw voor keuringsdienst
aan Zwartelaan in Lisse gaat
bijna vier miljoen gulden kosten
Wmkèlceiitmm
Vihnkelhof
wrwn.Hnr
REUS IN KIELZOG VAN NICOLAAS DAMES
John F-Ch-Dix
handje..
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 10 JULI 1981 PAGINA 5
m
uil
9 I
Hl
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 11? vragen.
[Mm
7 sa
e ^nderd jaar geleden zag
oerin op de Hollandse
■n bstgronden nog niet zo
el veel in bloembollen. De
llenstreek was de
•llenstreek van vandaag
g niet. Het waren de
ïine partijtjes die in 1881
org weinig indruk maakten.
w£t was ook het jaar, dat in
jjartensdijk (Utrecht) de
n (ut nix, als sneeuw
f j}rd geboren. Vandaag, een
liw later, zouden we
sschien kunnen zeggen:
nder Dix was het niks!
hn F. Dix wordt op 20 juli
Heemstede honderd jaar
d. Hij was een man die
grierdaad van niks „heel
feiat" zag worden: Dix mag
hohuldigd worden als de
van het
umembollenvak, de pionier
rke met inzicht en
zijn
wétier tot glorieuze hoogten
ruacht.
üat nu vanzelfsprekend
mikt, was eind vorige eeuw
ig toekomstmuziek. In die
chtiger jaren was men hier
daar aan het proberen
Wacinten met kerstmis
I peiend te krijgen. Rond de
1 [uwwisseling begon het
l|>nderlijke avontuur met
verbeteren van de
prmeerderingsmethode
»or hyacinten door
'irmte, de zogenaamde
ihuurbehandeling". In dit
ireldje ontwikkelde John
zich tot een
inderlijk vakman, een
gsdrager, een meester
de koude grond, bij zijn
'en al zowat een
idarische figuur. Bij
Fm thuis, aan de
temsteedse Dreef, zorgt hij
'e keer weer rond de
irwisseling voor
igvertoon: bloeiende
'acinten in het raamkozijn,
nu bijna honderdjarige is
eig opmerkelijk fit en
rS' 8r Van Seest en hij praat
tg graag over de dagen van
weleer. „In de dagen van de
grote Nicolaas Dames, die
illustere pionier, hadden wij,
bollenkwekers, het vaak
over kerstbloei van
hyacinten. Dat werd gewoon
een soort obsessie. Sommige
kwekers stuurden „vroege"
bollen naar Zuid-Frankrijk,
omdat het zo dan wel lukte.
Voor de meeste kwekers
was dat natuurlijk
onbetaalbaar. Je kreeg soms
niet eens de helft terug en
dan ook nog vaak ziek
materiaal. Ik weet het nog
goed, het was in 1907 dat op
een avond Dames
binnenkwam en zei:
Jongens, we doen het niet
meer. We gaan onze bollen
zelf kunstmatige warmte
geven. Als het in Frankrijk
kan, dan kan het ook hier in
de schuur. „Het gewas ligt in
de schuur" was later een
veelgebruikte uitdrukking
van Nicolaas Dames".
Nou, de eerste jaren kwam
er weinig van terecht, totdat
Dames er achter kwam, dat
je pas kunt gaan „stoken" als
er een bloemzetting in de
bloembol zit. „We waren
door die beslissing van
Dames een beetje van de
wijs gebracht, want het was
zo ingrijpend", vertelt mede-
pionier Dix, die evenals de
anderen jaarlijks 1000
hyacintenbollen zou leveren.
„Dat was een heel gedoe; ik
werkte toen bij de
Haarlemse kwekerij Krelage
denk maar eens aan het
erg bekende Krelage-huis
als hybridisateur om nieuwe,
betere rassen te vinden.
Maar ik had altijd moeite om
van Krelage
hyacintenbollen los te
peuteren".
Om die moeilijkheden lacht
John Dix, aan de vooravond
van zijn honderdste
veijaardag. De tijd is voor
hem niet mild geweest; hij
heeft veel moeten
opknappen, maar mede
dank zij zijn'inventiviteit en
John F. Dix: honderd jaar, en boordevol verdiensten...
voortvarendheid is een hele
bedrijfssector gestroomlijnd.
Hij zag rassen komen
„haalde" ze zelf en weer
gaan: miljarden
„kwekelingen" heeft hij
achter zich gelaten. De één
bouwt schepen of
vliegtuigen, John Dix en zijn
collega's bouwden aan een
trots stukje Holland in de
grond. Bloembollen Met
een beetje verbeelding zou je
kunnen zeggen: John Dix,
opperbol Een man die nooit
aan zichzelf of aan het vak,
waaraan hij z'n hart had
verpand, getwijfeld heeft.
Volgen we nog eenmaal zijn
loopbaan. In het begin van
deze eeuw, toen de
bollenexport nog in het
zuigelingenstadium
verkeerde, was Dix de Grote
nog die veredelaar bij
Krelage. Hij won daar,
onder meer, twee nieuwe
rassen tulpen: de Mendel- en
de Leliebloemige tulpen.
Sindsdien begrippen. Dan
praten we nog niet eens over
al die nieuwe rassen
narcissen en andere
bolgewassen. De introduktie
van de Mendeltulpen
betekende destijds een ware
sensatie binnen het vak.
Was het tot dan toe
onmogelijk om in de
wintermaanden langstelige
tulpen in bloei te trekken,
door de creaties van John
Dix werd een geheel nieuw
tijdperk in het broeien van
tulpen ontsloten. Wondere
speling der natuur en
volgens berekening van Dix:
de Mendeltulpen ontstonden
na een kruising van de
kortstelige Due van Tol-tulp
met de langstelige Darwin-
tulp. Nog even het geheim
van de bollen-smid.
John Dix heeft zijn licht
nimmer onder de korenmaat
geplaatst. Hij kreeg volop de
gelegenheid om anderen van
zijn kennis te laten
profiteren. De bollenman die
publicist werd: redacteur
van een aantal vakbladen
(o.a. het Handelsblad voor
de Tuinbouw, het
Kwekersblad, later ook nog
het Weekblad voor
Bloembollencultuur); daarbij
was hij nog redacteur van
het „liefhebbersblad"
Floralia. Dix was mede
oprichter van de
Nederlandse Dahlia
Vereniging en van de
Nederlandse Gladiolus
Vereniging. Dat zegt hijzelf
niet, maar de Kon.
Algemeene Vereeniging
voor Bloembollencultuur
doet dat: „Voor de
Koninklijke Vereeniging
heeft hij werk van
onschatbare waarde
verricht, als lid van een
reeks commissies, als
redacteur van het orgaan
van deze vereniging, en niet
in het minst als secretaris
van de Commissie voor
Nomenclatuur
naamgeving dus. De huidige
„Classified List of Tulip
Names" is voor een niet
gering deel zijn werk
geweest".
De een eeuw oude John Dix
ad muitos annos werd
in 1951 benoemd tot erelid
van de „Koninklijke" em
ontving alweer 20 jaar
geleden (als bejaarde
pionier) de hoogste
onderscheiding die het
bloembollenvak kan
uitreiken: de grote Nicolaas
Damesmedaille, die slechts
hoogst zelden wordt
verleend. Voorts is
bollenvorst John erelid van
zeven verschillende
verenigingen op het gebied
van de tuinbouw. De dagen
gaan tellen. Als
honderdjarige kan John Dix
verder terugzien dan de
meeste van ons,
stervelingen, gegeven is. Hij
heeft de groeiperiode van
een „poot" der Nederlandse
economie van a tot z
meegemaakt. Een „vader
Drees" onder de broeiers en
in bloei trekkers. Je zou die
man ere-namen kunnen
geven: hij trekt van Dix,
bijvoorbeeld. Hij is de
apostel die kortstelige en
langstelige produkten bij
elkaar bracht, en dit
huwelijk liet bezegelen met
een nakomelingschap dat,
met veel fleur, nagenoeg de
hele wereld veroverde. Zie
hem nu „nabetrachten" op
zijn Dreefse bank, met
plantenmotieven in de
velourse bekleding. Dix, die
John uit Maartensdijk, hoeft
nergens spijt van te hebben.
En als hij nog niet trots
genoeg is, willen velen hem
helpen dit te zijn.
De nestor van het
bloembollenvak en wie
neemt de2e ereplaats van
hem over krijgt op z'n
honderdste verjaardag weer
een kroon opgezet. Op 20 juli
verzamelen velen zich rond
deze zeer sterke John Dix in
„Treslong", Hillegom, het
capitool der bloembollen, en
nog steeds het
zenuwcentrum van het vak,
waar men dagelijks zich
bewust is van de harde
waarheid, dat „stilstand
achteruitgang is". De
honderdjarige kan daarover
meepraten. Na half vier kan
iedereen John Dix de hand
komen drukken, in de
Luna-zaal. De bollenman is
dan al in de bloemetjes
gezet.
Toch zou aan John Dix, van
een postuur dat aan het
„goud" in de bloembollen zo
heeft bijgedragen, een
staatssecretaris best besteed
zijn. Nu is het een oud-
directeur van de Tuinbouw
die de voormalige bollenreus
een woordje toespreekt.
Nederland is in zijn
monumentenzorg nooit zo
heel erg sterk geweest,
vergeleken bij ons
omliggende landen. Wellicht
denkt men: zonder John Dix
hadden we het ook wel
gerooid. Mis natuurlijk. Het
zou best kunnen zijn, dat de
Wendeltulp, zonder Dix'
inventiviteit, nog ontdekt
zou moeten worden. Maar 's
Rijks Schatkist weet wel
beter...
e lama's van het Dierenpark
enaar hebben deze week een
rbeurt gehad. Een echte be-
schapenscheerder was door
'eur Louwman uitgenodigd om
oaka's zo heet het type lama
i foto van hun warme jasjes
vrijden. Levert de wol van deze
el het hoge bedrag van 120
n per kilo op, de scheerbeurt
heeft ook andere voordelen. Volgens
directeur Louwman lukt de voort
planting van deze Zuidamerikaanse
huisdieren beter, wanneer ze net ge
schoren zijn. „De mannetjes zijn na
de scheerbeurt bijzonder geïnteres
seerd in de vrouwtjes", zegt direc
teur Louwman fijntjes. „En bij een
flink aantal dierentuinen in Europa is
gebleken dat een vrouwtje eerder
zwanger is als haar vacht wordt
weggeschoren". De Alpaka's werden
in Peru in het oude inca-rijk gehou
den zowel voor hun vlees als voor de
wol.
Kenners vinden de wol van deze
speciale soort de op één na beste
van de wereld omdat ze zo zacht is.
De dieren worden om de twee jaar
geschoren.
LISSE De bloembollen-
keuringsdienst krijgt bin
nenkort een nieuw onder
komen aan de Zwartelaan.
Nog juist op tijd heeft het
bestuur van de stichting
bloembollenkeurings
dienst hierover een beslis
sing genomen. De kosten
van de nieuwbouw bedra
gen bijna vier miljoen gul
den. Hiervan krijgt de
dienst bijna een miljoen
gulden aan subsidies uitge
reikt De overige kosten
worden begroot op
2.750.000,- waarvoor het
Productschap Voor Sierge
wassen een lening ver
strekt
Indien niet op korte termijn
met de bouw wordt begonnen,
loopt de dienst de al twee jaar
geleden toegezegde subsidie
van de E.E.G. mis. De nieuw
bouw komt op de plaats van
het voormalige bedrijf van M.
Veldhuyzen van Zanten Zn.
b.v. Hij omvat een kantoor,
een toetsingsruimte en een kas
bestemd voor het opplanten
van controlemonsters. Naar
verwachting zal de nieuw
bouw over een jaar in gebruik
kunnen worden genomen.
De kwaliteitskeuring van
bloembollen, waarmee binnen
kort een begin wordt gemaakt,
betekent een belangrijke om
schakeling in de werkwijze
van de bloembollenkeurings
dienst In feite is de nieuwe
werkwijze een voortzetting en
verdere uitbouw van de op dit
moment bestaande vrijwillige
selectiekeuringen, waarbij aan
de hand van de bevindeingen
van monster- en veldkeuring
aan de partijen een certificaat
in een bepaalde klasse kan
worden toegekend. Admini
stratief is daaraan voor de
dienst veel meer werk verbon
den dan aan het huidige sy
steem, waarbij alleen voor af
gekeurde partijen een afkeu
ringsbon wordt uitgeschreven
en waarbij de kwaliteit van
het niet afgekeurde produkt in
het midden wordt gelaten. De
nieuwe werkwijze maakt een
uitbreiding van de kantoor
ruimte noodzakelijk.
Veel belangrijker echter is dat
voor een verantwoorde uitvoe
ring van een kwaliteitskeuring
de beoordeling van de partijen
aan de hand van een monster
onvermijdelijk is. De ervarin
gen bij de irissen en tulpen
hebben daarbij geleerd dat
deze monsters onder glas moe
ten worden geplant en beoor
deeld. Door de sterke toename
van de selectiekeuringen is het
nu reeds moeilijk om de mon
sters onder dak te brengen.
Voor de kwaliteitskeuringen
zouden daarom op grote schaal
kassen moeten worden
gebouwd, hetgeen zowel ten
aanzien van de investering als
ten aanzien van de bemanning
zeker de nodige progrblemen
zou gaan geven.
Een belangrijke rol in de keu
ringswerkzaamheden speelt de
Elisa-toets. Deze maakt het
mogelijk om op grote schaal
partijen, zelfs aan de hand van
droge bollen, te onderzoeken
op de aanwezigheid van be
paalde virusziekten. Dit bete
kent een belangrijke vereen
voudiging van de veldkeuring,
waarbij de controle op virus
ziekten altijd nog de voor
naamste rol speelt.
Het is duidelijk dat deze mas
sale toetsing, waarvoor extra
ruimte, apparatuur en perso
neel noodzakelijk is, niet op
het Laboratorium voor Bloem
bollen Onderzoek (L.B.O.) in
Lisse kan worden uitgevoerd.
De toetsing is een onderdeel
van de keuring, waarvoor het
laboratorium niet over de ge
wenste ruimte, apparatuur en
mankracht beschikt.
Ook nu worden de voor ver
schillende keuringen noodza
kelijke toetsingen door de
dienst met eigen personeel en
apparatuur uitgevoerd. Het is
uiteraard wel de bedoeling dat
de keuringen in nauwe samen
werking met het laboratorium
worden uitgevoerd. Er is dan
ook onderzocht of het mogelijk
was om de nieuwbouw voor de
keuringsdienst te realiseren op
of nabij het terrein van het la
boratorium. Toen dit niet mo
gelijk bleek, besloot men uit te
wijken naar de Zwartelaan.
Het gekozen terrein is goed
bereikbaar en ligt centraal tus
sen het bloembollencentrum
en de veilingen, een ander
voordeel van het perceel aan
de Zwartelaan is bovendien
dat hier zowel het gebouw als
een monsterkas en een mon-
stertuin op een plaats kan
worden samengebracht. De
huidige monstertuin van de
keuringsdienst in Lisse zal
worden afgestoten.
ADVERTENTIE
met altijd
goed winkelweer
bijvoorbeeld.
Inkopen doen in winkelcentr
Winkelhof is overdek! winkelen me! e
airconditioning gerégeld klimaat;
's zomers lekker koel en 's winters
behaaglijk, dus altijd goed winkelwe<
Maak van winkelen een
'middagje uit' in hét winkelcentrum
bij u in de buurt; ruim 50 zaken
binnen handbereik,'waar u al uw
inkopen kunt doen in een gezellige
En iedere dinsdag en woensdag
prijsbewust winkelen met tal van
goedkope aanbiedingen
WINKET GFNTR! TM
"~LEIDERIX)RP
insdag 1/
Openin
