\Landgoed en bastion Boeckhorst:
van Boudewijn tot armetierige ruïne
;jLK Jongerengroep
meiden breekt definitief
»aet dekenale stuurgroep
Op rriijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
BURGERLIJKE
STAND
OPEN BRIEF AAN ONDER ANDERE BISSCHOP SIMONIS
P o)EN De Roomskatholieke Jongeren-
vo^p Leiden heeft alle contacten met de de-
pile stuurgroep verbroken. In een open
mmJ, gericht aan de stuurgroep maar ook
t te het Dekenaal Team van Leiden en bis-
Simonis geeft de RK Jongerengroep
vr.geen vertrouwen meer te hebben in Ben
lcjerermans, de jongerenpastor van het de-
cid13' Leiden die de stuurgroep heeft gefor-
^anrd en er de voorzitter van is. De Jonge-
froep verwijt Juffermans dat hij leden
de stuurgroep heeft weggestuurd enkel
—tlleen omdat zij met hem van mening
■Schilden. Daardoor kan de dekenale
ireroep geen representatieve vertegen-
irdiging meer genoemd worden van de
feren die actief zijn binnen het dekenaat
_.s deze verworden tot een privé-aangele-
r~heid van een aantal individuen, aldus de
Jongerengroep.
dekenaal jongerenpastoraat ging in septem-
1979 van start in het dekenaat Leiden, dat
tt Leiden een aantal randgemeenten omvat,
len jongerenpastoraat, ook wel dekenaal servi-
mentrum voor jongeren genaamd zetelt in
'1 H>um Dei aan de Plantage 18 in Leiden. Jon-
^r^npastor Ben Juffermans richtte eind 1979
;s dekenale stuurgroep op, die tot doel heeft
"jongerenwerk in de verschillende parochies
len het dekenaat te ondersteunen en eigen
}CjjViteiten ter hand te nemen. Eén van die ac-
Sno|eiten 's u't8even van informatie
lij JOIN. Alle jongerengroepen binnen het
inaat, dat naast Leiden ook diverse randge-
an omvat» zouden in de stuurgroep verte-
;anpoordigd moeten zijn. Een jaar na de op-
0jting benaderde Ben Juffermans ook de RK
teJjerengroep Leiden, met ongeveer 100 leden
i dtvan grotere groepen. Bij de RK Jonge-
ter *roeP Leiden staan trouw aan het leergezag
tem' ^K-kerk en aan Paus en Bisschop voor-
vo<Pe jongerengroep toonde zich bereid zitting
flemen en stuurde een vertegenwoordiging
I drie personen. Conflicten onstonden er al
de eerste vergadering. Er bestond van ver-
1 mening over de inhoud van het informa-
id JOIN. De jongerenpastor besloot daarop
zohder verdere opgaaf van redenen één van de
drie vertegenwoordigers van de RK Jongeren
groep en ook nog een ander lid van de stuur
groep, dat op dezelfde lijn zat uit de stuurgroep
te zetten. Later zou Juffermans telkens weer
andere, met elkaar strijdige redenen hebben
opgegeven voor deze handelwijze waarbij de
RK Jongerengroep de indruk kreeg dat hij
zocht naar een stok om de hond mee te slaan.
De jongerengroep zocht daarop contact met de
begeleidingsgroep voor het pastoraal jongeren
werk, waar onder andere pater C. van Vliet, lid
van het Dekenaal Team, zitting in heeft. In een
gesprek met de begeleidingsgroep in mei van
dit jaar kwam de ware reden voor de verwijde
ring van de twee stuurgroepleden naar voren.
Ben Juffermans wilde met de stuurgroep een
bepaalde (progressieve) koers varen en voelde
zich daarin belemmerd door deze twee leden.
De begeleidingsgroep bleek achter de jongeren
pastor te staan. Na intern beraad liet de begelei
dingsgroep begin juni weten dat het beter was
de samenwerking tussen de RK Jongerengroep
en de dekenale stuurgroep te beëindigen in
verband met ingrijpende verschillen van in
zicht.
„De twee leden van de RK Jongerengroep die
niet uit de de stuurgroep waren gezet werden
nimmer van tevoren gekend in wa^er in JOIN
zou verschijnen, hoewel zij lid waren van de
redactie. De inhoud van JOIN is op diverse
punten voor ons onaanvaardbaar, omdat bij
voorbeeld de besluiten van de Bijzondere Syno
de van de Nederlandse Bisschoppen met de
Paus als „onchristelijk" worden afgeschilderd.
Ben Jufermans weigerde de mening van onze
mensen tijdens een vergadering in de notulen
op te nemen. Ben Juffermans ontvangt onge
veer 70.000 gulden per jaar voor dit werk, het
geen moet worden opgebracht door de paro
chies uit het dekenaat die elk voor een bepaald
bedrag worden aangeslagen. Hij wordt dus be
taald door gelovigen die aan kerkbijdragen
doen of geven in de collecteschaal, dus ook
door gelovigen wiens mening hij niet gebruiken
kan", aldus constateert de RK Jongerengroep
tenslotte in de open brief.
Parkeerexperi ment
Wethouder D. Tesselaar
sloeg gisterochtend de
eerste paal voor de wo
ningbouw op de open
plek aan de Langegracht
hoek Pelikaanstraat. Hier
zullen 57 woningen
gebouwd worden. Bijzon
der aan dit projekt is, dat
er voor de eerste maal
woningen met overdekte
parkeerplaatsen
gebouwd worden. Deze
zijn voor de bewoners te
huur A raison van 32.50
per maand. Deze par
keervoorziening is nood
zakelijk daar er in de di
recte omgeving geen
ruimte aanwezig is. De
verwachting is, dat een
dergelijke oplossing in
nog te bouwen com
plexen steeds vaker
noodzakelijk zal zijn. De
wethouder zei teleurge
steld te zijn over de hoge
huren (460 gulden voor
een vierkamerwoning)
die de huizen, ondanks
de hoge subsidie, moe
ten opbrengen. Op deze
open plek worden 8
tweekamer-, 23 drieka
mer- en 19 vierkamerwo-
ningen gebouwd. Tese-
laar kondigde aan dat na
de zomer begonnen kan
worden met de bouw van
woningen op het terrein
van de Overdekte, het
voormalige zwembad. In
middels zou ook over
eenstemming zijn bereikt
over de bebouwing van
het „gat" aan de Mirakel-
steeg.
LEIDEN Ondertrouwd: M. van
Delft en J. Kamphues
Geboren: Vincent rv. A. C. de Groot
en F. Vinkestijn, Roy zv J E. Storm
en C. S. E. van Seheijndel. Natasia
Nicolette dv. J. D. Beij en J. M. de
Ru, Silvana dv. G. Tomei en M. M.
Noordermeer, Frank zv. C. S. de
Graaff en S. Bleeksma, Kathelijn
Sophie dv. J. W. Versteeg en M.
Blok, Maria Johanne Theresia dv.
J. M. J. van den Burg en W. M van
Middelkoop, Jorrit Noud zv. A. J. M.
Froeling en A. M. A. Oosterbaan,
Kim dv. R. van Vliet en M. Luijnen-
burg, Wilhelmina dv. W. F. Coert en
M. van den Burg, Hurrian zv. F. R.
Heck en J. H. M. Romijn, Diana dv.
A. Ros en J. Ros, Robert zv. R. van
Duin en A. W. van der Bent, Jozef
Cornelis Johannes zv. J, J. P. Went
en C. G. M. Caspers, Björn Vincent
zv. B. Brala en B. I. Bouman, Johan
Christiaan zv. A. H. Paschier en G.
Holt, Meindert zv. M. P. J. J. de
Groot en C. A. Flores Jorquera, Cat-
harina dv. R. L. E. Vermeij en N.
Saenghiran, Maartje Emma dv W J.
Dik en H. E. Vos, Marcus David Jo
hannes zv. M. D. Bonnet en A. A. M.
de Groot, Oscar Stuart Maurice zv.
H. P. G. Klein Sprokkelhorst en
A. A. Boots, Rian Christiaan zv F
Veldman en M. C. Heemskerk, Es
ther dv. C. Kuijt en L. van Schie,
Veronique Fabienne Maria dv.
C. B. M. Alders en M. L. O. Aartman,
Martijn zv. F. M. de Bert en T. Post-
huma, Yvette dv. J. Delfos en J. M.
Biesheuvel.
Overleden: P Nieman, geb. 19-7-
1909 man, C. W. Duiindam, geb. 23-7-
1899 man, M. J. M. Schram*. geb. 17-
11-1937 vrl. echtg. van S P. van'der
Torre, C. M. Xhofleer, geb. 6-10-1941
vrl. echtg. van W. Kruivtr, H G.
Groenewoud, geb. 14-8-1953 man,
J. J. P. M. Aartman, geb. 29-3-1964
man, A. van den Berg. geb. 22-6-1898
man, L. van Wanrooii, geb. 24-3-1927
vrl. echtg. van T. Halters, A. H L.
Osseman, geb. 20-3-1919 man, E
Loosbroek, geb. 12-5-1909 vrl. echtg.
van J. Michel, J. Zwaan, geb. 23-3-
1925 man, W. van der Jagt. geb. 28-9-
1891 man, J. de Lange, geb 6-8-1927
man, H. de Wilde Cooke, geb. 7-1-
1946 man, F. J. W. Raaphorst, geb. 4-
7-1914 man.
Geen krant ontvangen? Bel
tussen 18.00 en 19.00 uur
nummer 071-122248 en per
speciale koerier wordt de krant
alsnog nabezorgd.
^AD/REGIO LEIDSE COURANT
EEN VERDWENEN CORYFEE IN NOORDWIJKERHOUTSE
750-JARIGE GESCHIEDENIS
VRIJDAG 26 JUNI 1981 PAGINA 5
dient om het kasteel
Boeckhorst in den
Noordwijker Hout niet met
dat van Voorhout te
verwarren. Het burgterrein
met land is in Voorhout nog
bekend als
„Boekhorstpolder".
Jan Kloos snikt (na de
uitroep „Nortika vooruit!")
terug naar heer Boudewijn,
de lieftallige, die door zijn
huwelijk met Aleidis (die
hij nu Aleida noemt)
bastaarde van Holland de
kiem mocht leggen van het
zeer uitgebreid geslacht
vander Boeckhorst.
Grafelijke geschenken
daarna plaveiden de weg
van de familie in den
Houte. Filips van
Bourgondië, die in als
vrijetijdsbesteding ook graaf
van Holland was, gaf in
1464 aan Jan varider
Bouchorst, die in echt
leefde met joffrou Heynrica
van Noortich, „dat Huis,
Hofstede, boomgaarden,
met al zijn toebehooren, van
den Bouckhorst, met 4
stukken lands daaraan
gelegen, met nog een
Ambagt, gelegen in die
Cage, geheten die Lage
Bouckhorst, met den landen
en andere alle zynen
toebehooren, voorts een
Thiendeken in den
Ambagte van Soetermeer
en de Wintmoelen, staande
in die Noortoostzyde van
den dorpe van Noortich".
Het lijken bijna
„Amerikaanse" afstanden,
toen er nog zo weinig
mensen leefden in deze lage
landen.
In 1491 gingen huis en
goederen over op de familie
Van Woerden van Vliet. De
Bouckhorsten waren
uitgeboerd. ,,'t Heilig woud"
had zijn oorspronkelijke
glans verloren, want „de
tijd, die alverdelger, sloeg
godin en burg tot gruis".
Dat had dan weer te maken
met die Boudewyn, die
inmiddels (als we in
angelsaksische
omstandigheden hadden
geleefd), verheven had
kunnen worden tot
particulier huisspook van
de Boeckhorst. Gaandeweg
sloeg de alverdelger toe: de
kerk verdween al in de 17e
eeuw, als paapse stoutigheid
die niet meer adequaat door
de hervormers omgeturnd
kon worden. Bijgevolg had
Huyze te Boekhorst (neem
me niet kwalijk, maar de
spellingen hebben steeds
„liberale" nukken vertoond,
en daar valt nog steeds geen
veld mee te bezeilen) in die
tijd in de hervormde kerk
van Noordwijk-Binnen, de
oude Jeroen, zijn eigen
grafkelder. In de tweede
helft der 18e eeuw zijn „de
Pylaaren van het Hooge
Autaar uit de grond nog
boven gestooven", maar op
bevel van de toenmalige
rentmeester der Hooge en
Lage Boekhorst terstond
weer, als blijkbaar
waardeloos, onder het zand
bedolven.
Toch wel mooi, zo'n
vergankelijkheid: men vond
gelijktijdig op dit terrein
een kelder, waarin 60
degens met zware zilveren
gevesten waren
weggeborgen, die de
toenmalige heer van
Boeckhorst, Maximiliaan
Leopold Joseph (wat in
mijn oren erg Oostenrijks,
bijna Habsburgs, klinkt),
prins van Rubempré en
E verberg, wel in
verzekerde bewaring zal
gebracht hebben. En veertig
jaar later ontdekte men op
hetzelfde terrein enige
vreemde munten, ter
grootte van een
rijksdaalder. Dat was zo
rond 1780.
Laten we nu maar.
architectonisch, het einde
van Boeckhorst inluiden.
Want wat betekenen tien
jaar, een halve eeuw, een
eeuw in opkomst, bloei en
verval van generaties en
derzelver onderkomens, hoe
exclusief ze ook mogen
overkomen? Het kasteel zelf
(Kloos is onderwijl
doorgedraafd), „in 1739 nog
in tamelijk goeden staat
zijnde, is in de tweede helft
dier eeuw zoodanig
vervallen, dat men het den
23en April 1785 op den
Burg te Leiden als ruïne liet
verkoopen, na daaruit de
sieraden, huisraad en
wapenborden verwijderd te
hebben". Sic transit... Niets
bleef er over dan een stuk
muur, een kelder en een
poort, „aan welke poort",
aldus Kloos, „nog in 1840
een gemetseld gebouw,
gedekt met riet, was
verbonden, dat vóór 1810
tot schapenstal en
herdershuisje (dan moet ik
opeens aan Marie
Antoinette denken, T.P.)
diende, doch later is
ingericht tot
schulperswoning en
stalling".
De poort heeft in 1897
plaats moeten maken voor
een nieuw huis van meneer
J. Pennings, maar de
geveltop dier woning prijkt
met een fraaie hardsteen,
van genoemde poort
afkomstig, die als het enig
overblijfsel van 't Huys te
Boeckhorst kan beschouwd
worden. Afgelopen met
Boeckhorst Maar op het
grondgebied van de Hout
kan men nog vandaag de
plekken aanwijzen waar
iets groots ten gronde ging.
Want wat er niet meer is
behoort ook tot het
verleden van een gemeente
die 750 jaar bestaat.
En de achterzijde zag er toen nog zó uit....
Boeckhorst, begin 18e ee
zestien stukken geschut.
Zijn daken waren met leien
gedekt van ongemeene
grootte, 't Kasteel was
omringd door grachten en
voorzien van twee zware
overdekte poorten. Buiten
de gracht stond een groote
kruiskerk en in hare
nabijheid eenige
boerenwoningen. Als
kapelaan in deze kapel zijn
bekend de priesters Willem
Nagel en diens opvolger
Floris vander Boechorst
(1378)".
Die kruiskapel bevatte drie
grafkelders, want de familie
bleef thuis, ook in de dood.
Daar waren de laatste
rustplaatsen van de familie
Nortteke en die der De
Witte's en 's Gravesande. U
ziet, dat ik spoorslags, als op
de rug van het ros Beijaard,
samen met Kloos door het
tijdelijke heen galoppeer.
Een krantenpagina is wel
geduldig, maar je moet het
niet willen overdrijven.
Niettemin let ik inmiddels
op de aanwijzingen van
mijn toegewijde gids en dan
kom ie, tussen de
bosschages, allerlei
uitroeptekens tegen. We
stappen even af en Kloos
vertelt dan, dat naar
wordt beweerd na de
bouw der Boeckhorstkerk,
waarin de kapelaans
generaties lang hoogtij
vierden, de kapel te
langeveld is gesticht: 40
stadiën verwijderd van de
kruiskerk, omdat ook het
heilige Graf zo ver van
Jeruzalem lag; naar oud
gebruik derhalve.
Geheiligde folklore uit een
tijdperk dat aan de herfsttij
der middeleeuwen
voorafging.
Er werd in die gotische
sferen heel wat beschreven
en verhandeld. En
nauwkeurig. Weer
voortdra vend kom ik
„morgen en hond lands"
tegen, en 20 gaarden
(roeden) daarnevens, „te
verheergewaden met een
zeel winden (twee
windhonden)". En maar
belenen, „by octroy"
bijvoorbeeld. Kloos is bijna
buiten zinnen en zwaait van
eeuw tot eeuw en dan weer
een eeuw terug. Er valt
bijna geen genealogisch
touw meer aan vast te
knopen. Maar het blijft
zonder meer boeiend wat de
man me voorhoudt.
Overigens, in Voorhout, in
het koor der kerk, liggen
jhr. Gysbrecht vander
Bouchorst Jansz. (zaliger in
1559) en zijn gade jvr.
Cathryna vander Bouchorst
Fl.d. (ter ziele gegaan in
1539) begraven. Helaas
heeft Kloos geen maagden
kunnen rapporteren; die
waren toen nog
voornamelijk aangewezen
op de abdije Leeuwenhorst.
Met spijt moeten we
constateren, dat de „burg"
in 1738 reeds een ruïne was,
„slechts de ringmuur was
nog aanwezig, en in het
begin der 19e eeuw geheel
verdwenen. Deze passage
De voorzijde van het Huys
„Van binnen had het
onderscheidene zalen en
vertrekken. Behalve de
kelders was het gebouw
drie verdiepingen hoog met
zeer dikke binnen- en
buitenmuren, waarop een
zwaar verwulf rustte.
Daarboven prijkte een
borstwering met
schietgaten, waarachter
geraken op het uitgebreide
grondgebied in dit deel van
de oude Hout van Northgo.
Heidense grond, in feite,
want Boeckhorst (bosschage
van „boekenhout") was
eens aan de maangodin Isis
gewijd, en een denkbeeldige
druïde Segemond
ontsproten aan het
dichterlijke brein van Hooft
zong er al van.
„Huys te Boeckhorst": een
sieraad van de Hout. Het
was een bijzonder zwaar
gebouw, althans nog in de
18e eeuw, met een dubbele
ophaalbrug voor het front.
Daar leefden de nazaten
van Boudewijn van
Nortteke, wiens kinderen
de geslachtsnaam Vander
Boechorst aannamen, ook al
omdat Boudewijns gade
grafelijk en geestelijk bloed
in de aderen had.
Familiewapen: leeuw van
sabel (zwart), voorzien met
rode tong en nagelen. En
toen de Boeckhorsten het af
hadden laten weten,
kwamen er anderen. De
goede Kloos heeft het
bastion nooit zelf mogen
aanschouwen, maar zijn
nijver natrekken der
geschiedenis bracht hem tot
een zekere opwinding:
|Het 750-jarige
I Noordwijkerhout mag dan
lin het onrustige bezit zijn
geweest van de abdij
I Leeuwenhorst met zijn min
...Jjof meer vrome joffers en
ganse verdere huishouding,
waar de oprukkende
r? reformatie in 1573 een
vernietigend stokje voor
stak, er is nog een ander
11pronkstuk van die oude
v duingrond verdwenen:
Boeckhorst, een kostelijk
landgoed op ridderlijke
basis. Mocht ik de lezer
vorige week aan de hand
van speurneus J. Kloos
meenemen door historie en
overleveringen van
Leeuwenhorst, vandaag
toont Kloos zich postuum
bereid wat aardigheden te
vertellen over Boeckhorst,
dat een eindweegs met
nabije buur Leeuwenhorst
de eeuwen heeft doorstaan
en „pas" tegen het begin
.der 19e eeuw als ruïne zijn
adellijke grootheid
C voorgoed had verloren.
We laten de wazige
schimmen van Karolingers
en van bisschop Otto III
van Utrecht, zijn
natuurlijke dochter Aleidis
n i en een lieftallige Boudewijn
van Nortteke, achter ons en
