EBAT BEGIN EN PERES
OORLOPIG ONBESLIST
sraëlische verkiezingen onder hoogspanning
Britse marine wordt
zwaar ingekort
chending
ibanees
est and
Akkoord over
vredesmacht Sinaï
Meer dan
1600
executies
in Iran
Franse communisten verdeeld
over regeringsdeelneming
Spaanse samenzweerders wilden
koninklijk paleis bezetten
ITENLAND
LEIDSE COURANT/
VRIJDAG 26 JUNI 1981 PAGINA 13
RUZALEM De Israëlische pre-
er Begin en zijn socialistische ri-
il Shimon Peres hebben gisteren
verhit televisiedebat gevoerd. Wie
[eindelijk als overwinnaar uit de
is gekomen, zullen de uitslagep
n de parlementsverkiezingen van 30
li uitwijzen.
ging in het debat om de steun van hen die
geen keuze hebben gemaakt. Waarnemers
schatten dat aantal op dertig procent. Voor het
debat begon moesten de camera's worden opge
steld. Om ervoor te zorgen dat beide sprekers
even groot op de buis zouden verschijnen, wer
den de beelden van de twee over elkaar heen
geprojecteerd. Dit had enkele lachsalvo's tot ge
volg van de afwezige journalisten.
Volgens de regels van het debat kregen beiden
evenveel spreektijd. Begin kwam regelmatig in
tijdnood en werd tweemaal afgehamerd. Peres
wist Begin meerdere malen in de hoek te drij
ven, maar deze toonde zich als een vaderlijke
figuur. Hij bleef kalm en doorspekte zijn betoog
met enkele kwinkslagen. „Peres toon was zo
agressief, dat ik bijna van mijn stoel viel", aldus
Begin.
Na het debat vertelde Peres dat hij zijn concur
rent binnen de Arbeiderspartij, de vroegere
premier Rabin, als minister van defensie in zijn
schaduwkabinet heeft opgenomen. Rabin, die
een groot deel Van zijn populariteit te danken
heeft aan zijn rol in de Zesdaagse Oorlog, wilde
eerst niet met Peres samenwerken. In verband
met de „nationale noodzaak" is Rabin echter
van gedachten veranderd.
N HAAG In een uiterst on-
cre situatie, waarin de span-
g in het explosieve Midden-
iten opnieuw tot een gevaar-
hoogtepunt is gestegen, gaat
iel op 30 juni naar de stembus
een nieuw parlement te 1de-
choon de coalitieregering van
rechts-nationalistische Li
d-premier Menachem Begin
in januari genoodzaakt zag
vroegde verkiezingen uit te
rijven als gevolg van arbeid-
Irust, sterke economische te-
gang en interne verdeeldheid,
ben tenslotte vooral gebeurte-
jen op internationaal vlak de
ekend felle en gewelddadige
kiezingsstrijd beheerst. Dat
eurde, gezien de uitslagen
de laatste opinie-peilingen,
inelijk in het voordeel van de
hter Begin, wie in brede
ng was verweten dat het land
ir zijn beleid steeds verder in
isolement dreigde te raken.
iël balanceerde op de rand van
w door de crisis die eind april
stond toen Syrië SAM-rakket-
in Libanon had geïnstalleerd.
8 juni kwam de wereld in be-
;ring toen bekend werd dat Is
raël het Iraakse atoomcentrum had
vernietigd. Deze gebeurtenis sloot
de door de Iraaks-Iraanse oorlog
verdeelde Arabische wereld aaneen
en baarde Israëls grootste bondge
noot, de Verenigde Staten, grote
zorg. Het nieuwe bewind in Was
hington had duidelijk gemaakt dat
het er hem alles aan gelegen is zijn
belangen in het strategische (olie-
)gebied aan de Perzische Golf niet
in gevaar te brengen.
Het bombardement viel ook slecht
bij de Egyptische president, Anwar
Sadat, enkele dagen na de topcon
ferentie die op voorstel van de Is
raëlische leider in de Sinaï was ge
houden. Die top was kennelijk be
doeld om nog eens de nadruk te
leggen op de vrede die Begin in
1979 met Egypte sloot en die beiden
beloonde met de Nobelprijs.
Veel publiciteit kreeg Begins bij
tende kritiek op de Westduitse
bondskanselier, Helmut Schmidt,
die in Saoedi-Arabië gepleit had
voor het zelfbeschikkingsrecht van
het Palestijnse volk, een standpunt
dat de Europese Gemeenschap op
haar top in Venetië een jaar gele
den al uitgesproken had.
EG-voorzitter Van der Klaauw, die
het Midden-Oosten bezocht om na
te gaan of er plaats is voor een Eu
ropees vredesinitiatief, werd tijdens
een „hard gesprek" met Begin ver
weten „de hand te hebben geschud
van PLO-leider Yasser Arafat die
met het bloed van joodse kinderen
is besmeurd".
Intussen veranderde de achter
stand van het Likoed-blok, dat in
januari nog als de grote verliezer
was gedoodverfd, in een flinke
voorsprong op de Verenigde Arbei
derspartij (Maarach) van Simon Pe
res (voor het eerst in de oppositie)
die een grootse „come back" was
voorspeld. Likoed zou kunnen re
kenen op 43 van de 120 zetels tegen
37 voor de socialisten.
Dat gebeurde in een campagne
waarin het geweld zijn intrede
deed, maar waarin het ook aan
verbaal geweld niet ontbrak. Te
genstanders noemden elkaar „sabo
teur", een woord dat in het He
breeuws ook „terrorist" betekent.
Begin, eens door 30.000 toehoorders
toegejuicht als „Koning van Israël",
betitelde Helmut Schmidt als nazi
en de Syrische president Assad als
een grote lafaard. Saoedi-Arabië
noemde hij „een land dat toebe
hoort aan een corrupte familie".
Peres van zijn kant noemde Begin
een man die zich „bijna" ontpopte
„als een verrader door het prijsge
ven van geheimen ter rechtvaardi
ging van zijn actie tegen Irak".
De socialisten, die de slechte econo
mische situatie in de campagne als
troefkaart gebruikten, wraakten de
enorme prijsstijging van 130 pro
cent in het afgelopen jaar. Verbol
gen toonden zij zich over de kunst
matige prijsdalingen die de nieuwe
minister van financiën, Joram Ari-
dor, er op het laatste ogenblik door
gedrukt had via subsidies en belas
tingverlagingen. „De snelkookpan
zal uit elkaar vliegen en uw bril
jante stunts zullen tot niets leiden.
Aan het eind van het jaar zal het
inflatiepercentage zijn opgelopen
tot 200", zo beet Aridors voorgan
ger, Yigael Horowitz, hem toe.
Diens aftreden in het begin van het
jaar na een loonconflict met het
stakende onderwijspersoneel werd
de directe aanleiding tot vervroe
ging van de verkiezingen.
Het woord is nu aan de ca. 2.4 mil
joen kiezers die een keuze kunnen
maken uit een record-aantal van 31
partijen, waarvan 19 nieuwe. Maar
vermoedelijk zal slechts een veer
tiental voldoende stemmen behalen
om in het parlement te komen. Bo
vendien zullen alleen de grotere
vermoedelijk een factor van bete
kenis zijn.
grootste partijen
staat uit liberale en nationalistische
onderdelen en staat een liberale
economie voor. De Verenigde Ar
beidsparty is voor verhoging van
subsidie op de belangrijkste levens
behoeften en voor bouw van meer
huizen. Zij is tegen speculatie op
het vrije handelsverkeer. Zij vindt
dat het dichtbevolkte gebied op de
westelijke Jordaan-oever aan Jor
danië kan worden afgestaan in ruil
voor vrede. De NRP, Nationaal-Re-
ligieuze Partij, voert een beleid dat
bijna uitsluitend gebaseerd is op
godsdienstige criteria. Zij nam deel
aan alle coalities.
Een onzekere factor is het stemge
drag van de „zwevende kiezers"
(ca. twintig procent) die nog geen
keuze bepaald hebben. Ook achten,
waarnemers het mogelijk dat het
vele geweld tijdens de campagne
einigszins ten nadele van Likoed
zou kunnen uitpakken.
Mocht Likoed erin slagen opnieuw
de grootste partij te worden, dan
zal toch de coalitievorming, nood
zakelijk in een land waar een partij
nog nooit de absolute meerderheid
heeft behaald, de nodige moeilijk
heden kunnen opleveren.
Bij de vervroegde verkiezingen
van 1977 werd Likoed, na bijna
dertig jaar oppositie, met 45 zetels
de grootste partij door het zware
verlies van de door schandalen ge
plaagde Arbeiderspartij. Deze zakte
van 51 naar 32 zetels, voornamelijk
als gevolg van de verkiezingsover
winning van Dash, de Democrati
sche Beweging voor Verandering,
die in een klap 15 zetels behaalde.
Een factor die het politieke land-^
schap wel eens aanzienlijk zou
kunnen wijzigen is het uiteenval
len van de NRP. De omstreden
NRP-minister van godsdiensten
Aboejarzeirah, die in een corruptie
zaak betrokken werd, vormde een.
nieuwe partij, de Tami, die zich
richt op joden van Aziatische en
Afrikaanse oorsprong die zestig
procent van de bevolking uitma
ken, een meerderheid die niet in de
politieke vertegenwoordiging tot
uiting komt. De Tami zal vermoe
delijk een minder nationalistische
koers varen dan de NRP en zou
mogelijk samenwerking met de so
cialisten zoeken.
Dan is er de nieuwe partij van de
onafhankelijke, voormalig socialis
tische Mosje Dajan (de held van de
Sinaï in 1967, wiens glorie echter
wat verbleekt is"). Hij verliet als
minister van buitenlandse zaken
het kabinet van Begin, evenals
Ezer Weizman (defensie), Tamir
(justitie) en Horowitz. Dajan richtte
de Telem-partij op die zich vooral
richt op de verhouding Isrëel-Ara-
bische wereld. Hij zei eerder te zul
len samenwerken met de socialis
ten dan met Likoed, ofschoon hij
het door de arbeiderspartij voorge
stane compromis voor de westelijke
Jordaan-oever afwijst.
De standpunten inzake de toekomst
van bezet gebied lopen trouwens
veelal dwars door de partijen heen
en doorslaggevende besluiten over
deze van levensbelang geachte
kwestie zijn ook in het verleden
niet genomen.
Alleen Begin liet in zijn campagne
daarover geen twijfel bestaan. De
Sinaï is al grotendeels teruggege
ven aan Egypte. „Maar zolang ik
eerste minister ben, zullen wij geen
enkel deel van Judea, Samaria,
Gaza en de Golan opgeven", aldus
de 68-jarige leider die tijdens zijn
bewind tweemaal door een hart
aanval getroffen werd en aanvan
kelijk geen nieuwe termijn zei te
ambiëren. Onlangs liet hij in een
vraaggesprek weten zich „vechtend
sterk te voelen, beter dan ooit in de
afgelopen vier jaar".
iellen
e Westduitse
ïlitie moest het
steren opnemen
gen naar
hatting
ieduizend
itogers die met
enen gooiden. De
monstranten
:en hun
igenoegen over
ontruimings-
ïties tegen
akers in de
ottenwijk
reuzberg.
ROET In Libanon is
jy eren en eergisteren weer
ee )chten. Gistermiddag zijn
Libanese president Sarkis
zijn Syrische ambtsgenoot
ad er echter in geslaagd de
■h tiende partijen te overtui-
I van het belang van hand
ing van het staakt-het-vu-
dat op 8 juni werd inge-
in afwachting van een
litieve oplossing voor de
hese burgeroorlog. De ge-
ten laaiden op na de
y. ndiging van de besprekin-
van woensdag van de Ara-
he vredescomité, bestaande
de ministers van buiten
st 'se zaken van Syrië, Saoe-
tel irabië, Koeweit en Liba-
Van hun plannen is niets
end. Op 4 juli zal er op-
Jeliw over worden gesproken.
KAIRO Amerikaanse, Egyptische en Israëlische onder
handelaars hebben gisteren een principe-akkoord bereikt
Over de instelling van een multinationale vredesmacht in
de Sinai. Deze vredesmacht moet met ingang van volgend
jaar toezicht houden op de grens tussen Israël en Egypte.
Dit staat in een gezamenlijk communiqué dat gisteren in
Kairo is uitgegeven.
Het ontwerp-akkoord zal nu ter goedkeuring worden voorge
legd aan de drie regeringen. De vredesmacht zal een sterkte
krijgen van twee tot drieduizend man. Dit heeft de leider van de
Amerikaanse onderhandelingsdelegatie, Michael Sterner giste
ren bekendgemaakt. Hoe lang de stationering van de macht in
de Sinaï zal duren, wist hij niet te zeggen.
De Verenigde Staten zullen duizend manschappen sturen naar
de vredesmacht, zo is gisteren door een woordvoerder van het
Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken bekendge
maakt.
Het Amerikaanse contingent zal de eerste Amerikaanse eenheid
zijn die buiten de Verenigde Staten wordt gestationeerd sinds
het einde van de Vietnamoorlog.
(Van onze correspondent Ro
ger Simons)
LONDEN De historische
marinewerf van Chatham op
de kust van het Engelse graaf
schap Kent, die precies 314
jaar geleden het doelwit was
van Nederlands zeeheld Mi-
chiel Adriaanszoon de Ruyter,
wordt in 1984 opgedoekt. Dat
is een maatregel die weer 7.000
arbeidsplaatsen zal kosten. De
bedrijvigheid van de marine-
basis Portsmouth zal drastisch
beperkt worden.
De Britse minister van Defen
sie, John Nott, heeft dit vana
vond in het Lagerhuis meege
deeld tijdens de voorlezing
van zijn controversieel plan
om de opbouw van de strijd
krachten te veranderen. Hoe
wel de defensieuitgaven van
Groot-Brittanië nog steeds in
stijgende lijn gaan, moeten
sommige onderdelen van de
marine en het landleger er aan
geloven. De aankoop van
Amerikaanse Trident-raketten
voor een nieuwe duikboot-
vloot maakt bezuiniging nood
zakelijk op het terrein van de
conventionele wapens. De
grootste opofferingen worden
verwacht van de marine. Zij
verliest ongeveer 10.000 man
schappen. Negen van haar 59
destroyers en fregatten wor
den uit de vaart genomen. Bo
vendien zullen maar twee in
plaats van vier vliegdeksche
pen in dienst blijven.
De Britse landstrijdkrachten
verliezen ongeveer 7.000 man
schappen, verbonden aan het
voorlopige Hoofdkwartier van
het Rijnleger. Acht Britse bri
gades blijven in Duitsland. De
totale getalssterkte van het le
ger van Groot Brittanië wordt
op 135.000 manschappen ge
bracht.
Door de socialistische oppositie
wordt geprotesteerd, dat Groot
Brittannië bezig is zijn conven
tionele wapens op te offeren
voor Trident kernraketten die
machtiger zijn dan wat dit
land nodig heeft op defensie
gebied. Labour wil zelf echter
alle raketten opruimen.wan-
neer het weer aan de macht
komt.
Partijen in Libanon
beschuldigen elkaar
van opleiden van
Duitse terroristen
BEIROET 26 juni (ap) De Palestijnse
bevrijdingsorganisatie PLO en de christe
lijke Falanges hebben elkaar gisteren be
schuldigd van het opleiden van Westduit
se terroristen. Beide partijen hebben een
persconferentie georganiseerd waarbij en
kele jonge Duitsers aanwezig waren.
Gistermorgen waren op de persconferen
tie van de Falange twee Westduitsers aan
wezig die verklaarden bij de neo-nazisti-
sche organisatie van Karl-Heinz Hoff
mann te behoren en een militaire training
te hebben ondergaan in een opleidings
centrum van de PLO in Beiroet.
In een reactie op deze beschuldigingen be
legde de PLO een bijeenkomst voor de
pers waarbij twee Duitsers verschenen die
verklaarden door de christelijke milities
te zijn opgeleid.
Do twee Westduitsers die zouden zijn opgeleid door de rechtse christenen In Libanon
LONDEN, TEHERAN
Sinds de islamitische revolu
tie van 1979 zijn in Iran
meer dan zestienhonderd
mensen terechtgesteld, van
wie minstens twee en dertig
het slachtoffer zijn gewor
den van de executiegolf na
het ontslag van president
Bani-Sadr. Dit zegt de orga
nisatie voor mensenrechten
Amnesty International die
vandaag een campagne is be
gonnen voor beëindiging
van de executies die, aldus
de organisatie, uitgevoerd
worden zonder dat daar een
eerlijk proces aan vooraf
gaat.
Ondertussen gaat de repressie
in Iran onverminderd door.
Gisteren werden er opnieuw
aanhangers van de afgezette
president Bani-Sadr gearres
teerd. Onder de slachtofffers
bevinden zich leden van de
Bahai-secte, een niet-islamiti-
sche secte die al zeer zwaar te
lijden heeft gehad sinds de or
thodoxe islamieten aan het be
wind kwamen. De klopjacht
op president Bani-Sadr gaat
eveneens door. Hij is er nu ook
van beschuldigd een geheim
verdrag te hebben gesloten
met de VS om de Amerikaan
se gijzelaars vrij te krijgen nog
voordat het Iraanse parlement
in deze zaak een beslissing
Belgisch geweer
voor Amerika
BRUSSÈL De Belgische
wapenindustie heeft een van
de belangrijkste orders uit
haar geschiedenis in de wacht
gesleept. Het Amerikaanse le
ger heeft zijn oog laten vallen
op het Belgische machinege
weer dat bekend staat als de
„mini-mi". Met de order is een
bedrag gemoeid van 150 mil
joen gulden. Tevens wordt on
derhandeld over de leverantie
van een negentig-milineter
kanon, dat geplaatst kan wor
den op Amerikaanse pantser
wagens.
ial RIJS De Franse com-
an nis ten, die vier niet al te
angrijke ministersposten
de regering hebben gekre-
i. zijn gisteren en van-
ig achter gesloten deuren
'ejeengeweest om wat offi-
m si heet de laatste ontwik-
klingen te bespreken. Naar
luidt zou partijleider
.trchais op het matje zijn
Apepen om zijn strategie
tactiek te rechtvaardigen,
door veel communisten
wordt bekritiseerd.
fscheidene leden van het
ntrale Comité zijn van me-
dat de communisten al-
n aan een regering zouden
^eten deelnemen als zij „po-
pfek belangrijke posten" kun-
!n krijgen en niet slechts
„technische" ministeries. Zij
hebben nu de ministeries van
ambtenaren, beroepsopleiding,
vpolksgezondheid en vervoer
gekregen. Alleen het laatste
wordt echt belangrijk geacht
Veel communisten kunnen
ook moeilijk de gedachte van
zich afzetten dat zij een knie
val hebben moeten maken
voor de socialisten. Zij hebben
er moeite mee de scherpe te
genstellingen te vergeten die
tussen de twee partijen ont
stonden na het op de klippen
lopen van hun samenwerking
in 1977.
Een woordvoerder van de
Franse communisten heeft gis
teren verontwaardigd gerea
geerd op de Amerikaanse ver
klaring over de aanwezigheid
van communisten in de rege
ring. „Onze eerbiedwaardig
heid wordt in twijfel getrok-
keri".
De nieuwe Franse minister
van buitenlandse zaken
Cheysson heeft gezegd dat de
Amerikanen de aanwezigheid
van communisten in de rege
ring verkeerd inschatten. De
betrekkingen tussen de VS en
de Frankrijk zullen in hoge
mate afhangen van de veilig
heidsgaranties met betrekking
tot defensiegeheimen die de
Fransen aan de Amerikanen
kunnen geven.
Homofielen
mogen
Amerika binnen
SAN FRANCISCO Een Amerikaanse
rechter heeft gisteren de uitspraak gedaan
dat de Amerikaanse regering mensen niet
de toegang tot de Verenigde Staten kan
ontzeggen op grond van hun homosexuele
geaardheid.
De rechter oordeelde in een voorlopige
uitspraak dat de constitutionele rechten
van de eisers, het Vrijheidsdagcomité van
lesbiennes, homofielen en anderen, wor
den bedreigd door het optreden van de
immigratiepolitie, die homosexuelen. niet
tot Be V.S. toelaat.
MADRID In Spanje heeft de politie
die een onderzoek instelt naar een
nieuwe samenzwering tegen de rege
ring, een vierde legerofficier gearres
teerd. Het gaat om de majoor Jesus
Campos Perez. Eerder waren waren
reeds drie militairen en drie burgers
aangehouden.
Volgens de Spaanse pers zouden de bezet
ting van het koninklijk Zarzuela-paleis en
de voorbereiding van een golf van aansla
gen de voornaamste doelen zijn geweest
van de groep samenzweerders. Het blad
Ya schreef dat het ook de bedoeling was
het koninklijk paleis aan te vallen. De o-
peratie had woensdag moeten worden uit
gevoerd, op de dag dat de koning zijn
naamfeest vierde.
Voor het eerst sinds de burgeroorlog zijn
drie leden van de militaire politie Guardia
Civil in de zuidelijke kustplaats Almeria
in staat van beschuldiging gesteld wegens
doodslag op drie verdachten die in hech
tenis waren genomen. Deze drie zouden
„bij vergissing" zijn aangezien voor Baski-
sche verzetsstrijders.
