„Bergsport niet
alleen voor mannen
uikerziekte sloeg
ermaal toe
Amsterdams gezin
Een Nederlandse expeditie gaat in 1982 de hoogste
berg ter wereld, de Mount Everest in de Himalaja be
klimmen. Voor het eerst zullen Nederlandse alpinis
ten proberen de 8848 meter hoge bergtop te bedwin
gen. In 1953 lukte het de Nieuwzeelander Sir Edmund
Hillary en de Nepalese gids Tenzing Norgay de vlag op
de top te zetten. Voor die tijd waren er al vele pogingen
ondernomen, waarbij tientallen slachtoffers zijn ge
vallen. Onder de geselecteerde alpinisten bevinden
zich geen vrouwen. Ook alpiniste Saskia van der Stoel
uit Groningen werd afgewezen. Saskia heeft een af
wijkende mening over de bergsport. Ze vertelt over
haarafwijzingvoordeexpeditieenoverhaar activitei
ten de bergsport uit de prestatiesfeer te halen.
GRONINGEN „Da bergsport
moet uit de sfeer van prestatie en
de strijd van leven en dood". Dat
propageren alpiniste Saskia van der
Stoel (26) en haar vriend Carel van
Leeuwen (25) bij elke passende ge
legenheid. Aanleiding voor hun acti
viteiten, nu ook buiten de alpinis
tenkringen, was de afwijzing van de
Koninklijke Nederlandse Alpenvere
niging Saskia te laten deelnemen
aan een expeditie volgend jaar naar
de Mount Everest In de Himalaja.
De geselecteerde alpinisten voor
deze tocht moeten volgens expedi
tieleider Xander Verrijn Stuart (57)
voldoen aan enkele ervaringen op
grote hoogte, alpinlstlsche kwalitei
ten, pure kracht en harmonie In
groepsverband. Saskia rekent zich
onder 's lands beste alpinisten,
evenals haar vriend, die wel werd
voor-geselecteerd. „De expeditie
wilde echter geen vrouwen mee", is
haar conclusie.
Er was een open sollicitatie voor de
expeditie. Onder de 51 serieuze
kandidaten bevonden zich drie
vrouwen. Die vrouwen en een groot
aantal mannen werden afgewezen.
In hun woning aan de Nieuwsstraat
in Groningen vertellen Saskia,
tekstschrijfster bij een grote uitge
verij en Carel, student aan het con
servatorium, over hun ervaringen
met de selectie en over hun ideeën
over de bergsport. Aan de muren
hangen schitterende foto's van
bergtochten met hun cursisten. Ze
geven namelijk sinds drie jaar on
der de vlag van de Alpenvereniging
een cursus voor jonge gevorderde
alpinisten. Ze willen hun vooral dui
delijk maken, dat het bij klimmen
niet alleen om de prestatie gaat,
maar om het spel, waarin klimpart-
ners gebruik maken van eikaars
kwaliteiten.
„Ze vroegen mij bij wijze van grap
of ik bezwaar tegen vrouwelijke ex
peditieleden heb", zegt Saskia.
„Dat vroegen ze tijdens de sollicita
tiegesprekken ook aan de mannen.
Het idee alleen al riep bij mij grote
vraagtekens op. Ze vragen mij toch
ook niet of ik bezwaren tegen man
nelijke deelnemers heb". Saskia
kan over haar afwijzing nu afstan
delijker praten dan een maand ge
leden. Ze heeft haar kritiek goed
overwogen. Het is voor haar nu een
geaccepteerd gegeven, dat binnen
haar vereniging anders wordt ge
dacht. Achteraf is ze zelfs blij, dat
ze niet werd gekozen. „In het club
je, dat de tocht nu onderneemt zou
me toch niet zo thuis voelen.
Jammer is alleen dat ik nu een fan
tastische ervaring mis". Dat onder
streept Carel, die zich tenslotte uit
Builen slapen in
pieste van in een
hut
ALPINISTE
MAG
MOUNT
EVEREST
NIET
OP
solidariteit met Saskia heeft terug
getrokken.
Niet fel
De jonge alpiniste Is geen felle
vrouw die te pas en te onpas haar
geloof wil prediken. „Ik vecht alleen
de discriminatie aan, die misschien
niet eens bewust Is". Ze ergert zich
aan de manier waarop de bergsport
In de pers wordt gepresenteerd als
mannelijk, stoer en levensgevaar
lijk. „De berg agressief te lijf gaan,
de overwinning en de spierballen
zijn termen, die de boventoon voe
ren. Het gaat bij het klimmen juist
om uithoudingsvermogen. En vrou
wen hebben meer reserves als het
om volhouden gaat dan mannen",
zegt Saskia, die vermoedt dat vrou
wen zijn uitgesloten omdat de sen
satie dan zou teruglopen en de
waarde van de expeditie in gevaar
zou worden gebracht.
Saskia werd op haar zestiende naar
de alpenvereniging gestuurd omdat
ze nog steeds in elke boom klom.
Als ze haar plakboeken nu bekijkt,
beseft ze dat haar idee over het
klimmen ook werd bepaald door
termen als stoer en verhalen over
nog-net-met-één-vinger-aan-een-
haak-hangen. „Dat waren de kamp-
vuurverhalen", glimlacht ze nu. Na
vele cursussen en lange tochten zijn
haar gedachten over het klimmen
veranderd.
„De agressieve aanpak om een
berg te overwinnen is niet meer
mijn manier. Die lui staan aan de
voet van de berg met één gedach
te: ik zal de berg bestormen of an
ders verplettert de berg mij. Ik sta
er met het idee een mooie tocht te
willen maken". Ze noemt dat een
„berg-vriendelijke" aanpak.
Saskia en haar vriend vertellen over
hun ervaringen op een tocht in
Groenland. Ze sliepen buiten in
plaats van in een hut. „We werden
een deel van de natuur en van de
berg, die we wilden beklimmen".
We zagen de prachtige kleuren van
het gebergte op alle uren van de
dag. Als het 's nachts minder koud
was geweest, wisten wij ook dat het
lawinegevaar groter was. Dat ervaar
je niet als je 's nachts in een hut
met beslagen ruiten verblijft".
„Klimmen is geen competitiesport",
zeggen Saskia en Carel, die de ex
peditie naar de Mount Everest sa
men hadden willen maken. „Na
zo'n expeditie ben je veranderd.
Dat moet je samen beleven anders
komt Je relatie in gevaar". Ze vin
den het jammer dat alpinisten al
leen naar feiten wordt gevraagd als
ze een tocht hebben gemaakt. „Die
feiten komen dan ook in de kran
ten. Ze vragen hoe hoog je hebt ge
klommen en hoelang je erover hebt
gedaan, terwijl wij alleen willen zeg
gen: Het was een fantastische tocht
met prachtige uitzichten".
Argwaan
Saskia's argwaan dat de Alpenvere
niging geen vrouwen kan gebruiken
voor de tocht naar de Mount Eve
rest is niet verdwenen. Argumenten
over haar gebrek aan kwaliteiten
veegt ze rustig van tafel met: „Carel
klimt precies hetzelfde als ik. Wij
maken samen dezelfde tochten".
Carei bevestigt dat. „De volgende
keer sluiten ze een andere groep uit
voor deelname. Dat kan toch niet".
Ook haar ideeën over de bergsport
kunnen geen aanleiding voor de uit
sluiting zijn, „omdat Carel er pre
cies zo over denkt".
Prestatie
Expeditieleider Xander Verrijn -
Stuart geeft enige opheldering, na- -
dat hij nadrukkelijk stelt dat Carel
was vóórgeselecteerd. „Zo'n expe-;
ditie kost handen vol geld. Je moet
absoluut zeker zijn, dat je de beste
prestatie levert. Saskia voldeed niet
aan onze criteria, maar ook zoveel
mannen niet". Verrijn Stuart be-
treurt de ophef die Saskia van haar -
afwijzing maakt, vooral omdat hij
het van harte eens is met haar
ideeën over de bergsport. Hij laat
tenslotte voorzichtig uitkomen, dat
Saskia niet in het geselecteerde
team past. Dat onderschrijft Saskia
nu zelf ook, maar daarmee blijft ze
de gehanteerde normen van presta
tie en kracht nog wel bestrijden.
„Ze vinden mij te veel op de voor
grond treden. Als een man hetzelf
de zegt als ik, wordt het aangeno
men, maar ik ben agressief en be
dreigend. Nu ik met de pers in zee
ben gegaan zijn ze zo langzamer
hand dolblij dat ik niet meega, denk
ik. Er zijn toch ook genoeg mannen,
die zo te werk gaan. Zijn die dan al
lemaal agressief"?
Ontspanning
Ondanks alles blijft het klimmen
haar grootste liefde. Grote bewon
dering heeft ze voor de Alpenvere
niging voor wat betreft de onder
steuning van hun cursus. „We wil
len de jongeren meer ervaring ge
ven dan alleen de technische kant
van het klimmen". Voor Saskia be
tekent het klimmen een grote ont
spanning. „Vroeger dacht ik dat ik
veel dacht tijdens zo'n tocht. Dat is
niet zo. Het klimmen vereenvoudigt
voor mij het leven in de grote stad.
Ik kan me hier staande houden met
mijn klimervaringen". Als het klim
men er niet was, dan zou ze een
vergelijkbare ontspanning zoeken.
„Nu weet ik. dat het klimmen goed
vervangen kan worden door bij
voorbeeld een ontdekkingsreis of
een andere onderneming, waarbij Je
moet vechten voor je primaire le
vensbehoeften". De Alpenvereni
ging blijft hun vertrekpunt, „maar
laten ze niet altijd doen alsof de
prestatie de bergsport maakt".
MARSCHA VAN NOESEL
van 0,0 vakantie-ervaring pardoes
de grote stap naar een cruise die
hen voor het eerst in aanraking
bracht met een sprookjesachtige
luxe: obers sjieker dan een minis
ter, meer vorken en lepels per bord
dan een groot gezin in huls heeft en
lekkernijen die alleen bij elkéér in
de schaduw konden staan.
Vader André: „We hebben allemaal
wel extra gegeten, maar dat kon
ook omdat we niet zo scherp zijn
ingesteld. Wij hebben ons er aan
gewend niet té precies op de calo
rie te leven, anders word Je te ge
voelig". Een dag zeeziekte gooide'
de voedingsschema's van de mee
gereisde diëtiste even in de war,
maar vervangend voedsel bracht de'
suikerspiegels van de DVN-reizigers
weer op peil. Slechts de weeg
schaaltjes en plastic zakken voor;
de levensnoodzakelijke tussenmaal-
tijden onderscheidden hen van de
niet dieetplichtige passagiers, de
omnivoren. Ondanks tegenvallend
weer en woelige baren kon de reis
voor de familie De Brune niet stuk.
Voor hun gretige ogen ontvouwde
zich de bloemenpracht van het Por
tugese eiland Madeira, waar ooit
Columbus een niet onprofijtelijk hu
welijk aanging met de dochter van
de gouverneur. En waren eerst de
duinen bij Zandvoort de hoogste
heuveltoppen voor André. Ria, Ani
ta, Belinda en Claudia, op Tenerife
maakte Spanjes hoogste berg, de
Pico del Telde, met zijn 3817 meter
moeiteloos een einde aan dat 'lage'
verleden. De sluwe marktkooplui
van Las Palmas ten slotte vaagden
herinneringen aan het vertrouwde
Waterlooplein zonder mededogen
weg.
„Het was onvergetelijk", vertelt een
glunderende Ria de Brune. „Alles
wat je zag was nieuw. Nog nooit zijn
we zo grandioos opgevangen. Ein
delijk na twintig jaar even volkomen
zorgeloos, konden we alles doen en
laten wat we wilden. Toevallig viel
mijn blik deze week op het dagboek
van mijn jongste dochtertje Clau
dia. Slechts door het steeds op
schrijven van alle indrukken heeft
zij de emoties van de reis kunnen
verwerken".
HERMAN JANSEN
Informatie-adressen
Diabetes Vereniging Nederland
(DVN), postbus 9210. 3506 GE
Utrecht. Tel: 030 - 620822.
De Vereniging 'Ouders met diabetl-
sche kinderen' is ondergebracht in'
het medisch centrum Bosch en
Duin, Professor Bronkhorstlaan 10,
7723 MB Bilthoven. Tel: 030 -
789911.
DVN-afdelIng 's-Gravenhage: Burg.
Patijnlaan 334, 2585 BT 's-Graven
hage. Tel: (070) 650990.
gheid,
it waa een fantastische tocht met prachtige uitzichten.
ede o
ierdaac
t (en
vordt
je
•bt en
\akt)
bijzijn
te gi
ij dicti
h door
ordt
omdat
e huui
niet
liten,
on on
n dat
gistrei
trucs
en, dl
vet vo
Ise hi
afge\
e altiji
t teru\
een
1t het
Ier".
ver al
ssighei
I naari
veer
hoe
pieten
ANDRÉ EN HUN DRIE DOCHTERS
DELIJK OP VAKANTIE
JTERDAM BLACK PRINCE Wat is succes? De carriè-
ii wet'iln een krantenjongen die het in het bedrijfsleven tot mil-
idrag brengt? Niet slecht inderdaad, maar vergeet daarbij
luitenh dat de vrolijk fluitende krantenbezorger zijn onbezorgde
d inruilt voor een periode waarin een zware verantwoor-
kheid op zijn schouders rust en de gezonde fiets plaats
<t voor een auto met chauffeur. In werkelijkheid een ver-
an zorgeloze armoe tot zenuwvretende welvaart, maar
or de buitenstaander een machtige prestatie, waarmee hij
leeft i graag zal identificeren. Het leven van het Amsterdamse
msi. li i De Brune laat zich zeker niet vergelijken met het ro-
hier i leven waarin veel lezers graag wegdromen. Vader André
'Qistrt rune '42' werk' al 27 jaar bij dezelfde baas, een loop
je zonder oogstrelende promotie of afgunstwekkend sala-
■ordi povendien lijdt hij al vanaf Zijn vroege jeugd aan suiker-
Ie (diabetes), een stofwisselingsziekte die zich enkele
na hun geboorte ook bij de drie kinderen van het echt-
André en Ria de Brune openbaarde.
VOOR
FAMILIE
DE BRUNE
GAAT
GEEN ZEE
MEER
TE HOOG
Tot zover nog geen aanwijzing die
ook maar het minste succes doet
vermoeden. Geen forse toename
van geld of macht. Maar het succes
zit hem hier in de afname van het
aantal onhandelbare problemen en
zoiets is dikwijls een grotere op
luchting dan wanneer een plussitua
tie plotseling superplus wordt. De
onzichtbare handicap van vier van
de vijf gezinsleden De Brune heeft
voor een hechte band gezorgd. Bij
na allen hebben dezelfde proble
men. Elke maaltijd, elk hapje moet
worden gewogen en kan pas wor
den opgegeten els met de inspan
ningen van de dag, het calorieën-
lijstje en het tijdstip van injecteren
met insuline nauwkeurig rekening is
gehouden. Vooral met Jonge, onwe
tende kinderen extra moeilijk, die
daardoor een extra risico lopen een
aanval te krijgen omdat het bloed
suikergehalte te hoog of te laag is.
Zo'n dieet naleven kost veel extra
geld en tijd, de hele dag moet een
diabeticus attent zijn op alles wat
hij doet en eet. Lekker ontspannen
huls
1at na
lossing,
Ria de Brune met van linke naar rechte Belinda, Anita en Claudia aan boord van de Black Prince.
Optimistisch
Maar toch, wie de familie De Brune
meemaakt, zal van de ziekte weinig
merken. Na een moeilijke tijd zijn
de drie kinderen Anita (18). Belinda
(16) en Claudia (15) nu oud genoeg
om zelf mee te helpen hun ziekte
onder controle te houden. De sti
mulerende invloed van moeder Ria
(39), spontaan en optimistisch zoals
het alleen de Amsterdammers ge
geven is, werkt bij iedereen door.
ZIJ heeft zelf geen suikerziekte,
maar is wel als sleutelfiguur in het
huishouden direct bij alle proble
men betrokken. „Je moet van die
ziekte gewoon geen punt maken",
zegt ze lachend. „De zaken zien
zoals ze zijn. Toen de kinderen
kwamen en ze na een paar jaar de
zelfde ziekte kregen als mijn man,
hebben we nooit gedacht „wat zijn
we begonnen!". We hebben alles
samen opgebouwd en hebben
daarbij veel steun gehad van het
Binnengasthuis, waar we altijd te
recht konden. De kinderen hebben
we voorgehouden overal eerlijk
voor uit te komen. Over hun ziekte
houden ze zelfs spreekbeurten op
school".
Ria de Brune vervolgt: „Andere
mensen maken het zich zelf vaak zo
moeilijk. Je moet gewoon doen en
de lol leven. Wij hebben de moei
lijkste tijd achter de rug. De kinde
ren zijn zelfstandiger en doen het
goed op school. Anita heeft zelfs
als vakantiehulp bij de GGD ge
werkt en dat terwijl zoveel andere
werknemers denken dat diabetici
een bedrijfsrisico vormen. Toen m'n
man als jochie van vijftien bij zijn
baas kwam, moest zijn moeder
eerst een briefje tekenen, waarin zij
verklaarde akkoord te gaan met het
ontslag van André indien deze te
lang ziek zou worden. Nou, hij
werkt er nu nog, dus ga maar na".
Hoewel hun leven normaal en gezel
lig verliep pa André werd voor
zitter van een klaverjasvereniging
en de kinderen stortten zich op het
handbal ontbrak het de familie
De Brune aan de mogelijkheid op
vakantie te gaan. De kinderen wa
ren tien jaar geleden een keer naar
een kamp voor diabetici geweest,
maar met zijn vijven op stap was
nooit mogelijk gebleken. Eind vorig
jaar smaakte moeder Ria voor het
eerst sinds haar twintigjarige huwe
lijk het genoegen niet zelf te hoeven
koken. Geen rekening te hoeven
houden met de vier verschillende
dieeteisen die onlosmakelijk ver
bonden zijn met de ziekte van haar
man en de drie kinderen. Een ge
zinsboeking en het verzoek om fi
nanciële steun bij de reiscommissie
van de Diabetes Vereniging Neder
land (DVN). De DVN had voor het
eerst een groep diabetici durven
plaatsen op een meerdaagse zee
reis en had in samenwerking met
Fred Olsen/Llnes en Speedwell alle
voorwaarden gecreëerd die zo'n
onderneming plezierig en verant
woord maken. Dat wil zeggen een
medische staf, volledig voorgelicht
personeel en suikervrije menu's op
vaste tijden en dat laatste zes keer
per dag. De DVN wil met zijn reizen
aantonen dat voor diabetici de reis
mogelijkheden groter zijn dan zij
zelf bijvoorbeeld uit angst of on
wetendheid denken. Na ervaring
met de DVN-reizen gaan velen dan
zelfstandig reizen ondernemen.
Plotseling
Ria de Brune: „Nooit vakantie en
plotseling kwam er bericht en had
den we maar drie weken de tijd ons
voor te bereiden". Onlangs stapte
het volledige gezin De Brune met
de DVN-groep van zestig man en
nog 250 andere gasten in Rotter
dam op de Black Prince en maakte
