Mary McCurrie,
terroriste tegen
wil en dank
Divis, een gezwel
van glas en steen,
kampioen in alle
negatieve zaken
Wie beklaagt de Ierse
moeders, dieeenzaam
huilen in de nacht?
BELFAST De hel van Divls, een gezwel van
steen en glas waarin meer dan 5.000 mensen wo
nen, is als een kanker gegroeid rond de kathedraal
van St.-Pieter, die al 120 jaar met ranke tweeling
torens boven Belfast uitrijst, een credo van glas en
steen in neo-gotiek, een symbolische eed van
trouw met opgestoken vingers aan de kerk van
Rome. De kathedraal staat in de hel. D^ar wonen
de armsten van de armen en de grootste straat
vechters van het westelijk halfrond. Divis is kam
pioen in alle negatieve zaken. De hoogste werk
loosheid. De hoogste aantallen kinderen die bij de
geboorte abnormaal blijken of worden bescha
digd. De meeste dwergachtige mensjes, met krom
me rachitisbeentjes en tot aan de oren opgetrok
ken schouders, die uit hun draadlijven een onstel-
iende mate van nerveuze energie weten te putten.
De laagste scores in de intelligentieproeven, de
hoogste cijfers voor gewelddadigheden. De groot
ste aantallen neurotische honden per gezin. De
hoogste pieken van alcoholisme. Divis verliest op
alle sociale fronten.
Om die reden worden de mensen van Divis door
veel buitenstaanders gehaat, waarschijnlijk omdat
Divis een schuldgevoel oproept van machtige pro
porties, dat alleen maar gemaskeerd kan worden
achter opvattingen als: Divis is een bastion vol ka
tholiek tuig. De vrouwen van Divis lijken tien, soms
twintig jaar ouder dan ze in werkelijkheid zijn. Op
weg naar een van mijn aanlegplaatsen op de Falls
Road, de gammele en zieke ruggegraat van het
grote katholieke getto in het westen van Belfast,
kwam ik in het strijklicht van een late namiddag
zon een groepje vrouwen tegen die van een dag
werk terugkeerden naar Divis. Bij de volkstaxi's In
Castle Street, die althans in "de zon doet denken
aan een oosterse markt, stonden honderden men
sen in lange rijen te wachten. Lopen ging sneller.
Ik liep met die vrouwen mee: „hoi". Ze vroegen
waar ik vandaan kwam en ze baanden een weg
voor me onder de barricades van de politie door
en langs de flats en ze lanceerden me naar de
Falls Road langs een brandend autowrak. Het leek
eerst alsof het witte huis voor dak- en havelozen in
brand stond, maar het was slechts een op zijn
kant liggende vrachtauto. Falls Road was leeg en
veilig. Overal stonden soldaten met het geweer in
de aanslag op de straathoeken.
De werkvrouwen hadden lopen kankeren over de
ongelooflijke rotzooi rond de duivelse Dlvisflats.
„We werken onze handen krom en kijk eens wat
ze aanrichten", zei er een. „Zelfs God heeft hier
geen antwoord op".
Kwelgeest
De ijzersterke, frêle en hardwerkende vrouwtjes
verdwenen in de hel en ik wandelde verder in de
zomen van het front, van soldaat tot soldaat en
naar mij later verzekerd werd, in al mijn bewegin
gen gevolgd door een onzichtbare kwelgeest. Om
redenen die me verre van duidelijk zijn. Het ge
beurde op een kleddernatte zondagochtend, toen
Mary McCurrie heeft mooie, lichtbruine ogen. Zij
heeft een stem als een klein Iers harpje. Ze be
stormde de afgelopen week in Londen, met Jimmy
Watson een tamelijk effectieve Don Quichot
voor rechtvaardigheid de windmolens van de
politiek in Westminster ten behoeve van slachtof
fers van de terreur in Noord-lerland. Er zijn moe
ders in Noord-lerland die weduwe werden door
terreur en die ondanks het feit dat er een compen
satieregeling bestaat gelijk aan die voor oorlogs
slachtoffers, genoegen hebben moeten nemen met
een bedragje van 168 gulden voor een nette be
grafenis. Jimmy Watson vecht voor weduwen en
wezen, voor mannen die veel te lang in de gevan
genis moeten zitten, zoals Bobby Williamson die in
de bouwval van de Crumlin Road Jail al 15 jaar
heeft uitgezeten in een air van militaire straffe dis
cipline en die maar niet naar huis mag. En Jimmy
zorgt ervoor dat via diplomatieke en psychologi
sche interventies jonge mensen kunnen ontsnap
pen aan de greep van terreurorganisaties. Wan
neer je als lid de terreurorganisatie verstoot, dan
pleeg je verraad en gaan je knieschijven voor de
bijl of verlies je het leven. Jimmy probeert het al
tijd zo te regelen dat de organisatie het onwillige
schaap buiten de deur zet, daarmee de eer aan
zichzelf latend.
Jimmy is een wonderlijk mannetje. Hij werkt eigen
Onze correspondent Bert van Velzen heeft in
Belfast, wandelend door katholieke en protes
tantse getto's en door de hel van Divis een
beeld gekregen van de slachtoffers van de
terreur. Hij kwam Mary McCurrie tegen, een
jonge vrouw die haar vader in de zomer van
1970 zag doodbloeden op straat en die nu als
staatsgevaarlijk wordt beschouwd omdat haar
broer in Long Kesh gevangen zit wegens sa
menzwering tot moord op 17-jarige leeftijd,
toen hij lid was geworden van een protestant
se terreurorganisatie. Mary is geen terroriste,
maar zij is van ambtswege bestempeld tot
terroriste wegens associatie, evenals haar
moeder Kathleen en haar zuster Margaret,
vrome leden van de Pinkstergemeente van
Elim, en de rest van de familie. Joe McCarthy
is tot wederopstanding gekomen in Noord-Ier-,
land. We gaan eerst naar Divis, de hel.
psychopaten en ook protestantse idealisten die
gemoord hebben uit trouw aan Westminster. Het
zijn de terroristen, de misdadigers, die de aan
dacht krijgen zo wordt gezegd en niet de
slachtoffers.
Luister naar mannen als Ian Paisley. Maar het is
valse retoriek. Paisley heeft voor de slachtoffers
van de terreur geen vinger uitgestoken. De crisis in
Noord-lerland heeft al generaties lang slachtoffers
gemaakt naar lichaam en ziel en er is in de vuur
haarden van de guerrilla-getto's vrijwel niemand
die niet iemand kent die door de terreur is ge
dood, verminkt, of die lid is van een verboden
para-militaire organisatie. Bijna iedereen is slacht
offer van de terreur in Noord-lerland. Het gebied is
dank zij de terreur veranoerd in een politi
De armoedzaaiers die in de terreur van hei
wonen, in de monsterachtige flatcompler*^
Divis. Voor die mensen wordt vrijwel niets
Voor Bobby Sands werd alles gedaan, r
wilde, evenals Francis Hughes, niet luisteri
vendien werden Bobby en Frankie martelar jg
wijl de andere slachtoffers werden vergeten,
slachtoffers met een „speciale status":
die haar man verloren; kinderen die hun vat
kwijt geraakt. Dat zijn slachtoffers van een.
wilde dood. Die slachtoffers van de „specialf®^
gorie" vallen maar al te gemakkelijk in hant
de Shylocks van een harteloze bureaucrat!
Weduwen maar vooral kinderen zijn dó slachtoffert van het Noordierse geweld.
Hoe vaak zullen de straten van Belfast nog deze aanblik geven: brandende autowrakken, glas en puin als stille getuigen van aanhoudend geweld?
lijk het liefst voor zieke kinderen, maar de slacht
offers van de terreur houden hem dagelijks bezig.
Hij is listig en dat is hard nodig om rond de front
en vredeslijnen van Belfast op de been te blijven.
Hij is, evenals Mary, met de lichtbruine ogen en de
zangerige harpstem, protestant en ze hebben rond
Westminster valstrikken en bereklemmen uitgezet
om Lagerhuisleden te strikken teneinde die voor
de kar te 6pannen voor de rechtmatige verlangens
van de slachtoffers van de terreur. En Mary heeft
nog een speciaal en persoonlijk belang: omdat
haar broer, om bijna voor de hand liggende rede
nen, lid werd van de protestantse terreurorganisa
tie Ulster Volunteer Force (de meest gevreesde on
der de protestantse para-militaire groepen) en op
17-jarige leeftijd voor onbepaalde tijd bleef inge
sloten in Long Kesh omdat hij zou hebben deelge
nomen aan een samenzwering tot moord, is Mary
nu „terroriste door associatie". Verder het gehele
gezin McCurrie, waarvan de vader in juni 1970 op
straat werd neergeschoten toen hij uit de pub
kwam en er, achter zijn rug om, epn sektarische
oorlog tussen katholieken en protestanten bleek te
'zijn uitgebroken.
De compensatieclaims van de weduwen van de
slachtoffers van terreur worden door de autoritei
ten vaak met een van laatdunkendheid doortrok
ken onverschilligheid bezien. Het ministerie voor
Noord-lerland heeft zich bovendien met een sani
taire muur tegen geïnteresseerde pottekijkers we
ten te beschermen. „Het is ons beleid", zo wordt
gezegd, „om nimmer schadevergoedingsclaims te
bespreken". Terwijl de verzekering voor een uitge
brand café bereid is een miljoen uit te keren, wor
den de weduwen en de kinderen van onschuldige
slachtoffers van terreur afgescheept met een ba
gatel.
Jim Watson, de Don Quichot van het recht en
Mary Sanchlta Panchez zijn in Londen op jacht ge
weest naar vogels als lord Soper, de excentrieke
prediker, socialist en pacifist, om via hem een voet
tussen de deur van het Hogerhuis te krijgen ten
einde bisschoppen en edelen voor het lot van de
terreurslachtoffers te interesseren.
Rellen
Zie het verhaal van Mary. Op 27 juni 1970 was
haar vader, James McCurrie, een paar biertjes
gaan halen in de pub, die niet ver van zijn huis als
een soort verlengstuk van zijn huiskamer fungeer
de. Die avond braken er op grote schaal rellen uit
in Belfast en James, net 44 jaar, bevond zich op
het verkeerde moment op de verkeerde plaats
toen hij met een paar vrienden naar huis wandel
de. Katholieke republikeinen hebben James die
avond neergeschoten. Hij heeft urenlang op straat
gelegen, terwijl hij langzaam doodbloedde. De
schutters schoten op iedereen die probeerde Ja
mes te redden.
Kathleen, de vrouw van James, was drie maanden
in verwachting. Een half jaar na de dood van Ja
mes werd de kleine Jimmy geboren, op 27 decem
ber 1970. Het kind had een erbarmelijke gezond
heidstoestand. De dood van James McCurrie zette
een reeks van rampzalige gebeurtenissen In bewe
ging. Billy, die 12 jaar was toen zijn vader stierf,
was zo verbitterd en wraakzuchtig dat hij zich aan
sloot bij het vrijwilligersleger voor Ulster (U.V.F.),
een moordcommando. Hij zit nu al vijf jaar gevan
gen in Long Kesh vanwege zijn deelname aan een
moordcomplot. De terreur maakte van Billy een
terroristje. Hij heeft nu vijf jaar uitgezeten als mo
delgevangene en is een „wedergeboren christen".
Kathleen McCurrie en haar dochter Margaret, die
nu 20 is, hebben een troostpad gevonden in de
Pinkstergemeente van Elim. Robert, de zoon die
aanvankelijk de verkeerde weg op leek te gaan en
twee jaar gevangenisstraf opknapte wegens een
beroving, is nu gelukkig getrouwd en werkt op een
scheepswerf. Mary met de lichtbruine ogen en het
Ierse harpstemmetje zit bij de koopvaardij.
Na bijna elf jaar begint het gezin McCurrie zich te
herstellen. Het wachten is nu nog op de terugkeer
van de arme Billy, voor wie ook al een haf^'V"^
klaar ligt op de scheepswerf. Het gezin leek
vankelijk totaal ten gronde te gaan. Dat was
wonder. De kinderen waren vergiftigd door
dat het leven van hpn vader slechts een
satie waard bleek té zijn van 4000 pond
1000 pond voor de nog ongeboren Jimm
pond voor Billy, 250 pond voor
rest voor moeder Kathleen. Robert en
gen niets. Ze waren al aan het werk.
De kinderen en Kathleen wilden het huis
niel Road een stukje ten noordoosten van
tholieke getto van Short Strand, waar zoveel nt,.
neringen bleven hangen aan James, zo spcj®1^
mogelijk verlaten. Met het bedrag uit de f
satieregeling, volgens Kathleen een
bloedgeld, werd in een nieuwe straat een
gericht. Mary is nu aardig over de ellende
Maar waarom moet zij beschouwd worden als Vl
roriste door associatie? Omdat haar broertje iBViaar
giftig geworden om de dood van zijn vader
bureaucratische beledigingen, terrorist is
den en in de gevangenis zit? Waarom
ambtshalve als terroriste worden aangeslai
Dat geldt trouwens voor het gehele
rie, Kathleen en Margaret incluis,
stergemeente van Elim geen vlieg kwaad
doen.
Ik opnieuw naar de Divis was gegaan om in de ka
thedraal te luisteren naar de psalm „De Heer is
mijn Herder" en naar het evangelie van de Goede
Herder en naar een preek waaruit de armen en
verdrukten maar bijzonder weinig troost konden
putten. Vanuit de zwiepende regenvlagen dook er
op mijn weg terug plotseling een citroengele auto
op als een stier in de arena die klaarblijkelijk vond
dat ik de rol van matador zou moeten spelen. De
vauto nam brullende aanlopen, alsof het machien
me wilde verpletteren. De onzichtbare figuur aan
het stuur, een vage schim achter de dichtgeveegde
ruiten, voerde een serie manoeuvres uit die klaar
blijkelijk ten doel hadden angst en paniek te ver
oorzaken. De auto kwam met forse snelheid ach
teruit op me afrijden; sneed me de pas af, reed In
krappe cirkels om me heen waar dat kon. Was het
de bedoeling me te provoceren tot een aanval met
de paraplu op de verflaag van de auto, zodat er
dan een excuus zou zijn om me kreupel afchter te
laten in de regen, di^ in bakken neerkwam?
Men zegt dat mensen dagelijks worden geïntimi
deerd door autoterrorlsme. Ik had er bovendien
een telefoonterrorist bij, die gedurende een dag of
vier enkele ■malen per nacht mijn nummer draaide
om me uit de slaap te houden. Wie of wat had
plotseling zo diep de pest aan me gekregen? Wa
ren het de peetvaders, die van Divis een oorlogs
zone wilden maken en die om papieren begonnen
te vragen? Toen ik vroeg: „Waarom die paple
ren?", zei een schrale man: „Je kunt wel van de
Britse geheime dienst wezen". Ik antwoordde:
„Die komen hier niet. Die durven dat niet. Want
die verpakken jullie in een blok beton".
Stille terreur
Ik had In Divis gevraagd naar Sean Stitt, maar die
bléek met een paar dozijn andere topfiguren van
de IRA en aanverwante organisaties van zijn bed
te zijn gelicht met de bedoeling de boel zo kalm
mogelijk te houden rond de dood van Bobby
Sands en later Francis Hughes. Sean Stitt was een
van de voormannen van het „Afbraakcomité Di
vis". Belfast en Noord-lerland vormen een weefsel
van intimidatie en dat is er de reden van
weinig positiefs kan gebeuren. Er Is een
re stille terreur die de mensen bang maakt.
Een nog niet bedorven ventje. Hugh, die in
geboren en die misdienaar is, wees me
naar de St.-Pieter in de hel en naar de afbraaC"gö(
van Sean Stitt. Maar daar deden ze niet
schien omdat de tent vol stond met
tails. Langs gillende vrouwen die
de avond tevoren gevochten was rond de
pen we naar de kathedraal terug waar ik
Patrick Buckley, een priester, opmerkte: .TGLgn s'
dood in Divis". De priester antwoordde: ..AiL«e*;n,
waar zou zijn dan zou ik niet meer kunnen c~
mijzelf verhangen".
van
comn
Politici en farizeeërs klagen: wie praat er over de
slachtoffers van de terreur? Bobby Sands is een
zelfgekozen hongerdood gestorven en dat is ook
gebeurd met Francis Hughes, van wie gezegd
wordt dat hij minstens acht moorden heeft ge
pleegd. Hongerstaker Joe McDonnell heeft voor
zichzelf een kruis getimmerd van enorme zwaarte,
om daar, terwille van een valse troon, onder te be
zwijken. De desperado's staan in de schijnwerpers
van de publiciteit. Maar wie praat er over de
slachtoffers van de terreur? De politici en de fari
zeeërs kijken, wit van woede, naar de zwarte pro-
pagandasuccessen van de IRA. Wie beklaagt de
moeders, die eenzaam huilen in de nacht? Wie
spreekt er over de kinderen, die hun vader zijn
kwijt geraakt? Wie denkt ér over verbitterde en
verscheurde kinderen, die als slachtoffers van ter
reur zelf naar het wapen van de terreur hebben
gegrepen? De hoerige politici van Noord-lerland
er zijn maar enkele uitzonderingen zoals het La
gerhuislid Gerry Fitt de kille bureaucraten en de
farizeeërs zijn aangevreten door de sinistere ziekte
van Noord-lerland waarin zij zichzelf wél, maar het
geheel géén toekomst gunnen. Ze hebben ge
klaagd over de grote internationale belangstelling
voor het dodelijke revolutionaire theater rond de
hongerdood van harde IRA-gevangenen in Long
Kesh. Onder die gevangenen bevinden zich idealis
tische dromers van een Verenigd Ierland; in de
groen-wit-gouden vlag gewikkelde criminelen en
