^eR droom werd
f freed verstoord
£eidóe<3oota/nt
DADER BERAAMDE
EERDER AANSLAG
OP DE PAUS
Paus was al
eerder doelwit
van aanslag
-k
:nland
Onontwijkbaar geweld
Wat een tijdde
paus neerschieten
de paus van Polen
Verwarring over toestand paus direct na aanslag
us wilde geen
lierpe bewaking
LEIDSE COURANT
donderdag 14 mem981 pagina 1-3
correspondent Cees Manders)
„Oh, heilige moeder, hoe
ze het kunnen doen". Dat wa-
jerste woorden die de getroffen
Aohannes Paulus in het Pools
Ijn lippen bracht na de aanslag
[t eind van de middag. Volgens
Itiemensen die hem begeleidden
hij geen moment zijn bewust-
pij had een vreemde uitdruk-
p zijn gelaat, van onbegrip, ver-
ring, gelatenheid en vermoeid-
«f stelt men zich hier de vraag Schok
paus deze aanslag zou hebben
kfd, als hij niet zo'n sterke fy-
jou hebben gehad. De doktoren
jha de operatie nog versteld van
te kracht van de man: „Het is
hij zijn eigen operatie mee-
verklaarde een van de chirur-
afloop.
was het allemaal „prevedibile", te voor
zien geweest: deze paus neemt veel te
veel risico's. Een ander zegt dat iemand
als de paus nu eenmaal niet ontkomt aan
een direct contact met zijn gelovigen,
„maar in de toestand waarin Italië zich
nu bevindt, met al dat dagelijkse geweld
en die aanslagen, was het wellicht beter
geweest om dat wat te matigen". De man
die dit zegt kijkt met enig verwijt in zijn
blik naar de carabinieri, de politiemen
sen, die mee staan te luisteren.
zoeke-
i Romeinse veiligheids-
n pijnigen zich met de vraag of
emaal had kunnen worden voor-
Heeft de paus niet een te grote
de om zich in de menigte te be
ar wat de Fransen onvertaal-
;-de-foule noemen?
vond laat stonden grote groepen
hierover nog te discussiëren
St. Pietersplein. Volgens de een
De schok die de Romeinen, en eigenlijk
alle Italianen sinds gisteravond na de
aanslag op de paus is zeer groot. Het is
net alsof er iets kapot is, de droom dat al
het geweld waar de mensen dagelijks
mee geconfronteerd worden, de paus be
spaard zou blijven, is gebroken.
Aanslagen op politici, ontvoeringen van
bankiers, de maffia-moorden, de Rode
Brigades met hun in het bloed gedrenkte
idealenja dat hoort allemaal tot de fol
klore van het dagelijkse Italiaanse leven.
Maar de paus staat hier toch boven?
Rome haalt nog opgelucht adem over het
feit dat het geen Italiaan is geweest die
de aanslag heeft gepleegd. „Het was een
negro, een mulatto", zegt een vrouwtje
verbeten en vol afkeer.
Me vraag zich nu af of de traditionele
optocht op woensdagmiddag over het
Pietersplein kort voordat de generale au
diëntie begint, voor de paus taboe is.
Volgens een Poolse pater, aangesloten bij
de Italiaanse veiligheidsdienst, is dat uit
gesloten. „Je kunt de paus niet opsluiten
achter glas. Zeker niet deze paus, die
grote kracht uitstraalt, en moed". Ook
na het te verwachten spoedige herstel
zal het, zo zegt men, onmogelijk zijn de
paus tegen zichzelf te beschermen.
Een paar dagen geleden nog, op 6 mei,
sprak de paus ziin Zwitserse soldaten
nog toe, en toen had hij het met name
over het geweld met betrekking tot zijn
eigen domein: „We bidden tot de Heer
opdat hij het geweld en het fanatisme
ver van de muren van het Vatikaan
vandaan houdt".
Zou de paus een vooruitziende blik ge
had hebben?
De Romeinen bidden vurig voor een
spoedig herstel van de paus. Vanochtend
nog belden allerlei mensen de Italiaanse
radio op om vervolgens in snikken uit te
barsten bij het horen van de goede tij
ding dat de paus het gehaald heeft. Een
spoedig herstel is natuurlijk dat waar ie
dereen hier vurig naar verlangt, want zo
groot is de betrokkenheid bij wat de paus
is ovewrkomen dat het erop lijkt dat de
ziekte van een paus een ziekte is die elke
Romein in zijn lichaam voelt.
TROOST
Een vrouw, die na de aanslag op de paus in tranen
is uttgebarst, wordt door een non getroost.
Paus blijft hoofd van kerk
ROME Zelfs wanneer hij bewusteloos of onder nar
cose is, blijft de paus al zijn bevoegdheden behouden.
Het kerkelijk recht voorziet in geen enkele tijdelijke
automatische overgangsregeling van de macht. De kar-
dinaal-camerlengo van de kerk, de waarnemer van de
pauselijke waardigheid wanneer de Heilige Stoel va
cant is, op dit moment kardinaal Paolo Bertoli, treedt
pas op wanneer de paus overleden is. Als de paus niet
in staat is zelf zijn functies uit te oefenen, moet hij
schriftelijk de kardinaal-camerlengo de bevoegdheid
geven om in noodgevallen imzijn naam beslissingen te
nemen. Dit is gebeurd toen de paus op reis ging en toen
paus Paulus de Zesde in het begin van zijn pontificaat
een prostaatoperatie moest ondergaan.
de schokkende aanslag op paus Johannes Paulus II plaatst
de wereld opnieuw voor het afschuwelijke probleem van de
agressie, waar tegenover niemand meer zijn leven zeker is.
Dat geldt vooral voor iemand die veelvuldig optreedt in het
openbaar. Wie ooit de paus van meer nabij heeft kunnen ga
deslaan, weet dat er al talloze gelegenheden zijn geweest om
ook hém te treffen. In al die menigten is één mens voldoen
de om een wapen te richten dat hem in eigen ogen wellicht
tot een held maakt, iemand die iets opvallends heeft gedaan.
En er zijn genoeg mensen die daarbij een leven niet tellen,
ook het eigen niet.
er behoeft bij deze aanslag door een wegens moord reeds
bij verstek ter,dood veroordeelde Turk helemaal geen sprake
te zijn van een bijzondere persoonlijke haat tegen deze paus;
de moord op John Lennon en de aanslag op president Rea
gan hebben nog recent aan het licht gebracht, door welke -
merkwaardige motieven hun aanvallers zich lieten meesle
pen. Het kan in dit geval iets persoonlijks zijn geweest, een
verkniptheid waartegen geen redelijk verweer bestaat.
Bij de paus waren altijd wel een paar veiligheidsbeambten
aanwezig, voorop een Amerikaanse monseigneur, wiens
kloeke gestalte bij herhaling in beeld verscheen. Maar de
stoere Pool is er de man niet naar, ziph achter hem te ver
schuilen of elk gevaar te schuwen: daar is ook geen beginnen
aan, tenzij men zich afzondert van die men juist wil ontmoe
ten, en zelfs dan blijft er risico. Daar is weinig tegen te doen,
en men behoeft er Johannes Paulus niet van te overtuigen,
dat de mens in Gods hand is, en veilig, zelfs als men hem
treft. Velen zullen bidden voor zijn herstel, maar het lijkt in
zijn geest om daarbij tevens te overwegen, dat men ook iets
behoort te doen tegen de bronnen van het kwaad dat agres
sie heet, door het nastreven van een gerechtigheid, die vrede
brengt.
morden
espondent)
Paus Johannes
II had gisteren
zijn audiëntie op-
duidelijke
ig willen maken
•rtusvraagstuk,
Italië zich ko-
zondag on-
i aanslag door
van een referen-
igt. Eerdere uit-
van de paus
zaak veroor-
grote opschud
de Italiaanse po-
i Qfcl s zou het gistermid-
J2L het St. Pietersplein
over de encycliek
^Vli Novarum, die ko-
vrijdag zijn 90e
dag viert. „Deze
^fcdag herinnert ons
bevoegdheid van
u k zelfs in politieke
ien moreel oordeel
jitrUSllH spreien, telkens
r de fundamentele
irechten in het ge-
n of als de redding
ziel het verlangt",
paus van plan te
De paus kwam
zijn rede
/oerd.
j etint
7 voor
eurs:
710,-
ladat de schoten op
Pietersplein had-
klonken begon el-
de stad een grote
itratie tegen de
ide beperking van
wetgeving en, zoals
vachten was, tegen
oeienis van de paus
Italiaanse politiek,
ïonstratie was geor-
ird door de linkse
ji. De eerste spre
ien linkse senator,
met te zeggen dat
pt, dat de paus snel
Woorden die door
iderdduizend aan-
i met een geweldig
werden begroet.
EMOTIONELE REACTIES VAN
LANDGENOTEN:
WARSCHAU PARIJS DEN HAAG In de hele
wereld is verbaasd en geschokt gereageerd op de aanslag
van gisteravond op de paus. De meest emotionele reac
ties kwamen evenwel uit Polen, het geboorteland van
paus Johannes Paulus II. Kort na de gebeurtenissen in
Rome werden radio- en televisie-uitzendingen onderbro
ken voor het nieuws over de paus. Kerken in het hele
land stroomden vol gelovigen, die kwamen bidden voor
het herstel van de paus. „Dit is de meest tragische perio
de in onze geschiedenis. Wat een tijd... de paus neerschie
ten, de paus van Polen", aldus een man in Warschau,
waar net als in het hele land theaters en bioscopen geslo
ten bleven.
De Poolse partijleider Kania, president Jablonski en premier Ja-
ruzelski zonden een boodschap aan het Vaticaan, waarin zij de
paus een spoedig herstel toewensten, zodat hij zijn „taak voor
menselijke idealen van vrede en welzijn kan voortzetten".
De tweede man in de Vaticaanse hiërarchie, de pauselijke staats
secretaris kardinaal Augostino Casaroli, noemde de aanslag een
„onverklaarbare daad van haat", maar vroeg tegelijk „mededo
gen" met de dader. Casaroli, die kort voor het moment van de
aanslag in New York aankwam om een eredoctoraat in ont
vangst te nemen, keerde vannacht weer naar Rome terug.
Duizenden mensen verzamelden zich gisterenavond in de Parij-
se Notre Dame, waar aartsbisschop Lustiger de mensheid opriep
te begrijpen „dat het de verkeerde kant opgaat". „Het geweld
neemt toe en keer op keer worden onschuldigen het slachtoffer
van aanslagen. Niemand verdient het te sterven".
De secretaris van de Wereldraad van Kerken, dr. Philip Potter,
verklaarde in Genève dat christenen van alle geloofsrichtingen
„diep getroffen" zijn door de aanslag.
In talrijke landen werden diensten gehouden tijdens welke voor
het herstel van de paus werd gebeden. Het Spaanse parlement
onderbrak een zitting om de laatste berichten over de gebeurte
nissen in Rome te vernemen. Het Sovjet-persbureau Tass be
richtte met een ongewone snelheid over de aanslag en op de
Russische televisie werden in het nieuws beelden van de paus
getoond.
Staatshoofden en regeringleiders hebben in telegrammen en
verklaringen hun afschuw over de aanslag uitgesproken. De
Amerikaanse president Reagan, die op 30 maart zelf het slacht
offer van een moordaanslag was, zei „Ik zal voor hem bidden".
Andere reacties luidden aldus: Koningin Elizabeth: „Vol af
schuw en geschokt"; aartsbisschop König van Wenen: „een
ramp"; VN-secretaris-generaal Waldheim: „verbijsterd en ge
schokt"; de komende Franse president Mitterrand: „diep bewo
gen"; de zittende president Giscard: „misdadig"; de Westduitse
regering: „getroffen en geschokt" en de Belgische premier Eys-
kens „een scherpe vèroordeling".
Mehemet All Agca (links van de politieman In uniform),
die gisteren een aanslag heeft gepleegd op de paus,
wordt door de politie weggeleid.
ROME Mehemet Ali Agca, de 23-jarige
Turkse rechtse terrorist die vijf kogels op
de paus afvuurde, had al eerder het plan de
kerkvorst te vermoorden. Dat was toen de
paus op 28 november 1979 tijdens een bezoek
aan Turkije Ankara bezocht. Volgens de
Turkse politie uitte Agca dit dreigement en
kele dagen nadat hij was ontsnapt uit een
militaire strafgevangenis in Istanboel. Hii
werd daar vastgehouden wegens de moord
op de prominente Turkse journalist Abdi
Ipecki, hoofdredacteur-directeur van het on
afhankelijke dagblad Milliyet. Ipecki werd
ln februari 1979 omgebracht en de politie
maakte vier maanden lang jacht op de
moordenaar tot zij tenslotte de hand legde
op Agca. Na zijn vlucht uit de gevangenis
werd hij bij verstek ter dood veroordeeld.
Binnen een paar dagen na zijn ontsnapping
stuurde Agca een ondertekend dreigement aan
de kranten dat hij eind november de paus in
Ankara zou vermoorden. Het dreigement werd
serieus genomen en de autoriteiten zorgden
voor een nog uitgebreidere beveiliging van hun
hoge bezoeker.
In zijn ondertekende brief aan de kranten
dreigde Agca de paus „zeker neer te schieten
als dit zinloze en op een verkeerd moment ge
plande bezoek niet wordt afgelast. Dit is de eni
ge reden van mijn ontsnapping uit de gevange
nis", zo schreef hij.
Agca behoort tot de uiterst rechtse Turkse
jeugdbeweging Ulkuculer,' die banden heeft
met de ultra-nationalistische partij van Alpas-
lan Turtces.
Enkele weken werd in de Turkse pers gemeld
dat Agca erin was geslaagd via Iran naar West-
Europa uit te wijken.
De Turkse autoriteiten hebben gevraagd om de
uitlevering van Agca, maar het) is zeer waar
schijnlijk dat de aanslagpleger in Italië terecht
zal staan. Volgens het Italiaanse strafrecht kan
hij voor de aanslag op een paus levenslang krij
gen.
Volgens de verdragen uit 1929 over de betrek
kingen tussen Italië en het Vaticaan is de ker
kelijke staat theoretisch gemachtigd misdaden
te berechten die op zijn grondgebied worden
begaan. In de praktijk worden wetsovertreders
echter altijd overgegeven aan de Italiaanse au
toriteiten.
De paus wordt beschouwd als de gelijke van de
Italiaanse president en op een aanslag op hen
staat, ook al is de aanslag niet dodelijk, een le
venslange gevangenisstraf.
ROME De eerste uren van het verblijf van
de 60-jarige paus in het Gemelli-ziekenhuis
werden gekenmerkt door grote verwarring in
rijn toestand.
Nog geen uur nadat de paus in het ziekenhuis
was opgenomen verklaarde de Italiaanse mi
nister van binnenlandse zaken Rognoni dat
de toestand van de paus vrij ernstig was.
Hoge Italiaanse persoonlijkheden presi
dent Pertini, de socialistische partijleider
CraxL senaatsvoorzitter Fanfani en minister
van buitenlandse zaken Colombo stroomden
naar de kliniek die door rechercheurs was af-
Later op de avond werd door medische woord
voerders gezegd dat de operatie voorspoedig was
verlopen en dat de paus nog geen halve liter
bloed had verloren. Na middernacht toen de o-
peratie was afgelopen werd toegegeven dat er
een bloedtransfusie van drie liter was toege
diend.
De kogels troffen de paus in de onderbuik, de
rechterarm en de linkerhand. De meeste ingrij
pende operatie was die aan zijn onderbuik waar
uit delen van de dikke darm moesten worden
weggenomen, nadat een kogel daar was versplin
terd.-
In de dikke darm moest een openihg gemaakt
worden voor een wat genoemd wordt een tijde
lijke" stoma. Als de paus goed herstelt, zal de sto
ma weer worden verwijderd.
Volgens de leider van het operatieteam, profes
sor Crucitti, kan een gunstige afloop alleen ver
stoord worden door infectie,
in het vanmorgen uitgegeven medische team
staat verder dat de robuuste conditie van de paus
en de snelheid waarmee hulp is geboden beslis
sende elementen zijn geweest bij de positieve
ontwikeling van zijn toestand.
Paus Johannes Paulus II heeft steeds ee-
dat de lijfwachten die zijn belast met zijn
eid zich opstelden tussen hem en de menig-
ovigen. Veiligheidsambtenaren die voor zijn
eid moesten zorgen als de paus zich in Rome
rs in Italië bevond verzekerden hem dat zij
>or een doeltreffende bescherming konden
als de paus zich zo openlijk in het openbaar
concessie die de paus aan de wensen van de veiligheid
aren deed was dat hij zich 's woensdags tijdens zijn we-
audiëntie in de open lucht op het Sint Pieterplein in een
verplaatsen. Hij beloofde bovendien zich minder tussen
en te begeven, maar in de praktijk was er van een ver-
ig nauwelijks sprake.
lanse politie is belast met de veiligheid op het Sint Pie-
Zij beschikt over een bureau bij de bronzen poort, niet
de plaats van de aanslag. In tegenstelling tot de Zwitser-
zijn de Italiaanse agenten wel gewapend, maar zij heb-
'acht bij het gebruik van hun wapens grote discretie in
>emen.
ijke garde is belast met de veiligheid binnen het Vati-
-witserse Garde, gewapend met hellebaarden, vormt de
van de paus. Twee van zijn vertrouwelingen zijn per-
i de nabijheid van de kerkvorst: zijn particuliere secre-
'oolse abt Stanislaw Dziwisz, en zijn kamerheer Angelo
landse reizen zijn de autoriteiten van de landen die de
>ekt verantwoordelijk voor ziin veiligheid, maar dan
Dich ook de Amerikaanse aartsbisschop Paul Marcinous
j de nabijheid van de paus. Hij staat bekend als een
|ke gorilla".
Drie carabinieri houden de wacht voor de Ingang van het ziekenhuis, waar de paus
wordt verpleegd.
ROME Paus Johannes Paulus II was reeds kort na rijn
ambtsaanvaarding het doelwit van een aanslag. Een geeste
lijk gestoorde werd door de Zwiterse Garde overmeesterd
toen hij met een mes het Vaticaan betrad. Hij riep: „Laat
mij door, ik wil de paus vermoorden". Toen de garde de
man, een 26-jarige Italiaan, overmeesterde stak hij met zijn
mes.
In februari 1981 ontplofte in het stadion van de Pakistaande stad
Karachi een bom, even voordat de paus aan het begin van zijn
reis door het Verre Oosten de mis op zou dragen, op veertig me
ter van het altaar. De man die de aanslag wilde plegen kwam
om tijdens de ontploffing. Twee anderen werden ernstig ge
wond.
Elf jaar geleden pleegde de Boliviaanse schilder Benjamin Men-
doza een aanslag op paus Paulus VI in de Filippijnse hoofdstad
Manilla. Hij stak de paus met een mes, de Filippijnse president
Marcos voorkwam dat de paus erger dan lichtgewond raakte.
In de geschiedenis van de katholieke kerk ziin volgens de over
levering minstens 34 pausen vermoord. De laatste paus die ge
welddadig omkwam was in 1521 de Renaissance-paus Leo X,
maar sommige geschiedkundigen zijn van mening dat hij aan
malaria bezweek. Daarvoor werd in 1145 Lucius II door steni-,
ging gedood, toen hii een aanval op tegenstanders op de Capi-
tool-heuvel leidde. In de Middeleeuwen werden volgens de
overlevering in totaal 16 pausen om het leven gebracht.
Paus Leo V werd na een pontificaat van twee maanden door de
presbyteriaan Christoforus gevangengezet, gefolterd en gedood.
De eerste paus die gewelddadig aan zijn einde kwam was Petrus.
De Romeinen kruisigden hem in het jaar 64 of 67.
REACTIE KARINAAL
WILLEBRANDS:
„Ik houd van
deze man,
ik ben diep
ontroerd
DEN HAAG „Ik was met
een groep kinderen en ou
ders bezig met de voorberei
dingen op het vormsel toen
ik het nieuws hoorde. We
hebben samen gebeden dat
deze man voor ons behouden
mag blijven. Ik houd van
deze man, ik heb hem goed
leren kennen en verwacht
veel van hem. Ik ben diep
ontroerd", aldus kardinaal
Willebrands gisteravond,
toen hem naar een reactie
werd gevraagd op de aan
slag op de paus. Bisschop
Bluyssen van Den Bosch
moest in zijn reactie ge
schokt vaststellen, dat zelfs
iemand als de paus, die niet
bang is om als godsdienstig
leider in het openbaar op te
treden en zich voortdurend
tegen het geweld keert, niet
meer veilig is voor aansla
gen. Ook de Nederlandse re
gering heeft in een verkla
ring diepe afschuw over (lc
aanslag uitgesproken.
