RAI groeit
tegen
verdrukking in
Geestelijk lied
galmt clandestien
door de ether
het RAI-complex tegen de verdrukking i
ligt niet wakker van de eco-
crisis die zovelen benart: mr.
der Meer, directeur van de Am-
rise RAI. „Honderdvijftig miljoen
voor nieuwe uitbreidingen ik
wakker van gelegen, maar louter
ik opzag tegen de rompslomp,
ijk alles netjes voor elkaar en dan
lijf jaar in de rotzooi. Dat zat me
lekker. Maar aan de noodzaak
n grote investering heb ik nooit
Md. Ik koester een groot vertrou-
het medium beurs, juist nu".
ding dus. Met maar liefst drie ten-
ellingshallen van in totaal 19.000
rite meter. Met twee congreszalen
vergaderzalen, ook voor in totaal
personen. De jas wordt in één klap
>cent ruimer en zal tot voorbij het
000 comfortabel zitten. De groei
»iet beperkt tot het Internationaal
instellings- en Congrescentrum RAI.
jn Utrechtse evenknie en rivaal, de
ilijke Nederlandse Jaarbeurs, breidt
ar is zojuist de eerste paal geslagen
en nieuwe hal van 6.000 vierkante
op het complex Croeselaan-West.
18 miljoen. Minder spectaculair
aar dan de manier waarop de RAI
voegen springt, maar evenzeer een
oom van vertrouwen in de toekomst.
i- en congreswezen blaakt.
Jaarbeurs zeggen ze het zo: Ge-
beschik bare gegevens over be-
kiitingen en aantallen werklozen valt
aad niet te ontkennen dat de situa-
inig zonnig is. Het is.daarom opval-
t na afloop van de meeste vak
die hier in de tweede helft van
verden gehouden, bij de deelnemen-
Llrijven veel gunstige geluiden te ho
len over de bereikte resultaten,
aast wijst het stijgend aantal bezoe-
>p een groeiende behoefte aan oriën-
imtrent produkten"
de weg timmeren
denheid zelfs in die sectoren waar
de Jaarbeurshallen, op landelijk ni-
nogal sombere geluiden klinken.
Oien de vraag oproept: ..Vallen de be-
e positieve beursresultaten onder de
deringen, zijn beursdeelnemers te
ouwen als witte raven, of is er toch
te bespeuren als een kloof tussen
>-economische klaagzangen hoe
it vaak ook aangeheven en micro-
imisch zakendoen?". Bij de Jaar-
antwoorden ze voorzichtig aldus: „Ik
eval staat wel vast dat bedrijven die
net goede artikelen op een adequate
presenteren, ook een goede kans
iverleven hebben. Het lopende jaar
ren of die overlevingskansen ook ma-
conomisch de overhand krijgen".
RAI-directeur Van der Meer over
vraag filosofeert, begint hij met de
lelling dat het beurswezen geen ba-
het economisch leven is. „Er
at een theorie dat tentoonstellings-
imb iven anti-cyclisch zijn, om dat geleer-
word maar eens te gebruiken. Het
hier op neer: hoe slechter het gaat in
nomie, hoe groter de behoefte in de
reld is om aan de weg te timme-
harder men zijn best zal doen om
arktaandeel te pakken. En als ik de
kelingen sinds de oliecrisis in 1973
dan ben ik geneigd te denken dat
rie tot op zekere hoogte klopt,
het huidige ongunstige tij grijpt
meer dan anders naar middelen om
Hen aan de man te brengen. Dit al-
moet het je kunnen permitteren. We heb
ben het afgelopen jaar duidelijk afvallers
gezien, in de orde van grootte van vijf pro
cent en bij de watersporttentoonstelling
Hiswa nog meer. Je merkt opeens: gut, die
en die zijn failliet of hebben surséance
aangevraagd. In de boten- en caravanwe
reld was de laatste jaren sprake van wild
groei. Er ontstond het ene bedrijf na het
andere dat er wel een boterham in zag.
Daar vind je nu de afvallers. Ze misten een
solide basis. Maar nu praat ik over typi
sche welvaartprodukten. Algemeen gezien
gaat de theorie van de anti-cyclische be
weging in het beurswezen, van het groeien
tegen de verdrukking in, aardig op En aat
zal zich de komende jaren doorzetten,
mits de economie niet veel rottiger wordt,
want er is een grens".
Overal uitbreiding
Er bestaat bijna geen beursorganisatie in
Europa die niet uitbreidt. Mr. Van der
Meer ziet in dat feit een bevestiging van
zijn verwachting. Momenteel bedraagt de
omzet van het beurswezen in Nederland 1
tot 1,2 miljoen vierkante meter netto
standruimte per jaar. In guldens betekent
dat zo'n slordige 500 miljoen, het dubbele
van wat het gezamenlijke bedrijfsleven aan
televisiereclame uitgeeft. „En die omzet
blijft groeien", voorspelt Van der Meer.
„Ondanks de crisis. Kijk: de tijd dat alles
in vijf jaar verdubbelde, kunnen we verge
ten. Maar een groei van 5 tot 10 procent
per jaar zie ik voor het Nederlandse beurs-
bedrijf wel zitten. Nogmaals: als. het niet te
rottig gaat. Dus heb ik ondanks die 150
miljoen voor uitbreiding van de RAI rustig
kunnen slapen. Ik denk dat de economie
het kan trekken".
Hoe gaat dat eigenlijk? Zet je zo'n kolos
saal tentoonstellingscomplex neer om
beurzen te lokken of doe je het omdat er
behoefte aan is? Wat komt eerder: het
aanbod of de vraag? „Lokken doen we in
élk geval niet", zegt Van der Meer. „Maar
wat je wel ziet, is dat zo'n gebouw de fan
tasie losmaakt. Het werkt bevruchtend.
Neem de schoonmaakbeurs Interctean.
Dat was indertijd een van de eerste ter
NEDERLAND MIST BOOT
ALS CONGRESLAND
wereld op dat gebied. Nou: die mensen
zijn zelf op het idee gekomen. Beurzen
hebben zich ontwikkeld tot een onlosma
kelijk onderdeel van de infrastructuur van
het bedrijfsleven. Ze horen bij het instru
mentarium dat de zakenman nodig heeft.
Vroeger was inkopen een simpele aange
legenheid. nu is het dat niet meer. Zelfs
moeder de vrouw heeft er de Consumen
tenbond bij nodig. Het is zo ingewikkeld
geworden, er zijn zoveel gespecialiseerde
produkten op de markt gekomen, dat je
bij het inkopen niet meer zonder een ge
weldige hoeveelheid kennis en voorlichting
kunt. Aan de andere kant is arbeid ver
schrikkelijk duur geworden; het loont niet
meer iemand met stofzuigers langs de
deur te sturen. Ai die factoren hebben het
voor de verschillende bedrijfstakken nut
tig, zo niet noodzakelijk gemaakt op een
gerichte manier de mensen naar zich toe
te trekken door vakbeurzen te organise
ren".
Congressen
Een gebouw als de RAI maakt de lantasie los en wefkt bevruchtend
Vervolgens de andere poot van de RAI.
Het congreswezen. Ook dat bloeit dwars
door de distels van de recessie heen; zo
zeer dat het complex moet worden uitge
breid met twee zalen voor respectievelijk
700 en 240 personen, plus vier vergader
zalen voor elk 100 personen, allemaal uit
gerust met film- en vertaalcabines. „Hier
spelen in wezen dezelfde factoren mee als
bij het beurswezen", zegt Van der Meer.
„Het steeds ingewikkelder worden van de
samenleving, de specialisatie, de wassen
de informatiestroom, de behoefte aan
kennisuitwisseling. Maar er gaat minder in
om dan in de beurswereld, voor Nederland
20 tot 30 miljoen gulden per jaar, schat Ik.
Plus nog eens hetzelfde bedrag om de
congresdeelnemers van en naar hun
plaats van bestemming te transporteren.
Het congreswezen is enorm verweven met
de luchtvaart en heeft zich in het verleden
ook in hetzelfde tempo ontwikkeld een
Te passief
Toegegeven, het er eens even uit zijn
hoort ook bij een congres. Als hier in de
RAI-haven een boot komt aanvaren voor
de dames van de congresgangers, is dat
een hele attractie. En dat vind ik ver
schrikkelijk belangrijk. Zulke uitjes schep
pen internationale verbroedering. Ze zijn
een verrijking. Ach, al dat sceptische ge
praat over congressen, ik denk dat het
komt van mensen met een slecht geweten
die zelf zo n congres niet serieus nemen
en meer op wijntje en trijntje uit zijn".
Ondertussen blijkt mr. Van der Meer verre
van tevreden over Nederland als trekpleis
ter voor internationale congressen. „Ik
vind dat heel gek. We behoren tot de top
vijf van landen met de meeste internatio
nale aansluitingen. We leveren ook ver
schrikkelijk veel mensen voor internationa
le organisaties. Maar het is uitgaand ver
keer. We hebben sinds het Vredespaleis
op internationaal gebied nooit meer iets
belangrijks binnen onze grenzen gehaald.
De Nederlandse regering is daar doorlo
pend volledig passief in geweest. Een nare
zaak. Parijs, Londen, Genève, Brussel.
Luxemburg, ze zijn ons allemaal voorbij
gehold, ik vermoed dat het komt omdat
we te weinig onze eigen positieve kanten
onderkennen. Heel erg jammer. En nu
denk ik niet alleen aan de guldens die je
zou kunnen vangen als je wat actiever dat
internationale verkeer naar je toe trok, jk
denk aan de kennis, de verbreding, de
know-how die je misloopt door je zo pas
sief op te stellen. Valt daar nog wat aan te
redden? Ja. als men er maar wat meer bo
venop zat. Het is met die internationale or
ganisaties en alles wat ze inbrengen, ook
aan congressen, een gewone koehandel.
Jij dit, ik dat. Aan die koehandel heeft Ne
derland gek genoeg niet voldoende mee
gedaan".
jaarlijkse groei van 8 tot 10 procent. In
1900 vonden over de hele wereld maar
100 internationale congressen plaats, nu
zijn dat er 5.000 tot 10.000. Die ontwikke
ling blijft. Maar ik denk dat het aantal con
gresdeelnemers zal teruglopen, evenals dé
duur van de congressen. Ze worden klei
ner en korter. In de huidige situatie mogen
de mensen van hun baas wat minder, of
dat nu de overheid is, een wetenschappe
lijk instituut of een bedrijf. Anderzijds blij
ven congressen natuurlijk het voordeel
houden dat ze aftrekbaar zijn voor de be
lasting".
Congressen genoten de faam exclusief te
zijn. een privilege voor sjieke beroepen
wier beoefenaren bovendien wijntje en
trijntje in het achterhoofd hadden wanneer
ze naar zo'n bijeenkomst togen. Dat is vol
gens Van der Meer aan het veranderen.
„Internationale congresgangers nemen
doorgaans zelfs lijnvluchten. Het is geen
chartermarkt. Ze hebben niet de tijd om
met een charter te reizen. Een charter
vlucht komt altijd te vroeg aan en gaat al
tijd te laat weg, zeggen ze. Niet bepaald
de taal van feestneuzen. Ik zie hier op we
tenschappelijke congressen wel types
rondlopen waarvan ik denk: die weet niet
eens dat er nachtclubs bestaan. Echte
feestcongressen behoren in Nederland
verre tot de minderheid. Die gaan naar
Monaco of naar Acapulco waar ze een
hele congres-industrie hebben. Wij prijzen
in onze aquisitie het Amsterdamse nacht
leven ook niet aan, maar onze cultuur, ons
niveau van wetenschapsbeoefening. Wij
werven met de twee Amsterdamse univer
siteiten en het Rijskmuseum.
De Nederlandse ether staat niet be
paald bol van geestelijke muziek. Wat
er in dit door velen geliefde, maar ook
verguisde genre ten gehore wordt ge
bracht, komt met name uit de koker
van de NCRV (Van U wil ik zingen) en
de EO, die het mogelijk nog bekende
re programma „De muzikale fruit
mand" op de vrijdagmorgen uitzendt.
In het vlakke Friese land komen de
liefhebbers van koor- en gospelmu
ziek, de liederen van Johannes de
Heer en de al of niet berijmde psal
men beter aan hun trekken. Vanuit
zijn boerderijtje aan de rand van het
dorpje Harkema verzorgt Edze Wee
ning, een 28-jarige piraat, samen met
zijn vrouw Anneke zijn eigen pro
gramma van geestelijke muziek. Deze
clandestiene regionale evangelische
omroep is elke zondagavond in de
lucht van acht tot één uur. „Ik heb
meer zendtijd dan de EO. Tenminste,
ik neem meer", zegt Edze Weening.
Een levensgrote zendmast staat als een
kruis op het dak van het oude, onder de
last der jaren scheefgezakte boerderijt
je in Harkema. Flarden koormuziek
waaien door een openstaand raam naar
buiten, maar worden overstemd doo7
het nerveuze geblaat van een handvol
schapen. Voordat Edze Weening achteV
de 35 Watt sterke zender kan gaan zit
ten om zijn geliefde muziek over het
wijdse Friese land uit te zenden, moe
ten eerst de schapen en kalveren nog
gevoed worden. „Je moet de kop d'er
wel bijhouden", zegt de werkloze bouw
vakker, terwijl hij de schapenbiks in de
voerbak strooit.
Echtgenote Anneke is binnen druk in de
weer om de „studio" in te richten. Eerst
moeten de kinderen naar bed geholpen
worden zodat het knusse keukentje om
getoverd kan worden tot studioruimte.
Als de baby zijn wasbeurt heeft gehad
kan de commode gebruikt worden om
er de zender op te plaatsen. De platen
speler past precies in het hoekje van de
vensterbank. Wanneer Edze dan achter
de knoppen zit en Anneke bij de tele
foon is de clandestiene evangelische
omroep „De Witte Reus" („gekke naam
eigenlijk, vind ik zelf bij nader inzien")
klaar voor de uitzending.
„Zo gaat het elke zondagavond", zegt
Edze. „Ik ben anderhalf jaar geleden
met deze hobby begonnen als een aar
digheidje. Een buurjongen had zelf zo'n
zendertje gebouwd en ik werd daardoor
gewoon gefascineerd. Ik praatte er eens
met Anneke over. maar die zag het
eerst niet zitten. „Je weet dat het ver
boden is, Edze", zei ze en ik dacht ja, je
hebt gelijk. Maar aan de andere kant.
zenden is hier in Harkema een sport die
bijzonder veel supporters heeft. Ik denk
dat er hier wel vijftig geheime zenders
opereren".
Gehoorzamen
„De apparatuur die ik nu heb staan is
zo'n duizend gulden waard en is sto
ringsvrij. Ik vind dat heel erg belangrijk
omdat ik andere mensen niet lastig wil
vallen met storing op hun televisieont
vangers."
Hoe kijkt het echtpaar aan tegen het il
legale gebruik van de ether voor dit
doel?
Edze: „Ja, eigenlijk kan het natuurlijk
niet. Wij zijn gereformeerd en dan be
hoor je de overheid te gehoorzamen. Ik
heb er alle begrip voor dat het gezag
paal en perk moet stellen aan de activi
teiten van de etherpiraten. Aan de an
dere kant... door middel van dit pro
gramma brengen we heel veel mensen
in contact met het evangelie. En in de
bijbel staat toch ook dat wij de blijde
boodschap moeten verkondigen. Ik
weet via reacties van luisteraars dat wij
veel mensen, ook buitenkerkelijken, be
reiken en hen iets meegeven. Daarom
kan en durf ik in dit geval dwars tegen
de overheid in te gaan. Ook omdat wij
vinden dat er veel te weinig gedaan
wordt op dit gebied. De NCRV zou veel
meer kunnen doen, maar laat het na en
de EO heeft er geen zendtijd genoeg
voor. Wij hebben meer zendtijd dan de
EO, tenminste ik neem het...".
Edze en Anneke hebben er wel eens
een gesprek over gehad met de plaat
selijke predikant van de gereformeerde
kerk, ds Wybenga. Edze: „Tegen mij zei
hij dat Ik ook wel eens een preek mocht
opnemen om die via mijn „omroepje"
uit te zenden. Maar zei dominee er bij.
als ze je pakken kan ik niets voor je
doen. Dat moet je goed begrijpen".
Ds Wybenga over zijn „illegale schaap
jes": „Ik vind het erg moeilijk om in
deze het achterste van mijn tong te la
ten zien. Het gaat tegen het wettig ge
zag In, dus eigenlijk kan het niet. Maar
helemaal afwijzen kan ik het niet. Het
programma voorziet duidelijk in een be
hoefte. Dat merk ik ook aan reacties in
de gemeente. Deze mensen proberen
op een heel eenvoudige wijze een stuk
evangelisatie te bedrijven met hun mu
ziek en geven daarbij erg veel mensen
bemoediging en troost".
Gewillig oor
Edze: „Ik weet dat de politie hier niet
tégen mij is. De dochter van één van de
politiemensen vraagt regelmatig een
verzoekplaat voor haar vader aan".
Anneke Weening toont de stapel post
met aanvragen voor platen. Uit de reac
ties blijkt dat het publiek van Edze en
Anneke bijzonder blij ié met de uitzen
dingen. Er blijkt meer behoefte aan te
bestaan dan wordt verondersteld.
In toenemende mate nemen mensen die
in ernstige problemen zitten, contact
met de Weenings op. „Dat laat ik aan
Anneke over", zegt de baardige piraat.
Anneke: „Het is soms om koud van te
worden als je hoort hoeveel mensen
met ernstige problemen zitten. Ik kan
die mensen niet meer helpen dan naar
ze te luisteren. Vaak blijkt dat ook ge
noeg te zijn, een willig oor. De gesprek
ken kosten wel erg veel energie".
„De Witte Reus" is inmiddels zo be
kend dat ook platenmaatschappijen er
al rekening mee houden. Sommige stu
ren keurig nieuwe platen die op de
markt komen naar de „studio" in Har
kema. Over de toekomst zegt Edze:
„Binnenkort willen we proberen om een
hele preek uit te zenden. Als de andere
piraten mij tenminste niet wegdrukken.
Verder willen we eens zien of we er nog
een zendavond bij zullen nemen. Dat is
mijn grote voordeel boven de EO: ik
heb zendtijd genoeg".
