interklaas spelen in het voorjaar Meer banen och meer werklozen Uiteindelijk betalen we het allemaal zelf Partijen rekenen zichzelf rijk PvdA sociaal- economisch buitenspel NNENLAND KOEIEN MET GOUDEN HORENS KIEZEN PPM ELI fe LEIDSE COURANT DONDERDAG 7 MEI 1981 PAGINA 9 p de HAAG Sinterklaas op grote schaal en de Zwarte Piet geven I „onvoorziene omstandig- \cn". Aan dat spel bezon- i zich vandaag vrijwel elke 1Itieke partij bij het dingen lr de gunst van de kiezers, t regent beloften van tien met gouden horens en aks zullen wel weer „onver- chte tegenvallers" de \uld krijgen van het niet tomen van deze beloften, reclamecodecommissie zou aden vol werk hebben als bij haar klachten zouden rden ingediend. Zou er een staan op kiezersbedrog, D zou de nieuwe Tweede mer na 26 mei maar weinig en tellen. r de ide Een vergelijking van de prijs kaartjes van de programma's van de belangrijkste politieke partijen leidt tot onthutsende conclusies. Zij wedijveren met elkaar in het scheppen van enorme tekorten, aangenomen dat ze hun mooie voornemens oók werkelijk zullen gaan uit voeren. Desondanks is het zonneklaar dat meer dan ooit de aanstaande verkiezingen en de daaropvolgende kabi netsformatie in het teken van het geldgebrek staan. Daarom is het goed vooral de financiële kant van de partij programma's eens nader te be lichten. Kortheidshalve beper ken we ons dan tot de vier grote partijen: PvdA, CDA, VVD en D'66. Op deze pagina is HAAG Honderdduizenden banen zijn de Unende vier jaar nodig om het leger van werklo- n een beetje binnen de perken te houden. Neder- bd gaat de verkiezingen in met meer dan 350.000 erklozen en het harde vooruitzicht op een toena- t hiervan tot een half miljoen. Alle partijen heb- m in hun programma's werkgelegenheidsdoelstel- Bgen opgenomen, die dit moeten voorkomen. Op- fllend is daarbij de aandacht die de industrie rijgt. Er is een tijd geweest dat politici het meeste ril verwachtten van het aanstellen van alleen aar meer ambtenaren. Intussen zijn ze er achter Tkomen dat al die overheidsdienaren moeten wor- in betaald met het geld dat ons bedrijfsleven ver- icnt en dus moet dat in de eerste plaats worden pgepept. Tandacht verdient voorts het pleidooi voor meer deeltijdarbeid, plinister Albeda verklaarde deze week dat in de komende vier een Qar het aantal parttimers zou moeten groeien van 15 procent 500.000 banen nu) tot een derde van de beroepsbevolking (bijna ndèrhalf miljoen). Geen geringe klus. Het zou best eens kun- sn dat het scheppen van deeltijdbanen in de komende vier jaar Wplicht zal worden als blijkt dat langs vrijwillige weg deze am- iieuze doelstelling niet kan worden gehaald. En dat zit er dik aat i we bijna allemaal een broertje aan dood. icht vdA: minstens 340.000 banen weerwerk" heet het verkiezingsprogramma van de Partij van VfcArbeid. De PvdA doet haar naam eer aan door koploper te in de beloften voor meer werk. Het lijstje van de socialisten it toch weer een groot aantal extra ambtenaren en welzijns- kers: 75.000. In de bouw moet 30.000 man weer aan de slag inen. In de bedrijven denkt de PvdA 60.000 werklozen weer het werk te krijgen via forse loonmatiging, gerichte miljar- investeringen en meer export. Peperdure arbeidsplaatsen, wel. Ier grijpt de PvdA als vrijwel de enige partij naar het mid- 'van de arbeidstijdverkorting (ATV, niet te verwarren met jtijdarberd). Maar liefst 100.000 banen moet dit „wondermid- (naar de woorden van Zijlstra) opleveren en alleen al daar- moet iedereen een procent koopkracht inleveren. Voor de listen is het maar goed dat Zijlstra binnenkort afzwaait bij lederlandsche Bank. Volgens de bankpresident kan ATV al en onder zeer stringente voorwaarden en een zeer geleidelijke (voering misschien wat vruchten afwerpen. Anders is het een Itastrofe voor onze economie en een zekere weg naar nationale trarming, aldus Zijlstra. Tel uit je winst! (teraard komt de PvdA ook met het meer aanvaarde middel tn de deeltijdarbeid: 75.000 bestaande en nieuwe banen moeten orden gesplitst en als het niet vrijwillig kan dan zullen de so- fclisten de eersten zijn om een verplichting voor te stellen. Al èt al komt het PvdA totaal op 340.000 banen. Hoe ze dat den- In te betalen staat elders op deze pagina. IDA: Deeltijdarbeid troef or 295.000 mensen wil het CDA de komende vier jaar 210.000 jeidsplaatsen scheppen. Een simpele aftreksom leert dan dat It het CDA behoorlijk op de toer van de deeltijdarbeid gaat. last 50.000 nieuwelingen op de arbeidsmarkt zullen' ook 0.000 wao-ers opnieuw in een deeltijdbaan moeten worden in- schakeld in het arbeidsproces, meent het CDA. Waar laten de ristendemocraten nieuwe werkgelegenheid ontstaan. Voor het - Jergrote deel in de marktsector (het bedrijfsleven): 100.000. 1 ,000 man moet aan de slag in de collectieve sector. Zo'n 35.000 lder»n moet opnieuw de steiger op, .onder meer door een impuls n de bouw en stadsvernieuwing van 3 miljard. Via het opvul- van bestaande vakatures ontstaan 25.000 arbeidsplaatsen. Zij engen het totaal op 210.000, beduidend minder dan de PvdA :h voorstelt. Het CDA zwijgt over een verplichting tot deeltijd- beid. vD: voorzichtig liberalen zijn terughoudend in het berekenen van nieuwe der(BrkgelegenheidNet als het CDA wil de VVD 3 miljard extra de bouw stoppen. Alleen levert dit volgens de liberalen geen .000, maar 30.000 nieuwe banen op. Bij de overheid en gesubsi- eerde instellingen kunnen 40.000 mensen aan het werk, meent VVD en dat is beduidend minder dan PvdA en CDA bereke- n. Door het bedrijfsleven meer kans op winst te geven moet werkgelegenheid in de marktsector worden opgepept. Maar k hier zijn de liberalen tamelijk voorzichtig in het voorspellen in resultaten: ze houden het voorlopig op 60.000 arbeidsplaat- n. Met 20.000 lastige vacatures op te vullen komt de VVD aan n totaal van 150.000 volledige banen. Daarnaast kennen de li- ralen ook het verhaal van de deeltijdarbeid. Honderdduizend staande of nieuwe banen zouden moeten worden gesplitst en 4 dat niet vrijwillig gebeurt „sluit de VVD enige aandrang niet zoals dat zo mooi in Haagse politieke termen heet. ''66: Niks beloven snslotte de club van Jan Terlouw. D'66 zegt op het punt van de erkgelegenheid geen koeien met gouden horens te beloven, at hebben ze voor andere terreinen bewaard, zoals elders op eze pagina uit de doeken wordt gedaan. De Democraten hou- 'n het op „slechts" 110.000 nieuwe banen, gespreid over over- iid, welzijnswerk en bedrijfsleven. De hogere aantallen van idere partijen noemt D'66 „volstrekt ireëel". Dat oordeel kan, denken ze tenminste zelf, niet gegeven worden over de doel- elling maar liefst 350.000 deeltijdbanen te scheppen. Op dit ter- in is D'66 ongeslagen kampioen in het beloven. Jan Terlouw !gt in een recent verschenen boekje van Flip de Kam en Frans ypels: „We dwingen niemand. Het aanbieden van een baan oor 's middags en een voor 's ochtends, is dat afdwingen? Wie ten volle baan wil blijft het gewoon proberen". worden de partijen met el kaar vergeleken op twee hoofdaspecten van het sociaal- economisch beleid: de werkge- legenheidsdoelstellingen en het koopkrachtbeleid. Verder worden de kosten van de tota le programma's vergeleken en wordt bekeken waar de par-' tijen zoal hun geld vandaan denken te halen. Deze pro gramvergelijking voert dan uit eindelijk tot de conclusie welke partijen, louter uit fi- nancieel-economisch oogpunt bezien, het beste bij elkaar passen en waarvan het dus voor de band zou liggen als zij samen een kabinet zouden ARJEN BROEKHUIZEN Van Agt. VVD willen invoeren en die gemiddeld voor zeker een half procent koopkrachtverlies zul len zorgen. Lubbers sluit niet uit dat het beeld (zeker voor de beter betaalden) nog somberder wordt. Het CDA zegt ronduit dat elke tegenvaller zich zal vertalen in meer be zuinigingen en meer koopkrachtverlies. De ambtenaar zit bij het CDA (net als bij D'66 overigens) duidelijk in het verdomhoekje. Zij moeten bij het inleveren het grote voorbeeld gaan geven. Het CDA rekent af met het hui dige trendbeleid, waarin de ambtenaren in hun inkomensontwikkeling het bedrijfsleven volgen. De rollen moeten worden omge draaid. En als blijkt dat het bedrijfsleven de overheid niet volgt, dan krijgen de ambtena ren wat zij extra inleveren niet terug. VVD vier procent De liberalen hebben niet zo'n optimistische kijk op de economische groei de komende vier jaar. De VVD hoopt wel op groei (nu - 1,25 procent), maar heeft voor alle zekerheid drie scenario's ontworpen: een van een nul groei, een met een half procent en een met hooguit een procent economische groei. Het gevolg van weinig economische groei is dat je het geld voor het financieren van je partij- firogramma ergens anders vandaan moet ha- en. Dat betekent dat de VVD uitgaat van een forse inkomensmatiging. Ook voor de libera len geldt het devies van de zwaarste lasten op de sterkste schouders, maar de VVD waar schuwt tegen de fatale gevolgen van te sterke nivellering. In het meest ongunstige geval betekent het VVD-program voor de gemiddelde werkne mer een inkomensachteruitgang van 3 tot 4 procent per jaar. Op z'n best zou dit beperkt kunnen worden tot een minlijn van 2 tot 2,5 procent per jaar. Ook in de gedachte van de VVD komt daar nog bij een koopkrachtver lies als gevolg van hogere huurlasten (een half procent koopkracht per jaar). Wat voor het CDA gold gaat ook voor de liberalen op: van de wens om de echte minima in koop krachtvermindering te ontzien zal weinig of niets terecht kunnen komen. Tenzij naar de wens van de VVD deze 125.000 echte minima zich dan maar zelf bij een loket melden. Ook de liberalen willen van de ambtenaren een extra koopkrachtoffer vragen: zij moeten een half procent koopkracht meer inleveren dan andere werknemers als betaling voor de voordelen van de ambtelijke rechtspositie. D'66: geen garanties D'66 doet in inkomensmatiging voor de ande re grote partijen nauwelijks onder. Wie zich niet kan verheugen in zogenaamde incidente le extraatjes in zijn loon ziet zijn loon met 2,5 procent per jaar dalen. De laagstbetaalden krijgen geen koopkrachtgaranties. Bij alle mi nima willen de Democraten het koopkracht verlies echter beperken tot ruim een procent per jaar. Dat kost weer 1,5 miljard en daarom moeten Jan Modaal en iedereen daarboven meer inleveren. Zo komt ook D'66 aan een behoorlijke nivellering en een koopkrachtda ling van twee (voor modaal) tot vier procent per jaar voor de hoogste inkomens. Evenals voor CDA en VVD geldt wil ook de partij van Terlouw de woonlasten flink verhogen. In vier jaar tijd kost dat de de Nederlander gemiddeld ook nog eens twee procent extra in koopkracht. Ambtenaren moeten volgens D'66 nog meer inleveren dankzij een aantal bezuinigsmaatregelen op voordelen in hun arbeidsvoorwaarden. DEN HAAG Voor alle mooie ver kiezingsbeloften moet de kiezer zelf straks z'n portemonnee trekken. En doe hem maar goed open, want er moet heel wat worden ingeleverd. Het siert de politieke partijen dat zij dat ook onder ogen hebben gezien, maar zoals verder blijkt, helaas nog onvoldoende. Zouden de prijskaar tjes van de verschillende program ma's echt kloppen, dan zou er nog veel meer moeten worden ingele verd. Maar laten we eerst eens kij ken wat de partijprogramma's zelf in het vooruitzicht stellen. PvdA: minima op peil houden Vraag niet wat het kost, maar de PvdA wil de koopkracht van de laagstbetaalden op peil houden. Alle mensen met een minimumuit kering of minimumloon krijgen van de PvdA hun koopkracht de komende vier jaar „gega randeerd". Dat kost minstens 2,5 miljard en daar moet iedereen die meer verdient flink voor bloeden. Een gelukkige bijkomstigheid voor de PvdA is dat zij niet spreekt over koopkrachtgaranties voor alleen de „echte minima", zoals CDA, VVD en D'66 doen. Deze week onthulde minister Albeda dat deze echte minima (mensen die naast een mi nimum niets bijverdienen) onmogelijk zijn op te sporen en dat er bovendien geen beleid te voeren is dat hen ontziet. Zoals gezegd: de bovenminimalen moeten voor de koopkrachtgarantie van de laagstbe taalden behoorlijk inleveren. Jan Modaal (32.500 gulden) gaat er, als hij niet op extraat jes kan rekenen elk jaar 2,5 procent op ach teruit: tien procent in vier jaar. Wie nog meer verdient kan wel twee portemonnee's uit z'n zak halen. Uit een forse nivellering wil de PvdA 2,75 miljard gulden halen. Het PvdA- program maakt geen totaalberekening, maar iemand met een inkomen van een ton kan er gerust op rekenen dat hij de komende vier jaar 14 tot 20 procent moet inleveren. Ben je toevallig ambtenaar, trendvolger of beoefenaar van een vrij beroep, dan moet je nog eens extra inleveren om extra banen te betalen. De opbrengst van al dat snoeien in de salarissen blijft overigens niet in de bedrij ven, maar wordt daar weer weggehaald door hogere werkgeverspremies. CDA: weg trendbeleid Het CDA belooft geen kostbare koopkracht garanties voor alle laagstbetaalden. Van Agt en de zijnen willen alleen proberen de echte minima te ontzien. Zij zijn deze week van een kouwe kermis thuis gekomen, want deze groep mensen die met z'n tweeën of meer louter van één minimum moeten leven, is volgens CDA-minister Albeda nauwelijks of niet op te sporen. Dat betekent dat deze men sen de komende vier jaar gewoon in de grote matigingsmolen meedraaien en in elk geval vijf procent inleveren (per jaar 1,25 procent). En passant zegt het CDA bovendien in één zinnetje in haar programma dat de bovenmi- nimale uitkeringen teruggeschroefd moeten worden naar zeventig procent van het laatst verdiende loon. Nu is dat nog 80 procent. De minlijn loopt voor Jan Modaal op tot zes procent (jaarlijks 1,5 procent) en voor de be ter betaalden zeker door tot 16 procent. Dat is nog exclusief een koopkrachtoffer door zwaardere woonlasten die zowel CDA als DEN HAAG „Wie zal dat betalen?". Behalve de eerste zin van een oud- Hollands versje is dit ook de titel van een aardig boekje van de PvdA-fisca- list Flip de Kam en de journalist Frans Nypels. Zij hebben zich verdien stelijk gemaakt door eens uit te reke nen of de prijskaartjes die de verschil lende politieke partijen aan hun be loften hebben gehangen wel kloppen. Niets is minder waar Voor we een blik in de financiële keuken wer pen echter eerst even het volgende. Van doorslaggevend belang voor het prijskaar tje van een partijprogramma is de mate van economische groei. Net als voor een gewone huishouding geldt uiteraard dat je meer kunt besteden naar mate je meer geld binnenkrijgt. De groei van de nationale economie is al een tijdje niet meer wat hij geweest is. In het begin van de jaren zeventig groeide onze gemeen schappelijke rijkdom jaarlijks enkele procenten. Gaandeweg werd dat na de oliecrises minder. Vorig jaar was er sprake van een nulgroei. Dit jaar groeien we zelfs negatief: we krijgen juist minder te verdelen in plaats van meer. Hoe het in de komende vier jaar gaat valt slechts te gis sen en dat doen de verschillende partijen dan ook volop. Bij het lezen van het volgende is van belang in de gaten te houden dat een partij die uitgaat van een behoorlijke groei zichzelf in zoverre rijk rekent, dat daardoor minder hoeft te wor den omgebogen en ook minder aan lonen hoeft te worden gematigd. Naarmate de economische groei lager uitvalt moet er meer in de rijksbe groting en die van de huishoudens van elke in woner van dit land gesneden worden. Het is dus erg aanlokkelijk om maar uit te gaan van een hoge economische groei. Je kunt dan straf feloos de kiezers alle mogelijke vette worsten voorhouden die later echter afgekloven botten kunnen blijken. PvdA: tekort van 14,6 miljard De verlangens van de socialisten kost de ge meenschap de komende jaren ruim 14 miljard gulden. Het ministerie van financiën heeft uit gerekend dat de financiële ruimte die het PvdA-programma biedt nul komma nul is. Daarom is er koortsachtig naar bezuinigingen D'ÓÓ: 8 miliard gezocht Wat valt van de PvdA de komende vier jaar te verwachten: CDA: 3 miljard of niets De kosten stijgen bij de christendemocraten zo'n drie miljard boven de baten uit zo is uitge rekend. De hierboven aangehaalde auteurs hebben echter van fractieleider Lubbers te ho ren gekregen dat het programma van het CDA in principle een sluitende zaak is. Het is in een paar blokken verdeeld en als er ergens te veel geld wordt uitgegeven moet dat door bezuini gingen elders binnen dat blok worden goedge maakt, is de gedachte van het CDA. Zo kost het volkshuisvestingsprogramma van het CDA zo'n drie miljard, wat opgebracht moet worden door hogere woonlasten die de koopkracht van vrij wel iedereen zullen drukken. De partij van Lubbers en Van Agt heeft zich een economische groei tot doel gesteld van 1,75 procent, wat zelfs Lubbers al een twijfelachtige zaak heeft genoemd. Het is ook driekwart pro cent meer dan het Centraal Planbureau, de re kenmeesters van de regering, maximaal haal baar vindt. Het ligt echter nog een half procent onder de socialistische groei-verwachtingen. VVD: bruto gat 13 miljard Rekenen sommige partijen zich rijk, de VVD rekent zich arm. De liberalen houden namelijk rekening met een economische groei die nog minder is dan het Centraal Planbureau voor spelt. De één procent van dit CPB is de hoogst gespannen verwachting van de VVD. „Nuchter realisme", noemen de liberalen dat. De kampioen bezuinigingen van het kabinet- Van Agt willen het ombuigingsbeleid de ko mende vier jaar versterkt voortzetten. Dat le vert ook nog eens 19 miljard op. Een greep uit de snoeivoorstellen van de VVD: profijtbeginsel 2 miljard; volksgezondheid 2 miljard; bestrijding fraude en misbruik sociale voor zieningen: 3 miljard; minder uitkeringstrekkers: 3 miljard; meer aardgasopbrengsten: 2 miljard. Door de lage groeiverwachting blijft dan nog een gat in de financiering van de liberale ver kiezingswensen van 13 miljard. Geen economi sche groei betekent immers minder inkomsten. Het prijskaartje wordt bij de VVD echter klop pend gemaakt door forse inkomensmatiging over de hele linie, waarbij de partij koploper is (zie elders deze pagina). hogere belastingen (successierechten, aard gaswinsten); bestrijding belastingfraude en misbruik socia le voorzieningen; tegengaan van investeringen in het buiten land; nivellering en inkomensmatiging (zie elders op deze pagina). Blijft over een gat van een miljard gulden dat niet wordt gedicht. Dat lijkt vrij weinig, maar pas op. De PvdA rekent met een economische groei van 2,25 procent, meer dan enige andere partij haalbaar acht. Dat is het zwakke punt bij Den Uyl en z'n vrienden. Het is maar zeer de vraag of zo'n economische groei haalbaar is. „Je moet mikken op groei", vindt Den Uyl. De jongste economische vooruitzichten zijn echter alleen maar nog slechter en enig herstel wordt dit jaar nauwelijks meer verwacht. Wordt de uiterst ambitieuze groeidoelstelling van de so cialisten inderdaad niet gehaald dan zal de PvdA moeten kiezen: veel meer inleveren of Het huishoudboekje van de Democraten staat voor acht miljard in het rood. Voor de helft daarvan heeft de-partijraad van D'66 middelen aangedragen. Zo wordt er fors op de ambtena rensalarissen bezuinigd. De financiële en mone taire autoriteiten van ons land moeten op vitale onderdelen niets van de gedachten van Ter- louw en de zijnen hebben. Zo wil D'66 haar am bitieuze bouwprogramma ondermeer financie ren door het verkopen van een deel van de goudvoorraad. Bankpresident Jelle Zijlstra heeft hier een vernietigend oordeel over: „Het vertrouwen in het financiële en monetaire be leid van ons land zou een onherstelbare klap krijgen als we dat gaan doen" zegt Zijlstra openhartig. Verder rekent D'66 met een aardgaswinst ter grootte van twee miljard die door het ministe rie van Financiën in het ongewijzigd beleid (dat D'66 net als alle andere partijen als basis heeft genomen voor haar berekeningen) al zijn ver werkt. Er blijven dus gaten bij de Democraten. En dan hebben we nog gezwegen over de auto nome factor in het verhaal: de economische groei. D'66 houdt het voorlopig op anderhalf procent per jaar en zit daarmee tussen CDA en VVD in. DEN HAAG Wie louter kijkt naar de fi nanciële onderbouwing van de partijpro gramma's in het algemeen en de sociaal-eco nomische paragrafen in het bijzonder kan zo zegt Flip de Kam tot geen andere conclusie komen dan dat een nieuw kabinet van CDA, VVD en D'66 het meest voor de hand ligt. Op een aantal zeer belangrijke punten wijkt het programma en de daaraan ten grondslag liggende visie van de PvdA zo zeer van die van CDA, WD en D'66 af, dat de socialisten op het sociaal-economisch ter rein volstrekt buiten spel staan. „Weer werk" staat vaak haaks op de programma's van de andere drie. Een paar voorbeelden. De PvdA houdt onverkort vast aan het trendbeleid, waarbij voor ambtenaren en wer kers in het bedrijfsleven een identieke koop krachtontwikkeling geldt. CDA, VVD en D'66 halen een dikke streep door dit trendbeleid en vragen stuk voor stuk van de ambtenaren zwaardere offers dan van de mensen in het be drijfsleven. CDA, VVD en D'66 willen alle drie een flin ke verhoging van de woonlasten die de koop kracht gemiddeld met een half procent per jaar omlaag drukt. De PvdA wil hier helemaal niets van weten en houdt onverkort vast aan dit trendbeleid. CDA, VVD en D'66 willen alle drie de uitke ringen verminderen. Voor de allerlaagste uit keringen en het minimumloon worden geen koopkrachtgaranties gegeven. Kunnen de echte minima niet worden opgespoord dan draaien zij mee in de matigingsmolen. De PvdA biedt daarentegen deze minima een absolute koop krachtgarantie en voert een niet zo ingrijpend matigingsbeleid ten aanzien van de uitkerin gen. De verwachtingen voor de economische groei die men in PvdA-kring koestert steken ver uit boven die van de andere drie grote partijen. Het werkgelegenheidsprogramma van de PvdA steunt voor een belangrijk deel op ar beidstijdverkorting. Dat vindt men bij geen van de andere partijen terug. Dat zijn bepaald geen geringe verschillen. Als de Partij van de Arbeid na 26 mei aan de for- matietafel tegenover CDA, WD of D'66 komt te zitten (en die kans is uitermate groot) dan kan dat nog voor heel wat problemen zorgen. Dan moet er heel wat water in de wijn worden gedaan om tot een compromis te komen. Het ziet er dus naar uit dat na de verkiezingen van 26 mei ook in de foramtieperiode zal gelden: „Veel beloven, weinig geven, doet de gek in vreugde leven ARJEN BROEKHUIZEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 9