rixton:
onisch,
bynisch,
ongedurig,
ronder illusie
SUPERSPEURDERS ZOEKEN WEER NAAf
DUISTERE FIGUREN OP DE ACHTERGR!
hobby
var
jgelijk
midden van „skinheads" die de leer van
het Nationale Front beleiden, aanmerkelijk
gevaarlijker.
Na het geweldscarnaval is Brixton deze
week een miniatuur politiestaatje geweest.
Hermandad was alom tegenwoordig. De
geur van geschroeid rubber was uit de
lucht verdwenen en de autowrakken waren
maandag al weggesleept. De sporen van
het geweld werden met ongelooflijke snel
heid uitgewist. Overal klonk maandag en
dinsdag het geklop van hamers, waar eta
lages werden dichtgespijkerd die nog
maar zo kort geleden waren leeggeplun
derd. Levensmiddelenwinkels ontliepen de
dans van de plunderaars, waaruit kan wor
den afgeleid dat er in Brixton geen honger
wordt geleden. De belangstelling van de
plunderaars, die hun werk volgens getui
gen met grote blijmoedigheid ten uitvoer
brachten, ging voornamelijk uit naar kle
ren, schoenen en juwelen. Ze staan er dit
weekeinde op z'n paasbest op.
Een zeker recht
Bij Amerikaanse stadsopstanden van der
tien jaar geleden bleek er een grote
belangstelling onder plunderaars te be
staan voor televisietoestellen en meubilair.
Er werd toen zelfs een zeker recht gecon
strueerd, een „compensatie noodrecht",
dat het stelen van televisietoestellen bij
voorbeeld aanvaardbaar maakte, omdat
het oude toestel thuis via hoge afbeta
lingssommen al diverse malen was betaald
of, bij wanbetaling, geconfisqueerd.
Nee, zo lang men maar geen politie-uni-
form aantrekt en op een kluitje achter op-
roerschilden gaat staan, is Brixton niet
minder onveilig dan Victoria Station op het
spitsuur. Wel is er overal in de Engelse
steden wat later dan elders een toe
name van agressie en geweldpleging die
tien jaar geleden nog stormen van veront
waardiging zou hebben veroorzaakt. Maar
als men weet dat Detroit in één gewoon
jaar meer dan duizend moorden turft, dan
valt een droeve oogst van ruim 600 moor
den in Engeland in 1979 wel mee. In dat
jaar waren er 1.170 gevallen van verkrach
ting en bijna 100.000 geweldplegingen die
beperkt bleven tot lichamelijk letsel. Maar
er gebeuren, in de nieuwe agressiegolf,
dingen die Brit 'èn buitenlander doen gru
wen. De 81-jarige vrouw die vermoord
werd om een bedrag van vijf pond sterling;
dat klinkt als een oud Amerikaans verhaal.
Het stelen van de boodschappen van be
jaarden door vaak zeer jonge bandieten;
dat is het gedrag van aasgieren. De pogin
gen, .in Newcastle, om een teenager tij
dens een voetbalwedstrijd met benzine te
overgieten en te cremeren; dat is criminele
waanzin. Zelfs Lord Home, ex-premier, en
de defensiestrateeg Lord Chalfont moes
ten aan den lijve constateren dat het
geweld niet discrimineert.
Forse bloedneus
Maar, dat agressie en vaak ongemotiveer
de geweldpleging toenemen is nauwelijks
nieuws. Brixton werd nieuws, omdat de
gevestigde orde, gesymboliseerd door de
politie, er een forse bloedneus kreeg. Nu
roepen uiterst conservatieve Lagerhuisle
den, zeg maar reactionairen, dat de kleur
lingen versneld moeten worden terugge
zonden naar de voormalige koloniën, of,
bepleiten ze de creatie van een para-mili
taire strijdmacht om opstandige stadsge
westen te bestormen, te bezetten en te
pacificeren. Die geluiden klinken hyste
risch. Het is ook opmerkelijk hoe weinig
premier Margaret Thatcher, in haar barse
beoordeling van het tegen de politie ge
pleegde geweld, te zeggen had over de
agressie tegen de door haar veroordeelde
agressors. In de afgelopen achttien maan
den zijn er meer dan duizend gevallen van
racistisch gemotiveerd geweld tegen
kleurlingen geweest. Geweldpleging tegen
de politie kan vrijwel nimmer worden
goedgekeurd, zeker niet in Engeland.
Maar toen minister van binnenlandse za
ken William (Willy) Whitelaw na een in
spectie van het slagveld van Brixton de
loftrompet stak over het optreden van de
politie moet hij, als opperhoofd en toe
zichthouder van alle Britse politiemannen,
tenminste geweten hebben dat discrimina
tie van politiezijde tegen jonge kleurlingen
in Zuid-Londen aan de orde van de dag is.
Het jongste nummer van „The British
Journal of Criminology" bevatte er toeval
lig een forse studie over. De gemiddelde
blanke politieman leunt zwaarder op een
zwarte dan op een blanke verdachte. Dat
komt door zijn opvoeding en ook door zijn
conditionering.
Onder de Londense politiemannen heerst
aanzienlijke verbittering na de Slag van
Brixton. Die verbittering is er niet alleen
omdat de politie in de straatgevechten de
zwaarste klappen heeft gekregen, maar
omdat ze achteraf ook nog beschuldigd
werd (door lieden die de politie typeert als
rode exploitanten van armoede en dom
heid), door „provocatie van massale aan
wezigheid" de oorzaak van de ellende te
zijn geweest. Daar kunnen de politieman
nen met hun pet niet bij. Eén jonge bobby,
die er zeker van zegt te zijn dat Molotov
cocktails, verborgen in asemmers, in
Brixton waren binnengesmokkeld, is ner
veus kwaad over het feit dat zijn vriend, de
26-jarige Dennis Ozoles, met een schedel
breuk in coma in het ziekenhuis ligt: dat hij
zelf één behaard en een onbehaard been
heeft door een Molotovcocktail en dat een
andere collega zich maandenlang koest zal
moeten houden omdat door een benzine
bom het kruis uit zijn broek werd gebrand.
Het was volgens hem geen wonder dat
een aantal politiemannen leden van de
Rastafarian-sekte omlaaghaalde aan hun
lange liturgische haartooi en ook met ste
nen ging gooien.
Kanonnenvoer
Courtney Laws, een politicus voor vrede
en vooruitgang in Brixton, was kwaad om
dat irritante figuren als Rudy Narayan en
Ted (Rooie Ted) Knight volgens hem de
licht-ontvlambare Westindische jongeren
als kanonnenvoer in de slag tegen de poli
tie hadden gebracht voor het bevorderen
van hun eigen revolutionaire doelstellin
gen. Ted Knight eist nu dat alle arrestan
ten uit de Nacht van Brixton amnesty
wordt verleend, omdat zij, in de denkwe
reld van Ted Knight, rechtmatig verzet
hebben gepleegd tegen „onderdrukkers".
Een leger van 150 superspeurders van Sir
David McNee zoekt naar de duistere figu
ren op de achtergrond die het oproer vol
gens de politie zouden hebben georgani
seerd. Bij de 164 stadsopstanden in Ame
rika in 1967 werd ook steeds door de poli
tie gezegd, dat die uitbarstingen het ge
volg waren van een sinistere samenzwe
ring en dat ergens, op een onbekende
plek, een duivelse dirigent van volksoproer
met de vinger aan een magische drukknop
zat. Dat kon later van bevoegde zijde wor
den tegen gesproken.
In het op 1 maart 1968 verschenen rap
port van de zogenaamde commissie-Ker-
ner over de Amerikaanse opstanden,
wordt ook gezegd, dat deelnemers aan het
geweld zich steevast richtten tegen de
plaatselijke symbolen van de (rijke, mach
tige) Amerikaanse maatschappij, het Ame
rikaanse gezag, uiterst zichtbaar vertegen
woordigd door de politie en tegen eigen
dommen in hun eigen getto's. Zij wierpen
zich nimmer in de strijd tegen blanke per
sonen. Kan dat in Brixton ook het geval
zijn geweest, behalve dat Brixton geen
klassiek getto is?
Diep gekwetst
Bijna iedereen heeft grieven in Brixton,
maar de kleurlingen staan er het slechtst
op. En ze lijden zwaarder dan wie ook on
der de last van de werkloosheid en het
moet hen diep gekwetst hebben, dat Mar
garet Thatcher zo maar uit de lucht de
kreet plukte dat de werkloosheid niet één
van de primaire oorzaken van de onlusten
kon zijn geweest. Zowel Thatcher als Whi
telaw had kunnen weten, dat Peter Walker
drie jaar geleden in de Guardian schreef:
„Als de conservatieven werkelijk de ras-
senbetrekkingen willen verbeteren dan
zullen zij voor de dag moeten komen met
een programma ter bevordering van rede
lijke huisvesting, werkgelegenheid en be
hoorlijk onderwijs voor onze gekleurde be
volking. Het is onbegrijpelijk dat wij falen
in een opdracht die relatief zo licht is". Pe
ter Walker zit nu in het kabinet van Marga
ret Thatcher, waar hij behoort tegen te
sputteren. Maar op één of twee mannen
na is Thatchers kabinet een club van pan
toffelhelden.
De zwarte bevolking van Brixton heeft wei
nig geduld met maatschappelijke con
structiewerkers die met plantsoenen,
muurschilderingen en bingo-avonden de
buurt in toom denken te kunnen houden.
Cynisme en ironie zijn de zelfverdedigings
wapens van de straatwijze kleurling. Als
West-Indiërs en de „Paki's" door de skin
heads worden aangevallen er is een
nieuwe Engelse bloedsport die „Paki-as-
hing" (Pakislaan) wordt genoemd dan
vinden ze bij de politie nauwelijks gehoor.
Hoe zouden blanken reageren wanneer zij,
bedreigd door kleurlingen, van de politie
het advies kregen om na zonsondergang
maar binnen te blijven en goed op de kin
deren te passen? En de kleurlingen voelen
zich gekrenkt wanneer de skinheads „Zim
babwe" roepen en de grommende aap na
bootsen wanneer een zwarte voetballer
het veld betreedt.
Dezelfde vragen
Amerika kende de lange hete zomers. De
kranten begonnen erover als de zon weer
begon te branden op het asfalt van de
getto's en op de overbevolkte ziekenhui
zen in de Amerikaanse binnensteden. De
opstanden werden vrijwel steeds geboren
uit een sfeer van bezorgde, maar nieuws
gierige verwachting. De directe aanleiding,
de lont, was zelden ver te zoeken: een
confrontatie tussen een blanke politieman
en een zwart kind dat onder een openge
zette brandkraan verkoeling zocht, of een
gerucht over een kind, doodgeschoten
door de politie tijdens het stelen van een
brood. Het getto raakte altijd overspannen
tijdens die lange hete zomers. En over
spannen mensen, zo is bekend, gooien
steevast hun eigen ruiten in.
Na de stadsopstanden tijdens de lange
hete zomers doken de Amerikanen altijd in
een collectief gewetensonderzoek. Ze in
ventariseerden de oorzaken. De Otto Ker-
ner-commissie schreef monumenten over
stadsrebellie en de oorzaken daarvan en
dat gebeurde ook door een commissie on
der presidium van dr. Milton Eisenhower
over Amerikaans geweld in het algemeen.
De vragen die toen dertien jaar geleden
aan de orde werden gesteld, stonden
deze week in de Engelse kranten: Wat is
er gebeurd? Waaróm is het gebeurd? Of,
zoals de Londense Evening Standard uit
riep: Why. Why!
Lord Scarman zou die Amerikaanse stu
dies eigenlijk moeten lezen, want ze verga
ren nu stof in bibliotheken. Er staan
boeiende dingen in over „de politiek van
het protest", over de politie in haar be
trekkingen met kleurlingen, over de „typo
logie van de stadsopstandeling" en over
de cultuur van de armoede. Maar Lord
Scarman heeft daarvoor geen tijd. William
Whitelaw heeft tot grote haast gemaand.
Gelukkig heeft Lord Scarman beloofd, zijn
taak breed op te vatten, want anders kan
hij zich beperken tot de mededeling dat na
Brixton ook Notting Hill, Lewisham, Lady-
wood en een serie andere vulkanen, in min
of meer willekeurige volgorde, tot uitbar
sting zullen komen. Met geld valt er niets
op te lossen, zo verklaarde Margaret That
cher kil in haar commentaar op Brixton.
Wat dan? Een goed gesprek? Brixton
heeft weinig illusies!
BERT VAN VELZEN
inkame
siaapkjf Het was warm. Het leek bij-
e toiiepe metro spoedde zich door
ine| onder de aarde van Vic-
voe,Pimlico, waar ik altijd aan
moet denken, dook onder de
ir naar Vauxhall en liep via
tar Brixton, het eind van de
ixto'n wist ik maar weinig.
ir Brixton, zo lang Chelsea
ooo Jno9 be3taan e" men Michael
-ustiek3en struikelen in de hei van
Tter erf Voordat Brixton met Molo-
jkamerl, groot glasgerinkel en plun-
iiaapkalragisch carnaval van geweld
jvist ik van Brixton weinig
it daar een lugubere strafge-
ind, waarvan de stenen aan
en het cement met een
worden weggeschept. Een
voorbeeld van een der vele
ruïnes waarin het geloof in
achter) tot leven komt. Ik wis! ook
gehejop de route lag naar Herne
mejggjpgid Harris op de Goede
3grofe 1953 een P?9'n9 deed om,
°P een fiets één kilome-
gen in 1.08 min., een snelheid
km per uur. Ook dat lukte
ir, zo kort na het oproer, niet
sllend uit. In Harlem ben ik
lauwd geweest voor het vege
metrostation van Brixton zag
3l uit en het lag op korte gf-
Princess of Wales, een half-
aarvan de naam weer actueel
zodra Lady Diana is ge-
>ub was onbeschadigd, in te-
ot de établissementen Wind-
in de George, die volkomen
varen en waarvan de ramen
olie ogen de zonnige straat in-
is de ruggegraat van de kern
er hangen aan beide zijden
fan zijstraten. Railton Road
is iet eerste gezicht een vrolijke
raat, zo werd me verteld, had
zekere renommee als boule-
«cheve-schaatsrijders en als
pgedirkte prostituées. Ook
lts voor drugs. Een wat lou-
met een Westindisch elan.
drukke straatmarkten, was
;n wat versleten manier mooi.
iar geleden was Brixton een
blanke voorstad van Londen
ijke straten, die in het Victo-
erk een zekere roem genoten,
trots de namen droegen van
k, Chaucer en Spenser in een
haamde dichtershoek, waarin
lijvere Engelsen zijn opge-
een ingebouwd talent voor
iet kweken van rozen. Lord
George Scarman, die 70
an de zomer, en die volgens
luinieren en wandelen als zijn
ssies koestert, wandelde
lag al door het gekwetste
Ion, het gebroken glas kner
Brixton is arm, maar Brixton is géén getto.
Blanke én zwarte mensen bewonen dezelf
de straten en zij kennen de vrees niet die
de blanke man of vrouw in de Amerikaan
se getto's kan bevangen. Het is een feit
dat Brixton tamelijk dik in de misdaad zit.
Engelse mobiele eenheden hebben er drie
jaar gewerkt om de statistiek van straat
roof tot redelijke proporties terug te
schroeven, maar als ik mag kiezen loop ik
liever in Brixton dan in Belfast. Om maar
te zwijgen over Harlem, New York. Er zijn
mensen die in Harlem onvrijwillige „contri
buties" betalen aan jonge zwarten in leren
jasjes en op paratroepers-schoenen, die
zich voorstellen als oprichters van een
plaatselijke Zwarte Panters-afdeling. Het
tarief is steevast lager dan het honorarium
van de tandarts en zeker, als het helemaal
spaak zou lopen, de neurochirurg. Er zijn-
mensen die in Harlem hun gouden horloge
hebben weggeschonken aan een dreigend
uitziende zwarte man, nadat deze slechts
had opgemerkt dat het een buitengewoon
mooi horloge was, en dat het hem goed
zou staan. Zulke triomfen van psychologi
sche straatterreur komt men in Brixton
niet tegen. En in het raam van de Princess
of Wales staat nog steeds geen bordje
„Voor Blanken Verboden", zoals er, na de
moord op Martin Luther King, in kleurbe-
wuste Amerikaanse gettokroegen een
„Blacks Only"-beleid werd gevoerd in te-
rugtraps-discriminatie.
Het is dus niet nodig om met een helm op
of een kogelvrij vest aan naar Brixton te
reizen, ofschoon het altijd verstandig blijft
te voorkomen om al te laat in de avond als
een kanunnik, kanon of Godsmajoor uit de
Princess of Wales te worden gezet, na am
pele demonstratie van grote capaciteit in
pens en portefeuille. Want dan zou de man
met de riant uitgebouwde pet, die daar
zijn radio in laat spelen, zich wei eens over
geld en versierselen kunnen ontfermen na
discreet vertoon van een mes. Maar dat
soort dingen kan overal gebeuren. Daar
voor behoeft men zich niet naar Brixton te
begeven. Rond Upton Park, waar West
Ham United het elegantste voetbal speelt
dat in Engeland wordt vertoond, is het te
Psychologische straatter
reur
pend onder zijn schoenen, om de eerste
indrukken op te doen voor een sectie op
de grimmige evenementen van het week
einde. Hij is voorzitter van de inderhaast
gevormde regeringscommissie, die een
onderzoek moet instellen naar de achter
gronden van de geweldsexplosie.
Het moet Lord Scarman opgevallen zijn,
hoe vriendelijk de sfeer in Brixton was.
Hoe aanminnig de vrouwen naar kinderen
in hun rijtuigjes lieten lucnten in de zon en
hoe zwarte én blanke mensen in bonte
mengeling op straat liepen alsof er niets
was gebeurd. Als er in Brixton wordt ge
vochten, is het bij voorkeur tegen de poli
tie.
Onder de Londen
se politiemannen
heerst aanzienlijke
verbittering na de
slag: niet alleen
omdat zij in de
straatgevechten de
zwaarste klappen
hebben gekeregen
maar ook omdat ze
achteraf door be
paalde lieden wer
den beschuldigd
de oorzaak van de
ellende te zijn ge
weest door „provo
catie" van massale
aanwezigheid".
