)e ikoon, een projectie van
en visie op de geloofswereld
MET DANK
heveningen in teken
n Oranjefoto's
sportprogramma
advertenties.
brieuen
BEROEPEN
zeepost
£cïdóc6ouftg/ni
lezers
POSITIE IN WEERSELO
fS
I unlink
''ïff.it hiost«
"t W HSHiltH j
Trsa^H
werkers en werksters (en jam
mer genoeg ook priesters), die
meent dat de grens der teleur
stellingen is bereikt Ze vindt
dat er gepraat moet worden
over de situatie van de r.-k.
kerk in Nederland. Hoewel ik
terdege besef dat er geen roos
kleurige situatie bestaat, dacht
ik dat er meer gebeden moest
worden in plaats van gepraat.
Er zijn al te veel oeverloze en
heilloze discussies geweest,
waar niemand beter van ge
worden tó. Het leidt alleen
maar tot quasi vernieuwingen
die het begrip R.-K. verdoeze
len.
Pastorale werkers en werk
sters zouden zich naar gewe
ten bezig moeten houden met
de vraag wat ze eigenlijk aan
het doen zijn! In plaats van ge-
loofs-inzicht te brengen, lijkt
het er op, dat ze steeds meer
verwarring en vertwijfeling
rondstrooien. De vrijheden die
genomen worden, worden
veelal niet gesanctioneerd
door Rome. Vandaar de enor
me geloofsterugval! Naar mijn
mening houdt R.-K. op de eer
ste plaats in biddend bezig zijn
en niet vrijblijvend praten of
(her)vormen, want dan onder
graaft men het fundament van
zijn eigen kerk. Als men zich
R.-K. noemt, dan moet men
zich ook R.-K. opstellen, zon
der constant te ageren tegen
de uitspraken van de paus.
Laat men zich ook vooral posi
tief opstellen ten opzichte van
de kerk van vandaag. Het lijkt
me al moeilijk genoeg!
J.H.M. Bisjot, LEIDEN
NEDERLANDSE HERVORM
DE KERK
Beroepen te Koudekerk aan
de Rijn: J.L.Ravesloot te
Heemse
Aangenomen de benoeming
tot bijstand in het pastoraat te
Eek en Wiel: A.Christ, cathe-
geet-hulpprediket te Leiden
GEREFORMEERDE GE
MEENTEN
Beroepen te Katwijk aan Zee
J. van Haaren te Amersfoort.
Bedankt voor Bodegraven in
combinatie met het Dovenpas-
toraat R. Boogaard te Leiden.
Met de volgende schepen kan zee
post worden verzonden. De data,
waarop de correspondentie uiterlijk
ter post moot zijn bezorgd, staan
achter de naam van het schip ver-
mek!.
Argentinië ms. „Rubens" 24 april
Australië ms. „Sydney Express" 21
april
Brazillè ms. „Rubens" 24 april
Canada ms. „C.P. Hunter" 21 april
India ms. „Slgal" 17 april
Israél ms. „Slgal" 17 april
Japan ms. „Rhine Maru" 17 april
Tanzanlë ms. „Monsoon" 24 april
Ned. Antillen ms. „Hollandla" 17 april
Suriname ms. „Bilstein" 21 april
Ver. Staten van Amerika ma. .Ameri
can Accord" 22 april
Zuid Afrika (Rep.) ms. „City of Dur
ban" 21 april
Programma afdeling Leiden
Paaszaterdag 18 en
Paasmaandag 20 april.
Zaterdag
Bekerprogramma: poule A: Kic-
kers'69 - De Sleutels 2 (14.00 uur);
Woubrugge - Alphla. B: WSB - Kagia Maandaq
2; SVOW - Hazerswoudse Boys 2. C:
Kagia - RCL 3; Unitas Lelden - Ter
Leede 3 (14.00 uur). D: KRV - Rijns-
burgse Boys 3; Valken'68 - MVKV.,E:
TAW - Koudekerk 3; LSW70 - Us-
ser Boys 2. F: SVLV - Stompwijkse
Boys; Meerburg - Abbenes.
Competitie
Interregionaal: Alphla - KRV (12.00
Eerste klasse: Lugdunum 1 - Mon
ster (12.00 uur); Ter Leede - 's Qra-
venzande (12.00 uur).
Tweede klasse: Siveo'60 - Lugdunum
2 (11.00 uur); Abbenes - Honselersijk
(13.00 uur); Hazerswoudse Boys 1 -
Maasdijk (14.00 uur); Hazerswoudse
Boys 2 - KRV 2 (12.00 uur).
Competitie
Tweede klasse: SJZ - ZLC; JAG -
HVZ.
Met uitzondering van de duels met
daarachter de vermelde tijd beginnen
bovenstaande wedstrijden om 14.30
uur.
Bekerprogramma: Poule A: Alkmanla
Valken'68 (16.15 uur). B: Klckers'69
- DOCOS 1 (14.00 uur). C: KRV (zon
dag) - Iduna 1 (12.30 uur); Alkmanla
(zondag) Unitas Leiden (14.00 uur).
D: Altlor - Randstad Sport (15.00
uurh SVLV SJC (14.00 uur).
Eerste klasse: ZLC - VTL; VNL -
VNA; Warmunda - Unitas Leiden;
Oranje Groen - ASC; Leidse Boys -
Klckers'69; Alphla Alkmanla.
Bovenstaande wedstrijden beginnen
om 14.30 uur.
Interregionaal: DUNO - NSV46
(11.30 uur); Alkmanla Zwart Wit
(11.30 uur).
Eerste klasse: Unitas Lelden - KRV
(14.30 uur); Klckers'69 - Randstad
Sport (11.30 uur).
Tweede klasse: Altlor DOCOS 1
(11.30 uur); UDO 2 - DOCOS 2 (14.30
uur); SJZ 2 Alkmanla 2 (11.30 uur).
Bekerprogramma: poule A: Alphla 1
Hazerswoudse Boys 1 (11.30 uur). B:
Lugdunum 1 - LFC (10.00 uur). C:
Stompwijkse Boys - Iduna 1 (11.30
uur). D: UDO 1 SJC (11.30 uur).
DEN HAAG Het Interna
tionale Jeugd Paas Hockey
Toernooi van HDM kent
ook dit jaar een sterke bezet
ting. Het evenement zal op
17,18 en 19 april worden ge
houden op het veldencom-
plex aan het Theo Mann
Bouwmeesterpad te Den
Jeugdtoernooi
HDM tijdens
de Paasdagen
Haag. De aanvang is iedere
dag om 10.00 uur en de toe
gang is gratis.
De kleine moeite van het aan
brengen van een nieuwe abonnee
belonen wij graag met een fraai
miniatuur van het Vredespaleis feft
noteer m.i.vals nit
abonnee van de Leidse Courant
I Adres
Postcode/Plaats
j Betaalt wordt per maand (automatische afschrijving)
U per kwartaal
J Stuur mij als dank voor de moeite
1 een miniatuur van het Vredespaleis naar:
Naam.
Adres
Postcode/Plaats_
Telefoon
Stuur deze bon in open envelop - geen postzegel
plakken - naar: Leidse Courant,
Antwoordnummer 349, 2300 VB Leiden.
IN FEITEN DE BESTE
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten.
LEIDSE COURANT
2.86
4.16
7.97
13.80 IEL O De zicht-
18.50 naakte projectie van
lerlijke visie op de
i pc wereld, c.q. beleving:
1fiQ vhrijft antiquair en
a net W Morslnk
J-JJjJ Twentse Weerselo
o in f°n> °P bouT®"
3-19 rde voorstelling van
7.80 ij, Maria, de aposte-
heiligen. Vaak wor-
)5 penen ook wel „het
op de eeuwigheid"
ld, maar die kwalifi
catie is Morsink te alge
meen, te „afgesleten" ook.
waardoor hij haar liever
niet gebruikt
Tot en met 9 mei heeft hij in
een van de prachtige Stifthui-
zen, waarin hij sinds enkele
maanden woont, een (ver
koop) expositie'ingericht van
een 50-tal Russische ikonen,
waarmee hij de mensen ken
nis wil laten maken met dit
fenomeen uit het orthodoxe
geloofsgebied, dat niet alleen
Rusland omvat, maar dat zich
uitstrekt over de hele Balkan,
Griekenland, Klein Azië en
sommige delen van het Mid
den-Oosten.
De ikonen. die Jan Morsink
tentoongesteld heeft, zijn na
genoeg allemaal huisikonen,
dan wel ikonen, afkomstig uit
kleinere kloostergemeen
schappen. Direct valt op - al
was het alleen maar door het
ongebruikelijke formaat,
meer breed dan hoog, een
ikoon, waarop de graflegging,
vooraf gegaan door de krui
safname is afgebeeld. Een 18e
eeuwse voorstelling, afkom
stig uit de omgeving van Mos
kou. Een ingetogen schilde
ring, die opvalt door de inten
siteit van de gebruikte kleu
ren en waarop de gestorven
Christus is afgebeeld als ie
mand, die reeds deel lijkt te
hebben aan het Nieuwe Le
ven, sereen als hij ligt op een
graftombe, klaar om in de
lijkwade te worden gewik
keld.
Dat is Pasen, althans datgene
wat er aan vooraf gaat. Pasen,
dat in de orthodoxe kerken
veel intenser, blijmoediger ge
vierd wordt dan in de wester
se kerken. „Het Paasfeest
stijgt daar boven alle andere
feesten uit", zegt Morsink.
„Het is het leven over de
dood heen, de Verlossing. Dat
beleeft de oosterse kerk veel
intenser dan wij".
Mysterie
doxe kerk, waarachter zich
een heilige der heiligen be-
vipdt. waaraan de „gewone"
gelovige geen deel heeft. Het
is ook het mysterie, dat opge
sloten ligt in deze op hout ge
schilderde voorstellingen,
waarvan de composities vast
liggen, althans voor wat de
basisprincipies betreft, maar
die individueel toch weer ver
schillen, waardoor het geen
onpersoonlijke schilderingen
zijn, ook als is in de meeste
gevallen de schilder onbe
kend gebleven.
„Het gaat om het koloriet",
zegt Jan Morsink, de kleurge-
ving of wel het effect van de
gezamenlijke kleuren van de
ikoon.
Het hiërarchische decoratie-
schema, dat aan de ikoon ten
grondslag ligt, is afkomstig uit
de Byzantijnse kerken, dat
daar omstreeks de negende
eeuw ontstond. Bovenin de
kerk, meestal in de koepel of
in de absis bevonden zich
schilderingen van Christus en
Maria, daaronder de feestda
gen, gebeurtenissen uit het le
ven van Jezus en Maria, ver
band houdende met de mens
wording van God. De onder
ste afdeling werd opgevuld
met apostelen, profeten e hei
ligen. Deze „afdeling" bevond
zich het dichts bij de priester
en de gelovigen en vormde
als het ware een verbinding
met de mensen in de kerk.
„Je moet wat van de liturgi
sche achtergrond afweten",
zegt Morsink, die verder ver
telt dat het ikonen schilderen
behoorde tot een van de ker
kelijke ambten. Het artistieke
hoogtepunt lag rond 1370 toen
Theophanus, bekend als Theo
de Griek, naar Novgorod
kwam en daar grote invloed
kreeg, die misschien nog werd
overtroffen door de schilders
Ouuris Pantocrator, albeheerser. Een rijk georna-
rde Ikoon uit Zuid-Rusland.
Het is deze geestesgesteldheid,
die zichtbaar wordt in de iko
nen, de ikonostase, de wand
van de ikonen in de ortho
Een bijzondere, grote Ikoon: boven de kruisafname
met op de achtergrond de poorten van Jerusalem; op
de voorgrond de graflegging van Christus.
gen, de overbekende Andrej
Roeblev (circa 1370-1450),
wiens ikonen o.a. ten voor
beeld worden gesteld op het
latere Stoglav-concilie van
1551. Het palet van deze Roe
blev wordt in louter superla
tieven beschreven.
Gefascineerd
Via een priester van de As-
sumptionisten kwam Jan
Morsink in aanraking met de
orthodoxe en Byzantijnse ri
tus, en allengs raakte hij er
door gefascineerd. Nauwgezet
gaat zijn vinger langs de soms
ragfijn geschilderde panelen
om een detail aan te wijzen,
zoals de mandorla, waarin de
verrezen Heer wordt afge
beeld. Het is de naèstasis, het
type ikonen, waarop het Paas-
evangelie wordt afgebeeld:
Christus' nederdaling ter hel
le, waar hij de aartsvaders op
wekt uit de dood, waarna hij
tert hemel vaart en plaats
neemt te rechter hands Gods.
Toch is de collectie van Mor
sink in Weerselo niet utslui-
tend opgebouwd uit ikonen,
die betrekking hebben op Pa
sen. Er zijn twee ontroerende
stukken bij, die Christus laten
zien wanneer hij voor de ho
gepriester Kajafas staat en
een, waarop hij volledig al
leen gelaten - is afgebeeld in
het Hof van Gethsemane.
Vanzelfsprekend is er (meer
malen) de ikoon, waarop Je
zus als albeheerser wordt af
gebeeld, Christus Pantocrator,
waarvan palmetten-versiering
wijst op Servische invloeden.
Het ontslapen van Maria, is
weergegeven in een 18e
eeuwse ikoon, waar achter de
Moeder Gods Chrisus is afge
beeld met haar ziel reeds op
DONDERDAG 16 APRIL 1981 PAGINA 7
Laatste kans voor
Noord-Ierland?
Bij de verleden week donder
dag gehouden tussentijdse ver
kiezingen in het Noordierse
district Fermanagh-South Ty
rone ging de keus tussen de
IRA-hongerstaker Bobbie
Sands, katholiek, en Harry
West, een protestante Unio
nist In de commentaren werd
gesproken over een keus voor
of tegen het terrorisme. Dit
geeft echter een scheef beeld.
Door de overwinning van de
hongerstaker moet de IRA,
nog afgezien van het constitu
tionele vlak (aansluiting bij
Ierland of niet), met een poli
tiek verantwoord beleid ko
men. Door deze overwinning
is het wellicht mogelijk, dat
het gesprek met wapens wordt
omgezet in een discussie rond
de tafel. Het is te hopen dat
politieke groeperingen in Ul
ster het gesprek met de terro
risten aanknopen.
De vraag of de overwinning
van de IRA-hongerstaker wer
kelijk een keus van de mensen
voor het terrorisme is geweest,
moeten de politici de komende
jaren beantwoorden. Het is
wellicht de laatste kans die
Noord-Ierland heeft.
F.H.M. Scheffer
Den Haag, tijdelijk verblijvend
in Dublin, Ierland.
Herindeling
bisdommen
In de rubriek Kerk en Wereld
stonden de afgelopen weken
berichten naar aanleiding van
een mogelijke herindeling van
de bisdommen in Nederlandse
r.-k. kerkprovincie. Dit plan,
dat overigens reeds op de bis
schoppensynode vorig jaar in
Rome werd besproken, stoelt
op de gedachte, dat de leiding
van de kerk na een herinde
ling meer nabij de mensen zal
kunnen functioneren. Hetgeen
ook volgens uitspraken van
diverse bisschoppen met de
huidige bezetting een onmoge
lijkheid is.
Wat mii tegen staat is de nog
al neerbuigende houding van
bisschop Bluyssen van Den
Bosch, een tegenstander van
de herindeling. Deze bisschop
laat zich volgens mij te veel
leiden door ideologieën van
om hem heen gevormde raden
en commissies, terwijl deze
ideeën in duidelijke tegenstel
ling zijn met de tijdens de bis
schoppensynode gemaakte af
spraken.
In het bisdom Den Bosch is er
nu een groepering pastorale
Twee (buitenste) panelen van een reisikonastase uit
midden-Rusland. Afgebeeld zijn de engelen Michaël en
Gabriël (bovenste twee vakken), de vier evangelisten
Matthëus, Johannes, Marcus en Lucas.
de arm in gezelschap van de
twaalf apostelen. Er is een
Lijdensikoon, waarbij Jezus is
geschilderd in bijzijn van zo
wel de goede als de slechte
moordenaar, terwijl een ande
re stuk de Moeder Gods van
Kazan (Kazanskaja) laat zien,
waarbij het Christuskind een
arm verborgen houdt. „Iko
nen gaan over de tijden
heen", zegt Jan Morsink ter
wijl hij aandacht vraagt vooi
een reeks ikonen, waarop hei
ligen staan afgebeeld: Nico-
laas, Andreas. Een kleine,
maar krachtige geschilderde
volksikoon laat de engel Mi
chaël zien, terwijl een ander
een afbeelding bevat van Jo
hannes de Voorloper of wel
Johannes de Doper. Ook be
vinden zich feestdagenikonen
onder de in Weerselo geëxpo
seerde stukken, waarbij één
de twaalf grote orthodoxe
feestdagen weergeeft, terwijl
in het middengedeelte de
Anastasis centraal staat. Van
zelfsprekend is er een mini-
tieus geschilderde jaarikoon.
De verzameling van Jan Mor
sink bevat hoofdzakelijk 17e
en 18e eeuwse ikonen, hoewel
er ook stukken van recentere
datum aanwezig zijn. Zoals
gezegd: een hoofdthema is
niet in deze tentoonstelling
aanwezig. Wél datgenen, wat
aan elke ikoon ten grondslag
dient te liggen; de geloofso
verdracht, waardoor de ikoon
zo'n bijzondere plaats kon in
nemen in het oosterse chris
tendom en een liturgisch
voorwerp werd dat deel uit
maakt van de eredienst. Zoals
Jan Morsink al zei: ikonen
gaan over de tijden heen. De
expositie is geopend tot en
met 9 mei, van woensdag t/m
zaterdag van 11.00 tot 18.00
uur en volgens afspraak.
KLAAS GOiNGA
lijk
moest mr. Pieter van Vollenhoven het zelf ook even
Applaus voor de wlnnser.
ININGEN De Am-
foto-journalist Pie-
sen jr. heeft giste-
heveningen, waar hij
gemeld uit handen
Pieter van Vollenho-
liet tat Oranje-Wisselobjec-
p Wiving, nog eens duide-
-5. iAnnen horen waarom
pen Fze eeT te beurt is ge-
Fotograaf en voorzit-
"Ju. i de jury Max Koot be-
n bij I namelijk de winnende
'Waarop prinses Juliana
Zltteis Bernhard te zien zijn
ït afscheid van het
B le vorstenpaar, hardop
k n „fantastische foto".
journaliste A. Herenius-
Kamstra, voormalig hoofd
van de afdeling perszaken
van de Rijksvoorlichtings
dienst W.P. van den Berge,
auteur Fred Lammers en de
directeur van de Stichting
Scheveningen Bad drs. H. van
de Weg hadden het niet ge
makkelijk, omdat het aantal
inzendingen (zeshonderd) en
de kwaliteit van de foto's gro
ter was dan voorgaande jaren.
Op de foto-tentoonstelling, die
tot drie mei dagelijks van elf
tot vijf uur gratis is te zien in
het informatiepaviljoen van
icx
M,,
fee mensen zijn precies
i goede moment op de
ige plaat vastgelegd,
in alle opzichten een
persfoto en dat komt
ioor het gebruik van de
J ins. Hierdoor komt het
ipaar tegen een on
achtergrond te staan
>r de twee personen
eer naar voren worden
d". Het Oranje-wisse-
Sef is een prijs die
toegekend voor de
>ersfoto van de konink-
Unilie. Hij werd voor de
keer uitgereikt.
Met ken
nersblik
volgt mr.
Pistor de
muzikale
verrichtin
gen ven Pie
Beck.
de Stichting Scheveningen
Bad op het Gevers Deijnoot-
plein wordt dat nog eens dui
delijk weergegeven.
De tweede prijs ging dit jaar
naar Cor Mulder, die een foto
van prinses Irene en haar ge
zin schoot. De derde prijs was
voor Eric Dikker met een
portret van prinses Margriet
Die foto kreeg mr. Pieter van
Vollenhoven ook vergroot en
op bureauformaat aangeboden
al was de kleurendia in spie
gelbeeld afgedrukt in vergelij
king met de foto die op het
Gevers Deijnootplein hangt.
Het was niet de eerste keer
dat Eric Dikkers aan de wed
strijd deelnam. Hij won twee
keer eerder (in 1971 en 1976)
het Oranje-Wisselobject
Om het gebeuren fotografisch
te laten eindigen mocht mr.
Pieter van Vollenhoven
zelf een verwoed amateurfo
tograaf met een ouderwets
uitziende camera een groeps
foto van de prijswinnaars ma
ken. Hoewel het de eerste
keer mislukte, kwamen ze
tenslotte toch nog lachend op
de gevoelige plaat terecht
Twee minuten na de klik was
daarvan het resultaat al zicht
baar.
