boeken De rellen van Amsterdam, poging tot reconstructie Country western festival ■i Rotterdamse Ahoyv-hal Lagerhuislid Sands in hongerstaking zal meimaand niet halen |>eslov waarschuwt ~gen afwijking leer Woningtekort in 1990 weggewerkt 1ST LEIDSE COURANT MAANDAG 13 APRIL 1981 PAGINA 9 troebelen april '80 collectief hooggeleer- uit het en strat- srecht ,dr. A.L. de cri- logie [dr. Jac. Weringh), sociologie t dr. P.J.A. Voeven) en ree hts ge heid (dr. Je Fynaut) een spec ia- aflevering het maand- Delikt en \kwent ge- over het rwerp „De elen van 30 1980" de van de in- \ging van Ogin [ix in Am- im. De dag \n de hevi- raatgevech tussen 3500 Iemensen honderden hoppers en trs. f benaderen ptwerp ie- voor zich |f hun ei- discipline' Brdoor is e afleve- van Delikt Delink went )81 een in fant docu- geworden, fis in juri- I -historisch ht. AMSTERDAM Als de Amsterdamse hoogleraar criminologie Koos van We ringh in de nacht van 29 op 30 april 1980 het restaurant, waar zojuist zijn tienja rig hoogleraarschap is gevierd, verlaat, ziet hij de politie in actie met het plaat sen van dranghekken. De eerste en enige associatie die bij hem opkomt is met de nacht van 13 augustus 1961, toen de muur door Berlijn werd getrokken. „Tussen wij en zij, onze wereld en hun wereld, werd een niet mis te verstane grens ge legd". Volgens hem is de sfeer voor de hevige rel len gewoon rijp gemaakt en vooral toen de len uit het „Draaiboek 30 april" bekend werden. Naar zijn idee heeft ook een be paalde „berichtgeving" in met name De Te legraaf (op 15 maart de zwaarste kop: Ge pantserde Kroning) tot verheviging van de emoties geleid. De hermetische afsluiting van een deel van de Amsterdamse binnenstad op de dag vóór de feestelijkheden werkte daar eveneens aan mee. „Wat mij opviel was het grote aan tal agressieve opmerkingen dat over deze stringente afzettingen gemaakt werd, ook door voorbijkomende burgers, die er niet uitzagen dat zij ooit geweld tegen de over heid zouden gebruiken. Dat was ook bij an dere afzettingen het geval, er heerste irrita tie over deze voor ieders ogen zich uitstrek kende absurditeit. En die irritatie werd nog aanzienlijk versterkt door het constante ge ronk in het luchtruim", schrijft Van We ringh. De avond van de dertigste april ligt de bin nenstad van Amsterdam er bij als een puin hoop. Een troosteloos beeld dat heel,Neder land en ver daarbuiten via de televisie mag aanschouwen. Wibo van der Linden, het hoofd van Tros- Aktua, spreekt zijn verachting uit over een prent van Opland in De Volkskrant: Beatrix met een helm op het hoofd. Van Weringh schrijft: „Dat de bewuste tekening op een voudige wijze de werkelijkheid van de 30ste april weergaf: een inhuldiging die immers uitsluitend had kunnen plaats hebben om dat er een gehelmde macht op de been was, kon waarschijnlijk niet door het brein van dit televisiehoofd worden begrepen". Opmerkelijk Van Weringh kraakt op enkele punten het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid: „Het lijkt de raad op bladzijde vijf aannemelijk, wat op de vol gende bladzijde overigens al tot „conclusie" verheven blijkt te zijn, dat gewelddadige or deverstoringen in de toekomst niet zijn uit te sluiten. In het licht van de Amsterdamse geschiede nis met Palingoproer (1886), spoorwegsta kingen (1903), aardappeloproer (1917), juli- oproer in de Jordaan (1934), juni-onlusten (1966), Damrellen (1970) en inhuldiging Beatrix (1980) moet dat wel een zeer opmer kelijke conclusie genoemd worden. Het grootste deel van het rapport had ook ge schreven kunnen worden naar aanleiding van een uit de hand gelopen voetbalwed strijd of de TT-races in Assen. De beschou wingen over de sociale en culturele achter gronden van jeugdagressie zijn pover van gehalte", aldus Van Weringh. Onthechten In hetzelfde nummer schildert socioloog P.J.A. ter Hoeven de jongeren en het kli maat in de grote stad. Hij zegt ergens dat de jongeren voor een politieke leegte staan. „Voor hen gaat het politieke sprookje niet meer op: proberen een stukje van je recht te veroveren langs de weg der overreding. Zij zijn gedelegitimeerd, zij hebben geen geloof meer in de legitimiteit van dit staatsbestel. Zij zijn overtuigde culturele pessimisten, of eigenlijk cultureel onthechten". En even verder: „De belangrijkste ontdek king van die dagen (29 februari tot 3 maart 1980) was wel dat de Mobiele Eenheid niet onverslaanbaar was". Alsmede: „Hun strijd betrof niet zozeer het geïnstitutionaliseerde charisma van de nieuwe koningin, maar de verovering van leegstaande panden als huis vesting. Een nogal plebeïsche aangelegen heid. dus". Hij vraagt zich af waarom er eigenlijk zo'n enorme politiemacht op de been gebracht moest worden. Die politiemacht heeft mis schien wel intimiderend gewerkt. „Heeft er niet te veel de gedachte achtergezeten van „kom maar op, we zullen wel kijken wie er wint"?. Met de gedachte in het achterhoofd „wij winnen tóch"?". Tweedracht Die machtsontplooiing heeft, vindt Ter Hoe ven, een soort tweedracht onder veel Ne derlanders veroorzaakt. „Sluipend, onbe wust, dat is waar, maar tegelijk met een verwoestende kracht. Verwoestend, omdat hiermee voor de eerste keer in de recente Nederlandse geschiedenis de legitimiteit van ons koningshuis openlijk werd betwijfeld. Terwijl voorheen die legitimiteit werd betwijfeld door een kleine intellectuele elite, is het nu een zaak van het volk geworden. Het verzet tegen het koningschap is in één dag van een elitaire tot een volkskracht ge maakt", aldus beweert Ter Hoeven. Goed overzicht Duitse literatuur Duitse Letterkunde van de Westduitse auteur Kurt Roth- mann wordt aan de hand van een aantal zorgvuldig uitgeko zen titels een chronologisch overzicht gegeven van de lite ratuur en haar historische ont wikkeling bij onze oosterbu ren. De auteur van het boek heeft bij de opzet van dit boek niet in de eerste plaats naar volledigheid gestreefd, maar naar een zo genuanceerd mo gelijke verhandeling van de belangrijkste aspecten van de Duitse literatuur. Waar dat voor het begrip van de bespro ken werken nodig was, heeft de schrijver verwezen naar de filosofie, naar kunsthistori sche, politieke of sociaal-we tenschappelijke achtergron den. Het geheel biedt een goed overzicht. Kurt Rothmann: Duitse Let terkunde. Uitgave Het Spec trum. Aula-boek. Prijs: 15,- Verleden in woord en beeld Vaste prik op de Nederlandse boekenmarkt is sinds een groot aantal jaren de jaarlijkse aflevering van „Het aanzien van". Voor wie geen zin heeft de jaaroverzichten uit dag- en weekbladen te sparen, maar toch het verleden in woord en beeld wenst te bewaren, is „Het aanzien van" een uit komst. Ook in „Het aanzien van 1980" zijn leuke, maar vooral de minder aangename, onplezierige of schokkende ge beurtenissen bijeengebracht. Het voorbije jaar in boekvorm dus, en dat voor een alleszins redelijke prijs. Het aanzien van 1980. Uitg. Het Spectrum, prijs: f. 14,95. Chanson de Roland In een vertaling van Aijaan van Nimwegen heeft het Spec trum een nieuwe uitgave op de markt gebracht van het be faamde Chanson de Roland, het anonieme middeleeuwse Franse gedicht over Karei de Grote, en zijn neef en voor naamste medestrijder Roeland die in de strijd tegen de Moren in Spanje omkwam. Het is een ruwe, barbaarse sa menleving die ons wordt ge toond, waarin nog geen plaats is voor de hoofse liefde die in latere werken uit de Middel eeuwen zo kenmerkend zou worden. Niettemin geeft het werk een indringend beeld van het leven en de idealen uit een ver verleden. Dankzij deze uitgave wordt een van de bekendste werken uit de mid deleeuwse literatuur in zijn oorspronkelijke vorm toegan kelijk gemaakt voor een groot publiek. Het Chanson de Roland. Uitg. Het Spectrum, Prisma Klassieken. Prijs gebonden uitgave: 29,50. Pocketuit- gave: 11,25. Uit het leven der chassidim Tot de chassidim behoren in het Joodse geloof de mannen en vrouwen die hun gods dienst consequent willen be leven in gehoorzaamheid aan de Torah en de traditie. Een stroming die vooral vanuit Oost-Europa overliep naar het westen en thans in Amerika vele aanhangers telt. Lilian Hester (pseud.) behoort tot deze gelovigen die zich vooral kenmerken door hun eigen oeroude ge bruiken en orthodoxe opvat tingen. Zij is afkomstig uit een immi granten-milieu en groeide op in New York, trouwde jong en vestigde zich later in Israël. Hoewel in eigenlijke zin geen schrijfster van professie, schreef zij toch een aantal ver halen over het wel en wee van deze chassidim waarbij zij vooral uit haar eigen jeugdhe rinneringen kon putten. In haar „Chassidisch Poeriem" wordt ons dus het religieuze en maatschappelijke bestaan van deze vromen uit de eerste- hand aangereikt Lilian Hester: Een Chassi disch Poeriem. Uitg. Amp hora Books Amstelveen. Prijs 17,50. CS I h< tt. inze correspondent i van Vree) |- Op het tiende con ti de Oostduitse So- che Partij (SED) i Russische partij-i- Soeslov voor de cir- afgevaardigden ge- t een onvoorwaarde- |uw aan de beginse- het Marxisme-Leni- elementaire voor- voor de succesvol- van een socialisti- tschappij. Zonder noemen waar- i hij, dat iedere af- van deze principes dlottige consequen- leiden. {vaardigde van het Poolse politburo, Barcikowsky, die in Oost-Berlijn als gast aanmerkelijk koeler werd ont vangen dan bijvoorbeeld Yas ser Arafat van de PLO of de gedelegeerde van Afghanistan, zei dat in zijn land de wil be staat om de huidige crisis met politieke middelen op te los sen. Het socialisme in Polen staat volgens hem op "een vas te klassen-basis", al zijn in het verleden een aantal principes verwaarloosd en nog bestaan de tegenstellingen onderschat. Barcikowsky stelde "contra- -revolutionaire elementen" die door imperialistische centra worden ondersteund voor de huidige toestand verantwoor delijk. De communistische par tij wil, volgens hem, deze be proeving niet uit de weg gaan, al weet zij dat er nog een ge compliceerde politieke strijd te wachten staat. Hij vroeg daar bij om hulp en steun van de broederpartijen in andere so cialistische landen, voor wier bezorgdheid over de ontwik kelingen in Polen hij begrip toonde. Aan het begin van het congres had de Oostduitse staats- en partijleider Honecker evenals andere DDR-functionaris een met name de atoombewape ning van de NAVO en de rol van West-Duitsland daarbij scherp aangevallen. Ten aan zien van Polen stelde hij zich tamelijk gematigd op. Financiële top vijf Westerse industrielanden LONDEN Ministers van Fi nanciën en directeuren van de centrale banken van de vijf j grootste Westerse industrielan den hebben gisteren in Lon den onverwachts de economi sche problemen besproken. De bijeenkomst werd niet officieel aangekondigd. Aan het over leg namen de ministers van de VS, West-Duitsland, Japan, Frankrijk en Groot-Brittannië deel evenals de presidenten van de centrale banken uit die landen. Volgens de goed geïn formeerde Britse krant The Financial Times is onder ge praat over de hoge rentestan den. Het is niet bekend of het door de Fransen geleide Euro pese initiatief tot samenwer king op het gebied van de ver laging van de rentestanden succes heeft gehad. rsinj reisi citei ROTTERDAM In de Rotterdamse Ahoy' wordt eerste en tweede paasdag (19 en 20 april) het vierde internationale country western festival gehou den. Een van de aantrekkelijke kanten van dit fes tival is, dat men op twee dagen een groot aantal verschillende artiesten kan horen en zien. Hoe ver schillend, blijkt de eerste dag, wanneer een nieuw komer van eigen bodem, Specs Hildebrand met zijn band zal optreden en anderzijds ook de reeds jaren bekende Amerikaan Johnny Cash. Specs Hildebrand komt uit Volendam. Hij maakte vijf jaar gele den zijn platendebuut, maar veel succes had hij er niet mee. Niettemin ging hij door en vorig jaar maakte hij opnieuw een plaat: Loners and Losers. Tweede paasdag treden op onder anderen George Jones en Tammy Wynette, twee sterren uit de country westernwereld, die elkaar goed kennen: ze waren een poosje getrouwd, tot zij in 1974 ieder hun eigen weg gingen. Dit jaar maakten zij samen weer een toepasselijke plaat: „Together again". Op het festival zingen de twee weer voor eigen rekening. Specs Hildebrand ,kfcflow 2ero •Tammy Wynette (Van onze correspondent Bert van Velzen) LONDEN De 44ste dag van de hongerstaking van Bobby Sands, die vorige week, terwijl hij in de Maze gevangenis bij Belfast roer loos in bed lag, gekozen werd tot afgevaardigde in het Lagerhuis voor Ferma nagh en Zuid-Tyrone, is van daag ingegaan. Gevreesd wordt dat Bobby Sands de meimaand niet zal halen wanneer hij vast voedsel blijft weigeren. Zijn ogen beginnen reeds pijn te doen en dat is een teken dat hij het laatste stadium van zijn hongeraktie om een politie ke status voor IR A-gevange nen heeft bereikt. De verkiezing van Sands geeft de IRA en de campagne tegen het criminaliseren van de re publikeinse guerrilla tegen het Britse gezag, een grote triomf en brengt premier Margaret Thatcher een uiterst gevoelige nederlaag toe. Een ander ge volg is de verdieping van de kloof tussen republikeinen en de aan Westminster getrouwe protestanten in Noord-Ierland. De verkiezingscoup van Sands die hem in de schoot werd ge worpen door het overlijden van Lagerhuislid Frank Ma- guire, die zich onderscheiden heeft door zelden in Westmin ster te verschijnen en daar nimmer zijn mond open te doen, heeft de demagoog Ian Paisley, die zich de spreekbuis van de loyalisten noemt, aan het brullen gezet en Lager huisleden in Londen driftig aan het werk om Bobby Sands nog voor Pasen af te zetten. Die haast wordt verklaard door het Paasreces en de vrees dat Bobby Sands als „an Ho nourable Member of Parlia ment" zou kunnen sterven. De toestand rond Bobby Sands was zondag buitengewoon ver ward. Leden van de Labou- r-oppositie in het Lagerhuis kunnen een aanzienlijk kabaal gaan veroorzaken als de con servatieve leider, Francis Pym, vandaag na ruggespraak met leiders van alle partijen zal proberen Bobby Sands zijn nieuw verworven status te ontnemen. Als Sands zou wor den afgezet als Lagerhuislid, is er niets behalve zijn voortijdi ge dood dat hem ervan zou kunnen weerhouden opnieuw aan verkiezingen voor zijn o- pengevallen zetel deel te ne men. Bij eventuele afzetting zijn 30.000 katholieken kwaad, die op hem hebben gestemd. Als hij mag aanblijven, voor hoe een kort seizoen dan ook, zullen 29.046 protestante kie zers, gedirigeerd door Ian Paisley, moord en brand schreeuwen. DEN HAAG Vóór 1990 wol de regering het woonte- kort hebben weggewerkt Dat betekent dat er tot en met 1989 1,1 miljoen wonin gen moeten worden gebouwd en dat ongeveer 300.000 huizen ingrijpend verbeterd moeten worden. Dit staat in de regeringsbe- slissing over het structuur schema volkshuisvesting die minister Beelaerts van Blokland en staatssecretaris Brokx van volkshuisvesting vanmiddag aan de Tweede Kamer hebben aangeboden. De omvang van de woningbe hoefte wordt berekend op grond van de behoefte aan zelfstandige huisvesting van mensen vanaf 18 jaar. De rege ring gaat ervan uit dat een zoektijd van een half jaar re delijk is. Bij de woningproduk- tie moet voorrang worden ver leend aan centra van stadsge westen, groeikernen en aan provincies en gebieden met de grootste tekorten. De woning bouw in de randstad zal de druk op de woningmarkt in andere provincies moeten worden verminderd. De regering stelt dat de plan nen pas kunnen worden uitge voerd als op provinciaal en ge meentelijk niveau een samen hangende programmering van de grond komt, waarover een aparte nota is uitgebracht. Meer bevoegdheden voor gemeenten Daarin staat ondermeer aat aan gemeenten en provincies bevoegdheden van het rijk zullen worden overgedragen, om daarmee de burgers direc ter te betrekken bij de volks huisvesting. Welke gevolgen dit plan heeft voor het perso neel bij het ministerie, de pro vincies en de gemeenten staat nog niet duidelijk vast. De gemeente krijgt de eind verantwoordelijkheid voor het beoordelen van de bouwplan nen, en zal daarbij letten op kwaliteit, kosten in relatie tot die kwaliteit en de hoogte van de hüren. Hiertoe wordt een „normkostensysteem" ontwik keld. De gemeenteraad moet voortaan een vierjarenplan op stellen dat elke twee jaar wordt bijgesteld. Provinciale staten beoordelen de plannen en adviseren de minister over zaken als de relatie met het ruimtelijk beleid en prioHtei- ten tussen de gemeenten on derling. Een uitspraak van de minister over een meerjaren programma betekent voor de gemeente dat deze verzekerd is van financiële steun. De re gering wil die decentralisatie invoeren voor de vierjarige periode van 1984 tot en met '87. Het parlement moet zich er nog over uitspreken. Japan eist opheldering over aanvaring TOKIO De Japanse minis ter van buitenlandse zaken, Masajoshi Ito wenst van de Amerikaanse regering ophel dering over de aanvaring tus sen een Amerikaanse kernon derzeeër en een Japans vrachtschip. De aanvaring had donderdag plaats in de Oost- chinese zee en heeft vermoe delijk het leven gekost aan twee Japanse zeelieden. Japan heeft het met name niet begre pen op het feit dat de onder zeeër de vijftien opvarenden van het schip niet te hulp is gesneld. Stap voor stap door oudheid In de periode tussen 2.000 en. 1.000 v. Chr. veranderde veel in de geschiedenis van de mensheid. Het was het millè- nium van Stonehenge, de be schavingen van de Kretenzer?,, en in het dal van de Indus, van de Trojaanse oorlog. Abra ham en Toetanchamon. Bijna iedereen heeft ooit deze namen gehoord, voor velen blijft het echter een tijdperk vol gebeurtenissen zonder on derlinge samenhang. De au teur Geoffry Bibby heeft op zijn manier getracht duidelijk te maken, wat er in de jaren voorviel. Hij heeft gebeurte nissen die zich tegelijkertijd op de wereld voordeden naast el kaar gezet. Stap voor stap heeft hij gepoogd de geheimen van de oudheid te verklaren. Duidelijk moet zijn dat Bibby's „Vierduizend jaar geleden" een boek is voor de geïnteres seerde leek. Wetenschappelijk is het allemaal niet te noemen, daarvoor veroorlooft Bibby zich teveel zijstappen. Aan het eind van ieder hoofdstuk komt de schrijver op zijn daarvoor gehouden betoog terug en geeft hij globaal aan, waar hij terwille van de „begrijpelijk heid" van de historische wer kelijkheid is afgeweken. DiJ^ maakt iets goed. maar kan ni^L de conclusie voorkomen dat voor wie echt meer over de ■oudheid wil weten, er tal van betere (leer)boeken bestaan. Geoffry Bibby: Vierduizend jaar geleden. Uitg. Meulen- hoffprijs: 38,50. Mensen Na de boeken „Alweer niks te doen", „Wat zullen ze blij zijn" en het in Amerika onder scheiden „De Ark van Noach" is van de tekenaar Pe ter Spier uit Broek in Water land, maar nu wonend op Long Island, een wel heel op merkelijk kinderprentenboek verschenen. „Mensen, mensen wat een mensen" laat de kinderen (en de ouderen) niet alleen inzien, dat er zo'n vier miljard men sen op aarde rondlopen, maar ook in welke verscheidenheid dat het geval is. Het gaat over hun gewoonten, hun spelen, leven, eten en drinken, hun geloven en nog veel meer. Een beetje indoctri^--- natie zit er ook wel in, want op een twee bladzijden be slaande, uiterst saaie, tekening van een stadsbeeld laat Peter Spier zien hoe grauw de we reld er uit zou zien als alles en iedereen hetzelfde was. Zo'n beetje als men zich de commu nistische landen voorstelt. Kijkt men een blad verder dan ziet men een uiterst bont ge kleurd (Westers) stadsbeeld, waaruit moet blijken hoeveel beter het hier wel moet zijn. Een bijzonder prentenboek met talloze mogelijkheden voor klein en groot, voor oud en jong, voor thuis en (wereld oriëntatie) op school. Peter Spier: Mensen, men sen, wat een mensen! Uitg. Lemniscaat, prijs ƒ23,50. Een jaar bos De samenstellers van het boek „Een jaar in het bos", P. Ven tura en G.P. Ceserani, plegen een deel van het jaar met hun gezinnen in een kastanjebos te wonen in de Toscaanse Apen nijnen, een bergketen in Mid- den-Italië. Dat bracht hen op het idee om daar eens een boek aan te wijden. Met grote aandacht hebben zij eeri tijd lang het leven van planten, dieren en mensen in het bos gadegeslagen. Ze werden er zich op een bepaald moment ineens van bewust, dat het bos, met al zijn mensen, dieren en planten, iets levends is, dat - ook iets te vertellen heeft. Vandaar dat ze, schrijvers van beroep, besloten het bos zelf in het boek aan het woord te la ten. Prachtige illustraties, waarvan hun jeugdboeken al tijd zijn voorzien (bijvoorbeeld die over de reizen van Colum bus en Marco Polo, die de laat ste jaren zijn verschenen) la ten zien hoe het bos er in de, verschillende jaargetijden uit ziet, te beginnen op 21 deem- ber, de eerste winterdag. In de vorm van een dagboek vertelt het bos wat er allemaal ge beurt: de wisseling van de sei zoenen, het leven van dieren en planten. Maar ook de men sen die in het bos wonen wor^ den beschreven, hun gebrui ken en herinneringen. Mensen" die heel dicht bij de natuur lé^ ven en uit die natuur de din gen halen ,die ze nodig hebben honing, kastanjes, paddestoe len, bramen en brandhout. In het verhaal zijn ook recepten opgenomen. De tekeningen la ten zien hoe een bos er in de herfst uitziet en waar de die ren hun winterslaap houden, maar ook hoe brood gebakken en een lammetje geboren wordt Ventura en Ceserani maakten het boek voor zich zelf, voor (oudere) kinderen en voor iedereen die het goed.- met de natuur meent Gian Paolo Ceserani: Een jaar in het bos; ill. Piero Ventura Uitg. J.H. Gottmer, prijs: 32,50.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 9