rotest van
eurenbergse
ugd slaat als
Z0°°jen prairiebrand
rifver op geheel
r^ïVest-Duitsland
Strauss een voorbeeld willen stellen. Geen
toegeeflijkheid a la Vogel in Berlijn, maar
de harde koers van het schrik inboeze
men. Dat het met de in de grondwet vast
gelegde rechtsbeginselen daarbij niet zo
nauw wordt genomen, is van later zorg. De
gebeurtenissen in Neurenberg staan wat
dit betreft niet op zichzelf. Strauss her
haalt voortdurend dat in de (gewelddadi
ge) huisbezettingen het zaad wordt gelegd
voor een nieuw terrorisme. Zijn minister
van binnenlandse zaken verordonneert dat
de Beierse politie ter bescherming te
gen lichamelijk letsel moet worden uit
gerust met (zeer omstreden) gummikogels
die ernstige verwondingen kunnen toe
brengen, met scherpere chemische wa
pens en dat zelfs het schieten met scherp
buiten de discussies mag blijven. Dat er
allerwegen om een herziening van het de-
monstratierecht wordt geroepen, is in dit
verband niet opmerkelijk.
Met dit alles is de (voortdurend
onder de oppervlakte levende)
Noord-Zuid-tegenstelling in de
Bondsrepubliek weer eens dui
delijk aan de oppervlakte geko
men en ook bij politici heeft
deze tegenstelling weer tot hefti
ge controverses geleid. Terwijl
in het „Noorden" (Berlijn, Ham
burg, Bremen, Noordrijn-West-
falen. Hessen) gepoogd wordt
het rechtsgevoel en de rechts
beginselen aan te passen aan
maatschappelijke veranderingen
en flexibel op actuele gebeurte
nissen te reageren, houden
deelstaten als Beieren, Rijnland-
Paltz en Baden-Württemberg
keihard vast aan het legaliteits
principe dat de waarde van
wetsparagrafen hoger schat dan
een soepel functioneren van de
samenleving. Dat bij dit alles
ook een politiek verschil van
mening in het geding is (CDU en
vooral CSU contra SPD en FDP)
is eigenlijk een bijkomstigheid.
Strauss c.s. heeft duidelijk de
harde hand gesteld tegenover
de zachte heelmeester, in de
wetenschap dat een groot deel
van de bevolking hem daarin
steunt. De ingezonden stukken
in de kranten laten er geen twij
fel over bestaan dat vooral ou
dere lezers de „losbandigheid"
van die huidige jeugd zat zijn, en
dat velen terugverlangen naar
de grimmige orde van het Derde
Rijk.
Maar dat het machtsvertoon van
de staatsorganen ook een pro
vocerende uitwerking Zou heb
ben, was te verwachten. Het
protest van de jeugd, of het nu ging om
krakers, om „drop-outs", om kernenergie
tegenstanders of welke beweging dan-ook,
sloeg na de gebeurtenissen in Neurenberg
als een prairiebrand over geheel West-
Duitsland. Na Bremen, Brokdorf en Ber
lijn nu Freiburg, Frankfurt. Augsburg, het
Rheln/Main- en Ruhrgebied. Zodanig dat
men langzamerhand weer van een nieuwe
jeugdbeweging kan spreken, na het (veel
meer intellectueel gerichte) studentenpro
test aan het eind van de jaren zestig.
In wezen Is datgene wat in West-Duitsland
gebeurt, niet anders dan in Nederland. De
Amsterdamse krakers, zoals zij ook hier
bekend zijn. kunnen zelfs als voorbeeld
worden beschouwd voor de huisbezetters
in Berlijn en andere grote Duitse steden.
Veel Nederlandse voorbeelden worden
hier zelfs nagebootst, aan de hand van ge
schriften, banden en films, zoals o.a. in
Neurenberg kon worden aangetoond. Iets
dergelijks was ook het geval in de tijd van
de provo's, die indertijd de voorlopers wa
ren van het grote studentenprotest in de
Bondsrepubliek. Maar evenals toen blijkt
ook nu weer een wezenlijk verschil, name
lijk dat de tegenstellingen hier in de
Bondsrepubliek direct een veel grimmiger
en daardoor gevaarlijker karakter aanne
men. Wat in Nederland in zijn totaliteit nog
altijd iets incidenteels, een verschijnsel in
de marge is, wordt in Duitsland al snel tot
een bedreiging van de rechtsstaat, van de
democratie zelfs, waar de media bol van
staan. De spookbeelden van de Republiek
van Weimar die de aanzet vormde tot het
Hitler-regime, liggen nog vers in het ge
heugen, worden althans voortdurend in
herinnering geroepen als recht
vaardiging voor de onderdruk
king van „afwijkende menin
gen". Met als gevolg een polari
satie die niet van gevaar is ont
bloot.
Café „Max und Moritz" in
Kreuzberg. Een jazzbandje
speelt New Orleans-melodieën
voor een ontspannen publiek
dat je alleen maar in Berlijn kunt
aantreffen. Op de herentoiletten
doe ik een merkwaardige ont
dekking. De muren zijn nog al
tijd van onder tot boven beklad
met teksten die bezoekers zo
nodig kwijt moesten. Maar in te
genstelling tot vroeger, toen
erotica en de misvormingen
daarvan de hoofdmoot vorm
den, zijn het nu uitsluitend
„agit-prop"-leuzen die de wan
den sieren. „Ze schieten al op
ons; waarop wachten we eigen
lijk nog?"; „Ein. zwei, drei, lasst
die Leute frei!" (dat slaat op de
gevangen genomen demon
stranten). Een humorist heeft
aan de tekst „De RAF overwint"
toegevoegd: „Of ook niet".
Ik praat met een aantal oudere
joodse artiesten die, ondanks
alles, naar Berlijn zijn terugge
keerd omdat zij die stad liefheb
ben. Zij houden van Kreuzberg,
die naargeestige en verwaar
loosde, maar volop levende wijk
waar zij iets van het onbedreig
de vooroorlogse klimaat terug
vinden. Maar ze zijn ook bang.
Niet alleen voor de politie die
zich tijdens de december-onlus-
ten van zijn hardste kant liet
zien en hen deed terugdenken aan de ge
vreesde Gestapo. Maar veel meer nog
door de niet thuis te brengen, ondefinieer
bare groepen die zich in de demonstraties
van idealistische jongeren mengen: „pro
fessionals" die „weer eens aan het werk
moeten" en dan ruiten ingooien van kleine
Turkse winkeliers die niets met de huisbe
zettingen van doen hebben.
Meer dan anderen zijn deze joden nog al
tijd bang voor het fascisme, in welke vorm
dan ook. Een fascisme dat zowel aan de
kant van de overheid als van de demon
stranten voortdurend onderhuids aanwe
zig is en dat zijn vleugels weer kan uitslaan
als het niet tijdig lukt om democratische
bewegingen van extremistische uitwassen
te scheiden.
AMI VAN VREE
Duitse
krakers
krijgen
in het
Noorden
een
zachte
en in
het
Zuiden
een
harde
hand
gebeurtenissen in Neurenberg sloeg het protest van de Jeugd, over naar andere Duitse plaatsen. Hier In Freiburg staan oproerpolitie en demonstranten tegenover elkaar bij een protestactie tegen de ontruiming van een aantal panden in ae etaa.
PACfAT HIER GEBEURT, AL JAREN
NG, IS SCHUNNIG"
volging van Amsterdam (en Nijmegen),
dan wel op veel grotere schaal, is met
|e in West-Berlijn het bezetten van huizen
•groeid tot de belangrijkste vorm van
st tegen de huidige maatschappij in de
srepubliek. Keiharde maatregelen van
lie en justitie in Zuid-Duitsland tegen een
lelijk overslaan van dit jongerenprotest
ben geleid tot een sfeer van polarisatie,
lelijkbaar met de stemming aan het eind
jastafel, ijde jaren zestig. Tevens wordt een Noord-
verschil zichtbaar dat de vraag opwerpt:
brengt het beste resultaat, de harde
f325.oooH of de poging tot toenadering? Onze
ie"ha"mkfsPondent 'n Bonn, Ami van Vree, was in
ien haardtjn en gaat in op ontwikkelingen die, te-
té'taïïrn met andere protestbewegingen, wel
kame, rit het begin van een nieuwe buitenparle-
Terwijl de politie in Frankfurt met geweld een huis ontruimt, worden de agenten door sympatisanten met stenen bekogeld.
in perfec
31 is hier passiert ist, Jahre lang, das ist
ai alles Schweinerei", weet de taxi-
jffeur op weg naar Kreuzberg in zijn
lige Berlijnse dialect te melden. Even-
meesten van zijn collega's onder-
^^^^t hij zich graag met zijn passagiers.
220.000/ als wij hem naar de woonsituatie in
n, vrij u'$tad vragen, vervalt hij in een opge-
uitboujden monoloog. Hij vertelt van de af-
van hele woongebieden zonder dat
',c'|eld voor nieuwbouw aanwezig was;
de verdrijving van huurders die vaak
175.000,jsntallen jaren in die buurt hadden ger
id en helemaal niet weg wilden; van
achtkanten die panden laten verrotten
Woonkjer |ater ge^ Ujj te S|aan; van een bu-
douchlcra,ie die alles op de lange baan
vesf'ft en van politici die verstrikt zijn in
[opeenhoping van niet meer doorzichti-
incties en bevoegdheden,
is niet nieuw wat hij vertelt, maar in-
jsant als uiting van de „vox populi",
:em des volks. 8ehalve deze chauffeur
in we in Berlijn talloze mensen aantref-
ie alle begrip hebben voor de krakers
40-000,Juiteindelijk het heft in eigen handen
genomen. Alleen voor de geweld-
wde^Aig0 rel,en d,e er af en to© me© ge-
Hd gaan hebben weinigen begrip. En
steen wacht met spanning af of het de
live Senaat onder leiding van burge-
istór Hans Jochen Vogel, die speciaal
tor zijn ministersstoel in Bonn heeft
sgeven, er in zal slagen om aan de
itoestanden in Berlijn een eind te ma-
fcelfde Vogel heeft al meer dan acht
J geleden, toen hij nog burgemeester
I München was, als een roepende in de
istijn gewaarschuwd wat de grote ste-
1 te wachten stond als zij op de golven
[jeconomische groei door zouden gaan
Jkaalslag en het volstorten van hun ge-
met beton, dat alle menselijkheid ver
ijl. Men luisterde niet naar hem. En uit
eend dezelfde Vogel moet nu in Ber-
proberen de rommel op te ruimen die
[negeren van zijn woorden ten gevolge
jt gehad.
si het in Berlijn het eerst tot uitbarstin-
ïijkwam, is niet zo verwonderlijk. In deze
'ijleelde stad leeft een proportioneel
'^pt aantal maatschappelijk zwakkeren:
leniers, buitenlanders en studenten die
iewezen zijn op -goedkope woningen,
jr juist hier bleek een gezonde stads-
Jwoningbouw volledig de mist in te
li. De overheid bleek niet in staat te
1de eigen, fraai klinkende plannen te
I seren. Huiseigenaars, onder wie ook
tsbedrijven, zagen meer in afbraak
J in het moeizaam renoveren van overi
gens nog heel goed bewoonbare panden.
Wie ooit de tv-beelden heeft gezien van de
manier waarop fraaie huizen met voorbeel
dig stucwerk en schitterende Jugendstil-
-haarden opzettelijk zijn verwoest om ze
onleefbaar te maken, begrijpt wat er gaan
de was. Maar zelfs als plannen werden uit
gevoerd. betekende de modernisering
vaak twee tot drie keer hogere huurprij
zen. In Berlijn zoeken 80.000 mensen een
woning; 7.000 huizen staan leeg. Krakers
die zich tegen deze ontwikkelingen verzet
ten, werden door de politie met harde
hand verwijderd!
In december van het afgelopen jaar kwam
het tot de voorspelbare uitbarstingen die
Berlijn ineens schaarden in het rijtje Am
sterdam en Zürich. Op de Kurfürsten-
damm gingen ruiten aan diggelen, auto's
in vlammen op. Heftige gevechten tussen
uiterst mobiele en geharde eenheden van
de politie en militante
demonstranten lever
den talloze gewonden
op. De beelden van het
oproer gingen over de
wereld. Deze onlusten
alsmede een omvang
rijk bouwschandaal dat
de stad miljoenen kost
te, leidden tot een re
geringscrisis en tot de
komst van Vogel. En
tévens tot een diep
gaande verandering in
het beleid van de Se
naat die zonder meer
opmerkelijk kan wor
den genoemd.
Vergadering
Zaterdagmiddag, 5.00
uur. In de Marianne-
strasse nr. 48 houdt de
„Mieterselbsthilfe", het
alternatieve comité van
legale en illegale bewo
ners van „blok 103" in
Kreuzberg een verga
dering. Het gaat om de
uitwerking van een plan
van studenten van de
technische hogeschool
om eigenhandig de wijk
en de huizen ervan te
verbeteren. Circa 25,
meest jonge mensen
zijn aanwezig. Het is ro
kerig in het lokaal; er
wordt koffie en fris
drank uitgedeeld. De
sfeer is zeer ontspan
nen en vooral zeer de
mocratisch. ledereen
laat elkaar uitspreken. Solidariteit, dat is
duidelijk, speelt een belangrijker rol dan
het doorzetten van eigen ideeën. „Ja",
zegt een baardige bewoner die zijn zoontje
in een wagentje heen en weer wiegelt,
„jullie praten nu wel mooi over groenvlak-
ten en speelterreinen, maar de mensen die
hier zitten te bevriezen omdat hun kachel
door de eigenaar in elkaar is geslagen,
hebben voorlopig heel andere dingen aan
hun hoofd. We moeten eerst beginnen om
de allerbelangrijkste zaken te verbeteren;
daarna zien we wel verder".
Verslaggevers van Bild Zeitung, die hier
waarschijnlijk nog nooit zijn geweest (en
waarschijnlijk ook niet zouden worden toe
gelaten) zouden verbaasd zijn over het ge
brek aan agressiviteit en opstandigheid in
dit gezelschap. Journalisten van hun slag
schilderen krakers en andere alternatieven
immers voortdurend af als „wereldvreem
den" en „herrieschoppers", in de mening
dat veel lezers dit nu eenmaal "tjraag ho
ren. Ik vraag aan een meisje van het comi
té of men niet bang is voor een politiè-
overval, aangezien in dit blok toch veel
panden zijn bezet. „Ach", zegt ze, „er
staan verkiezingen voor de deur en tot die
tijd zullen ze ons waarschijnlijk wel met
rust laten". „Voeren jullie namens de be
woners ook wel onderhandelingen met het
nieuwe stadsbestuur?"', vraag ik haar.
„We zijn daar wel toe bereid, en zij ook",
legt zij uit. „Maar zolang de demonstran
ten van december niet worden losgelaten,
willen we geen gesprek beginnen".
Vorige week is in Berlijn het 115e huis be-,
zet. Het kunnen er inmiddels al. wel meer
zijn. „Instandbezetters", noemen de kra
kers zich; „bezetten om het huis in stand
te houden". Heeft de Senaat zich neerge
legd bij de acties van de jongeren? Burge
meester Vogel, die inderdaad heeft bijge
dragen tot een aanmerkelijke kalmering
van het politieke klimaat in Berlijn, be
strijdt dit. „Het recht moet zijn loop heb
ben. Maar wat zal ik met een grote politie
macht een huis laten ontruimen, met alle
consequenties van dien, als In dezelfde
wijk nog talloze andere huizen leegstaan
die daarna onmiddellijk zullen worden ge
kraakt?", is zijn wedervraag. „Het gaat
toch om de verhoudingen die men in acht
moet nemen!".
Wat Vogel voor ogen staat, Is een gediffe
rentieerde benadering van een probleem
dat in zijn ogen niet losstaat van de alge
meen maatschappelijke verhoudingen
waarin een groot deel van de jeugd zich
helemaal niet meer thuis voelt en waarin
men een onderscheid moet maken tussen
datgene wat de verschillende groeperin
gen voor ogen staat.
De „Szene", het milieu, dat zich in de
Bondsrepubliek openbaart, heeft inder
daad vele gezichten. Krakers bestaan niet.
alleen uit „alternatieven", die zich van
onze consumptiemaatschappij afwenden,
maar ook uit gewone studenten en slecht
betaalde of werkloze arbeiders die het niet
meer zo zien zitten of een huis zoeken. Als
het tot demonstraties komt, mengen zich
daar vaak „Polit-Rockers" en andere
agressieve elementen bij wie het helemaal
niet om maatschappelijke veranderingen,
maar uitsluitend om rellen en vernielingen
gaat.
Tegen deze gecompliceerde achtergrond
van het jeugdproces, waarbij huisbezettin
gen voornamelijk een symboolfunctie ver
vullen, wil Vogel genu
anceerd optreden. Hij
wil in eerste instantie
de bokken van de
schapen scheiden en
met de overtuigde
idealisten en anders
denkenden een ge
sprek beginnen. Juist
dit nu is een alarmsig
naal voor al degenen in
de Bondsrepubliek die
van mening zijn dat „dé
jeugd" eindelijk eens
tot de orde moet wor
den geroepen. Het feit
dat in Berlijn een func
tionaris van de politie
weigerde om een door
het Openbaar Ministe
rie gevraagde ontrui
ming van een pand
door te Voeren wegens
het gevaar van een ern
stige escalatie van
geweld, werd door de
conservatieve krachten
beschouwd als „een
daad van lafheid en
toegevendheid", die
niet meer kon worden
geduld. De rechtsstaat
is in gevaar!
Amsterdam
Neurenberg, donder
dagavond. Bezoekers
van het jeugdcentrum
„KOMM" waar een film
over het kraken van
huizen in Amsterdam is
getoond, gaan spon
taan de straat op om te
demonstreren. De politie grijpt vooralsnog
niet in als zes winkelruiten worden inge
gooid. Maar daarna is het raak. Een grote
politiemacht neemt 's nachts alle aanwezi
gen in het jeugdcentrum gevangen en zet
ze dagenlang in een cel vast. Een deel van
hen was niet actief bij de acties betrokken,
of had zelfs helemaal niet aan de demon
straties deelgenomen. Het is de grootste
razzia die ooit in de Bondsrepubliek na de
Tweede Wereldoorlog is uitgevoerd. De
141 arrestanten, vaak nog minderjarig en
thuis-wonend, worden behandeld als mis
dadigers. Elementaire rechtsbeginselen
zoals een individuele aanklacht (de beve
len tot inhechtenisneming komen aan de
lopende band) of juridische begeleiding
worden aan de laars gelapt.
Het is duidelijk dat de Zuidduitse autoritei
ten onder aanvoering van Franz Josef
Bij een demonstratie van krakers in Berlijn kwam net tot ernstige
ongeregeldheden, waarbij de politie hard is opgetreden.
