Nasynchronisatie geeft honderden Duitse acteurs een goede bijverdienste 'Schuld en boete' over de wroeging van Raskolnikow TERUGBLIK NDP: Nos bedreigt pluriformiteit van pers TELEVISIE VANAVOND^ TELEVISIE WOENSDA< RADIO VANAVOND RADIO/TELEVISIE LÈIDSË COURANT IDINSDAG 3 MAART 1981 PAGIN BERLIJN Op het scherm verschijnen voortdurend frag menten van een film die enkele seconden doren. Het gaat om een bedscène uit de Franse film „Loulou". Op een meter of tien voor het doek zitten een acteur en een actrice op hoge krakken dicht naast elkaar achter een lessenaar en een microfoon. Rechts van hen aan een bureau een dame die nauwkeurig bijhoudt welke scène wordt gespeeld. Achter glas aan het eind van de ruimte de regisseur en toontechni- cus die zich via luidsprekers verstaanbaar kunnen maken. Het gaat allemaal razendsnel Eerst wordt een fragment ge draaid met de in het Frans gesproken tekst Het acteurspaar let scherp op wanneer en hoe er iets gezegd wordt en mompelt al vast de Duitse zinnen mee uit het draaiboek dat voor hen ligt. Dan verschijnt op het scherm „Achtung...3...2...1..." en dezelfde scène wordt zonder geluid herhaald. Deze keer spreken de ac-> teurs hun Duitse tekst mee, vrijwel exact op het moment dat de figuren op het scherm hun mond bewegen. Ze praten niet al leen, er wordt ook gezucht gesnikt, gelachen, geboerd en gesno-j ven. Af en toe grijpt de regisseur in: „Je moet een beetje agres-i siever klinken: je ben tenslotte het meisje beu". Een andere keer duurt de Duitse zin veel langer dan de Franse; dan wordt er iets in de tekst gewiizigd. Meestal zijn twee of drie keer inspreken genoeg, vaak is het al de eerste de beste keer raak. We zijn in het atelier van „Berliner Synchron" (samen met de; firma Arena voor tv-producties) de grootste Duitse instelling voor het nasynchroniseren van buitenlandse films. In tegenstel ling tot Nederland, waar we vanouds vertrouwd zijn met onder titeling in de bioscoop en op de tv, worden vrijwel alle geïmpor teerde filmproducten in de Bondsrepubliek in het Duits nage sproken. Als gevolg daarvan is een hele industrietak ontstaan waar vele honderden toneelspelers een aardige boterham aan bijverdienen. Voor vele Nederlanders, waartoe ook ikzelf behoor, is deze na- synchronisatie een gruwel en een verminking van het oorspron kelijke werk. Do stemmen van John Wayne en Humphrey Bo- gart, van Marilyn Monroe en Jeanne Moreau, van Rijk de Gooyer en Kees Brusse zijn zeer karakteristieke elementen die je niet zomaar door andere kunt vervangen. Maar deze overwe ging speelt voor Duitsers (en voor de meeste grote landen) geen enkele roL Zij ziin niet gewend aan ondertiteling en hebben er moeite mee gelijktijdig beeld en tekst te volgen. Bovendien en dat is een groot verschil met ons kénnen ze meestal de oorspronkelijke stemmen van de acteurs helemaal niet Voor hen spreekt Marlon Brando zo, zoals de Duitse toneelspeler spreekt die altijd diens akoestische rol overneemt Pas als het synchronisatiebedrijf om de een of andere reden een andere ac teur moet nemen die Marlon Brando speelt komen er brieven Voor oosterburen spreekt Marlon Brando Duits De gemiddelde Duitser heeft er geen idee van hoe de stem men van beroemde buitenlandse filmacteurs en -actrices klinken. Zij zijn gewend aan bet geluid van de Duitse to neelspelers, die in films en documentaires de rollen van hun buitenlandse collega's „vertalen". Dit in tegenstelling tot Nederland, waar men tot nu toe vrijwel uitsluitend ge bruik maakt van ondertitels. Onze correspondent in Bonn, Ami van Vree, bezocht de grootste Duitse studio in Berlijn, waar buitenlandse producten worden gegermaniseerd" en constateerde dat Duitsers niets anders meer zouden willen. Romy Schneider spreekt vaak zelf haar rol in een Fran se of Amerikaanse film in het Duits na. van Duitse kijkers die zich erover beklagen dat het niet „de ech te" is! De bekende buitenlandse filmsterren hebben dan ook al lemaal hun eigen, vaste plaatsvervangers in Duitsland (sommige beroemde acteurs en actrices, vooral in de Verenigde Staten, vinden de nasynchronisatie zelfs zo belangrijk dat zii eerst de stem van hun vervanger willen horen, alvorens goedkeurigng ervoor te verlenen). Ongezien Inmiddels is het atelier in Berlijn de bedscène beëindigd en wordt een nieuw fragment uit de film .Loulou" op de projector gezegd. Het komt aan het eind van de film waarin het meisje abortus heeft gepleegd en moeilijkheden met haar minnaar heeft De regisseur vertelt in enkele zinnen aan de beide toneel spelers wat er allemaal aan is voorafgegaan. Want in de meeste gevallen hebben de „insprekers" de film die zij van Duitse tekst voorzien, van tevoren nog nooit gezien. Dat is alleen het geval wanneer een grote bioscoopproductie duidelijk op het acteerta lent van één acteur of actrice is gebaseerd. Normaliter moeten de toneelspelers in staat worden geacht om ongezien de film' verwacht die vooral daarin bestaat, dat zij overtuigend moeten spelen die niet van binnenuit komt, maar die op hen toekomt Zeer beroemde acteurs die op het toneel lauweren oog stten, bleken vaak het vermogen te missen om filmteksten in het Duits te kunnen „naspreken". De „Loulou"-vertalers zijn al meer dan een uur zeer geconcen treerd met hun werk bezig. Het is een uiterst vermoeiende bij verdienste die echter goed betaalt (ruim 500 gulden per dag) en zonder welke heel wat acteurs en actrices nauwelijks het hoofd boven water zouden kunnen houden. Alleen de Berliner Syn chron heeft al ruim 600 toneelspelers in 1 os-vaste dienst die hun medewerking aan het nasynchroniseren verlenen. Voor een normale bioscoopfilm van 90 minuten die in het Duits wordt vertaald, zijn ongeveer zes dagen inspreken nodig In onze aanwezigheid blijkt trouwens dat er bij de nasynchroni satie ook kan worden gemanipuleerd. Afgezien van het feit dat de oorspronkelijke tekst nooit volledig correct kan worden weergegeven (al was het alleen maar door volstrekt onvertaal bare woorden en zinsuitdrukkingen, of door het feit dat de stand van de mond zoveel mogelijk moet overeenstemmen met die van de eigenlijke acteurs), wordt de Duitse versie vaak ook nog enigszins .gecensureerd". De pils drinkende en luid boerende minnaar uit de Franse versie van „Loulou" klinkt aanzienlijk onbeschaafder dan in de Duitse nasynchronisatie. En sommige sappige erotische toespelingen, die in de Duitse vertaling van het draaiboek door even krachtige Berlijnse termen waren ver vangen, moesten op last van het verhuurbedrijf in een nettere taal worden omgezet Zes woorden Als de twee .hoofdrolspelers" eindelijk met hun Werk klaar zijn, blijkt hoe arbeidsintensief het hele bedrijf van het nasynchroni seren is. Als zij verdwenen zijn komt een mollige actrice op leef tijd even het atelier binnen om enkele zinnetjes te zeggen van een winkeljuffrouw die in de film „Loulou" verder niet meer voorkomt Intussen zit ook een jongetje van een jaar of 13 ver veeld in een stripverhaal te bladeren tot hij aan de beurt is. De manier waarop hij dan in een stuk of drie scènes zijn Duitse tek sten inspreekt, is die van een geroutineerde professional met alle vereiste emoties en overtuigingskracht „We gebruiken altiid kinderen van dezelfde leeftijd voor het vertalen van de rollen", zegt productieleider Kulakowski met gepaste trots. „Nooit meisjes met een kinderstemmetje. Pas nog nadden we een kleuter die nog niet eens kon lezen. Die moest de tekst uit het hoofd leren en we stootten hem op de schouder aan als hij moest beginnen". Dan komt een actrice binnen die speciaal in allerijl vanuit het centrum van Berlijn naar de studio in de buitenwijk is gekomen om daar welgeteld zes woorden te zeggen, namelijk: „Zo, kom jij je moeder bezoeken?". Het gaat hierbij om een stukje tekst uit Marion Brando. Pas als het synchronisatiebedrijf om de een of andere reden niet de vaste na-spreker, maar een andere acteur moet nemen die Marlon Brando speelt, komen er brieven van Duitse kijkers die zich erover be klagen dat hij niet „de echte" isl een andere film die al geheel gereed is en waarvan we ander half uur eerder de uiteindelijke versie samen met de productie leider hebben bekeken. Het is als het ware de eindcontrole. In deze film „Les banquiers" („De bankiers") met Romv Schneider, werd aanvankelijk op de betreffende plaats een hele andere tekst gezegd die echter niet bleek te kloppen met het verloop van het verhaaL Dat moest dus veranderd worden. „Handwerk" Voordat de productieleider de „finishing touch" aan het na gesynchroniseerde eindproduct legt, zijn er al vele werkzaamhe den verricht die in totaal minstens zes weken hebben geduurd. Eerst wordt er van het script een goede Duitse vertaling ge maakt die de oorspronkelijke tekst zo goed mogelijk benadert Daarvan wordt dan weer een draaiboek gemaakt dat rekening houdt met de lengte van de zinnen en met de vorm die de mond aanneemt bij bepaalde klinkers en medeklinkers. Dit draaiboek wordt dan weer aan de acteurs voorgelegd die de tekst moeten inspreken. De dame aan het bureau, de „Gutterin", moet alles op het eind weer bij elkaar brengen. De gesproken tekst moet soms een beetje naar voren of naar achteren worden geschoven. Dan ko men alle andere geluiden erbij, die ook in het totaal moeten worden verwerkt Soms kunnen deze rechtstreeks van de diver se originele geluidsbanden worden overgenomen, maar vaak is het ook nodig dat achtergrondgeluiden geheel opnieuw worden opgenomen, ofwel omdat het oorspronkelijke materiaal te slecht is, ofwel omdat deze bij oude films vrijwel ontbreken. Vanzelfsprekend is het nasynchroniseren van een film of een tv-spel dan ook heel wat duurder dan ondertiteling. Is dit laatste voor een bedrag van zes- achtduizend gulden mogelijk voor een füm van negentig minuten, dezelfde operatie maar dan in gesproken woord kost minstens 50.000 tot 60.000 gulden, al naar gelang het aantal mensen dat er in voorkomt Bij de huidige kosten voor het vervaardigen van een bioscoopfilm of een grote tv-show zijn dit echter bedragen die te verwaarlozen ziin, zeker voor een groot land als de Bondsrepubliek, zegt de productielei der. Een „kunsthandwerk" noemt Kulakowski het bedrijf waar hij dagelijks mee bezig is. Hij kan de Nederlandse bezwaren tegen nasynchronisatie goed begrijpen zo groot is zijn hoffelijkheid wel maar in zijn stem klinkt een beetje medelijden door met die mensen die het daar nog altijd met ondertitels moeten doen. AMI VAN VREE Centraal in de tweede afle-i vering van „Schuld en boe te", de tvserie die gebaseerd, is op bet gelijknamige boeld van Fjodor M. DostojewskiJ staat de wroeging. De stu dent Raskolnikow is erini geslaagd onopgemerkt te) verdwijnen, nadat hij de woekeraarster en haar een-t zuster heeft ver- ven anderen die niets van In eerste instantie het leven weten te maken. Hij komt in contact met de magistraat Porfiry Petra vitch. Deze politiefunctiona ris begrijpt meer dan Ras kolnikow vermoedt. Ned. II 20.27 uur. Land in zicKt voudige moord. krijgt hij geen spijt van deze daad, maar niet lang daarna gaat de wroeging] parten spelen. Op een gege-1 ven moment hecht hij zelfs geen waarde meer aan zijn] zelfontworpen theorie, dat) hij boven de wet staat en bo-i Quizprogramma, waarin leer lingen van twee middelbare scholen uit Sneek en Utrecht, hun kennis van Sri Lanka Maarten Toonder, schep- spuien. per van Olivier B. Bommel, de stripfiguur waarover vragen in Cum Laude wor den gesteld. Van U wil ik zingen Vanuit de Martinikerk Bolsward een koorzangppro- gramma met o.a. het chnste- koor Excelsior Witte Raaf Oom Govert heeft net genoeg om zijn schulden af Ned. I 2035 uur. hou r1 het lJ scherm in het oog vriend Jan die hem eens geld leende, vragen of oom Govert een wederdienst wil doen. Ned. II1839 uur. Cum Laude In de razendsnelle „kwis voor alles-weters" worden aan vier kandidaten vragen gesteld over Olivier B. Bommel, atle tiek op de Olympische Spelen, Nederlandse componisten van de twintigste eeuw en Shirley Temple. God naast de mensen Ned. n ms uur. „Een goed geweten" heet deze aflevering van een reeks bij- ShOWrOOITl belstudies over de verschillen de facetten van het christen Scène uit de tweede aflevering van „Schuld en boete": Slan Phillips als Katerina Ivanova en Yolande Palfrey als; Sonja. Het.showen" van mensen die om wat voor reden en op wat voor manier dan ook, opmer kelijk genoemd mogen wor den. Ned. II 21.45 uur. Morgenmiddag retische "kanten van het kunst- Vanaf 15.30 uur op Ned. I film beleid. Welke verschillen er over bergbeklimmers, teken zijn op het terrein van kunst- film „De dieren van het groe- beleid tussen de regering-Den ne woud", spelprogramma Uyl en kabinet-Van Agt? „Ren je rot" en cursus „Sur- Ncd. I 22J9 uur. fen". Schone schijn HILVERSUM „Het la ontstellend met wat voor gemak de NOS uitbreiding van tv-zendtijd claimt en daarbij de STER als melkkoe gebruikt Onderzoek toont aan dat deze taktiek voor 55 procent ten koste van de dagbladpers gaat omdat meer etherreclame een ernstige aanslag betekent op haar advertentie-inkomsten". Zo reageert drs. KJ. van der Zande, algemeen secretaris van de Nederlands Dagbladpers (NDP), op het meerjarenplan 1981-1985, dat recent door het NOS-bestuur is vastgesteld. Hij wijst erop dat de daarin ontvouwde beleidslijn van de omroep neerkomt op een aderlating van 60 miljoen. Volgend jaar al wil de NOS 16 miljoen extra uit de radioreclame halen en in de jaren 84 en 85 wordt gerekend op meer opbreng sten van de tv-STER van respectievelijk 17 en 27 miljoen gul- Iden. „Dit kun je niet maken, zeker niet in de huidige tijd van economische recessie die de helft van het aantal kranten in de rode cijfèrs dreigt te sleuren". Drs. van der Zande vindt dat de NOS in haar pakket voorstellen aan CRM om meer inkomsten sterk overvraagt „De dagblad pers wordt met een kluitje in het riet gestuurd door mee te de len dat er een studieclubje moet worden gevormd". De algemeen secretaris van de NDP verklaart dat er vanuit Hil versum groot gevaar dreigt voor de dagbladpluriformiteit, als de minister van CRM voor de druk van de NOS bezwijkt „De om roep zou er voor dienen te pleiten om extra activiteiten gewoon door de luisteraars en kijkers te laten betalen via omroepbijdra- fen. Voor de doorsnee consument is dat beter te begrijpen dan et weggraaien van een steeds grotere portie uit reclamegelden, waardoor de pers met ernstige problemen wordt opgescheept De pers heeft hiertegen geen enkel verweer, doordat haar de toegang tot de omroep wettelijk is ontzegd". Volgens de NDP is het onaangename van deze situatie dat de consument als krantenlezer opdraait voor financiële konsek- wenties van NOS-ambitie. „De dagbladpers zal weer STER-litte- kens oplopen". Drs. van der Zande meent dat het niet reëel van de NOS is om haar houding te rechtvaardigen met de verwijzing naar buiten landse commerciële omroep die met satellieten op de loer zou liggen.,Dat is nog een ver en onzekere toekomstbeeld. De NOS accentueert dat alleen om financiële verlangens die er al veel eerder waren, extra kracht bij te zetten. Als dagbladpers kunnen we dat niet accepteren, ook al omdat het gaat om versterking van de rol van tv-amusement en niet om informatie en opinie vorming waarmee de democratie wordt gediend". NEDERLAND 1 NOS 18.25 Nieuws voor doven en slechthorenden 18.30 Jeugdjournaal 18.36 Sesamstraat 18.50 Paspoort voor Joego slaven en Italianen EO 19.00 D'r kan nog meer bij 19.10 Tijdsein 19.55 Land in zicht 20.35 Van U wil ik zingen 21.00 God wil wonen bij de mensen 21.25 EO-Aktief NOS 21.37 Journaal 21.55 Den Haag vandaag 22.10 De schone schijn 23.00 Journaal 23.05 Nieuws voor doven en slechthorenden NEDERLAND2 NOS 18.57 Journaal NCRV 18.59 Hotel de Witte Raaf 19.25 Cum Laude NCRV 20.27 Schuld en boete, tv-serte 21.45 Showroom 22.45 Hier en nu 23.25 Afgoden van deze tijd NOS 23.45 Journaal 23.50 Nieuws voor doven en- slechthorenden lef - Er ober er des Mlmmete, t 19.45 Inform, progr.). 20.00 20.15 Spetprogr. 21.00 Actm 21.45 Nick Lewis Chief I tvserie. 22.30 Aktual. 23.00 i Beute (Sitting ducks), speelfilm DUfTSLAND 2 18.20 Tekenfilmserie. 18.45 fllmserle. 19.00 Joum. 19.30 keu der Lie be, speelfilm. 21.00 A DUITSLAND WDR 3 18.00 Kleuterserte. 18.30 Cursu kundige algebra 19.00 Arcxra. 23.30 Joum. BELGIE NED. 1 18.00 Tekenfilmserie. 18.05 KI progr. 18.35 Open School. 19. form. ultz. 19.35 Meded., Morg Lotto-uitslagen. 19.45 Joum. Verkeerstlpe. 20.15 Licht r progr. 21.05 Doe. serie. 22.00 22.25 Uit de dagboeken van Q dl Lasso, tv-fllm. 22.55 Joum. BELGIE NED. 2 Van 18.00-20.10 Zie Net 1. 20. tuurserie. 20.40 Allee woont hl meer (Alice doesn't liver here e rel speelfilm. 22.35 Open Scho BELGIE FRANS 18.15 Speiprogr. 18.30 Vakboni rrtek. 19.00 Reg. nws. 19.25 We 19.30 Journ. 19.55 Toto-ulte 19.55 Sakit Champion, tv-eerte. Inform, ultz. 21.50 Doe. serie. .Joum. en weerber. BELGIË FRANS 2 13.30 Teletekst Percevtf. 14.( NET 1. 17.45 Teletekst Pet 18.30 The Muppet Show. Gaster Kristoffsrson en Rlta CoolkJge. Zie NET 1. 19.55 Visa pour Ie m Spelprogramma met vandaag ai ma Algerije. 21.55 Ctep. la föt NEDERLAND 1 NOS 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden O.8. 14.00 Open Schooltijd* TROS 15.30 Mount Everest zonder zuurstof 16.20 De dieren van het groene woud 16.45 Ren Je rot 17.30 Surfen-een kwestie van durven NEDERLAND2 NOS 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden DUfTSLAND 1 (Reg. progr.: NDR: 9.25-9.55 Kleuter- WDR: 8.10-9.10 Schooltelevt- 9.25-0.55 Kleutereerie). 10.00 Joum. 10.03 Karnaval der speelfilm. 11.35 Progr. voor de re general Ie. 12.10 Aklueel rr 12.55 Pertoverz. 13.00-13.15 16.10 Joum. 18.15 Fllmdocum. KJnderseria 17.50-18.00 Joum. DUfTSLAND 2 10.00 Joum. 10.03 Karneval d« be, speelflm. 11.35 Progr. vo oudere generatie. 12.10 Aktuei gaz. 12.55 Pereoverz. 13.00 form, progr. 17.40 Gever, progf DUfTSLAND WDR 3 8.00 Gymn. 8.10-11.55 School sle. (9.25 Kieuterprogr.). 17.00- Schoolteievteie. BELGIE NED. 1 15.30-16^0 Open School. Jeugdultz. BELGIE NED. 2 15.30-16.30 Open School. verpl het stuur stuur acrot rode politi Daar dat d dag i drage bedot der b die I geructen kandmends I kan v werk. 16.55-17.00 (S) Kunst- ddedlgl J vesten meld", hebt li den"7 de Engelse televisiefilm er meteen al aan het begi ^nt s onze dwaashe- Voor Wibo van der Lind die de NCRV gisteren ver- Aktua TV het een en niet» toonde ging over een Britse „opzienbarend" onder heter dj( dame die haar man tijdens de dat nog volgen moest. Tweede Wereldoorlog had De opzienbarende prfyief verloren en die niettemin twee Nederlandse iaar na afloop daarvan een re- viel natuurlijk moeilijk latie aanknoopte met :s aan de te spreken, maar wat eitg, :ies zo opzienbarend wahpt eti - die reportage over een 5chcm psychische omschakeling die geneesmiddel voor post-iomgev Duitse krijgsgevangene, men was dus getuige mschaki w daaraan voorafging. Naar mijn depressie werd smaak ging het allemaal wel maal duidelijk, erg vlot, gezien ook de weer- hier werd dunkt mij, zin die de dame in het begin eens al te kennelijk te overwinnen had. Het merkwaardige daarbij ij niet de zaaj Integei cho.s 'e<De vei encyclopedieën-stijl een^^ derwerp aan de orde g<ders te dat het verhaal zelf nogal dat zich traag werd verteld. Nou ja, en leent. Go verder was het zo'n film, natuurlijk wel zo versCen waarvan je op een gegeven geweest een tweetal deskSprak moment niet nelemaal zeker gen te benaderen maa iankorl wist of het nou ging om een kunnen in een paar mi j)at zuivere gevoeligheid of om tijds natuurlijk ook niet je verv een niet helemaal meer te gen hoe het precies all jat ^jj pruimen sentimentaliteit. Al- zit. En een gebrek thans, dat was bij ondergete kende het geval. Zii het dan ook niet zo erg dat hij erdoor verwarring stichten, gefrustreerd raakte. geenszins dal reroo, d, Ard Horver j)at lichting kan, vrees ik, ze6ven d( 'n geval, alleen Bij de «..ng stichten. HERMAN HOFHll .^ndp^ André van Duin stopt mef „De Lach of ik schiet show" ip 27 rr reding Foutje Met ingang van 1 mei zullen maanden druk bezig met de daarvan zullen trouwens niet Jburgerd in het Nederl heeft c André van Duin en Ferry de opnamen van een speelfilm. gemakkelijk uitgewist wonien, (spraakgebruik. 'jdegelijh Groot een punt zetten achter getuige de nog regelmatig te - noren kr het populaire NCRV-radiopro- Gedurende tien jaar (waarvan horen kreten als „wat een gramma ,De lach of ik scniet de laatste zeven jaar bij de hè", „nee, nou word-ie mooi' show". NCRV) hebben de luisteraars en „dat was de koffie Deze dankzij Van Duin en De Groot, en andere gevleugelde urtspra- Het duo heeft hiertoe besloten kennis kunnen maken met hen en persiflages van de door vanwege de (te) vele werk- Dik Voormekaar, Harry Nak, André van Duin en Ferry de zaamheden. Bovendien is An- Ome Joop, meneer de Groot, Groot geschapen creaties zijn Tlan Op zaterdagmiddag 25 schien j dré van Duin de komende *Bep en Toos. De gevolgen. *o langzamerhand aardig inge- (Hilversum 3. en ziin vrienden afscheii jjat kan het Nederlandse luisterpi Ik kan 'ebreide aflefdoen i van „de lach of ik techtsvi show": van 13.03-13.59 Ü»ldus d< hantoni

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 2