Suriname werd jaar geleden pas echt onafhankelijk „Ingrijpen Vaticaan in kerk Nederland levensgevaarlijk Si rv K er9e BIS-raad neemt het op voor pater Neten u BISSCHOP BLUYSSEN: kerk wereld Bisschop Gijsen: Mijdt erps i „viering" dodfi"1 Lefebvre »v1js Sieraad 2000 recreatieschaatsen ƒ1,50 1 KOM Tel.beantw. NO zaterpH DE NIEUWSTE PHILIPS KLEURENTELEVISIE APPARATEN IN VOORRAAD enegouwen De nieuwste apparaten met afstandbediening, Teletekst - viewdata - video BUITENLAND LEIDSE COURANT DONDERDAG 26 FEBRUARI 1981 PAGIS VANDAAG EERSTE VERJAARDAG VAN DE „INGREEP' \DS J (Van onze redactie buitenland) Paramaribo, 25 februari 1980. Staatsgreep in Suriname. Onderofficieren, verenigd in de Nationale Militaire Raad, nemen het roer over van het kabinet-Arron, dat het land sinds de onafhankelijkheid in 1975 heeft bestuurd. President Ferrier blijft in functie. Op 15 maart 1980 wordt Henk Chin A Sen de nieuwe Surinaamse pre mier. Hij is een man van onbesproken ge drag, een medicus. „Omdat ons land dood ziek is, manwordt er in Paramaribo aan toegevoegd. De militairen beloven een eind te maken aan corruptie, vriendjespolitiek en geldverspilling, die onverbrekelijk met het land verbonden leken. Suriname is, zo wordt gezegd, vijfjaar na dato pas echt on afhankelijk geworden. Paramaribo, 25 februari 1981. Een jaar na de ingreep, zoals de coup tegen Arron en de zijnen wordt genoemd, is van politieke stabiliteit in Suriname nog weinig te mer ken. De corruptie wordt bestreden en er is een economisch herstelprogramma van kracht, maar tevens is de grondwet opge schort en het parlement naar huis ge stuurd. Sinds een paar dagen doen geruch ten over een regeringswisseling de ronde, maar vooralsnog blijft premier Chin A Sen op zijn post, met op de achtergrond opper bevelhebber majoor Desi Bou terse als Sur name's sterke man. President Ferrier, een jaar geleden nog een „vader des vader lands" genoemd, is afgetreden en heeft zoals duizenden landgenoten de oversteek naar Nederland gemaakt. Van groot belang voor de ontwikkelingen in Suriname. niet alleen gedurende de afgelopen twaalf maanden, maar ook al vóór de onaf hankelijkheid is geweest, dat het land in tegenstelling tot zoveel andere kolonies nooit een echte onafhanke lijkheidsstrijd heeft gekend. Het is, in verhouding, goed door het moederland onder houden. Weinigen zagen daarom aanleiding de rijen te sluiten en een gezamenlijk front tegen de kolonisator te vormen. Suriname kreeg de onafhankelijkheid én een grote som gelds zo ongeveer cadeau. Sterker nog, Surina me kreeg de onafhankelijk heid tot veler ontevreden heid opgedrongen, omdat Ne derland zo snel mogelijk van haar koloniale bezit af wilde zijn. Om zich, zo leren de voorbije jaren, geruime tijd niet met Suriname bezig te houden, tót aan het moment dat de militairen de macht overnamen en het parlement naar huis werd gestuurd. Natuurlijk, op zich is het ge wapenderhand opzij zetten van een gekozen regering een niet te accepteren zaak. Maar kan eenzelfde oordeel niet worden geveld over de situatie, zoals die vóór 25 fe bruari 1981 bestond? Jaren lang kwamen miljoenen gul den ontwikkelingsgeld overal terecht, behalve bij de projec ten waarvoor zij bestemd wa ren. Voor velen bleef de be loofde welvaart uit. Het was dus niet zo vreemd, dat de Surinamers bij duizenden te gelijk de vlucht namen naar Nederland. Gedurende die tijd zweeg Nederland de regering en het parlement. Wellicht gebeurde dat uit angst de reputatie als voor vechter van de belangen van de Derde Wereld te verspe len en zeker was de vrees in het geding beschuldigd te worden van neo-kolonialis- tisch optreden. In deze trant werd in Surina me gereageerd, toen na de ingreep van 25 februari 1980 vooral in de Tweede Kamer scherpe kritiek op de gebeur tenissen werd geuit. De rege ring werd gevraagd „al het mogelijk te doen tot herstel van de democratie". Minister Van der Klaauw beperkte zich echter tot het „afwijzen van het gebruik van geweld", zei „met zorg te zijn vervuld" en besloot voorals nog een afwachtende hou ding aan te nemen. Naarmate de nieuwe verhou dingen in Suriname duidelij ker werden, kwamen Den Haag en Paramaribo vaker met elkaar in botsing. Bij voorbeeld nadat premier Van Agt had verklaard dat de „democratie in Suriname aan erosie onderhevig is". Ook in Nederland riep deze uit spraak de reactie op, dat het aan Suriname opgelegde par lementair systeem nauwelijks een democratie kon worden genoemd, in ieder geval nooit als zodanig had gefunctio neerd. Etnische en sociale te genstellingen wierpen keer op keer voor het systeem vrijwel onneembare barrières op. Botsing derland en Suri name deed zich begin juli voor, toen minister De Ko ning van ontwikkelingssa menwerking een bezoek bracht aan Suriname. Zijn besprekingen met premier Chin A Sen over de beste ding van het ontwikkelings geld waren tevens bedoeld om het prestige van de laat ste te versterken. De steeds sterkere positie van de mili tairen vervulde Den Haag met grote zorg. De Neder landse regering had overi gens weinig vertrouwen in een goede afloop van het be zoek. Het bezoek van minister De Koning liep op een fiasco uit Nederland wilde namelijk niet voldoen aan de Suri naamse eis de ontwikkelings hulp waardevast te maken. De besprekingen werden af gebroken. Door de NMR op touw gezette anti-Nederland se betogingen liepen vervol- gens uit op aanhankelijk- eidsbetuigingen voor pre mier Chin A Sen, die het had gedurfd zich openlijk tegen Nederland te keren. Terug in Nederland leek mi nister de Koning niet eens ontevreden over de gevolgen naamse bevolking duidelijk aan prestige gewonnen. „Mis schien hebben we met een kromme stok toch een rechte klap uitgedeeld", aldus mi nister de Koning. Nog verschillende andere ke ren gaf onrust in Suriname aanleiding tot bezorgdheid van Nederlandse kant Begin augustus werd een machts strijd in de Natione Militaire Raad in het voordeel van ser geant Bouterse, wiens in vloed na 25 februari gestaag was afgenomen, beslecht Mi litairen en burgers, verdacht van een „linkse-coup", ver dwenen in de gevangenis. Tegelijkertijd werden parle ment en grondwet definitief opgedoekt en president Fer rier te verstaan gegeven, dat hij beter kon aftreden. Nog geen maand later leiddde de door Nederland afgekondige visumplicht voor Surinamers tot zeer boze reacties in Para maribo. Vice-premier Haak mat, die later onder meer vanwege zijn harde opstel ling tegenover collega-minis ters én Nederland het veld moest ruimen, ging zelfs zo ver Nederland met economi sche chantage te dreigen, als Surinamers in Nederland niet beter werden behandeld. Een dreigemment, dat weer snel werd ingetrokken. Hoe het verder moet met Su riname lijken voorlopig slechts weinigen te weten. Overmorgen elf maanden ge leden, op 27 maart 1980, zou den verkiezingen zijn gehou den. Onbekend is voor wan neer zij nu op het programma staan, wellicht volgend jaar. Toen Desi Bouterse de mili taire greep naar de macht leidde, had hij geen duidelij ke plannen voor het Surina me van de revolutie. In feite ondervindt Suriname hier nog steeds de gevolgen van, want ondanks de miljoenen guldens ontwikkelingshulp gaat het de paar honderddui zend inwoners van Suriname nauwelijks beter dan voor de revolutie. Het feit dat de af gelopen dagen geruchten over een regeringswisseling de ronde hebben gedaan, hangt waarschijnlijk met 'deze sfeer van malaise sa men. Waarnemers achten wijzigin gen, ondanks alle tegen- ?>raak, bijna onontkoombaar, remier Chin A Sen had op korte termijn successen nodig om het vertrouwen vUyxA bevolking te winnen. Der van daarin niet is geslaagd i^tlantj zozeer ziin fout, om heferen uit het slop te halen zL Van g eenmaal vooral langepolitieb mijnplannen noodzakel|4e Yu« Bovendien werd de ,Jen boni kracht van de regc legde voortdurend ondermijtyjeitje in totaal elf ministers t konde' sinds maart '80 af. niet 2 In hoeverre Suriname ende jo komende jaren zich i» er zou gaande lijn zal bew blijft voorlopig de W Be Naarmate 25 februari noR niet verder weg raakt, dreig, oude tegenstellingen aan de oppervlakte te, men. Voor Nederland lijl£||0 de toekomst van Surir alleen de weinig opziy^Vw rende maar uiterst belap*^*** ke taak van geldschiet zijn weggelegd. Tot op fr— De 8: is Den Haag zijn verplitfingers' gen nagekomen. Er is I de Vei openlijk met de bevrimdat 1 van de de ontwikkejma'*a fondsen gedreigd. Het tien t delijk dat Den Haag alle$ aang een uiterste situatie tot*se po! stap bereid is. De ontwtt een 1 ling van Suriname zoifoïne b: net zo verlopen als het* te P< joenen kostende presti^ zuide spoorwegproject in We#zorgd. riname. Een spoorwegSicilië a zoals men in ParamaribJigreerd. „van niets naar neHij wer loopt". ;reldleic ta en L ij nadat mmmmmjnkover met et had afg klemza politie Templeton-prijs voor Dame Cicely Saunders De Templeton-prijs die wel de Nobel prijs voor godsdienst wordt genoemd, is voor dit jaar toegekend aan Dame Cecily Saunders, het hoofd van het St. Christophers verpleeghuis in Londen waar ongeneeslijk zieken worden ver zorgd. Aan de onderscheiding die in 1972 door de financieel deskundige John M. Tem- pleton werd ingesteld, is een geldsom van 200.000 dollar (circa f 460.000) ver bonden. Templeton die als leek een rol speelt in de Presbyteriaanse Kerk, stelde de prijs in omdat hij vond dat bij de No belprijzen de godsdienst over het hoofd is gezien. De 63-jarige Dame Cicely Saunders ont vangt de onderscheiding op 12 mei in Londen uit handen van Prins Philip. Het geld wil zij gebruiken voor het ge ven van ruimere bekendheid aan haar methode voor de begeleiding van onge neeslijk zieken en voor de inrichting van een dagverblijf voor dergelijke patiënten en hun familie. Weinig gedaan met bisschoppelijke brief over arbeid De Bisschoppelijke Vastenbrief 1980 „De mens in de arbeid" was een goede brief, maar er is weinig mee gedaan. Ook al was het onderwerp van de brief goed gekozen en is het onder werp ook goed behandeld, toch heeft de vastenbrief 1980 in feite weinig weerklank gevonden. Aldus concludeert het Kaski na een on derzoek over de waardering bij priesters en leken van de vastenbrief „De mens in de arbeid", die in februari van het vorig jaar verscheen. Het Kaski heeft dit on derzoek gedaan in opdracht van het se cretariaat van de r.k. kerkprovincie en van de federatie van katholieke centra voor levensvorming. De situatie in de r.k.-kerk van Neder land is op het ogenblik zodanig, dat bisschop Bluyssen van Den Bosch een structuurlijk ingrijpen een levensge vaarlijke zaak vindt Door alles wat gebeurd is zijn er naar zijn mening „zoveel emoties, teleurstellingen en een tekort aan echte verwachtingen". De Bossche bisschop zegt dit in een uitvoerig gesprek met de redactie van zijn eigen bisdomsblad. Het zou goed zijn. zegt bisschop Bluys sen, wanneer er uit Rome tekenen zou den komen, dat het niet erop uit is de kerk van Nederland helemaal in eigen hand te nemen. Een dergelijk teken zou kunnen zijn, wanneer Rome aan kardi naal Willebrands eindelijk de twee hulp bisschoppen zou geven, waarom deze al meer dan drie jaar geleden heeft ge vraagd. Bisschop Bluyssen constateert, dat naar mening van veel mensen Rome in Ne derland een bepaald soort bisschoppen wil benoemen om daardoor de kerk van Nederland tot rust te brengen en in een bepaald straatje te laten lopen. Dit is naar mening van de bisschop speculatief denken, want, zo zegt hij, „niemand zal uitdrukkelijk zeggen, dat dergelijke overwegingen spelen". In het bijzonder gaat bisschop Bluyssen in op de kwestie van de herverdeling van de Nederlandse bisdommen, waar voor een studiecommissie is benoemd onder voorzitterschap van bisschop Gij- sen. Bisschop Bluyssen vindt dat de nieuwe onrust moet worden weggeno men. Hij zegt letterlijk: „Ook speelt een rol dat mensen zo opzien tegen bis schopsbenoemingen, omdat ze daar geen heil van verwachten. Integendeel, ze zijn bang, dat ze een figuur opgedrongen krijgen, die ze niet willen. Je kunt daar van denken wat je wilt, maar het is nu eenmaal zo. Dat alles maakt dit moment uitermate ongeschikt voor nieuwe bis dommen en nieuwe bisschoppen". Uitvoerig gaat bisschop Bluyssen in op de mogelijkheid van opsplitsing van zijn eigen bisdom, dat qua bevolkingsaantal het grootste is van Nederland. Hij wijst erop, dat daarvoor op eigen initiatief al uitvoerige studie is gemaakt, waarin die opsplitsing is afgewezen. Het argument dat hij meer bij de mensen zou kunnen zijn, gaat alleen op wanneer het bisdom tien keer zo klein zou zijn, meent bis schop Bluyssen. „Dus daar zit het hem niet in". Uitvoerig gaat de bisschop in op de posi tie van de pastorale werkers en op de ambtsopleiding. Hij erkent, dat de bij zondere bisschoppensynode van januari 1980 voor de pastorale werkers „niet erg bemoedigend is geweest". Voor de uitge treden priesters, die pastorale werkers zijn geworden, vindt Bluyssen de situatie echter nog moeilijker, omdat zij in feite uitgesloten zijn van het gewone basispas toraat. Wat betreft de ambtsopleiding heeft bis schop Bluyssen de indruk, dat onder druk nu zaken bekeken worden zonder dat de nodige rust bestaat, die nodig is voor de ontwikkeling van experimenten als de theologische opleiding/priestero pleiding nieuwe stijl. Overigens vindt hij wel dat hij de theologische faculteit Til-, burg mede heeft opgericht om priester- candidaten op te leiden. „Die mogelijk heid moet er blijven. Als ik tot de con clusie moet komen dat dat niet meer gaat, zal ik voor mijzelf een andere op lossing gaan zoeken. Ik heb ook priesters nodig". Over de herverdeling van het Bossche bisdom zei de bisschop nog, dat hij van plan is nogmaals de mensen te raadple gen. Zij moeten zich kunnen uitspreken voor of tegen. Of hun wensen dan door Rome gehonoreerd zullen worden, daar over had de bisschop nog niet nagedacht. Maar hij hoopt en verwacht van wel. „Als iedereen tegen verdeling van het bisdom is en ik sta erop dat het niet ge beurt, dan denk ik dat Rome dat zal res pecteren". De raad van het Buro voor Internatio nale Solidariteit (BIS) te Roermond heeft geprotesteerd tegen de aanval len op de leider van het BIS, pater Piet Nelen, in de door de Gennepse deken M. G. H. Gelissen verspreide folder. De raad is vooral gepikeerd over de „in fame manier waarop in het pamflet wordt gesuggereerd dat hij marxist is en dat zijn trouw als priester in twijfel moet worden getrokken". In de folder van Gelissen wordt verder felle kritiek geuit op de landelijke Bisschoppelijke Vasten actie, een jaarlijkse geldinzamelingsactie voor projecten in de Derde Wereld. Bis schop Gijsen van Roermond ontsloeg Piet Nelen in 1975 als directeur van het Diocesaan Instituut voor Internationale Solidariteit in Limburg (Divis). Het op geheven Divis besloot echter het werk o.l.v. Nelen voort te zetten onder de naam BIS. Volgens de raad van het BIS is het soort aantijdingen als van Gelissen naar de mening van pater Nelen overal en altijd het lot van oprechte christenen. „Hij heeft ze dan ook steeds naast zich neer gelegd, want het gaat hem om de verde diging van de zaak die hem ter harte gaat en niet om zijn persoon", aldus de BIS-raad. In een brief aan „mijn collega's en vrien den" schrijft Nelen dat hij geen behoefte heeft aan een kort geding, „waar de 'heer' Gelissen op schijnt te wachten". „Het ligt niet in mijn aard om op zo'n manier mijn gelijk af te dwingen en het is een onevenredig groot middel tegen roddelpraat uit de blinde hoek van het fanatisme", aldus Nelen. In het vlugschrift van deken Gelissen staat dat er in Limburg „helaas nog steeds priesters zijn die „pater" Nelen steunen en al of niet te goeder trouw zelfs de missiegelden van hun parochia nen (soms in het geheim) aan hem over maken". r CRPEN Ie R., is Bisschop Gijsen van Roermond .^gr J rijn gelovigen aangeraden de „einnt7pf ristieviering" door de gesch pevan Franse aartsbisschop Marcel Londen vre te mijden. Deze zal op zatert)m(jat z maart te Rotterdam en op 8 maioncjen Maastricht vieringen volgens de brandl missaal van paus Pius V celebign fees van 1 konii ïk bn Deelname hieraan kan besch worden als „uiting geven van schismatieke mentaliteit", scf Gijsen in het InformatiebiL $ra Roermond. Bisschop Simonis?°f Rotterdam kondigde enkele ^.dk£ geleden aan Lefebvre een brf Uir "jW™- waarin hij hem verbijt™' zijn diocees een H. Mis op te t itraf hi Het Tweede Vaticaanse Concilie pp-yf bepaald dat in de liturgie het g( v van de Latijnse taal gehandhaafd L blijven en tevens dat aan de vokLILIJ een ruimere plaats mag worden ge^ Sindsdien zijn voor de viering van *n de o cramenten nieuwe Latijnse tekstban. Ei samengesteld die ris enige basis lijkt voor heel de viering van de litui*erikaai de westerse kerk. Alle oude tekste heeft daarmee uit de roulatie genomen èhter v; nen dus niet meer gebruikt te wHiaatscl „Waar dit toch gebeurt, wordt de zakelijke eenheid van de kerk F verstoord", aldus bisschop GijsetCNS T geldt ook, zo schrijft hij, voor het o seren, houden en bijwonen van „XIGS gen die in naam voor katholieke ristievieringen doorgaan, maar di.-~-._- gens het gebruik van niet-goedgelr teksten en het verontachtzamen v a liturgische voorschriften niet mét/xltS dan particularistische en daarom heid-verstorende vieringen". yf it Bri he Gu M HORLOGERIE EN SIERADEN Een echt Pontiac horloge Gratis verzekerd tegen verlies of diefstal reeds v.a. 69. Ook In moderne of klassieke klokken met slag of Westminster speelwerk de grootste keuze en 100% garantie. Uurwerkkllnlek Gorthuis, Lage Rijndijk 8. Lelden. Tei. 123114. Erkend horlogemaker. Opening Nieuwe Rijn Ter gelegenheid hiervan specia le aanbiedingen, zie onze etala ge. Bij aankoop van 10 tot 50 een zilveren bedel met ver zilverd collier cadeau BIJ 50 en hoger een zilveren ring cadeau. Zolang de voor raad strekt. Sieraad 2000, Nieu we Rijn 6, Lelden, tel. 140461. Wij betalen de allerhoogste prijs voor uw sloopgoud Zoals ringen, kettingen, arm banden en horloges. Mag kapot zijn. Wij komen ook bij u langs. Tel. 01718-72495. Grote koltektie tropische VIS SEN, levend voer, Tublfex, Ar- temla. Grote sortering aquaria. Dierenspeciaalzaak de Vlsklet, Diamantplein 4. Leiden (Mors- wljk). Telefoon 764727. Diverse PAPEGAAIEN en beo's, grijze roodstaarten v.a. ƒ295; Amazone papegaaien v.a. 325; diverse tropische vogels, grote kollektle kooien. Dieren speciaalzaak de Vlsklet, Dia mantplein 4. Lelden (Morswijk). Telefoon 764727. Kamerkweekkastjes Jlffy-potjes, bloemen en groen tezaden. Vlieland. Nieuwe Rijn 50. Leiden. broeibak voor het kweken van uw planten en groenten, 177. Vlieland, Nieuwe Rijn 50, Lelden. Ik heet Tasia Ik ben een lieve gladharlge mid delgrote hond. mijn baasje gaat verhulzen naar een serviceflat en Ik kan niet mee. Wie wil mij hebben? Ik hou niet van poezen maar wel van een tuin. Tel. 01725-1105. Ton Menken Alle dagen. Kortingscoupon L.C. Tel. 071-769544. Knip uit! Snel Service voor c.v.- en gasapparatuur en loodgleterswerk. Als u door ons uw c.v. schoon laat maken, betaalt u geen 85,-, maar 55,-. Voor deskundig onderhoud. Zinkwerk nu voordeliger. Gratis prtj- sopgave. Snel Service, tel. 01718-23478, geen voorrijkosten. Ontvettings- en vermageringsthee Gems Machineverhuur Planslusplantsoen 29. Voor schoten, verhuurt o.a. steigers, betonboren en spijkerhamers en nog 150 andere gereed schappen. Tel. 071-767130. Perspex enLexan Onbreekbaar voor dubbele be glazing. tegen Inbraak en van dalisme. windschermen, boot ramen etc. Glashelder en In alle kleuren op maat gezaagd. Bas Neon B.V. Kruisstraat 7-9, Lelden, 141271. Gems MACHINEVERHUUR. Planclusplantsoen 29. Voor schoten. Verhuurt o.a. steigers, betonboren en spijkerhamers Wilt u mijn KOLLEGA worden? Ik werk (2 avonden of ochten den of 2 middagen per week) en deel mijn eigen tijd In en krijg gratis kleding van Pippa Dee om mee te demonstreren. Ik ont moet veel mensen en heb een leuke verdienste. Hebt u vrije tijd en zoekt u een gezellige part-time baan? Ik vertel u er graag meer over. Nel Votwater, ZJJdonk 126, 2317 ZD Leiden. 071-212623. Opruiming: BROEIRAMEN, glas, raamlijsten, gegalv. bul zen, hardhouten binten, plan ken. elektr. clrculatiepomp. tl- bulzen met kap. Bos, Veurseweg 287, tel. (01717)- 2660. Kilo kopvtees of lever 2.50, kilo poulet of hart 5, hele pens 1 per kilo. Pertï per pak ',-25- Bolle Hogewoerd, Lelden. Stickers In alle formaten en kleuren. Aanstekers en ballpoints be drukt met uw naam. Drukshop Lelden. 071-133778 (ook s avonds). Ook te huur. Tel. 02522-10063. KUNSTGEBITTEN REPARATIE, klaar terwijl u wacht. Elke dag beh. zat. van 9-11.30 en 2-4 uur. Maand.- en dond.avond van 19- 19.30. Fa. v. Berge Henegou wen, Schelpenkade 47, Lelden. Tel. 120794. Uw TROUWREPORTAGE In kleur, één feest om naar te kij ken. Foto van Bemmelen, Ker- klaan 2, Zoeterwoude (dorp), tel. 01715-1353. kassa's, tel.beantw. en kopieer machines. Kijk bij Aveha, mee» dan 1000 schrijfmachines Ir voorraad, v.a. 95. Aveha Kan- toormachlne-lmport BV, ver koop en technische dienst Schleweg 45. R'dam. tel 668437. Ook zaterdags open. na. z in ji us tra rachtt •mele 'ussen minis ■nlani >rd C STOK RADIO EN TELEVISIE MEUBELEN keuze uit minlmael 60 verechillende modellen Al was het alleen maar om de service U BETAALT MAAR DE HELFT BIJ PLAATSING EN DE ANDERE HELFT IN 6 MAANDEN ZONDER RENTE OF KOSTEN Onze servicé zonder voorrijkosten zorgt voor een ongekend kijkgeno^~

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 6