UKUNTNÜA JUBILEUMLOTE De strijd van een Amerikaanse boerin tegen kernenergie „Vaticaan zoekt toenadering tot joden Nee Topantiek begin maai|teafr in Maastrichtblijft du^ MÉÉR KANS IN DE STAATSLOTEN n kerk en Twist over Wereldgebedsdag voor vrouwen Waarschuwing tegen Kirchentag ;a< „Statuut voorde seizoen-arbeiders onhoudbaar" E BINNENLAND LEIDSE COURANT VRIJDAG 20 FEBRUARI 1981 £jjTEI Jane Lee is in Nederland. De zo langzamer' hand grote bekendheid genietende boerin uit het Amerikaanse plaatsje Harrisburg houdt de komende dagen inleidingen in ons land over de ramp met de kerncentrale Tree Mile Island bij Harrisburg in 1979. Ze wil zoveel mogelijk mensen deelgenoot maken van haar ervaringen en inmiddels verkregen kennis over kernenergie. Vijf jonge boeren uit de Noord-Oostpolder die zich zelf zeer betrokken voelen bij de discussie en plannen in ons land rond de bouw van kerncentrales nodig den haar uit Niet alleen om de presentatie van de door hen geschreven nota Stralende toekomst in de landbouw?" (ondertitel: „Boe-> ren tegen kernenergie") kracht bij te zetten. Vooral ook om de Nederlander deelgenoot te laten worden van de ervaring van een vrouw die op slechts vijf kilometer afstand woonde van de kerncentrale, waar in 1979 een reactor begon te lekken. Jane Lee heeft er graag een vermoeiende trip voor over. Een van onze verslaggevers sprak met haar. De verontruste polderboeren, die de nota „Een stralende toekomst in de Landbouw" hebben geschreven, luisteren aandachtig naar de ervaringen van Jane Lee, de boerin uit Harrisburg die de strijd tegen kernenergie heeft aan gepakt. EMMELOORD Haar feitenkennis lijkt welhaast onbegrensd. Met een lichte stemverheffing op de geëigende ogenblikken stromen de zinnen uit haar mond. Niet te snel, niet te lang zaam. Niet te opdringerig, maar wel doordringend. Het bekende Ameri kaanse accent is duidelijk waar te ne men, maar nergens echt storend. Is Lee Jane net een computer die op commando het geprogrammeerde ant woord geeft op een vraag? „Oh nee, alsjeblieft niet. Ik weet dat ik zelden of nooit praat over mijn pri- véleven en dat ik daardoor misschien soms wat onmenselijk overkom. Maar ik ben een gewone vrouw die door al lerlei omstandigheden zoveel tijd aan de kernenergie-problematiek kan be steden. Mijn man overleed in 1970 en mijn kinderen staan op hun eigen be nen. Maar dat soort zaken hebben niets te maken met mijn strijd. Daar om praat ik er ook nooit over". Jane Lee reageert onmiddellijk als haar gevraagd wordt of ze zich zo af en toe niet net een machine voelt. De strijdbare boerin uit Harrisburg heeft door haar manier van leven de laatste jaren haar privéleven volledig onder geschikt gemaakt aan haar pogingen de mensheid te waarschuwen voor de gevaren die er aan kernenergie ver bonden zijn. Maar op verzoek is ze best bereid te praten over haar drie zoons en dochter Mary Jane, die op 15-jarige leeftijd bij een verkeersonge val verdronk. Jane Lee is niet iemand die opvalt door een gulle lach. Tijdens opnamen voor een tv-actualiteitenrubriek en tijdens een eetpauze is het een uitzon dering dat er een glimlach om haar mond komt. Ze is een aantal dagen in Nederland om te praten over haar kennis en ervaringen over en met kernenergie. En die beperkte tijd be nut ze voor de volle honderd procent. „Het gaat tenslotte om het menselijk ras", verklaart ze. „Ik wil niet op de grote redder van de mensheid lijken. Ik wil alleen maar wijzen op de enor me risico's die wij lopen door toepas sing van kernenergie". Jane Lee weet waarover ze praat. Probeer niet met oppervlakkige op merkingen de indruk te wekken ook iets van kernenergie af te weten, want ze veegt de vloer met je aan. Eerst wordt voorzichtig geïnformeerd of je je verdiept hebt in de materie en heb je dat bevestigd dan moet je in derdaad erg veel weten om niet af te gaan. Ze past haar opmerkingen aan bij het peil van haar gesprekspartner en schakelt moeiteloos over van strontium 90, een stof die kanker bij kinderen kan veroorzaken, op mis kramen bij koeien rond de kerncen trale in Harrisburg na de ramp. Vóór 1975 was Jane Lee niet meer of minder dan een hardwerkende vrouw die een boerenbedrijf draaiende hield, samen met haar zuster en zwager. Jane Lee bezocht gisteren onder meer veeteeltbedrijven in de Noordoostpol der. Hier bekijkt ze koeien, die nog op stal staan. Een mooi bedrijf, 60 hectare groot met ruim zeventig stuks vee. Fraai gele gen op een heuvel. Het uitzicht op de koeltorens van de kerncentrale Tree Mile Island werd niet als storend er varen. Dat gebeurde wel toen op een bepaald moment de plaatselijke over heid een vuilnisbelt niet ver van de boerderij wilde aanleggen. Jane Lee „dook erin", en stuitte op een serie leugens, corruptie en verdraaiingen van feiten. Haar interesse in het doen en laten van de overheid was gewekt. En hoe die Amerikaanse overheid kan werken werd duidelijk na de ramp in de kerncentrale bij Harris burg. Er gebeurde van alles met mens en dier na die ramp waarbij radio ac tieve stoffen vrijkwamen. Er brak pa niek uit onder de bevolking. Reden voor de overheid om een tegenoffen sief te starten, want de schuld van de ramp in de kerncentrale werd in staatsschoenen geschoven. Het Pennsylvanian Department of Agriculture en de Federal Environ mental Protection Agency kwamen met een onderzoek-rapport. Honderd boeren in de directe omgeving van de kernreactor hadden verklaringen af gelegd. Dieren die slecht wilden groeien, diarree kregen, niet drachtig wilden worden, in elkaar zakten, doodgingen, afgemaakt moesten wor den of abnormale dieren op de wereld brachten, het was allemaal de schuld van mishandeling, van verwaarlozing of ziekten. Een Amerikaans journalist nam sa men met Jane Lee de moeite al die verklaringen na te trekken. En toen bleek hoe de regering van de staat Pennsylvania had geprobeerd de zaak om de tuin te leiden. Er stonden ver klaringen in het eindrapport van boe ren die meer dan honderd kilometer van de centrale woonden, boeren die helemaal geen vee meer hadden of boeren die hun woorden volledig ver draaid terugzagen in het eindrapport. Jana Lee verzamelde de echte verkla ringen van de honderd boeren en liet ze tekenen door de boeren zelf. Bo vendien zette ze haar eigen handteke ning eronder. Het werd een rel toen duidelijk werd hoe de overheid geprobeerd had de zaak te misleiden. Het rapport speelt inmiddels geen enkele rol meer in Amerika. In Nederland nog wel. Want de Vereniging van Exploitanten van Electriciteitsbedrijven beweert in een publicatie van januari 1981 kei hard dat op grond van onderzoekin gen is gebleken, dat op geen enkele wijze verband kan worden gelegd tus sen het ongeluk met de kerncentrale te Harrisburg en de gebeurtenissen na de ramp. Het zijn juist die zaken waarvoor Jane Lee wil waarschuwen: „Laat ik voor op stellen dat de bevolking in Neder land veel beter geïnformeerd is over kernenergie dan de gemiddelde Ame rikaan. De Amerikanen en dan met name de boeren hebben de neiging zich bij hun lot neer te leggen en dan maar hun bedrijf te stoppen. In Ne derland moeten jullie juist doorgaan. Er komst een brede maatschappelijke discussie over kernenergie. Daar schuilt het gevaar in dat het een faca de is. Een psychologische benadering. De mensen kunnen hun bezwaren ui ten, dan zijn ze het kwijt en doen ver der niets meer, waardoor de voorstan ders van kernenergie rustig hun gang kunnen gaan". Die kernenergie moet er komen. Daar kun je van uit gaan. In Amerika heeft men 460 miljoen dollar uitgegeven om de kernenergie in het buitenland te promoten. Ik heb gehoord dat in Ne derland de werkgevers enkele miljoe nen hebben uitgetrokken om reclame voor kernenergie te maken. Men heeft er veel geld voor over om de kernenergie geaccepteerd te krijgen. Dat de gezondheid van mens en dier op het spel staat is kennelijk niet be langrijk". Jane Lee is inmiddels een bekendheid geworden. Haar boerderij is tegen woordig opgenomen in eqn rondrit van de Greyhound Busdienst. „Ik zat pas geleden lekker .in de voortuin toen een bus stopte met zo'n twintig Japanners. Die wilden mij zien". Het werk op de boerderij schiet er zo lang zamerhand bij in. Alleen in de zomer maanden is ze nog wel eens op de vel den te zien. Maar verder houdt ze zich alleen nog maar bezig met kernener gie. „Het gaat om een wereldpro bleem. Daarom blijf ik doorvechten. Wie zou enkele jaren geleden ooit ge dacht hebben dat ik in Nederland zou zitten om mijn verhaal te vertellen. De tegenstanders van kernenergie zijn aan de winnende hand. We zullen het winnen". JAN VAN DALEN MAASTRICHT/DEN HAAG Hoewel de Nederlandse kunst-antiekhandel niet onbe roerd wordt gelaten door de huidige econo mische teruggang is er toch geen sprake van spectaculaire prijsdalingen in deze sector. Met name kwaliteitstukken brengen op (in ternationale) veilingen nog steeds hoge be dragen op, waarbij de antiquair eerder ge plaagd wordt door de vraag of hij het kan betalen in plaats van dat hij geen liefheb bers voor het betreffende stuk zou weten. „Er is geld genoeg in Nederland, maar met de aanvoer van topkwaliteit is de situatie allerbedroevends", aldus Clemens van der Ven, antiquair (porcelein-specialist) uit Den Bosch. Van der Ven is een van de 55 deelnemers aan de vierde internationale antiekbeurs „Antique Maestricht", die van 6 tot en met 15 maart in de Limburgse hoofdstad wordt gehouden in de Eu rohal aldaar. Deze beurs, die vorig jaar 25.000 bezoekers trok, staat vooral in de belangstelling van het Belgi sche en Duitse koperspubliek. Hoewel een aan tal deelnemende antiquairs vorig jaar niets of nauwelijks iets heeft verkocht het prijspeil van deze beurs is gelijk aan dat in Delft1is er op de beurs van 1980 toch voor enkele tiental len miljoenen omgezet. Voor deelname aan de Maastrichtse beurs is kwaliteit het enige selec tie-criterium. Met betrekking tot de plannen van minister Gardeniers voor het in het leven roepen van een vergunningstelsel ten behoeve van de ex port van kunst en antiek ter voorkoming dat onze nationale cultuurschat zal worden „uitge vent" naar het buitenland merkte Van op, dat dit een zinvolle zaak kan zijn. derlandse antiekhandel echter vreest overzienbare papieren rompslomp. Juis !t stuk van zaken is de Parijse Biennale t trekkelijk geworden zowel voor de hai >fdkwa voor het internationale koperspubliek sche g< tricht wil o.a. pogen dit ontstane gal ntploft markt op te vullen temeer daar ook Flo teruggezakt. „En de prijsstelling wordirrespor meer een internationaal gebeuren", aid ar der Ven, daarmee de grote buitenland; dame aan de Limburgse beurs verklare „Antique Maestricht" belooft ook dej weer een breed opgezet kwaliteitsbeurs den met minder dan 55 antiquairs, van uit Engeland afkomstig zijn o.a. het b al de Londense zilverhuis Garrard en Co a,et Wl Bondsrepubliek, 11 uit België, 2 uit De" ^as ken, 1 uit Frankrijk en 1 uit de V.S. Als de nationale koperstrend is op dit ogenblik n 8ro^ teresse vooral gericht op Aziatisch (lei'""'"" nees) kwaliteitsporcelein, evenals antiel en antiquarische boeken. De beursdeeli in Maastricht signaleren dat het potenti "esPonJ perspubliek minder geneigd lijkt te zijn 1 de viduele antiekzaak te bezoeken (tijdg(in nat maar de voorkeur blijkt te zullen gevne' een beurs, waar men tal van specialister weet. Vandaar ook de ontwikkeling d; deelnemers vaak kwaliteitsstukken ter in consignatie geven aan collega's die v doen aan (gerenommeerde) antiekb j waarvan na Maastricht die in Breda a; trekt. KLAAS G( plaats an Mo listen, FNV-bond kraakt plan-Van der Doef over uitkeriniWkamC TILBURG Volgens voor zitter Cees Schelling van de voedingsbond FNV hebben we niet alleen van het kabi net Van Agt „niets goeds te verwachten, maar waaien er ook uit de hoek van de PvdA verdachte winden". Schelling doelt daarmee on dermeer op het plan van Tweede-Kamerlid Van der Doef om bij het verlenen van sociale uitkeringen meer te kijken naar het totale gezins inkomen. Van der Doef vindt dat bijvoorbeeld bekeken moet worden óf een vrouw die haar baan kwijt raakt wel zo nodig een uitkering moet krijgen als haar man ruimschoots vol doende verdient om het huis houden te laten draaien. Schelling beschuldigde vroef in Josl waa: ren in Tilburg Van de enwag van „gefrunnik" aan de zakerheid. „Hij jaagt de terug achter de fin schouders van de mar ugabe die vrouw geen eigen had, alsof ze dus geen heeft op een uitkering, of die vrouw niet in staj kazen zijn haar leven te leidei ADVERTENTIE E Italia gisten maar Rode levi zijn s La St incidi open ;elii aimo ivap het ger gis en is vre beslag iverge stad. ille ge rle let eIi Op11 maart, tijdens de nationale van het Eurovisie Songfestival, wordt een extra trekking gehoutL' met bijna 5 miljoen extra aan pni De jubileumloten zijn te koop v.a 23 februari t/m 5 maart. Verkoopadressen in de Gouden „Het Vaticaan wil kennelijk, na tweedui zend jaar, zich vertrouwd maken in de om gang met joden. En wil het beeld van de jo den onder de zeshonderd miljoen katholie ken verbeteren". Dat stelt het „Nieuw Israëlitisch Week blad" (NIW) in een commentaar, waarin het vervolgt: „dat is verblijdend voor de Rooms Katholieke Kerk, die zich steviger bevrijdt van de haatbrengende kluisters, waarin zij gevangen zat. Verblijdend ook voor het beeld van.de jood, waaronder Is raël, in de katholieke maatschappij. Nu nog, om helemaal met het verleden af te re kenen, de erkenning van Israël". Het „Nieuw .Israëlitisch Weekblad" schrijft dit commentaar bij het bericht, dat op uitnodiging van de paus opperrabbijn Elia Toaff van Rome hem met een kleine delegatie op 8 februari heeft bezocht, toen paus Johannes Paulus in de kerk van San Carlo ai Catinari (tegen het oude ghetto aan) als bisschop van Rome de mis op droeg. Tijdens het gesprek zei de paus zijn ze gen uit te strekken „tot uw gemeenschap, tot uw jeugd en uw families". Hij herinnerde aan het leed de joden tijdens de Tweede Wereld oorlog toegebracht en vertelde, dat hij een joodse jeugdvriend heeft uit zijn Poolse geboor teplaats Wadowice. Het gesprek tussen de paus en de opperrabbijn, uitvoerig weergegeven in de „Osservatore Romano", had plaats enige da gen nadat de van joodse afkomst zijnde Jean- Marie Lustiger van bisschop van Orleans tot aartsbisschop van Parijs werd verheven. Het had ook plaats op bijna dezelfde dag dat 36 jaar geleden Israël Zolti, toen opperrabbijn van Rome, in het Vaticaan tot het katholicisme overging. „Het kan niet worden verwacht", commentarieert het NIW," „dat het Vaticaan onkundig was van het samenvallen van de drie, ieder voor zich uitzonderlijke gebeurte nissen". Het NIW vraagt zich af of „het ons na alles wat het Vaticaan in 1933-1945 ten behoe ve van de redding van joden welbewust heeft nagelaten, zoveel kan schelen wat de paus thans jegens joden doet. Dat kan het ons inder daad. De paus immers is de geestelijke leids man van zeshonderd miljoen gelovigen". Het blad stelt dan, dat paus Johannes XXIIItijdens het Tweede Vaticaanse Concilie uit de liturgie heeft laten schrappen „dat de joden 'perfide' zijn" en dat hij heeft bepaald, dat joden niet langer de schuld krijgen opgelegd voor histori sche gebeurtenissen, waarvoor de Rooms Kat holieke Kerk joden immer verantwoordelijk hield. Een houding, die de eeuwen door miljoe nen joden de dood heeft gekost". Het NIW ver volgt: „Paus Johannes Paulus laat een zich uit drukkelijk op zijn joodse afkomst voorstaande priester tot aartsbisschop van Parijs benoemen en komt een hem op zijn uitnodiging bezoe kende joodse delegatie met de opperrabbijn voorop, halverwege tegemoet, om haar te zege nen. Kennelijk met het oogmerk het beeld van de joden onder de zeshonderd miljoen katho lieken te verbeteren". Mensen die niet als lustob ject gezien willen worden en belagers van het lijf wil len houden, kunnen mee doen aan de grote „Nee-ac tie" van de „Pro-life-com- missie" en „Vrouwen in rood" van het aartsbisdom Denver. Deze instellingen geven speldjes uit met „Nee" erop. Wie zo'n speldje draagt, geeft aan dat hij of zij geen zin heeft in sexueel contact. Vol gens organisatrice Mary Gib son hebben meer dan 15.000 mensen belangstelling ge toond voor de actie, waarover een artikel stond in het week blad „Time" van 19 januari. Onder de belangstellenden zijn verscheidene secretares ses. Een van hen, Carol M. Lewis uit Denver, vroeg ook speldjes aan voor de andere meisjes op haar kantoor. „Ze hebben er genoeg van voort durend lastig gevallen te wor den. Wij secretaresses hebben de reputatie dat we voor alles in zijn", aldus juffrouw Lewis. Verder hebben veel mannen van harte ,ja" tegen de „nee actie" gezegd. De speldjes kos ten niets, maar veel aanvra gers hebben een paar dollar ingesloten voor de porto-kos ten. Omdat „het heidens geloof van de In dianen is ingebracht in de gebeden en de lezingen en vermengd is met chris telijke gedachten", willen evangeli sche vrouwen in West-Duitsland de oecumenische „Wereldgebedsdag der vrouwen" op 6 maart boycotten en ei gen gebedsbijeenkomsten organise ren. Ze keuren de liturgieteksten af die Indiaanse vrouwen hebben opge steld en ze hebben hun eigen gemaakt die „volgens het gezag van de Heilige Schrift en de christelijke belijdenis kunnen bestaan". Aanleiding tot de actie is de „Wereldge bedsdag der vrouwen", die op 6 maart in 150 landen gelijktijdig door vrouwen van verschillende levensovertuigingen wordt gehouden. De liturgie van deze dag wordt telkens door vrouwen uit één ge bied of één land opgesteld. Vorig jaar de den dat Thaise vrouwen en dit jaar In diaanse vrouwen uit de Verenigde Sta ten. Hun moeilijke situatie en het thema „Onze aarde - Gods schepping" komen in de liturgieteksten tot uitdrukking. Omdat God in die teksten aangesproken wordt met „grote geest", kwam de „Ver eniging van belijdende evangelische vrouwen" in West-Duitsland in het ge weer. Ze vindt dat dit „te ver" gaat. Deze groepering ontwierp toen haar ei gen teksten, waarin over de Indiaanse vrouwen wordt gesproken zonder dat uitspraken van die vrouwen zelf aan bod komen. Het geloof der Indianen wordt als heidens gepresenteerd. Ds. Rudolf Baeumer, voor zitter van de belijdenisbe weging Kein Anderes Evan- gelium heeft de leden er voor gewaarschuwd in juni de Kirchentag in Hamburg te bezoeken. In het informa tieblad van de evangelikale beweging oefent hij scherpe kritiek uit op de „pluralisti sche" opzet ervan. Het is „een potpourri van de God is dood-theologie tot bijbel- getrouwe evangelisatie". Het optreden van „Indische goeroes, van enthousiaste Pinksterlieden, progressie ve sexuologen, atheïstische filosofen en rationalistische bijbelwetenschappers" wekt de indruk dat de lei ding van de Krichentag zelf ook niet meer weet wat men geloven moet Hij keert zich tegen de oproe pen van verschillende ker kleiders aan evangelikale christenen de Kirchentag te bezoeken. Zich richtend tot de evangelikalen die de laatste Kichentag (1979, Neurenberg) bezochten, zegt Ds. Baeumer: „Wie naar Hamburg reist, le gitimeert daarmee dat een on bijbelse boodschap een plaats in de kerk zou hebben". Scholieren en docenten in Hamburg, Nedersaksen, Sleeswijk-Holstein en Noor- drijn-Westfalen krijgen een paar vrije dagen om de Kri chentag bij te wonen. In de Westduitse onderwijswetge- ving is een paragraaf opgeno men, die het geven van vrije dagen ter gelegenheid van dit soort evenementen mogelijk maakt. Herdenking geboorteda Titus Brandsma Zondag wordt met een eucharistieviering in de pafai chiekerk van Berg en Dal de geboortedag van Tis Brandsma, nu 100 jaar geleden, herdacht. Uit Fi land, waar deze carmeliet werd geboren, komt een legatie naar Berg en Dal om de plechtigheid mei maken. De viering vindt plaats onder auspiciën van de Sti Gedachteniskapel Titus Brandsma in Nijmegen. Zij samen met een comité in Oss dat in de periode van 23|hi bruari tot 22 juni een serie organiseert van vijf lezin over Brandsma en zijn tijd. Het comité, waarin o.a. pa carmelieten, vertegenwoordigers van het gemeentebest o| en de educatieve dienst voor het Maasland zitten, stil leert ook projecten over Titus Brandsma op scholen in Titus Brandsma was een groot kenner van de mystiek g de geschiedenis van de Nederlandse vroomheid. Hij w a in 1905 priester gewijd en promoveerde in 1909 te Rom i de wijsbegeerte. In Oss doceerde hij dit vak aan jonge degenoten en vanaf 1923 was hij hoogleraar aan de rooi' katholieke universiteit van Nijmegen. Daar richtte hij Instituut voor Nederlandse Mystiek op. Na openlijke tiek op het nazidom werd hij gevangen genomen, kwam op 26 juli 1942 in het concentratiekamp Dachau het leven. kund vier in de gister u op met vergu iet be van 1 'eiligh intal te d druk akki ZWITSERSE KERKEN: De Zwitserse kerken noe men het huidige statuut voor de seizoen-arbeiders onhoudbaar. Op grond hiervan kunnen buiten landse werknemers in gehuurd worden die dan na korte tijd het land weer moeten verlaten. Zij mogen hun gezinnen Zwitserland niet binnen halen. „Deze regeling be schermt vooral de belan gen van de werkgevers en men dzaai ifeke teller in. A iteen onze] imm houdt te weinig reken met de waardigheid behoeften van de sen". Dit staat in een gezame ke verklaring van de b van Evangelische Kei in Zwitserland en de 2 serse bisschoppenconfe tie. De verklaring is 'geven met het oog op referendum op 5 april de positie van de landse werknemers. uien bui Ver lei< i,nieui c teel v< van 1 oordel ■ostelli gaan..

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 12