Poolse studenten mogen
eigen vakbond stichten
Suarez' „honderdjarig bewind
kwam niet onverwachts ten einde
Salvador toetssteen
Êrhouding VS met
ijiropese bondgenoten
WEG LIJKT VRIJ VOOR SOCIALISTEN IN SPANJE
Charles trouwt
deze zomer
lady Diana of
helemaal niet
Aruba kan over
aantaljaren
onafhankelijk
worden
TENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 18 FEBRUARI 1981 PAGINA 13
LEIDENDE ROL PARTIJ ERKEND
mevroueur van universiteit van Krakow
alen, edjren 2000 studenten in staking zijn ge-
Jruin rafcympathie voor hun studiegenoten in
ïoemer geve) js volgeplakt met pamfletten, die
tloten met de regering: een vrije stu-
lJ°e|bond is toegestaan.
De rij
mevrou
•bovsky
deze brl
ns De B
is zelf di
r Oliviei
de not
briefp,
n Heer
?en ele
l genoi
n, of de J
is.
t mevroi
maar
n®1 ®L WASHING-
be^ek van de
n. is weanse onderminister
?ts zegg^njan(|se zaken Ea-
n bescnr aan West-Europa,
Rnrjudin^ van de VS in'
Salvador toe te lich-
dt volgens waarne-
Brussel door de
anse regering ge-
de solidariteit
Europese bondgeno
te eigen buitenland-
fek te testen. Minis-
leburger hoopt bij
Jrekken de Ameri-
■ngst voor een link-
Itsovername in El
J kracht bij te kun--
|n door bewijzen te
Kn de Russische in-
lin de burgeroorlog
lliddenamerikaanse
WARSCHAU De stakende Poolse
studenten van de universiteitsstad
Lodz mogen zich als vakbond laten in
schrijven. De Poolse minister voor ho
ger onderwijs heeft daarmee inge
stemd. De leiders van de studentensta
king in Lodz, die universiteitsgebou
wen bezet hielden, hadden gedreigd
met een algehele, landelijke studen
tenstaking.
Volgens de betrokken minister, Janusz Gorski,
hebben de studenten in Lodz er mee ingestemd
om de leidende rol van de communistische par
tij in Polen te erkennen. Oók zijn zij akkoord
gegaan met de eis van de regering, dat stakin-
Stanislaw Kania, de Poolse partijleider (links) in
gesprek met zijn Oostduitse confrère Erich Ho-
necker.
gen moeten worden goedgekeurd door een
meerderheid van de studenten „aanwezig op
een voor dat doel belegde vergadering". Dit be
tekent nog niet dat nu ook de stakingsdreiging
van de studenten in Warschau, Torun, Szcze
cin, Poznan, Krakow en elders verdwenen is,
aangezien ook typisch plaatselijke omstandighe
den een rol spelen.
De Poolse partijleider Kania heeft een onver
wacht bezoek gebracht aan zijn Oostduitse
ambtgenoot Erich Honecker. Eerder had Kania
al een soortgelijk bezoek aan Praag gebracht.
Zowel in Oost-Duitsland als in Tsjecho-Slowa-
kije heerst onder de communistische leiders
grote ongerustheid over „de ontwikkelingen in
Polen. Kania's reis is bedoeld om deze onge
rustheid ietwat weg te nemen.
Ofschoon de EG de hulp aan
El Salvador heeft opgeschort,
zijn de reacties in de hoofdste
den op het bezoek van Eagle-
burger tot nu toe afhoudend.
De Franse minister van bui
tenlandse zaken, Frangois-
Ponget, zei de Amerikaanse
beschuldigingen „niet zonder
meer voor juist" aan te nemen
en kondigde een eigen diep
gaand onderzoek aan. Ook in
Den Haag, waar de Eaglebur-
ger vanmiddag was, is men
niet gelukkig met het Ameri
kaanse initiatief.
In de Tweede
Kamer is verleden week nog
een motie aangenomen, waar
in de Amerikaanse hulpverle
ning aan de junta scherp werd
veroordeeld. De Bondsrepu
bliek en België lijken, hoewel
minder duidelijk uitgesproken,
een soortgelijke houding aan
te nemen.
Gisteren werd verder bekend
dat een delegatie van de Sal
vadoraanse junta heeft afge
zien van een bezoek (vandaag)
aan Nederland, omdat men
niet welkom was. Zowel de
ministers Van der Klaauw en
De Koning als de fractieleiders
van PvdA, CDA en D'66 wei
gerden de delegatie te ontvan
gen. Alleen VVD-leider Riet
kerk had geen bezwaren. De
Salvadoraanse delegatie (een
hoge ambtenaar van het mi
nisterie van buitenlandse za
ken en de ambassadeur in Ita
lië) brengen mi een bezoek
aan Bonn.
Slachtoffer discobrand
Overweldigd door droefenis laat Thomas Hobbs zich wegleiden door een priester en
een omstander tijdens de begrafenis van zijn zoon, een slachtoffer van de dramati
sche brand in een disco in de Ierse hoofdstad Dublin.
Britse
lol gestraft
schenden
ïrsrecht
•e correspondent Ro-
?r Simons
DINSDAG Een
ïudste Britse privé-
Oakham College in
*den Engelse graaf-
■eicestershire, heeft
»ge veroordeling op-
voor het fotocopië-
muziekbladen en
talen van auteurs-
aan muziekuitge-
|pl moet 4.250 pond
jstelling betalen. Ze
f-echtbank beloofd het
I van de leden van de
Ireoiging vai^ Muzie-
nooit meer te
I en 15.000 illegaal ge-
muziekbladen aan
jht te overhandigen.
!ollege heeft een be-
muzikale afdeling,
ilk jaar bijzonder toe-
erstgezang voor koor
Daarvoor zijn tel-
'erden muziekbladen
muziekleraren heb-
iltijd, uit begrijpelijke
igen van zuinigheid,
'onden om slechts en
M#nPlaren te kopen en
de nodige fotocopieën
1, liever dan lang te
'achten op een grote
loor de uitgevers.
1 kerstmis heeft een
•r duizend leer-
j}n deze befaamde pri-
zijn leraar echter
in verlegenheid ge-
»or het bestuur van de
hg van Muziekuitge-
iniem hiervan op de
brengen. Zijn brief
jezeld van een boekje
Ovtocopieerde kerstlie-
Jet gold als bewijs van
Jge copyright-overtre-
l^aaraan Oakham Col-
al jaren schuldig
J heeft volmondig
n dat het massaal fo-
(n van muziekbladen
illegaal was. Het
iter niet gedaan uit
3, want de school
er niets aan. Volgens
eur van Oakham Col-
le de school aan nie-
Iroof plegen, de be-
gdliefd^as alleen geweest zo
gelijk aan voldoende
jen te komen.
11
De jongste golf van verontwaar
diging die door het Baskenland
en ook door andere plaatsen in
Spanje gaat, nu openlijk aan het
daglicht is getreden is dat Ma-
drileense poli tie functionarissen
een lid van de Baskische ETA
hebben gemarteld, maakt het
lot van de nieuwe Spaanse rege
ring die deze week zal aantre
den, nog onzekerder dan het
eerst al leek. Deze regering, on
der leiding van Leopoldo Calvo
Sotelo, die waarschijnlijk de
laatste is die haar wortels heeft
in het vroegere Franco-regime,
probeert alsnog behoedzaam
schoon schip te maken in het
Franco-gezinde politie-apparaa t.
Maar dat neemt niet weg dat de
Spaanse regeringspartij sterk
verdeeld is over de te volgen
koers. Haar eenheid is ver te
zoeken en daarom lijken haar
dagen geteld. De politieke strijd
over de aanpak van het Basken-
probleem is waarschijnlijk de
druppel die de emmer doet over
lopen.
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG ,Wij zijn aan
het bewind voor honderd
jaar", riep Adolfo Suarez uit
toen hij de eerste verkiezingen
in 1977 voor de Spaanse Cortes
had gewonnen en de ergste
moeilijkheden na het verdwij
nen van Franco waren over
wonnen.
Geen wonder dat het ontslag van de
49-jarige Suarez vorige maand op het
eerste gezicht verwondering wekte.
Suarez had, zo leek het, in de afgelo
pen vier jaar wel voor hetere vuren
gestaan. Niet voor niets ging hij door
voor de man die de architect heet te
zijn van de Spaanse democratie.
Zonder grote schokken had Suarez
alle hindernissen overwonnen om van
het Spanje van Franco een redelijk
stabiele democratische samenleving te
maken. Zowel rechts als links, dat el
kaar in de burgeroorlog uit de jaren
dertig heeft bevochten, kon zich vin
den in een nieuwe grondwet. En dat
niet in de laatste plaats door de tact en
het perspettief waarmee Suarez bij de
hervorming van de grondwet te werk
ging. De regering van Suarez heeft
Ex-premier Adolfo Suarez
geprobeerd een politiek van verzoe
ning na te streven. Het resultaat is dat
Spanje zonder al te grote kleerscheu
ren afscheid lijkt genomen te hebben
van het Franco-tijdperk, en wel op
een wijze die tenuitvoer is gebracht
door een belangrijk aanhanger van
het Franco-regime. Suarez was im
mers voorzitter van de .Movimento
Naci'onal, de politieke beweging die
Franco moest ondersteunen.
De regionalisering van Spanje verliep
minder vlekkeloos dan de gelijkbe
rechtiging en verzoening van de
Spanjaarden door middel van een
nieuwe grondwet. Een regionale rege
ringsvorm voor Catalonië en Galicië,
twee streken die net als het Basken
land voor lange tijd in de Spaanse ge
schiedenis, een zekere mate van onaf
hankelijkheid ten opzichte van Ma
drid hebben gekend, is tot redelijke
tevredenheid verwezenlijkt. Maar het
zelfbestuur voor het anderssprekende
Baskenland dat tenslotte na veel han
gen en wurgen vorig jaar zijn beslag
kreeg, heeft de problemen niet opge
lost, voornamelijk door de agitatie van
de ETA die na het bereiken van het
akkoord een wanhoopsoffensief ont
ketende dat de relaties tusen Madrid
en Guernica gespannen hield.
de Spaanse politiek geen centrumpar
tij die als meest aangewezen groepe
ring het bestuur van het land kon
overnemen. Wel waren er allerlei
goed gegroepeerde ondergrondse link
se politieke groeperingen. Maar die
maakten uiteraard geen schijn van
kans om Franco op te volgen. Daar
naast waren er meer rechts en cen
trum georiënteerde partijen, gedeelte
lijk een erfenis van de Republiek,
waaronder christen-democraten en li
beralen die op zich niet sterk genoeg
waren om een brede middengroepe
ring te schragen. De originaliteit van
Suarez was nu dat hij een deel van de
Franco-aanhangërs en andere kleine-
illegale partijtjes in een nieuwe groe
pering bijeen wist te brengen, de Unie
van het Democratisch Centrum.
Deze vrij onsamenhangende formatie
had aanvankelijk een louter passieve
functie. Suarez en zijn getrouwen
deelden de lakens uit en de partij
volgde wel. Zolang Suarez behoed
zaam laveerde naar een open staatsbe
stel en liberalisering doorvoerde, was
er nog weinig aan de hand. Maar de
verschillende groeperingen waaruit
de UCD bestaat, zijn nu tot politieke
volwassenheid gekomen en koesteren
tegenstrijdige ideeën over het beleid
dat de regering moet volgen. Dat
vormt de belangrijkste reden voor de
val van Suarez, ook al wist hij ontslag
door koning Juan Carlos te voorko
men en de eer aan zichzelf te houden.
Kerkelijke invloed
De onenigheid trad het duidelijkst aan
het licht bij de plannen van Suarez
echtscheiding in Spanje weer mogelijk
Ondergronds
Toch zijn de redenen van Suarez z'n
ontslag hiet het gevolg van deze troe
belen. De oorzaak moet veeleer ge
zorgd worden in het bijzondere partij
apparaat dat het Suarez heeft moge
lijk gemaakt zijn succesvolle politiek
uit te voeren.
Na de dood van Franco bestond er in
Suarez' opvolger, Leopoldo Cal
vo Sotelo
te maken. Ook zijn voorstellen om de
controle op het bijzonder, lees: katho
liek onderwijs te versterken, stuitten
op sterke weerstand. Vooral na de in
terventie van het Spaanse episcopaat
is een een deel van Suarez partij mor
dicus tegen de nieuwe echtsschei-
dingswet.
Een Spaanse journalist schrééf dat de
tegenstellingen binnen de UCD in fei
te gaan om de vraag of Spanje een se
culiere maatschappij dan wel een sa
menleving dient te zijn die staat onder
kerkelijke invloed.
Voorlopig lijkt de kerk het pleit nog
te hebben gewonnen. Men verwacht
dat de opvolger van Suarez, Calvo So
telo, het moderniseringsprogramma
van Suarez zal inperken en een ruk
naar rechts zal maken om te verhin
deren dat grote delen van de UCD het
bij de stemmingen zullen laten afwe
ten.
In de opiniepeilingen staat de UCD er
slecht voor. Het is zonneklaar dat
deze partij onder de gegeven omstan
digheden niet opnieuw een. meerder
heid zal behalen in het parlement. Het
politieke centrum in Spanje brokkelt
in snel tempo af. Het jongste partij
congres van de UCD heeft dat niet
kunnen stoppen. Integendeel, de dissi
denten in de UCD die in de Spaanse
pers als „criticos" worden aangeduid,
zijn slechts bij mondje^ maat toegela
ten tot de nieuwe regering.
Hier en daar klinken in Spanje oproe
pen voor vervroegde verkiezingen,
zodat er klaarheid kan komen in de
politieke machtsverhoudingen, die nu
vertroebeld worden door het sterk
verdeelde centrum.
Het meest voor de hand liggende al
ternatief is dan dat de socialisten in de
regering komen, die immers volgens
de huidige opiniepeilingen ruim
schoots een meerderheid kunnen be
halen. Koning Juan Carlos houdt daar
in ieder geval rekening mee. Socialis
tenleider Felipe Gonzalez heeft de
hand naar het koningshuis al uitgesto
ken. Dat bewijst dat de politieke reali
teit meer dan veertig jaar na de Bur
geroorlog is veranderd. Nu het politie
ke midden in Spanje uiteen dreigt te
vallen, mag het in ieder geval een ge
ruststellende gedachte heten dat de
traditionele vijanden als het konings
huis en de socialistische partij elkaar
niet langer afschrijven.. Belangrijk
vooral daarom omdat in Spanje het le
ger zijn neiging om eigenmachtig op
te treden als de behoeder van de staat
en het koningshuis, nog lang niet
heeft verleerd.
PAUL VAN VELTHOVEN
LONDEN Vol
gens het Britse
blad „Daily Mir
ror" heeft konin
gin Elizabeth van
Groot-Brittannië
haar oudste zoon
en erfgenaam
prins Charles op
gedragen de hem
toegedichte uit
verkorene lady
Diana Spencer te
trouwen of zijn
betrekkingen met
haar te verbre
ken, voordat ie
dereen in Enge
land zijn buik vol
heeft van de (lief-
des)affaire.
Lady Diana, de 19-
jarige kleuterleid
ster die kort voor
Kerstmis van
Charles een aan
zoek heeft gehad,,
aldus de Daily Mir
ror, kon aanvanke
lijk malleen maar
giechtelen, maar be
sloot toen het voor
stel mee te nemen
BRITSE VORSTIN
VOLGENS DAGBLAD:
om het te overwe-.
gen.
In januari, aldus de
Daily Mirror, had
den koningin Eli
zabeth en haar ge
maal prins Philip
er genoeg van, na
men Charles apart
en deelden hem
,mee dat er komen
de zomer getrouwd
moest worden of
helemaal niet. „Het
denkbeeld dat we
dit alles nog een
jaar moeten aan
zien is onverdraag
lijk voor iedereen.
Het gevaar is dat
de openbare
belangstelling om
slaat in openbare
onverschilligheid",
schrijft het dag
blad.
Lady Diana is op
een onbekende
plaats met vakan
tie gegaan om haar
besluit te nemen,
aldus de Daily Mir
ror.
Washington houdt zich aan akkoord Iran
WASHINGTON De regering van president Ronald Reagan
van de VS zal de akkoorden, die voor de vrijlating van de Ame
rikaanse gegijzelden met Iran gesloten zijn, volledig naleven. Dit
heeft de voorzitter van de commissie buitenlandse betrekkingen
van de Senaat, Charles Percy verklaard.
Moordcampagne regering van Guatemala
WASHINGTON De regering van de Middenamerikaanse
staat Guatemala voert al geruime tijd een campagne van moord
en foltering, die rechtstreeks gecontroleerd wordt door president
Garcia. Dit heeft Amnesty International in Washington ver
klaard. Deze campagne heeft in de eerste tien maanden van
1980 aan ongeveer 3000 inwoners van Guatemala het leven ge
kost.
Opleiding van Palestijnen in Sovjet-Unie
BEIROET Honderden Palestijnse officieren hebben een oplei
ding gehad op een militaire academie in de Sovjet-Unie. Dit
heeft het hoofd van het bureau van de Palestijnse bevrijdingsor
ganisatie PLO in Moskou, Ibrahim al-Sjaièr, in Beiroet ver
klaard.
Reagan handhaaft graanembargo
WASHINGTON President Reagan van de VS heeft besloten,
om het embargo op de verkoop van graan aan de Sovjet-Unie te
handhaven. Tijdens zijn verkiezingscampagne had hij aangekon
digd dit embargo te zullen opheffen terwille van de Amerikaan
se boeren.
w** t*. "r,
|Met touw uit vuurlinie
Een Iraanse soldaat is hier bezig om een gewonde kameraad met
een touw uit de vuurlinie te trekken. Een beeld uit de oorlog tus
sen Iran en Irak, waaraan geen einde schijnt te kunnen komen.
Ondanks de komst van vredestichter Olof Palme, voormalig
Zweeds premier, naar Irak, hebben Iraanse functionarissen te
kennen gegeven dat Teheran iedere vorm van bemiddeling in het
conflict afwijst, tenzij Irak zijn troepen terugtrekt.
NEDERLAND KOMT BETICO
CROES TEGEMOET
DEN HAAG De Neder
landse regering is Aruba op
de eerste vergaderdag van
de Ronde Tafel Conferentie
over de toekomst van de An
tillen enigszins tegemoet ge
komen. „Als een eiland na
de overgangsfase onafhan
kelijk wil worden, kan dat",
aldus minister Van der Stee
(Antilliaanse Zaken) op een
persconferentie.
Van der Stee maakte overi
gens heel duidelijk dat wat
Nederland betreft het zelfbe
schikkingsrecht van de Antil
len een zaak is van na de
overgangsfase. „Als wij het
hier met z'n allen over de in
houd van die periode eens
worden, dan blijven we die
tijd ook bij elkaar. Het Ko
ninkrijk is geen duiventil,
waar men naar believen in en,
uit kan vliegen".
Hoe lang die overgangsfase zal
duren, daarcver wil Van der
Stee op deze conferentie geen
besluit genomen zien. Dat zou
aan de orde moeten komen op
een volgende RTC, over een
jaar of vijf. „Daar moeten wij
dan bekijken hoe de zaken
dan lopen en wat dat voor de
toekomst moet betekenen".
Nederland ziet het zeker niet
als een recht van de eilanden
desgewenst bij het moederland
te blijven. Bonaire en de drie
Bovenwinden tonen daarvoor
een sterke voorkeur. ..Dat is
voor ons zeker geen automa
tisme. Zonodig willen wij wei
eens zien hoe democratisch die
beslissingen zijn genomen. En
dan is er ook nog zoiets als het
zelfbeschikkingsrecht van Ne
derland. Dat bestaat wel dege
lijk".
Betico Croes, leider van de
overheersende politieke partij
op Aruba, de MEP, toonde
zich desgevraagd niet ontevre
den over het Nederlandse
standpunt. Wel verklaarde hij
met nadruk dat voor Aruba
het einddoel al vaststaat.
„Over een jaar of tien (langer
mag de overgangsfase niet du
ren) zijn wij onafhankelijk".
