bij bezoek paus
Mislukte bomaanslag
Polen grijpt om zich heen
Onrust studenten in
Genland
Generaal Haig wil wereld
weer overzichtelijk maken
Stakingen en
betogingen
in Baskenland
Verizet El Salvador
overtuigd van
een gewapend
ingrijpen door VS
edsel-
10
atie m
tnam
%ustbarend
Sadats idee over
Palestijnse regering
slaat niet aan
LEIDSE COURANT
DINSDAG 17 FEBRUARI 1981 PAGINA 11
Nadat onze correspondent in Washington,
Dick Toet, gisteren de nieuwe buitenlandse
politiek van de regering Reagan heeft toege
licht aan de hand van El Salvador, wordt in
onderstaand stuk ingegaan op de grote lijn
achter de nieuwe Amerikaanse buitenlandse
politiek. Minister Haig wil terug naar de ge
dragscode tussen de supermachten uit 1972
die de wereld moet binden aan een Ameri
kaanse en Russische invloedssfeer.
WASHINGTON De eerste weken van
Reagans presidentschap hebben bol gestaan
van koude oorlog-retoriek en weinig hoop
geboden voor de Russisch-Amerikaanse be
trekkingen. Het enige* stabiele element in de
woordenstroom van president Reagan en
zijn minister van buitenlandse zaken,
Alexander Haig, is eigenlijk geweest dat
beide bewindslieden doorlopend hebben ver
wezen naar het door Kissinger ingevoerde
begrip, dat wapenbeheersing en ontspan
ning niet los gezien kunnen worden van het
optreden van de Sovjet-Unie en zijn satellie
ten in de wereld.
Maar ondanks de ogenschijnlijk nauwelijks sa
menhangende propaganda over Iran, Polen, de
Palestijnse Bevrijdingsorganisatie en El Salva-
dpr lijkt er een patroon te zitten in het harde
optreden van Haig. Het handelen van de Ame
rikaanse minister van buitenlandse zaken doet
denken aan het begin van de jaren zeventig
toen Haig aan de voeten van Kissinger lag en
de Amerikanen en Russen dachten dat .zij hun
rol in het wereldgebeuren begrepen en precies
wisten wat hun invloedssfeer was.
De betrekkingen die Haig voor ogen heeft en
waar Reagan het waarschijnlijk mee eens is,
zijn gebaseerd op de gedragscode zoals die in
1972 voor beide supermachten gold. Die ge
dragscode riep beide supermachten op tot te
rughoudendheid in internationale aangelegen
heden. Als die code ook nu weer zou gaan gel
den, zou de Sovjet-Unie geen recht hebben om
de huidige toestand in bijvoorbeeld het Cari-
bisch gebied te verstoren net zomin als Ameri
ka het recht zou hebben zich te bemoeien met
landen en bewegingen in het Oostblok. Het Ca-
ribisch gebied en Latijns-Amerika zouden deel
blijven uitmaken van de Amerikaanse in
vloedssfeer. Oost-Europa daarentegen zou, al
dan niet met vrije vakbonden, ontegenzeggelijk
aan de Sovjet-Unie blijven toebehoren.
Het historische voorbeeld voor een dergelijk
pakket is de uit 1972 daterende „Basisprincipes
voor Amerikaans-Russische betrekkingen", die
op 29 mei 1972 in Moskou werden ondertekend
door ex-president Nixon en de Russische presi
dent Leonid Breznjev. Als plaatsvervangend
adviseur voor nationale veiligheid onder Nixon
heeft Haig een belangrijke rol gespeeld bij het
opstellen van de overeenkomst.
Als Haig erin zou slagen de Sovjet-Unie ervan
te overtuigen dat een dergelijke overeenkomst
de beste manier is om de gestoorde Russisch-
Amerikaanse betrekkingen weer op het goede
spoor te krijgen, zou dat de weg kunnen banen
naar een heropening van de besprekingen over
wapenbeheersing, herstel van de detente en
alle economische voordelen waarmee dat voor
het economisch bijzonder geplaagde Oostblok
gepaard zou gaan.
Zwakke plek
De zwakke plek in het idee om terug te keren
naar de opvattingen van Nixon en Kissinger
over de betrekkingen tussen de supermachten
is evenwel dat de gedragscode van 1972 door de
Sovjet-Unie anders werd geïnterpreteerd dan
door de Verenigde Staten. Volgens de opvattin
gen van de Amerikaanse regeringsfunctionaris
sen en Haig zou die opvattingen delen
hebben de Russen de kleine lettertjes van de
code geschonden door zonder enige terughou
dendheid op te treden in gebieden die buiten
hun invloedssfeer vielen.
De Sovjet-Unie is nooit akkoord gegaan met de
Amerikaanse zienswijze dat de gedragscode van
1972 steun aan bevrijdingsbewegingen uitsloot.
Dus misschien is het wel dom om te geloven,
zoals Alexander Haig nu doet, dat er een kans
is dat de Russen nu wel akkoord gaan met de
Amerikaanse interpretatie.
Desalniettemin komen er steeds meer bewijzen
dat Alexander Haig vastbesloten is om door te
gaan met de Nixon-Kissingerformule. Volgens
berichten die nu in Washington circuleren
heeft Haig er geen gras over laten groeien en
zijn denkbeelden onmiddellijk ter sprake ge
bracht tijdens een diner op 5 februari met de
Russische ambassadeur in Washington, Anatoly
Dobrynin. Tijdens dat diner zou Haig Dobrynin
hebben laten weten dat een eventueel Ameri
kaans-Russisch akkoord over uiteenlopende on
derwerpen als wapenbeheersing, handel en fi
nanciële kredieten, net zo lang opgehouden zal
worden totdat de Russen instemmen met een
nieuwe schikking die in algemene termen vast
legt hoever de Russen en dus ook de Amerika
nen mogen gaan met hun optreden in de we
reld.
Natuurlijk hebben revoluties en veranderingen
in de Derde Wereld een beleid van wederzijdse
terughoudendheid veel moeilijker gemaakt dan
het was toen de gedragscode in 1972 werd on
dertekend. Maar het feit dat de regering-Rea-
gan bereid is om het idee andermaal in overwe
ging te nemen, hoewel, of misschien wel juist
omdat, alle Russen volgens Washington leuge
naars en bedriegers zijn, moet een geruststel
lende gedachte zijn voor diegenen die vrezen
dat de wereld afglijdt naar een koude oorlog of,
erger nog, een wereldvernietigende kernoorlog.
ALEX BRUMMER THE GUARDIAN
In Spaans Baskenland is het dagelijkse leven
tot stilstand gekomen in antwoord op een op
roep tot een algehele staking uit protest tegen
de dood van Jose'Arregui. Deze van terroristi
sche activiteit verdachte Bask is vrijdag in de
gevangenis gestorven, waarschijnlijk mede als
gevolg van mishandelingen. Naar schatting
honderdduizenden Basken hebben gistera
vond in Bilbao. San Sebastian. Vitoria en
Pamplona betoogd tegen het folteren door de
politie. Een algemene astaking heeft in geheel
Baskenland het werk tot stilstand gebracht.
Een beeld van de betogingen in Bilbao.
SAN JOSE De kans dat de Verenigde Staten
overgaan tot ingrijpen in El Salvador in een
poging het gewapend verzet te smoren, wordt
volgens woordvoerders van het Salvadoraanse
verzet in Costa Rica steeds groter. De VS zul
len, aldus de woordvoerder, tot actie overgaan
zodra de guerrilla's van het Salvadoraanse be
vrijdingsfront Farabundo Marti (FMLP) een
nieuw offensief tegen de junta van christen-de
mocraten en burgers in San Salvador beginnen.
En steeds meer tekenen wijzen er op, dat het
bevrijdingsfront spoedig deze strijd hervat.
Het Salvadoraanse bevrijdingsfront Farabundo Marti en
liet linkse Democratisch Revolutionaire Front (DRF) zijn
ervan overtuigd, dat de Verenigde Staten zullen ingrijpen
in El Salvador. „Het probleem met de Amerikaanse be
leidsmakers is", zo zei een vertegenwoordiger, „dat ze ge
loof hechten aan de propaganda die ze zelf hebben bedacht
en vervolgens hun beleid bakeren op die sprookjes. De VS
zeggen dat wij de oorlog niet kunnen winnen omdat we
geen steun van het volk hebben en dat wij overleg en on
derhandelingen met de Kerk hebben geweigerd. Ze spelen
een heel gevaarlijk spelletje".
Al voor de presidentswisseling hebben de Verenigde Sta
ten een veel aggressievere houding aangenomen jegens het
linkse verzet in El Salvador. Zowel de gaande als de ko
mende regering waren het er plotsklaps over eens, dat de
vernietiging van links het enige medicijn voor El Salvador
was. Hiermee zou aan alle problemen een einde komen. De
reden voor Washington de militaire hulp aan El Salvador
te hervatten (die in december werd opgeschort) is het feit
dat Cuba en de Sovjet-Unie hun wapenleveranties aan de
Salvadoraanse guerrilla's hebben opgevoerd. Maar de
meeste wapens die tot dusver op de linkse verzetsstrijders
zijn gevonden, zouden op de zwarte markt makkelijk te
kopen automatische wapens en zelfgemaakte explosieven
zijn.
Volgens waarnemers in Washington wil de Amerikaanse
regering bovenal de Russische steun aan de Salvadoreaan-
se vrijheidsstrijders aantonen. De Middenamerikaanse lan
den blijven voor een groot deel buiten schot. Op grond
hiervan kunnen de VS, zo wordt gezegd, namelijk een di
rect ingrijpen rechtvaardigen, omdat het Inter-Amerikaan-
se Defensieverdrag zegt dat legers van lidstaten kunnen
ingrijpen in landen waar „buitencontinentale supermach
ten interveniëren".
In dit geval zou een interventie van Middenamerikaanse
legers in El Salvador een eerste logische stap zijn op weg
naar een direcfe interventie van de kant van de VS. Tij
dens het laatste offensief van de Salvadoraanse guerrilla's
zou het Guatemaltaanse leger al de grens zijn overgestoken
om tegen de guerrilla's te vechten en het Hondurese leger
houdt drie bataljons aan de grens met El Salvador in staat
van paraatheid. Dc^Hondurese regering is er door de oppo
sitie al verscheidene keren van beschuldigd de luchtmacht
te hebben ingezet voor bombardementen op opstandige
dorpjes in het buurland.
De eerste aanwijzing dat Amerika zijn activiteiten in El
Salvador opschroeft was de komst van 20 militaire advi
seurs in januari. De Amerikaanse ambassade heeft overi
gens ten stelligste ontkend dat deze militaire adviseurs te
velde actief zijn. Verder wordt in Panama op Amerikaanse
kosten een elite-corps getraind in het neerslaan van gewa
pende opstanden.
ALMA GUILLERMOPRIETO/THE GUARDIAN
Veroordeling wegens
verkrachting echtgenote
PARIJS Een Franse rechtbank heeft voor het eerst een
echtgenoot veroordeeld wegens verkrachting van zijn
vrouw. Na vier uren delibereren veroordeelde de jury van
het assisenhof van Grenoble de 25-jarige arbeider Didier
Pongi tot acht jaren gevangenisstraf.
Hij werd eveneens schuldig bevonden aan mishandeling en op
sluiting van zijn vrouw. De jury bestond uitsluitend uit mannen,
nadat de verdediging van de aangeklaagde twee vrouwelijke
juryleden had afgewezen. Het echtpaar was in 1978 getrouwd,
maar ging enkele maanden later uit elkaar zonder dat een schei
ding uitgesproken was. De 23-jarige Madame Pongi had evenwel
een aanvraag daartoe ingediend; in de loop van hetzelfde jaar
had Didier Pongi al een poging ondernomen tot verkrachting
van zijn vrouw, waarvoor hij toen tot vijf jaar voorwaardelijke
gevangenisstraf veroordeeld werd. Maar enige tijd later ver
krachtte hij zijn vrouw, hetgeen hem zijn acht jaren definitieve
gevangenisschap opleverde.
WARSCHAU De onrust onder de
Poolse studenten heeft zich uitge
breid. Nadat een akkoord tussen stu
dentenleiders en regering in zicht
leek te zijn. hebben de studenten nu
verklaard, dat de regering terugkrab
belt en eerder gedane beloften niet na
komt.
De studenten eisen erkenning van hun
bond, meer academische vrijheid, af
schaffing van de verplichting om cursus
sen in Russisch en in marxisme te vol
gen en een kortere militaire dienst. In
Lodz zijn 10.000 studenten al enige tijd in
staking. Ongeveer 2000 studenten in
Krakau zijn gisteren in staking gegaan
en aan de universiteiten van Katowice
en Wroclaw worden acties overwogen.
De stakende boeren in de Poolse stad
Rzeszow hebben een belangrijke eis la
ten vallen. Zij hebben de eis van de toe
komstige registratie van Solidariteit-
Platteland als een vakbond van boeren
voorlopig in de ijskast gedaan. De be
sprekingen tussen boeren en regerings
delegatie zullen zich nu concentreren op
andere punten van de lijst van 68 eisen,
di?*lle boeren hebben opgesteld.
Voor het overige schijnen regering en
vakbonden overeenstemming over een
„bestand" op het stakingsfront bereikt te
hebben.
[OK De voedselsituatie in
a is onrustbarend. De groeiende
_j zijn in dat land veel erger dan
uurland Cambodja. Dit hebben
jdene internationale hulpverle-
janisaties gisteren in de Thai-
hoofdstad Bangkok meege-
functionarissen van internationa-
prganisaties en diplomaten in
zijn de tekorten voornamelijk te
ian misoogsten door natuurram-
ls tyfoons en overstromingen in
in het midden en het noorden
[nam, waar traditioneel veel rijst
ferbouwd. Maar, zo menen deskun-
Bangkok, ook na de oogst ging
1 voedsel verloren door gebrek
jjgmogelijkheden.
undigen schatten dat Vietnam dit
tekort krijgt van tweeëneenhalf
jon voedsel, bijna het dubbele van
r. Dat houdt in dat het Vietname-
~Voor een groot deel levend onder
^ansminimum, nog meer ontbe-
(»oet verwerken. De functionaris-
angkok geloven niet dat de tekor-
n leiden tot een hongersnood. Zij
rop dat Vietnam bijna dertig jaar
n in oorlog is geweest en dat het
<'"f goed in staat is noodsituaties op
lil
ler vecht voor
aak Van der Lubbe
In/FRANKFORT De in
wonende advocaat Robert
voormalig Amerikaans
nklager in het proces te Neu-
verzet zich tegen de bezwaren,
bfficier van justitie te Berlijn
heeft tegen de vrijspraak van
J van der Lubbe.
Ivan der Lubbe is 48 jaar geleden
lesteld na door nazi rechters te zijn
I bevonden aan het in brand ste-
het Rijksdaggebouw. Kempner
laam van een broer van Van der
eropening van het proces verkre-
ji der Lubbe werd toen postuum
taken. Tegen deze vrijspraak
(officier van justitie in Berlijn he
rmaakt.
JERUZALEM De oproep van president Sadat
van Egypte tot vorming van een Palestijnse rege
ring in ballingschap, is in Israël, in de bezette ge
bieden en in kringen vdn de PLO, slecht ontvangen.
Sadat zei zondag, dat zo'n regering zou moeten pro
beren de vijandelijkheden met Israël te beëindigen
om voorts te komen tot een „wederzijdse erken
ning".
Israël meent men, dat Sadats ideeën ingaan tegen de akkoorden
van Camp David, die alleen spreken van de vorming van een
autonome Palestijnse administratieve autoriteit op de westelijke
Jordaanoever in in de Gazastrook.
In de bezette gebieden sprak men zich tegen Sadats denkbeel
den uit, omdat de PLO beschouwd wordt als de vertegenwoor
diger van het Palestijnse volk.
PLO-woordvoerder Abdoel Moehsen zei. dat de Palestijnse re
volutie een uiting van de doeleinden van het Palestijnse volk
was en dat de gewapende strijd zal voortduren, zolang de wette
lijke rechten van het Palestijnse volk niet verwezenlijkt zijn.
Het Israëlische hooggerechtshof heeft als oordeel uitgesproken,
dat de regering wel het recht heeft om de faciliteiten van de
Arabische electriciteitsmaatschappij in Jeruzalem over te ne
men, maar niet de installaties van die maatschappij op de weste
lijke Jordaanoever.
KARACHI Twintig minuten voordat de paus zou arrive
ren is gisteren bij het stadion in Karachi (Pakistan) een
handgranaat ontploft. De man, die met de bom het stadion
in wilde, kwam daarbij om het leven. De granaat ging af op
het moment dat een politie-inspecteur de man wilde tegen
houden. Twee mensen, onderwie de politieman, raakten ern
stig gewond.
Het stadion was volgestroomd met 100.000 katholieken, die de mis wilden
bijwonen die de paus in het stadion zou opdragen. De meesten hebben niets
van de ontploffing gemerkt. Kerkelijke functionarissen en de politie han
delden normaal om paniek te voorkomen. De paus las de mis alsof er niets
gebeurd was.
Van zijn tussenstop in Karachi heeft de Heilige Vader gebruik gemaakt om
te spreken met de Pakistaanse president, Mohammed Zia Ul-Haq. Hij prees
Pakistan voor de hulpverlening aan de Afghanen die zijn gevlucht voor de
Russen in hun land. Hij noemde het een plezierige ervaring te zien, dat de
regering van dit overwegend islamitische land en de kerk harmonisch sa
menwerken.
Na zijn bezoek van drie uur aan Pakistan zette de paus zijn Aziatische reis
voort. Met een half uur vertraging vloog hij naar Manilla, de hoofdstad van
de Filippijnen.
;e mijnen
n met groot
noverschot
'olg van voorpagina)
SN De meer dan
mijnwerkers van
trittannië branden
geduld om een natio-
akingsactie te begin
gen het kabinet van
r Margaret Thatcher.
26.000 mijnwerkers
I [Wales sinds vanmor-
I [werk voor onbepaal-
nebben neergelegd, is
I op een grote staking
mijnwerkers toege-
Joe Gorley, natio-
Ider van de mijnwer-
pd, heeft hierover een
|ng onder de leden
bond aangekon-
van het nu alom ge-
plan tot herstructure-
de Britse mijnbouw is
is niet nieuw. De Na-
teenkolenraad is er al
■e bezig, maar de uit-
wordt nu door de in-
lale recessie versneld,
economische malaise
Britse mijnen mo-
boven de grond
totaal v^n 37 miljoen
onverkochte steenko-
jescheept. Daar komt
I dat een aanzienlijk
fijnen op zeer oneffi-
ank ^ijze werkt. Het zijn
1 deze bedrijven die in
cm. li van de Steenkolen-
br sluiting worden ge-
de mijnen zich veelal
n in gebieden waar het
isheidspercentage ver
Ie 20 procent uitkomt,
Ie sfeer in sommige de-
I Groot-Brittannië ex-
genoemd. Bovendien
Ie mijnwerkers inmid-
iun gekregen van de
en spoorwegarbeiders.
ilde gebieden spreken
sfunctionarissen over
lijkheden van een lan-
lgemene staking,
uari 1974 heeft Groot-
bië de gevolgen van
üonale mijnwerkerssta-
Spui ten kennen. De toen-
.onservatieve regering
ard Heath werd hier-
Iwongen nieuwe ver-
n uit te schrijven, die
ibour werden gewon-
lar zover zal het dit
irschijnlijk niet ko-
De Poolse studenten vormen, met de industriearbeiders en de vrije boeren een
superharde noot voor de communistische machthebbers. De studenten van Lodz
zijn nu al enige weken in staking en houden gebouwen van de taculteiten bezet
Op de linkerfoto verlaat een stakende student het gebouw van de rechtskundige
faculteit in Lodz. Ook in Warschau heerst er grote onrust onder de studenten. Op
de middelste foto een beeld van een bijeenkomst van ontevreden studenten. Foto
rechts: staken en actie voeren maakt hongerig, maar ook daarin wordt voorzien.
Een vrouw die bij de ontploffing in het stadion van Karachi ge
wond raakte, wordt door verplegers verzorgd.
Paus Johannes Paulus II bij aankomst in Karachi. Rechts van hem
president generaal Zhia-UI-Haq en links generaal Abbasi tijdens
het spelen van het Vaticaanse volkslied.
