leservering eigen
niddelen steeds
ninder toereikend
GR^EIMTE FRfTT
BL>EMEI\I B#LLEN
mÈëieuwe methode in Israël:
weken op schuimplastic
"T3
ET OVER FINANCIËLE POSITIE GLASTUINBOUW
nt
VEEL LICHTE SLA
VALENTIJN' LIET BLOEMEN ONBEROERD!
GERINGE UITBREIDING TULPENAREAAL
EN TUINBOUW
LEIDSE COURANT
MAANDAG 16 FEBRUARI 1981
f HAAG In de twee-
^lft van de jaren zeven-
blijkt een toenemend
al glastuinbouwbedrij-
na nakoming van de fi-
(iële verplichtingen
in staat te zijn de ver
fing van het produktie-
traat uit eigen midde-
te financieren. De re-
éring van eigen midde-
is na afschrijving in
emende mate ontoerei-
1 om in een normaal
Ssingsschema te voor-
Op langere termijn
«*fcn kan deze situatie na-
5 je gevolgen hebben
- 1 de bedrijfsontwikke-
in de financiële posi-
fan bedrijven",
meldt het Landbouw
iomisch Instituut, dat
i onderzoek heeftinge-
i naar de samenhang tus-
Investeringsbeleid, finan-
hgsgedrag en de ontwik-
ig van de financiële posi-
van glastuinbouwbedrij-
versnelling gekomen. Veran
deringen in de situatie op de
afzetmarkten, wijzigingen in
de prijsverhouding van de
produktiemiddelen en tech
nologische ontwikkelingen
noodzaakten tot aanpassin
gen in het teeltschema en an
dere teelttechnische maatre
gelen, de arbeidsorganisatie,
de bedrijfsuitrusting en -om
vang. De ondernemers heb
ben in hun bedrijfsbeleid niet
in gelijke mate op de ontwik-,
kelingen gereageerd. Hoewel
aanpassingen in het produk-
tie-apparaat een belangrijke
voorwaarde vormen voor de
continuïteitskansen van de
onderneming, dienen deze
gepaard te gaan met een ver
antwoorde financieringswij
ze. Aantasting van de finan
ciële positie zou de financiële
risico's zover kunnen doen
toenemen, dat hiermee het
voortbestaan van de onder
neming zou worden bedreigd.
Betekenis
Door investeringsbedrag te
plaatsen tegenover financie
ringswijze, is duidelijk ge
worden hoe in de ontstane
vermogensbehoefte is voor
zien en welke betekenis de
combinatie vernieuwing van
de bedrijfsuitrusting en fi
nancieringswijze heeft gehad
voor de financiële positie. De
expansiegraad van de bedrij
ven blijkt sterk bepalend te
zijn voor de ontwikkeling
van de vermogensverhoudin
gen.
De omvang van het vreemde
vermogen is beoordeeld aan
de hand van de lasten die
hieraan verbonden zijn, door
deze verplichtingen te verge
lijken met de vrijkomende
middelen (betalingscapaci
teit). Nagegaan is, welke in
vloed het investeringsgedrag
heeft gehad op de verhou
ding tussen financieringsver
plichtingen en betalingscapa
citeit. In de periode 1974/76
blijkt dat het in belangrijke
mate financieren van de be
drijfsontwikkeling met
vreemd vermogen in het al
gemeen niet geleid heeft tot
ondermijning van de liquidi
teitspositie. Weliswaar wor
den bedrijven met een min
der goede verhouding tussen
financieringslasten en beta
lingscapaciteit dan bedrijven
met een gunstige financiële
positie, maar er bestaat geen
duidelijke relatie met de in-
vesteringsaktiviteit.
Ongunstiger
Na 1976 is de liquiditeitssitu
atie belangrijk ongunstiger
geworden. Dat was mede een
gevolg van de expansieve»
ontwikkelingen in deze pe
riode. In de gestegen vermo
gensbehoefte moest namelijk
voor een zeer groot deel wor
den voorzien door nieuwe le
ningen. Dit werd bovendien
versterkt doordat in mindere
mate eigen financieringsmid
delen vrijkwamen uit de be-
drijfsexploitatie. Tegenover
uitbreiding van het vreemde
vermogen stond daardoor
een afname van de leencapa-
citeit op grond van de dalen
de betalingscapaciteit.
LEI heeft een onderzoek ingesteld naar de financiële positie van de glastuinbouw.
immuun»! - 11
AVIV Israëlische
snschappers hebben een
Jtode ontwikkeld voor
.kweken van gewassen
ïn bed van schuimplas-
'aarbij de wortels van
besproeid worden
voedingsprodukten. Er
ieuwe I* dan ook geen grond
«gen meer aan te pas.
ontwikkelde methode
f ..aeroponics", een sa-
Jvoeging van de Griek-
boorden voor „lucht en
;omt er op neer, dat ge
len worden gekweekt in
limplasticdelen op meta-
[oten, waardoor in water
voedingsstoffen
len aangevoerd. Door
rnder lage druk inbren-
van lucht, beschikt men
een sproeinevel om de
tels van alle nodige voe-
te voorzien. Door mid-
van een computer wor
de temperatuur, de voch-
aad en kwaliteit
voeding geregeld,
interessante mededelin-
over de jongste teeltont-
'".elingen werden ontvan-
uit het Israëlische Si-
'a en in de P.V.S. Koe-
gepubliceerd. De ge
ide methode is vooral
segel
ontwikkeld voor dorre stre
ken, waar regenval schaars
en de kwaliteit van de grond
gebrekkig is. In Sitriyya, op
veertig kilometer ten zuid
oosten van Tel Aviv, is een
demonstratiekas neergezet.
Planten, druivenstokken,
groente en jonge olijfbomen
groeien daar als kool. In
grond komen planten vaak
voeding tekort, zo zei Ami-
ran Keshet van Adi, van het
bedrijf dat de methode het
afgelopen jaar bestuurde en
ontwikkelde.
Er wordt veel water verspild
en het is moeilijk de wortels
op ziekten te controleren.
Dat is met de nieuwe metho
de veranderd en de planten
doen het erg goed. De kwe
ker kan nu vrijwel letterlijk
alles in het oog houden, aldus
Keshet.
De Israëlische minister van
landbouw, Ariel Sharon,
bracht onlangs een bezoek
aan Sitriyya en zegde 180.000
dollar toe voor een commer
cieel bedrijf dat gewassen
gaat kweken op een flinke
oppervlakte. Keshet voorziet
ongekende mogelijkheden
met de nieuwe methode. Het
kon wat hem betrof op onbe
perkte schaal worden toege
past. Keshet, de eigenaar van
het proefbedrijf zei: „Al onze
proefnemingen tonen aan dat
wortels sneller groeien, de
opbrengst groter is en het
hele jaar door geoogst kan
worden, terwijl dankzij het
gebruik van een computer
het onderhoud weinig kost".
De methode doet het vooral
goed voor het kweken van
kamerplanten en jonge
boompjes. De kweektijd kan
worden gehalveerd, terwijl
de produktie vier maal zo
groot is. „Aeroponics" geeft
ook een besparing op het ge
bruik van eqergie, water en
kunstmest. Doordat het om
een gesloten systeem gaat,'
gaat er geen water verloren
en wordt niet-gebruikte voe
ding gecondenseerd en op
nieuw gebruikt.
Ongeschikt
Het systeem gebruikt slechts
twintig procent van de hoe
veelheid water die normaal
wordt gebruikt. „Hydropo
nics" is-een methode voor het
kweken van gewassen in wa
ter, in plaats van in grond.
Hieruit is „aeroponics" ont
wikkeld. Het gebrek van
lucht en hoge kosten maak-
ten „hydroponics" ongeschikt
voor commerciële toepassing.
Het energieverbruik van „ae
roponics" beloopt 100 Watt
pér vierkante meter, met ge
bruikmaking van een ener
giebron onder de wortels.
Het gebruik van zonne-ener-
gie'zou de kosten nog verder
kunnen drukken. Het is mo
gelijk de gewassen in stapels
te kweken. De totale kosten
van een basis-eenheid van
een meter breed en dertig
meter lang, belopen vijfdui
zend dollar. Hoe meer ervan
wordt verkocht, hoe lager de
prijs zal komen te liggeri, zo
deelde het bedrijf mee. Tot
dusver passen vijftien Israëli
sche kwekers de nieuwe me
thode in hun bedrijf toe. Drie
demonstratiemodellen zijn
naar de Verenigde Staten ge
stuurd.
Tot zover de belangwekken
de gegevens over de ontwik
kelingen op de bedrijven in
Israël. Zij duiden erop, dat-
men ook daar beslist niet stil
zit en ook onze kwekers in
de toekomst nog wel iets van
de daar gevestigde bedrijven
aan concurrentie kunnen
verwachten! Ook op het ge
bied van marktveroveringen
laat Israël zich beslist niet
onbetuigd en het zal noodza
kelijk zijn, om daarmee reke
ning te houden.
De aanvoer van sla blijft behoorlijk op
peil. Door de gunstige prijsontwikkeling
in de maand januari, waarin vooral de
lichtere sorteringen naar verhouding aan
trekkelijke prijzen werden betaald, is me
nigeen aangemoedigd om niet te lang te
wachten met snijden. Toch schuilt er een
zeker gevaar in deze ontwikkeling, omdat
de afzet van lichte sla hoofdzakelijk naar
Engeland geschiedt. West-Duitsland, dit is
bekend, heeft overwegend belangstelling
voor de zwaardere sla. West-Duitsland is
nog steeds de belangrijkste afnemer van
Hollandse sla. De export mogelijkheden
vóór lichte sla zijn dus beperkt. In de af
gelopen week daalden de sla-prijzen over
de hele linie. Voor de lichte sla werd er 38
cent per krop betaald en de zware sla
bracht 68 cent op. Verder valt het op dat
Frankrijk wat meer- naar West-Duitsland
begint te exporteren. Tot eind januari lag
de wekelijkse export van Franse 'sla naar
West-Duitsland rond de 200 ton. In de
eerste week van februari liep dit op haar
558 ton. De export lijkt wat groter te.wor
den. Het is dus wel oppassen geblazen met
het snijden van lichte sla.
Schreeuwend duur
De vraag naar sluitkool is ijzersterk. De
aangevoerde kool vliegt het land uit. Er is
vooral export naar West-Duitsland, Enge
land, België, Frankrijk, Italië en Zwitser
land. Voor groene kool werd er gemiddeld
1,07 per kilo betaald (vorig seizoen lag
de prijs op 28 cent). Rode kool wordt in
veel grotere hoeveelheden aangevoerd, in
vergelijking met vorig seizoen, deze lag op
75 cent per kilo. Vorig jaar werd er in de
zelfde verslagweek slechts 12 cent per kilo
betaald. Wat voor rode kool geldt, is even
eens van toepassing bij witte kool, de prijs
voor een kilo lag op 62 cent, tegen vorig
jaar gezien een dijk van een prijs want
toen werd er slechts een dubbeltje per kilo
betaald. Voor de sluitkoolsoorten lijkt de
markt zich voorlopig gunstig te ontwikke
len, alle soorten blijven stevig aan de prijs.
■Andijv
De aanvoer van andijvie nam iets toe, de
gemiddelde prijs daalde licht. Er werd ge
middeld 4,25 per kilo betaald. De aan
voer kan iets groter worden, het zal ech
ter niet veel zijn omdat veel andijvie-te-
lers hun gewassen als gevolg van de goede
prijzen vrij jong gesneden hebben. Het
wachten is op de voorjaarsteelt van andij
vie. Voorlopig lijkt de prijs boven de 4
gulden per kilo te blijven schoVnmelen. De
vraag naar prei was de afgelopen week
uitstekend. Het aanbod werd vlot verhan
deld en tegen het eind van de week liep
de gemiddelde prijs op naar 2,07 per
kilo. Met een wat kleiner aanbod in het
vooruitzicht 'lijkt de prijs zich goed te
kunnen handhaven. De spruitenaanvoer
neemt wekelijks iets af. Hierdoor is er een
vaste prijsvorming mogelijk. De gemiddel
de prijs lag op 1,38 per kilo. De prijs
lijkt de komende week niet veel te veran
deren. Knolselderij blijkt de afgelopen
weken ook een gewild artikel, voor dit ge
was werden er tot op heden prima prijzen
betaald. Eind vorige week lag de gemid
delde prijs zelfs op 1,70 per stuk. Vorig
jaar moest men in dezelfde verslagweek
genoegen nemen met een prijs van 34 cent
per stuk. De aanvoer van dit gewas lijkt
wat toe te nemen en wordt daarom op een
lagere prijs gerekend. De belangstelling
voor witlof was ook groeiende, dit valt uit
de prijzen af te eiden. Over de hele linie
werd witlof duurder. De prijs voor witlof
lag tussen de 2,15 en 3,25 per kilo. Het
aanbod lijkt niet veel te veranderen, voor
de komende week worden er goede prij
zen verwacht.
Radijs
In de eerste vijf weken van het'nieuwe
jaar verliep de afzet van radijs zeer voor
spoedig. Het ongeveer 23% grotere aanbod
(in vergelijking met vorig jaar in dezelfde
periode) werd tegen een 23% hogere prijs
afgezet. Ook de afgelopen week was er
geen vuiltje aan de lucht, de gemiddelde"
prijs lag op 1,29 per bos. Voor de ko
mende week worden er-hoge prijzen ver
wacht. Voor komkommers lag de prijs tus
sen de 1,10 en f 1,98 per stuk. Spinazie
bracht de afgelopen week gemiddeld
3,70 per kilo op. Selderij behaalde prima
resultaten, de prijs lag op maar liefst
1,14 per bosje. Men zou de indruk kun
nen krijgen dat alle groentensoorten
schreeuwend duur zijn, dit is niet het ge
val. De uitzonderingen zijn echter wel be
perkt. Voor kroten schommelde de prjjs
tussen 18 en 50 cent per kilo. Raapstelen
waren ook niet duur. In het begin van de
week werd er nog 40 cent per bosje be
taald, vrij snel daarna daalde de prijs naar
2 dubbeltjes per bos. Door de over het al
gemeen geringe bekendheid van het grote
publiek met dit gewas, raakt de markt
snel overvoerd en is het met de goede
prijzen snel gebeurd.
Er kan niet worden gezegd, dat de be
faamde „Valentijndag" van het afgelopen
weekeinde van veel invloed is geweest op
de gang van zaken in de bloemenveiling.
Goed, er werd aardig gekocht, doch daar
valt in het algemeen niet over te klagen.
Doordraai komt dan ook wel regelmatig,
maar beslist niet „angstwekkend" voor.
Bovendien nam afgelopen week de aan
voer van bloemen stevig toe en gaan lang
zamerhand de veilinggebouwen een voor
jaarsbeeld vertonen. Niet in het minst
voor toenemende aanvoer van bolbloe-
men. De viering van Valentijn doet het in
ons land minder goed dan bijvoorbeeld in
Engeland, Duitsland, Frankrijk en België,
om maar in de buurt te blijven. De export
van bloemen liep dan ook aardig in de af
gelopen week en dat kwam de prijzen wel
ten goede. Sinds 1951 wordt getracht ook
in ons land Valentijn als de dag van de
anonieme bloemgiften in te voeren, maar
erg succesvol is dat niet verlopen tot dus
ver! ZfTals gezegd, er is een duidelijke toe
name in bloemenaanvoer geweest, waar
van ook de CCWS het aandeel heeft ont
vangen. Al moge het hier dan geen spe
ciaal „bollenland" zijn, de aanvoer en
handel werd levendiger. Fors was het
aanbod van freesia met redelijke prijs. De
jaarrondtroschrysanten deden goed mee
en ook de trosanjers mochten er zijn, in
elk geval een ruimer aantal dan vorig jaar
om deze tijd. De chrysanten vinden na de
problemen met de animeervlieg weer aar
dig hun weg naar Engeland, naar blijkt
tot verdriet van de Engelse kwekers, die
van hun misnoegen over de opheffing van
het invoerverbod duidelijk hebben doen
blijken in hun vakblad. Hetgeen wijst op
de noodzakelijkheid om voorzichtig te zijn
met onze export! De cijfers van de CCWS
over de afgelopen week spreken een eigen
taal. Om het met enkele voorbeelden dui
delijk te maken; er was een aanvoer van
bijna dertig miljoen bos of stuks die een
omzetbedrag opleverden van
f 17.657.599,56 tegenover een aanvoer in
dezelfde week vorig jaar van bijna 29 mil
joen bos of stuks maar een omzetbedrag
van 14.905.633,37 zodat de rond een mil
joen méér aanvoer een drie miljoen gul
den méér aan omzet opleverden. Daarop
geven gemiddelde prijzen een nader ant
woord, met tussen haakjes die van dezelf
de week vorig jaar. Amerikaanse anjers 49
(45), trosanjers 44 (40), anthurium 1.94
(1,85), snijgroen 24 (19), troschrysanten
jaarrond 87 (87), geplozen 2.87 (2,90), free
sia 32 (30), gerbera 88 (89), gladiolen 34
(19), irissen 28 (28), leliekelk 92 (88). lelie-
tak 1,21 (1,00), cymbidium groot 57 (60),
idem klein 25 (34), rozen groot 94 (88),
klein 56 (54), sonia 76 (77), belinda 57 (60),
red garnette 45 (43), tulpen 25 (24). Hier
en daar opvallende wijzigingen. Zoals "de
forse stijging in de geplozen chrysanten
jaarrond doch vrijwel gelijke prijs. De
freesia verminderde van negen naar acht
miljoen. Opvallend groot was de aanvoer
van importbloemen, met bijna 600.000, on
geveer het dubbele van vorig jaar met bij
na half miljoen opbrengst. Er waren veel
importanjers, vooral wat de trossoorten
betreft. Sterk gestegen was ook de aan
voer v£n Israëlische statice, gemiddeld 67
cent tegen vorig jaar 86. De potplanten
kwamen ook flink aan de CCWS, ruim
een miljoen stuks en opbrengst van 2 1/2
miljoen gulden, vorig jaar 816.620 voor
f 1.778.262,26. De nogal zonloze dagen vap
afgelopen week waren kostbaar door
energieverbruik. De beschouwingen over
mogelijk verder verhogen van de gasprijs
is niet bepaald bemoedigend voor de kwe
ker! „Westland Nu" heeft een „Groen-te-
bloem-te gek"-spel uitgegeven waarmee
de jeugd voor kleuren aantrekkelijke prij
zen kan verdienen. Pommetje Horlepiep
zal t.z.t. de prijzen komen uitreiken.
De tulpenkwekers hebben de afgelopen
week een zucht van verlichting geslaakt
die ver buiten de bollenstreek nog te ho
ren was...! En dat was volkomen begrijpe
lijk ook. Maanden aan één stuk hadden de
profeten hun sombere geluiden laten ho
ren over de grote uitbreidingen die dit
jaar plaats gehad zouden hebben. Nu is de
statistiek van de beplante oppervlakten
verschenen en inderdaad is er sprake van
uitbreiding. Tot verbazing van vriend en
vijand hield die uitbreiding in vergelij
king met het areaal van vorig jaar met
1 l/-2% al op.
Opluchting
Allerwege grote opluchting. Men klopte
zichzelf en anderen op de borst, want de
kwekers waren toch veel verstandiger ge
weest dan algemeen werd aangenomen.
Niettemin staat er vandaag een areaal van
'bijna 6200 ha tulpen en dat is nog altijd
100 bunder meer dan vorig jaar. Boven
dien gaat het nu over voorlopige cijfers en
er zullen dus nog wel de nodige hectares
bijkomen van lieden die hun formulieren
niet op tijd ter bestemder plekke hebben
gedeponeerd.
Massasoorten
Van Apeldoorn, nog altijd veruit het
grootste ras, staat nu honderd hectare
minder. Dat is een goede zaak. Ook van
Golden Apeldoorn, tweede op de Top-tien
van de tulpen, staat 50 ha minder. Verder
kromp het areaal van andere massasoor
ten zoals Lustige Witwe, waarvan 20 bun
der minder blijkt opgeplant, terwijl ook
Prominence een stap terug deed en van
246 naar 223 ha ging. Krimp ook bij de le-
liebloemige Aladdin van 156 naar 120
ha en die teruggang zal geen enkele in
sider verbaasd hebben. Een gewilde broei-
tulp als Christmas Marvel, bruikbaar
vroeg èn laat in het seizoen, zat in de lift
en ging van 130 naar 152 ha. Ook Attila
nam een sprong vooruit en ging van 106
naar 130 ha. Het is de vraag of dat niet
wat- te veel van het goede wordt. Attila is.
een 2ware purperen tulp en gewild voor
het mengen, maar purper is verder een
kleur die niet „en masse" wordt gebruikt.
Bovendien heeft deze tulp de minder
prettige eigenschap door op het water snel
te verkleuren.
Tulpentelers balanceren op scherp van de snede.
is wel verklaarbaar, omdat deze rassen
weliswaar tot de matige groeiers behoren,
maar de laatste jaren zeer best werden be
taald. En dan behoeft men geen 500 lever
baren uit de roe te rapen om toch tot een
alleraardigst inkomen te geraken.
Gebeiteld?
„Kleurtjes''
Voor de rest zitten de uitbreidingen in
hoofdzaak bij, wat men noemt, de „kleur
tjes". Zo ging de dubbele gele Monte Carlo
van 46 naar 60 ha, de witte White Dream
van 10 naar 15 bunder, de oranje Orange
Monarch van 46 naar 53 ha en de lila
Gander van 48 naar 59 bunder. Ook de
arealen van sommige dubbele vroege tul
pen zijn flink in omvang toegenomen. Dat
Een meevaller dus dat de uitbreiding bin
nen de perken is gebleven. Zitten de kwe
kers voor dit jaar weer gebeiteld? Kan er
niets meer kapot? Staan de telefoons van
de commissionairs de hele dag weer rood
gloeiend, omdat de exporteurs zich. nu.
haasten om in te kopen? Zo florissant is
het ook weer niet. Men is niet vergeten
wat vorig jaar zomer gebeurde, toen de
markt in elkaar klapte. Dat voorval heeft
de kwekerslust kennelijk wat getemperd.
Het was een waarschuwing die ter harte is
genomen, maar het is de vraag of men ver
genoeg is gegaan. Want al het water van
de zee wast niet af dat er dit jaar toch
maar weer 100 ha méér staat opgeplant
dan in 1980 en... toen bleek het aanbod te
groot om de prijzen op het allervriende
lijkste niveau van de laatste helft der ze
ventiger jaren te houden.
Geen paniekvoetbal
Geen enkele reden voor paniekvoetbal,
zeggen de optimisten. En zij wijzen na
drukkelijk op de* waterschade die nu al in
het gewas is geconstateerd. Die schade
heeft de uitbreiding meteen al tot nul ge
reduceerd, zo zegt men, terwijl ook wordt
beweerd dat men na zo'n extreem natte
herfst en winter over de oogst als geheel
toch maar liever geen al te optimistische
verwachtingen meer moet koesteren.
Zo'n theorie klinkt wel aardig, maar dan
is het wellicht goed even te memoreren
dat diezelfde geleerden in 1980 ook een
slechte oogst voorspelden. Ook toen leken
ze het gelijk volledig aan hun kant te heb
ben. Ze zetten hun theorieën met zo veel
stelligheid op papier, dat geen mens in
West-Europa er ook maar aan twijfelen
kón! Het was toen al ver in het vooijaar
en alle bollenkwekers zaten om hulp, bij
stand en regen te jammeren. Maar de re
gen bleef uit tot eind mei. Nu kunnen wê
een goede oogst wel helemaal vergeten,
zei iedereen tegen iedereen.
Maar ziet: eind mei/begin juni begon het
te regenen. En het blééf regenen vele
"weken aan één stuk! De kwekers beleef
den een rooiseizoen waarover ze hun
kindskinderen nog'wilde verhalen zullen
vertellen, maar men rooide een gewas tul
pen, zó best, als men in geen jaren in de
schuur had gekregen.
't Weer blijft je koopman
We willen maar zeggen: nu al speculeren
over de oogst kan een aangename bezig
heid zijn, maar aan de voorspellingen kan
men nauwelijks enige waarde hechten.
Zeker hier gaat op: het weer blijft je kooD-
man. Wat dit betreft, kan geen enkele
vakman er nu één zinnig woord over zeg
gen. Wie het róad, die wéét het.
Als men alleen wil afgaan op de kille
areaalcijfers, dan kan men vandaag tot
geen andere conclusie komen dan dat de
tulpentelers op het scherp van de snede
balanceren. En dat is en blijft een griezeli
ge zaak!
