tr -V Februaristaking verteld door een initiatiefnemer 1 ISPRAAK amnKMi TELEVISIE DINSDAG RADIO DINSDAG ft Martine Carol was Brigitte Bardot een paar jaar voor m RADIO/TELEVISIE LEIDSE COURANT MAANDAG 16 FEBRUARI 1981 door Ton Oliemuller Tien concentratiekampen heeft hij ach ter de rug, de nu 64jarige Amsterdam mer Henk van Moock. Hij heeft de gas kamers in werking gezien. Bij terugkeer in Nederland was hij tientallen vrienden en honderden medestanders kwijt. Zijn joodse vrouw mist dertig familieleden. Hij heeft recht tfan spreken als hij vana vond in een VARA-documentaire over de Februaristaking in 1941 vertelt, omdat hij een van de initiatiefnemers voor deze staking is geweest. Hierbij ging Amster dam één dag totaal plat, zomede steden als Haarlem, Hilversum en Utrecht, uit Srotest tegen wat de nazi's de joden aan- eden. Jaarlijks bij de herdenking van deze sta king. rond het standbeeld „De Dokwerker" aan het Amsterdamse Jonas Daniël Meijer- filein, voegen zich meer mensen in de stoet, aatstelijk 15.000. Hierover een film te ma ken, tevens bedoeld als een waarschuwing tegen weerkerende fascistische verschijnse len in de samenleving, voerde samenstellers Hedda van Gennep en Carry van Lakerveld naar Henk van Moock, een der weinige overgeblevenen, die nooit meer zal verge ten. Van hem kregen zij ook d^ titel voor deze film mee: „Als een fascist ademt, dan liegt-ie". Henk van Moock: „Die titel heb ik van mijn vader. Die had het altijd over liegende kapi talisten. Daar heb ik fascisten van gemaakt. Die hebben in de Tweede Wereldoorlog zes tig miljoen mensenlevens op hun geweten. Daar had ik ook bij kunnen zijn. De weini gen die terugkeerden werden hier als pa ria's behandeld, kregen geen steun. Daar ben ik vaak woedend over geweest. Toen Hedda van Gennep mij vroeg voor deze film heb ik die kans graag te baat genomen. Heel mijn leven zit in deze film, in totaal vijf uur film, waaruit een programma van vijftig mi nuten is samengesteld. Ik wist van het pre senteren van een tv-film niks af. Ik heb me er zo maar ingegooid. Ik heb in mijn leven veel moeten improviseren om te kunnen overleven. Je staat tenslotte voor niks meer. Ik sta helemaal achter deze film, omdat de geschiedenis van het nazi-fascisme in verge telheid dreigt te raken. De oorlog heeft mijn hele leven ondersteboven gehaald. Ik kan niet meer vergeten. Ik hoop, dat deze tv- film de mensen de ogen opent". De film begint met het beeld van een ha kenkruis, gecombineerd met een A(dolf), dat op het voetstuk is gespoten van het dok werkersstandbeeld. Daarna krijgt Henk van Moock het woord, zijn armoejaren als kind in de Jordaan, zijn kleding van de bedeling, het zoeken van afvalgroenten 's morgens' om vier uur op de markt. De weg naar de communistische jeugdbond lag open. Hij maakte er propaganda voor en noemt dat nu nog de eerste ontspanning die hij zich in zijn jonge jaren permitteren kon. De filmers haalden er beelden uit de archieven bij. Weer ziet men Hitier aan de macht komen, zijn horde inspireren tot terreur, het bestor men van joodse winkels in Berlijn. In zijn kielzog stichtte hier Mussert zijn partij, die aan 500.000 werklozen van toen arbeid be loofde. Naar de vluchtelingen uit Duitsland, joden em politiek linkse figuren, werd hier niet omgezien. Die daklozen kregen opvang van „Roode Hulp", een organisatie van com munisten. Na de Duitse inval beschikten de communisten als eersten over een onder grondse organisatie, die op 25 februari 1941 opriep tot de staking. Dat hieraan door bre de lagen van het volk spontaan gehoor werd gegeven was echter niet alleen te danken aan de durf van de communisten. In deze documentaire wordt hier verder niet op in gegaan, maar in de VARA-gids vertelt een' andere betrokkene bij deze staking, dat de Duitsers in hun optreden tegen de joden in Amsterdam een psychologische fout maak ten, die onder de burgerij kwaad bloed zette. De Duitsers begonnen met hun razzia's nl. op een zondag. Dat is de dag van de joden markt en die trok toen altijd veel bekijks. Duizenden Amsterdammers zagen voor hun ogen' hoe die Duitsers tegen de joden te keer gingen. Nu is de Amsterdammer een mens van rechtvaardigheid. Hij kan geen onrecht zien. Omdat de vele Amsterdammers die terreur voor hun eigen ogen hadden gezien en verder vertelden, kon de kort daarop ge- Zo sprongen de Duitsers met de Amsterdammers om. proclameerde staking zo aanslaan. De filmmakers zijn maanden bezig geweest om voor deze film filmisch archiefmateriaal te zoeken. Zij vonden het een en ander in het Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie. Kregen ook medewerking van het Amster dams Historisch Museum. Historicus B.A. Sijes schreef trouwens de geschiedenis van deze staking, maar om de levendigheid, de directheid van deze documentaire te verho gen, liet men liever meerdere betrokkenen aan het woord, afgewisseld met beelden over het binnentrekken van de Duitsers in Amsterdam en daden van terreur. Henk van Moock en de zijnen gingen de fa brieken en werven af, vervaardigden een gestencilde proclamatie en vooral kregen ze de tram plat, zodat niemand meer naar zijn werk kon. Een trambestuurder vertelt hoe hij staakte, maar ook hoezeer dit tegen zijn gevoel inging. Uit de vooroorlogse jaren van werkloosheid was hem maar één gevoel bij gebleven, dat je namelijk moest proberen je werk vast te houden. Daarin paste de ge dachte aan staking niet. Maar van hand tot hand gingen de pamfletten met: „STAAKT, STAAKT, STAAKT. Organiseer in alle be drijven de proteststaking. Vecht eensgezind tegen de terreur. Eis de onmiddellijke, vrij lating van de gearresteerde joden. Dan zal de Duitse bezetting moeten inbinden. Ge hebt in uw verzet ongetwijfeld een groot deel van de Duitse arbeiders-soldaten met u". Het effect bleef niet uit. Alle bedrijven stroomden leeg, in één grote optocht van tienduizenden naar de binnenstad. Daar verschenen later de SS en zochten velen een veilig heenkomen. In de daaraan voorafgaande maanden werd dc joden steeds meer verboden, uitgesloten ook van bepaalde beroepen. De joodse wijk werd afgesloten van de buitenwereld. Vrij wel dagelijks trok de Weermacht Afdeling van de NSB erheen om de joden te provoce ren, het omverlopen van hun marktstalle tjes en het tegen hen oplopen om vechtpar tijen uit te lokken. De Duitsers zagen dit graag aan, omdat zij er geen behoefte aan hadden, dat het Amsterdamse volk het goed kon vinden met de joden. Tegen die provo caties vormden Amsterdammers vechtgroe- pen om de NSB-ers aan te pakken. Daarbij werd de WA-er Koot gedood en met groot vertoon van eer begraven. Uit wraak pak ten de Duitsers 425 joodse jongens op, die eèn beestachtige behandeling kregen in het kamp Mauthausen. Slechts twee keerden er levend terug. De arrestatie van die jongens vormde de directe aanleiding tot de staking. Diep begaan, nu nog, met zijn joodse vrien den toont in deze film Henk van Moock zich. Hij vindt, dat er veel te slap wordt op getreden tegen herlevende vormen van fas cisme, die het opnieuw gemunt heeft op de joden en andere minderheden. Hem, overlevend slachtoffer van de nazi's, overtuigd communist ook, mag men niet vragen naar het lot van de joden in het hui dige Rusland. Dat ligt te gevoelig. Regisseu- ze Hedda van Gennep had echter best een link kunnen leggen met dit Russische ras- cisme, zo goed ook als zij de discriminatie van gastarbeiders hier ter sprake had kun nen brengen. Hedda van Gennep: „Als ik dat had gedaan zou onze documentaire uren zijn gaan du ren. Ik wil dit graag nog eens doen. Maar dan moet ik er voldoende gelegenheid en geld voor hebben. Als ik dit allemaal in deze documentaire over de Februaristaking had gedaan, zou ik veel te ver uit de pas van dit onderwerp gelopen hebben". In de VARA-gids, waarin dit programma wordt aangekondigd, wordt wel terloops in gegaan op deze vraag. Daarin wordt voor zichtigheidshalve gesteld, dat „het in Rus land ook niet alles is, want de mens van deze aarde is nog niet ver genoeg". Vast staat, en Henk van Moock wijst daar ook op, dat de Februaristaking de ogen heeft geopend van de Amsterdamse burgerij voor de misdadige terreur van het nazisme. Zij heeft er ook toe geleid, dat naast de com munistische, al eerder bestaande verzets groepen ook andere zich vormden, waarbij het verzet bij het volk ging leven. Het eigenlijke doel n.l. de uitroeiing van de joden te beletten werd niet bereikt. De Am sterdamse prof. dr. J. Presser laat in zijn boek „De Ondergang" daarover geen enkele twijfel bestaan. Hij schrijft, dat de Februa ristaking voor zeer vele joden een van de machtigste ervaringen van hun leven tij- "dens de bezetting heeft betekend, zich, al was het maar in deze korte manifestatie, niet in de steek gelaten voelden door het volk. Mislukt moet zij echter heten, omdat het de Duitsers heeft geleerd, dat met mi trailleurs een dergelijk verzet kon worden gebroken. Henk van Moock: „Je liep vroeger bloots hoofds. Totdat er vanwege de illegaliteit werd gezegd, dat je beter een hoed kon dra gen, omdat je dan door de bezetter voor een burger werd aangezien in plaats van een communist. Ik heb een hoed gekocht en die gedragen. Ik werd met mijn hoed op gear resteerd". 7 -f NEDERLAND 1 NOS 18.25 Nieuws voor doven en slechthorenden 18.30 Jeugdjournaal 18.36 Sesamstraat 18.50 Straatje om 18.55 Staatsloterij VARA 19.00 De arena show, tekenfilms 19.50 Lucretia Borgia spektakelfilm NOS 21.37 Journaal VARA 21.55 Twee voor twaalf 22.35 Als een fascist ademt - dan liegt ie documentaire NOS 23.30 Journaaal 23.35 Nieuws voor doven en slechthorenden NEDERLAND2 TELEAC 18.27 Fotograferen en filmen, les 1 NOS 18.57 Journaal TROS 18.59 Angie 19.25 Banana Split NOS 20.00 Journaal TROS 20.27 De Flip Fluitketelshow 21.25 De Levkas Man (2) 22.15 Aktua-TV 22.50 Soap NOS 23.20 Journaal 23.25 Nieuws voor doven en slechthorenden DUITSLAND 1 (Reg. progr.: NDR: 18.00 Sportprogr. 18.30 Actual. 18.45 Kleuterserle. 18.55 Achtung Zoll. tv-serie. 19.25 In form. magaz. 19.59 Progr. overz. WDR: 18.00 St. Paul! Landungsbruc- 1DE ken, tv-serle. 18.30 Ein Hleer Magie, tv-serie. 18.40 Achjven tv-serle. 19.15 Actual. 19j de progr.). 20.00 Journ. 20.15 B Mf der Familie Rougon, tv-ser« va Actuele reportage. 21.45 Ar gaz. 22.30 Actual. 23.00 Bli!aI 1 Nacht (Nlght Flowers), speelpnm. Journ. I van fe w< DUITSLAND 2 18.20 I.O.B. - Spezlalauftrag" 19.00 Journ. 19.30 Popmuz,!"" form. progr, 21.00 Actual, i Wlldente, toneelstuk. 23.50/ .DUITSLAND 3 WDR 18.00 Kleuterprogr. 18.3CT Duits. 19.00 Cultuur en wer 19.45 Journal 3. 20.00 Joul Inform, progr. 21.45 Die schauspleler (O Thiasos), Herh. 23.35 Journ. BELGIE NEDERLANDS 18.00 Tekenfilmserie. 18.05 j serie. 18.30 Open' School. I cum. serie. 19.30 Inform, prcj Meded. en Morgen. 19.4r 20.10 Weerber. 20.15 Het Rlus, tv-serle. 21.05 Sportshj Inform, progr. 22.40 Jour, Open School. BELGIE FRANS f 18.15 Spelprogr. 18.30 Pr( ouderen. 19.00 Sport. 19.2) weerber. 19.30 Journ. 19.5 pas la bouche pleine, Franj film. 23.00 Journ. en weerbc BELGIE FRANS 2 13.30 Teletekst Perceval, i NET I tot 17.40. 17.40 Teletl ceval. 18.30 The Muppet SI als gast: John Cleese. 19.54 Wallon: Li Galant di M'Feul devlllecomedie In 3 aktes v{ Bernard Luc en Jean-Pierrt Bewerking: Laure Chermann mens dialect). Opgevoerd j Compagnie Dramatique dl In de hoofdrollen: Laure Cty Maggy Degueldre. Suzannjvooi rlaux, e.a. 22.25 Indépendanfehan service: La Révolution silenci j0( formatieve serie. 22.55-23.2f H cle magazine. - r"* NEDERLAND 1 NOS-NOT 10.00 Schooltelevisie NOS 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden NOS-NOT 14.30 Schooltelevisie NEDERLAND 2 NOS 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden DUITSLAND 1 10.00 Journ. 10.03 Die Kugel war Zeuge, misdaadspel. 11.40 Actuele reportage. 12.10 Medisch magaz. 12.55 Persoverz. 13.00 Journ. 16.10 Journ. 16.15 Documentaire. 17.00 Kinderprogr. 17.50 Journ. (Reg. progr. NDR: 9.25 Kleuterprogr. WDR: 8.10 Schooltelevisie. 9.25 Kleuter progr.). HILVERSUM 1 NOS. leder heel uur nws. TROS: 18.11 (S) Aktua. 18.25 (S) De Verhalen van Vlrgilius van Tuil. 18.30 (S) Rollebolleradio. 18.45 (S) Het zesde continent. 19.02 (S) Tros-Country. 20.02 (S) Voorzichtig breekbaar. 20.30 (S) Peekei: Ongezouten. 21.02 (S), Hildegard Knel. 22.02 (S) Aktua-Sportcafe. NOS." 23.02 (S) Met het ck g op morgen. AVRO: 0.02 (S) Pirn Jacobs' Platenscala 1 02 (S) In the still ol the night. 2.02 (S) AVRO's Seervl- ce Station. 6.02 (S) Auto in, AVRO aan. 6.30 AVRO's Radiojourn. DUITSLAND 2 »a 10.00 Journ. 10.03 Die Kiy Zeuge, misdaadspel. Herh. L tuele reportage. 12.10 Medf' gaz. 12.55 Persoverz. 13.0f' 16.30 Progr. voor de oudere tie. 17.00 Journ. 17.10 Muggh rle. 17.40 Gevar. magaz. J.j DUITSLAND 3 WDR 8,00 Gymnastiek. 8.10 Sch sle. 9.25 Kleuterprogr. 17.01 televisie. 17.30 Inform, serit BELGIE FRANS 14.00 Schooltelevisie. 17.30 van de ONEM. 17.45 Tekenf Uitz. van de Partif van de Ar Jen 19.00 Steen In de vijver: theolqrijd briek. 20.00 (S) Strijkkwartet: k 21.30 Vondel had een kousewin(c" 1 ma-kwis. BZN: 22.25 Uitz. van dete eil der naam. 22.30' Nws. NOS: 2), School NCRV: 23.25 (S) Muj kont HILVERSUM 3 NOS: leder heel uur nws. 18.(and Avondsplts met de Nationale let se AVRO: 19.02 (S) Praatpaal 15. 20f" Steenen Tijdperk: 21.02 (S) Blu/nUJC and Beat. 22.02 (S) AVRO's ïeraa 23.02 (S) Candlelight. [j HlUDtsSS NOS: leder heel uur nto 7 OS AVRn'<; Rnrlinim 7 Q3 AVR0.S Radi0j0urn so Tl 8.30 AVRO's Radiojourn. 9.03 .J U Steunpunt. 9.08 (S-M) Arbeldsvi- Wirht taminen. (10.02 De zandbak- ■*-' shdW 11.02 Rita en Daphne, hoorspelserie. 11.30 (S) UIT Is IN 11.45 (S) Rondom twaalf. 13.03 AVRO's Radiojourn. 13.20 (S) De AVRO Dilllgence. 13.55 Beurs plein 5. 14.02 (S) De Vergulde middenweg. 16.02 Dertien Speciaal. 16,30 (S) Kom 'ns langs op Slot Zeist. se® wutijv:., 1HFO .20 Het leven de Woord. 7.30 Nws. 7.36 Echo. (8.00 Nws.). 8.30 Nws. 8.36 So- 8.50 Postbus 900. 9.00 Gymna stiek voor de hulsvrouw. 9.10 Waterstanden. 9.15 Scheepspraat. 9.20 De letter M. 10.30 Ouder worden we allemaal. 11.00 Schoolra dio. 11.30 Ratel. OVERHEIDSVOORLICH TING: 12.16 Uitz. voor de landbouw. KRO: 12.26 Meded. t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30 Nws. 12.36 Echo. 13.00 ft f Goal. 13.30 Schoolradio. NOS: 1fn OI School. KRO^ 15.15 Van generate pan Echo. pmer HtliTRSÜM NOS: leder heel u 7.02 (S) Gesodemeurjr7a;, (S) Holland ze zeggen! Typisch Jansen. 11.3|»beu s Zoekplaatje. sbeeld. 15.30 (S)L 16.30 (S) Beton. feiartSUM TROS: 7.00 Nws. 7,02 clo. 9.00 Nws. 9.02 i «JL 9.30 (S) Van heinde! ""ZD C 10.00 (S) Opus tien I KGS»» 12 00 Nw5- 12 02 (S) 1 13.00 (S) De meest klassieke top tien. 13.30 (S) Korel 14,00 Nws. 14.02 (S) De hogge 1 (S) Guitaritelten. 15.00 (S) BelcanM LEAC: 17.00 Welzljnsplan. les 5. 17.36 Moderne sterrenkunde, lesi In de jaren vlak na de Twee de Wereldoorlog trachtte men uiterst voorzichtig vele landen hadden nog een zeer strenge censuur op films het naakt de bio scoop binnen te smokkelen. In Frankrijk liep daarbij Martine Carol (1922 - 1967) voorop, want Roger Vadim had zijn Brigitte Bardot nog niet „uitgevonden". Terwijl BB nog bet lieve, on schuldige meisje speelde in films als „Helena van Troje" en de Britse komedie „Dokter at sea", liet Martine Carol voor die tijd heel wat bloot zien als de ondeugende Caroline Ché- rie, al kunnen volgens heden daagse maatstaven nauwelijks van „gewaagde films" spre ken. «Geen wonder dat haar echtgenoot, de regisseur Chris tian-.Jacque, die door zijn kas succes in 1951 met „Fanfan la Tulipe"vrijwel carte blanche kreeg voor zijn volgende film, besloot Martine's kwaliteiten eens flink uit te buiten in een kostbare costuumfilm. Hij koos daarvoor de geschiedenis van Lucretia Borgia. Martine moest natuurlijk de beruchte Lucretia spelen, willig slacht offer van haar broer Césare de Mexicaanse acteur Pedro Armendariz die haar tel kens weer uithuwelijkt om zijn macht in het Italië van 1493 te vergroten. Totdat zij werkelijk verliefd wordt op de volgende candidaat, die Césare voor haar uitkoos.... In 1955 probeerde het echtpaar Christian-Jacque het nog eens met een verfilming van Emile Zola's „Nana", terwijl Martine dat jaar ook uitgebreid in bad te zien was als Lola Móntez, maar haar grootste populari teit was toen al voorbij en Bri gitte Bardot had de kroon overgenomen. Vanavond komt „Lucretia Borgia" op het scherm. Veel meer dan een kostbaar prentenboek is er niet van overgebleven, maar het is wel aardig om het sex- symbool uit het begin van de jaren vijftig nog eens aan het werk te zien. Martine overleed in 1967, haar tegenspeler Pe dro Armendariz was haar vier jaar eerder voorgegaan. Ned. I 19.50 uur. Arena Show Eerste aflevering van een Amerikaans showprogramma uit 1977, dat gebaseerd is op bekende figuren uit teken filmreeksen en waarvan Mi chael Landon (bekend van o.a. Het kleine huis") de presenta tor is. Ditmaal draait alles om de familie Flintstone. Ned. I 19.00 uur. Twee voor twaalf Kwis, gepresenteerd door Joop Koopmans, waarbij tweemaal Ralph Inbar en Ed van Kan komische straatscènes waarbij de hoofdrolspelers pas later worden ingelicht over hun on^ voorbereide optreden hierin. Ned. II 19.25 uur. Fluitketel Flip Fluitketel ontvangt naast vertrouwde gasten als Frans van Dusschoten en Corrie van Gorp de Engelse'zanger Engel- bert Humperdinck, de Britse groep Guys 'n Dolls en Bonnie St. Clair. Ned. II 20.27 uur. Levkas Man Paul Gerrard ontmoet tijdens zijn speuractie naar zijn vader de mooie Nicola. Dat zij ge trouwd is, stoort hem in het geheel niet. Ned. II 21.25 uur. Flip Fluitketel ontvangt vanavond o.a'. de Britse groep Guys 'n Dolls. Angie Soap ore komt, zijn de poppen aan het dansen. Ned. II 18.59 uur. twee kandidaten aan de hand van twaalf vragen een woord van evenzoveel letters moeten .Angie snakt naar een eigen vormen. woning en koopt zonder Brad Ranana Solit in te lichten een oud en ver- Ned. I 21.55 uur. vallen huisje. Als Brad dit ter Vanuit New York presenteren Ned. II 22.50 uur. Het ziet er naar uit dat detecti ve Donohue een grotere be dreiging is voor het huwelijk van Jessica en Chester dan zij verwachten. Koot en Bie maakten gistera vond duidelijk, dat de hulp verleners onder ons een moei lijke tijd doormaken. Men zou ook kunnen spreken van een aardige persiflage op wat wel de welzijnszorg wordt ge noemd en dus ook op het in die kringen gebruikelijke wel- zijnsjargon. Best leuk, mag men dus wel zeggen. In Te- leac-cursus „Gedragstherapie" loog het er verder ook niet om en ook de Tegenpartij trad weer op. Maar zelfs Tedje van Es en Jacobse hebben kennlijk hun zwakke ogenblikken. Om over Kees van Kooten en Wim de Bie nog maar te zwijgen. Zaterdagavond in de „Goed Nieuws Show" van Sonja Ba- rends om te beginnen Laurens Ten Cate, die ministers en ka merleden per advertentie had uitgenodigd om althans een dag voor iedereen te begrijpen taal te spreken. Hij kwam dat nader en niet zonder kracht van voorbeeldige argumenten toelichten. Sonja stelde daarna de telefoon open voor eventu eel reagerende kamerleden. Aan het eind van -het pro gramma bleken ér twee opge beld te hebben: Stemerdink, die zich met Ten Cate verloor in een voor ons niet verder meer te volgen telefonade en nog een andere, die in het ge heel niet aan het woord kwam. Ook jammer, want het is en blijft een brandende kwestie die „ontaal" (citaat Ten Cate) van de politici. Voortreffelijk j het ineens ietwat uit c vallend) was een gesp» Sonja Barends had met Herzberg naar aanleidil „Charlotte", de film di haar en Frans Weiss wi maakt (althans gesch^Ra Naar aanleiding van schilderde autobiografi Charlotte Salomons. L— werd in korte tijd veel jS&ff Brandpunt opende (wal maar beter dan te laat)L^ rie voorlichtende progrW^F in verband met de kaïl^H kiezingen in mei. Om ttAB nen werd Jan Terlouilfff tieleider en (zeer waa^ lijk) lijsttrekker van Dl confronteerd met een g publiek. Zo te horen eeflfi VVD gericht publiek. Ij de pret niet drukkei\ wat er wel toe deed wggsg mijn smaak dat er in 1 gramma waarschijnlijk veel tijd was ingeruin (ie onbenulligheden vai Touw, die een schilde Terlouw veilde. Een met een zogeheten hek de en volstrekt ove straatinterviewtjes. En ik die „politieke liedje Jenny Arean maar ev- ten beschouwing. Maar_ les bij elkaar genomen er wel de oorzaak van weest, dat in het eigen: sprek met de politicui voor wij gekomen wal iets te opvallend bleekt geknipt. HERMAN HOFB

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 2