„Kijk en vergelijk" in de Lakenhal
Samuel Fuller filmde zijn
"..Éigen oorlogservaringen
Abstract werk
van Willem
Van Scheijndel
LEIDSE BIOSCOPEN
Australische oorlog van
auto's tegen motorfietsen
Vakbekwaam
kunstenaar en
illustrator
Verkade-
albums
Naaldkunstenares
Machteld Dekker
in Oude Raadhuis
EN VERDER
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 13 FEBRUARI 1981 PAGINA 9
FEBRUl
ANDI
i8en. gemen van de gevechtsscènes uit ,,The big red one". Derde van rechts: Robert
prijs I jarradine in de rol van Samuel Fuller en rechts van hem: Lee Marvin.
ikerim
11 uur
JAMERA: The big red one (12) met
!ee Marvin en Robert Carradine. Re-
iie: Samuel Fuller.
^ood-studio's om. wat inhield dat hij tel
;ens weer zelf een geldschieter voor zijn
rojecten moest zoeken. Zo kon het gebeu-
en. dat het verhaal van „The big rod one",
|at Fuller al ruim dertig jaar had willen
'erfilmen, nu pas gerealiseerd kon worden.
Sigenlijk kan men bij „The big red one"
liet van een verhaal spreken. Het is een
!eer autobiografische film over Fuller's er
varingen aan de diverse fronten tijdens de
Tweede Wereldoorlog, meer een serie anec-
lotes tussen harde gevechtsacties in de
Zoorste linies in. Centraal staat daarbij de
fnens, of liever gezegd de mensen, want het
gaat hier om een keiharde sergeant, een ij-
tervreter uit de Eerste Wereldoorlog en vier
fan zijn infanteristen, die hun vuurdoop
pebben gehad en nu onkwetsbaar lijken te
fcijn in tegenstelling tot de nieuwelingen, die
Sneuvelen nog voor het quintet ze bij naam
kent.
Fuller Verfilmde „The big red one" in Is
raël, wat hem bij de episoden spelend in Tu-
)leverde. De invasie in Normancjië leverde
hem door het halfduister ook geen
jproblemen op, maar in de sekwentie met de
Schijndode Duitse soldaten landinwaarts
jwaant men zich in de woestijn. „The big red
One" is een keiharde oorlogsfilm geworden,
[waarvan je je afvraagt of zo'n epos nu nog
kvel gemaakt moet worden. Maar het is de gezicht krijgt,
kraag'of Fuller daar eerder de kans toe
Volgens de Australische
film „Mad Max" van de
butant George Miller is in
de nabije toekomst wat
wij nu kriminaliteit noe
men, gewoon tijdverdrijf
van de jeugd geworden.
In 1954 probeerde de film
keuring ons nog voor zo'n
idee te beschermen door
Laslo Benedek's „The
wild one" met Marlon
Brando als leider van een
troep jonge wilde motor
rijders voor openbare ver
toning te verbieden. „The
wild one" is kinderspel
vergeleken bij „Mad
Max".
Wie van afgerukte handen,
het levend verbranden van
geketende personen en der
gelijk fraais houdt, komt in
j „Mad Max" volledig aan
i zijn trekken, maar het ge
heel maakt meer de indruk
van een mislukte televisie
serie, die men heeft trach-
ten te slijten aan de bio-
i scoop „omdat men daar
geen censuur meer heeft op
j zinloos geweld".
Miller heeft zich op dit laat-
ste volledig uitgeleefd. In de
LUXOR: Mad Max (16)
met Mel Gibson en
Joanne Samuel. Regie:
George Miller.
nabije toekomst terroriseren
een aantal geflipte jongeren
op hun motoren en gestolen
benzine het land. De politie
al niet veel beter
treedt daar hard tegenop,
tegengewerkt door de nota
belen, die om één of andere
duistere en in de film niet
nader aangegeven reden,
deze mannen de hand bo
ven het hoofd houdt.
DAGELIJKSE DINGEN ALS VORM VAN EXPRESSIE
LEIDEN De educatieve
tentoonstelling „Kijk en
vergelijk", die van van
daag tot en met 26 april in
het stedelijk museum „de
Lakenhal" te zien is, gaat
over de dingen om ons
heen. Die voorwerpen heb
ben een functie, maar ook
een vormgeving, die bij
voorwerpen van hetzelfde
soort zeer verschillend
kan zijn. „Kijk en verge
lijk" laat de bezoeker even
stilstaan bij hetgeen er in
de naaste omgeving te zien
is. De tentoonstelling zegt
iets meer over de taal van
beelden, die minstens zo
belangrijk is als de taal
van woorden.
hoe kijken we ernaar? Met
de dingen waarmee wij ons
omringen en door de kleren
die gedragen worden, vertelt
de mens iets over zichzelf.
Het is een vorm van expres-
De tentoonstelling in het
museum aan de Oude Singel
omvat drie onderdelen: de
afzonderlijke voorwerpen
hebben gekregen. Het is geen oorlogspropa
gandafilm omdat iedere vorm van helden
verering ontbreekt. Evenmin een'anti-oor
logsfilm omdat hij gespeend is van ieder
sentiment en waar Fuller zich daar even
aan waagt zoals in de sekwentie met het
jongetje uit het concentratiekamp zakt
onmiddellijk het strakke marstempo, dat de
film kenmerkt.
„The big red one" is met zijn nuchtere, zij
het vaak cynische, kijk op het oorlogsgebeu-
)e Amerikaanse filmregisseur Samuel Ful-
er is eigenlijk een buitenbeentje. Doordat
lij de scenario's voor zijn films zelf wilde
chrijven en niet snel bereid was tot com-
iromissen, werkte hij behoudens een ren een typische mannenfilm. Als er vrou-
;orte periode voor Twentieth Century Fox wen in voorkomen, zijn het een dode en
de jaren vijftig buiten de grote tjolly- reeds half vergane Siciliaanse moeder, die
door haar zoontje op een karretje naar het
kerkhof wordt gereden of een vrouw, die in
een Duitse tank een kind krijgt. Of heel
verrassend Stephane Audran in de rol
van een Belgische verzetsstrijdster, die Duit
se wachtposten met een scheermes de keel
doorsnijdt. Fuller, die met eigen producties,
als „Fixed bajonets" en „The steel Heimet"
Voor Lippert in de jaren vijftig bewees met
weinig middelen een bikkelharde oorlogs
film te kunnen maken, doet dit nu met zes
Russische tanks en een handvol explosie
ven. Je ziet er de zeven miljoen, die de film
uiteindelijk heeft gekost niet aan af, maar
dat bedrag zal de film wel gevergd hebben,
doordat hij twee jaar in productie was. Het
resultaat is een ijskoud, bijna journalistiek
verslag van de gevaren, die vijf mannen
moesten doorstaan. De „vijand" is onper
soonlijk, geen Duitse generaals, slechts in
Dui,tse uniformen gestoken Israëlische figu
ranten, die gedood moeten worden voordat
zij zelf de kans zien een der hoofdfiguren
nesië en op Sicilië geen lokatie-problemen neer te knallen. Hoofdfiguren belichaamd
door Lee Marvin als de sergeant, die des
noods op zijn eigen mannen schiet als zij bij
een order aarzelen, en Robert Carradine,
Mark Hamill, Bobby de Cicco en Siegfried
Rauch, van wie in de schaduw van Marvin
eigenlijk alleen Carradine als de sigarenro-
kende schrijver Fuller zelf een eigen
MILO
Max is een „nette" politie
man, die omdat hij de dood
van één van de leiders, bij
genaamd „The nightrider",
op zijn geweten heeft, het
mikpunt wordt van diens
aanhangers. Pas als een col
lega op walgelijke manier
voor het leven is verminkt,
zijn zoontje doodgereden is
en zijn echtgenote volko
men in de kreukels in het
ziekenhuis ligt, wordt Max
echt „mad" en .gaat verbe
ten op jacht naar de daders,
die hij dan met gelijke munt
betaalt. De moraal? Die is
bij meneer Miller ver te
zoeken.
MILO
HENRICUSROL
IN LAKENHAL:
LEIDEN - Het stedelijk
museum de Lakenhal
heeft kans gezien een van
zijn voormalige schilde
rijen-restaurateurs Henri-
cus Rol, die ook de maker
is van veel tekeningen en
prenten van de wereldbe
roemde Verkade-albums,
te strikken voor een ten
toonstelling die beslist
het binnenlopen waard is.
Dan zal bovenal de veel
zijdigheid en het vakman'
schap van de 75-jarige
Haagse schilder opvallen.
Hij heeft vanaf zijn 15e jaar,
toen hij op de ambachts
school zijn loopbaan startte,
verschillende genres met
pen en kwast beoefend. In
de benedenzaal van de La
kenhal hangen onder meer
portretminiaturen, olieverf
schilderijen van landschap
pen, stillevens en portret
ten. Op andere plaatsen in
het museum zijn schilde
rijenrestauraties van dui
zendpoot H. Rol te zien.
Maar de meeste aandacht
trekken toch de originele
prenten uit de Verkade-al
bums. De prenten die juist
vanwege hun waarde onder
glas liggen, tonen het mees
terschap van Henricus Rol:
natuurzuiverheid van hét
geheel en grenzeloze preci-
.sie tot ver in het detail. Ook
de illustraties voor de cata
logi van het bloembollenbe-
drijf Stassen (geschilderd
tussen 1960 en 1973) hebben
een schilderachtig effect be
reikt dat zelfs de fotografie
niet zou kunnen overtref
fen. De warmte van de
kleur en de compositie van
de bloeiende gewassen, dra
gen' onmiskenbaar de teke
nen van een toegewijd en
nauwgezet vakman.
De Vcrkade-albums illu
streerde H. Rol al eerder, in
1925, maar die eerstelingen
zijn nog onder toeziend oog
van zijn vader Cornelis Rol
tot stand gekomen. Vanaf
1927 illustreerde de jonge
Rol voor Verkade zonder de
hand van zijn vader op de
schouder. In mei van het
eerste oorlogsjaar voltooide
hij de plaatjes voor het nooit
uitgegeven album „Vogels
in Artis". De Tweede We
reldoorlog maakte een ein
de aan de verbintenis tussen
Rol en Verkade.
Vooral de veelzijdigheid
van Henricus Rol treedt op
de expositie naar voren. Hij
is zpwel restaurateur als vrij
kunstenaar en zowel por
trettist als illustrator. Maar
..Stilleven met witte pot en rood bakje" (1928)
Henricus
Rol
de meeste bewondering
dwingen toch de miniatuur-
portretten en illustraties af.
De groter opgezette olie
verfschilderijen zijn vaak
wollig of koud realistisch.
Goede uitzonderingen hier
op zijn het portret van va
der Cornelis Rol (gedateerd
1962), het zelfportret (1977)
en de stillevens.
Helaas zijn er slechts enkele
van de honderden minia
tuurportretten geëxposeerd.
Dit ambachtelijk genre dat
een grote nauwkeurigheid
eist heeft H. Rol tot in de fi
nesses beheerst. Hij kan dit
ambacht echter niet bedrij
ven, daar de gezondheids
toestand van zijn ogen dat
niet meer toestaat. Hij legt
zich de laatste jaren voor
het merendeel toe op schil
derijen op grotere schaal.
De meest eervolle opdracht
voor het maken van een
miniatuur kreeg hij van de
toenmalige vorstin koningin
Juliana. In die tijd (1952)
„van de broekriem kort
houden", werd hem ge
vraagd een schilderij op
ééntiende van de oorspron
kelijke grootte na te schil
deren
Afgelopen jaar portretteer
de II. Rol nog de legendari
sche ober van het Leidse
studentencorps Minerva,
Anton Plu, die enkele jaren
geleden, evenals Henricus
Rol pensioneerde. Sinds de
70-plusser Henricus Rol
meer vrije tijd kent maakte
hij verschillende buiten
landse reizen, die vrijwel al
tijd inspireerden tot het ma
ken van landschappen;
daarvan hangen er ook en
kele in de Lakenhal. Ook
verschillende stillevens,
waarvan het „stilleven met
witte pot en rood bakje"
vermeldenswaardig is, be
horen tot de overzichtten
toonstelling „Henriques
Rol/schilderijen" in het ste
delijk museum.
De tentoonstelling gaat ver
gezeld van een diaklank
beeld dat echter bijna de
lengte van een televisiedo
cumentaire heeft. Tot 15
maart staat de expositie op
gesteld in de Lakenhal aan
de Oude Vest in Leiden.
Roel van Heumen
(waarbij gekozen werd voor
drinkgerei en schoenen), ten
tweede voorwerpen in sa
menhang met elkaar (zoals
bijvoorbeeld woninginrich
ting) en ten derde kleding
en cosmetica. Het zijn alle
maal zaken waarover men
sen zelf kunnen beslissen. In
de tentoonstelling zijn reek
sen drinkgerei opgesteld van
vroeger tot nu. Hieraan is te
zien hoe de vorm verander
de onder invloed van wat er
zoal technisch mogelijk was
en doordat de gebruiker an
dere eisen ging stellen. Bij
de hedendaagse reeks komt
duidelijk naar voren hóe
verschillend de opvattingen
van mensen zijn bij de be
oordeling van wat mooi, le
lijk, gf handig is. De een
kiest een kopje met bloeme
tjes en een goud randje, ter
wijl de ander een strak wit
kopje verkiest. Voorwerpen
komen eigenlijk niet los
voor. Bij een tafel horen bij
voorbeeld stoelen. Toch pas
sen bij een bepaalde tafel
verschillende soorten stoe
len.
Voor de totstandkoming van
de tentoonstelling werden in
één flatgebouw verschillen
de woningen gefotografeerd
en werd aan de bewoners
gevraagd, waarom zij juist
voor dat specifieke interieur
hadden gekozen. Iets derge
lijks werd op het gebied van
kleding ondernomen. De
kleding zegt waarschijnlijk
wel het meest over degene,
die erin rondwandelt. De
een kiest een driedelig
tweed-pak, terwijl de ander
het liefst een kale spijker
broek draagt. In de tentoon
stelling komt de vraag aan
de orde of we dat werkelijk
zelf kiezen of dat wellicht
andere zaken daarbij een rol
spelen: is bepaalde kleding
kenmerkend voor een be
paalde groep, wil men niet
uit de toon vallen of wil
men juist wel erg opvallen?
'Kijk en vergelijk' helpt de
bezoeker om over al deze za
ken na te denken.
WARMOND De Wassenaarse kunstenares Machteld
Dekker exposeert tot en met 4 maart in het Oude
Raadhuis aan de Dorpsstraat 36 in Warmond.
Machteld Dekker is een veelzijdige kunstenares. Na een ja
renlange zeer gedegen scholing in de meer ambachtelijke
naaldkunst, die ook nu nog in de afwerking van haar kle
den is terug te vinden ging zij zich steeds meer bezighou
den met het vervaardigen van wandkleden. Het zijn ab
stracte collages van wol en textiel, versierd met kralen en
allerlei natuurlijke materialen, zoals hout, kurk en steen.
Die materialen komen vaak ook terug in de „ophanging"
van haar kleden, die dan bestaat uit een grillige plank of
een stuk materiaal. Van het gebruik van deze „wandkleed-
vreemde" materialen in haar werk was het geen grote stap
naar het keramiek, dat zij in een latere periode ging ma
ken. Dezelfde abstracte vormen en warme kleuren keren
terug in de keramische objecten. Daarnaast houdt de kun
stenares zich nog bezig met het maken van lage tafels van
aaneengesloten grotere en kleinere stukken natuursteen op
beton, als het ware stenen wandkleden.
Opvallend is dat in deze zo uiteenlopende technieken de
hand van Machteld Dekker toch steeds duidelijk herken
baar is. De kunstenares is zondag zelf in het Oude Raad
huis aanwezig om toelichting te geven bij haar werk. De
tentoonstelling in het Oude Raadhuis is zaterdags van elf
tot vier uur open, zondags, woensdags en donderdags van
twee tot vier uur en dinsdags van zeven tot negen uur.
Een van de abstracte olieverfschilderijen die tot en
met 22 februari in de galerie aan de Molenlaan te
zien zijn.
VOORSCHOTEN De 28-jarige Leidse schilder Wil
lem van Scheijndel exposeert vandaag, morgen en zon
dag en volgende week vrijdag, zaterdag en zondag in
galerie Molenlaan 3 in Voorschoten met olieverfschil
derijen. Het gaat om abstract werk op groot formaat
dat is ontstaan vanaf de tweede helft van 1980.
Willem van Scheijndel woont en werkt in de Leidse bin
nenstad. De kunstenaar heeft een snelle ontwikkeling
doorgemaakt. De comppsities weerspiegelen vrij ingewik
kelde stemmingspatronen, waarbij het precaire evenwicht
tussen elementen van harmonie en spanning door een
meesterlijk gebruik van vorm en kleur wordt bewerkstel
ligd. Het is een abstractie-proces waarbij van geen enkel
symbool gebruikt gemnaakt wordt, want beeldvullingen
zijn voor wat betreft Van Scheijdel uit den boze. De exposi
tie is dagelijks van 11 tot 17 uur geopend.
LIDO I Dressed to kill (16) Spannende thriller van Brian de
Palma, die weieens terecht de opvolger van Alfred Hitchcock
wordt genoemd. De hoofdrol wordt gespeeld door Angie Dickin
son (bekend van de televisieserie „Pepper") als de gefrustreerde
vrouw die het slachtoffer wordt van haar erotische fantasieën,
(vierde week).
LIDO II Smokey and the bandit II (a.l.) Vervolg op de ge
lijknamige film waarin honderden auto's tot wrakken werden
getransformeerd. Regisseur Hal Needham is erin geslaagd een
leuker vervolg te maken, waarin behalve een veldslag tussen
politieauto's en vrachtwagens ook nog een olifant ten tonele
wordt gevoerd, (vijfde week)
LIDO III The blues brothers (a.l.) Doldwaze musical vol ac
tie van regisseur John Landis (maker van Kentucky fried mo-
EUROCINEMA II (Alphen) Smokey and the bandit II (a.l:)
vie) en National Lampoon Animal House). Een super-slapsjick Zie Lido II.
film. (veertiende week)
EUROCINEMA III (Alphen) Brubaker (16) Roberd Redford
STUDIO Playtime (a.l.) Een vijftien jaar oude film van dc als gevangenisdirecteur die verbeteringen wil doorvoeren,
de subtiele Franse regisseur Tati. (Reprise, eerste week). (tweede week)
TRIANON Het verboden bacchanaal (16) Redelijke speel- EUROCINEMA IV (Alphen) "the blues brothers (12) Zie
film van Wim Verstappen naar het boek van Simon Vestdijk Lido III. (eerste week)
over een ontaardend feestje, (derde week)
GREENWAY THEATER (Voorschoten) Donna Flor en
REX Anna obsessed (16) Pornofilm. haar twee mannen (16). Ook: The spy who loved me (12).
