Illegaal zenden als een vorm van verslaving die tot rampen kan leiden i Documentaire over evangelisatie in Soweto TERUGBLIK TELEVISIE VANAVOI jOi poi Jer TELEVISIE WOENSDA RADIO VANAVOND hou t1 het lJ scherm in het oog RADIO/TELEVISIE LEIDSE COURANT DINSDAG 10 FEBRUARI 1981 PAO ZELHEM - Ongehoorzaamheid boeit. Dat bleek onlangs in de buurtschap Slangeburg onder Zei- hem in de Achterhoek, waar meer dan duizend mensen toestroom den, toen de politie en de technici van de radio-controledienst van de PTT de geheime zender Milano het zwijgen oplegden. Illegale zen ders spreken al 35 jaar sterk tot de verbeelding. Wie eenmaal de etherpiraterij is gaan beoefenen is er slechts met de grootste moeite weer af te brengen. In de loop der jaren hebben veel zenders in hun eigen stad of streek een grote kring van trouwe luisteraars op gebouwd, die samen met de pro grammamakers de spanning bele ven van het constante gevaar ge pakt te worden. De etherpiraten kunnen hun borst overigens nat maken, want binnen kort wordt het aantal speurploegen drastisch uitgebreid, zo vertelt D. Neuteboom, chef opsporing van de Radio-controledienst van de PTT. Hij maakt duidelijk, waarom de etherpiraat in ons land al 35 jaar zo fel wordt bestreden. „Illegaal zenden moeten we zien als een bepaalde vorm van verslaving. De meesten die er zich mee bezig houden zijn gewoon geobsedeerd door het medium radio. Daarom zie je ook zo vaak dezelfde mensen we gens illegaal zenden voor de rechter verschijnen. Onze controleurs wor den er ook mee geconfronteerd. Ge regeld merken ze dat een opgespoor de en in beslag genomen zender de volgende dag weer in de lucht zit. Met nieuwe apparatuur, vaak op een andere plaats opgesteld, maar steeds onder dezelfde naam en met hetzelf de groepje mensen erachter. Eén be paalde zender bijvoorbeeld (De Haagse zender „Centraal" - red.) hebben we inmiddels zeventien keer opgespoord en in beslag genomen. Maar hij zit weer in de lucht, op de zelfde frequentie en onder dezelfde naam". De heer Neuteboom blijft er nogal flegmatiek onder. Evenals onder het feit, dat ondanks alle activiteiten van de speurders van zijn dienst en van de politie het aantal illegale zen ders in ons land eerder lijkt toe te nemen. „Ik ben ervan overtuigd, dat het in de ether ronduit een chaos zou zijn, wanneer van de jacht op geheimze zenders niet zo veel werk werd ge maakt. Per jaar nemen we meer dan vijfduizend illegale zenders in be slag. Dat betekent, dat iedere illegale zendamateur biksems goed weet dat- ie het risico loopt gepakt en bestraft te worden. Voor mij staat vast dat die dreiging een aantal mensen er van weerhoudt ook met zo'n zender te beginnen". Vanwaar die felheid waarmee de op sporingsdienst jaagt op de illegale zendamateurs, die zo graag dat woordje „illegaal" voor hun bena ming weg willen laten? Gunt de PTT hen de lol niet met hun plaat jes, bandjes, versterkers en micro foons? „Daar gaat het niet om", zegt Neute boom. „We zouden die mensen het plezier van het discjockèy-spelen niet willen ontzeggen als ze niet zo veel gevaar zouden opleveren. Nage noeg alle illegale zenders veroorza ken enorm veel storing op de fre quenties waarvan de scheepvaart en de luchtvaart zich bedienen". Chef opsporingsdienst D. Neuteboom: ,,Als we niet jaarlijks duizenden illegale zenders oprolden, zou het momenteel een enorme chaos zijn in het radioverkeer boven ons land". ..Hoe goed die amateurs als omroe per of discjockey ook mogën zijn, van radiotechniek hebben ze in de regel geen kaas gegeten. Vrijwel al tijd bedienen ze zich van zendertjes die door zogenaamd technische ken nissen in elkaar zijn gesleuteld. Maar het resultaat is altijd, dat er onge wenste signalen in andere frequen- tiegebieden mee worden opgewekt. Een zender bouwen is heel eenvou dig; een storingsvrije verschrikkelijk moeilijk. In al die jaren waarin onze dienst actief is hebben we tiendui zenden zenders in beslag genomen, maar geloof me, er was er niet één bij die geen storing op andere fre quenties veroorzaakte. Nee, de praatjes van al die amateurs dat uit gerekend hun zender geen storing, geeft, zijn domweg niet waar. Niet voor niks gaat er altijd zo veel tijd zitten in de bouw van een nieuwe zender voor de omroepen. Zo'n sto ringsvrije zender is ook verschrikke lijk duur. Dat kan of wil de illegale amateur niet opbrengen". Bakermat Het oosten van ons land geniet de twijfelachtige eer de bakermat te zijn van het geheime zenden. Maar in het westen weten ze er ook wat van, met de zee voor de deur waar uit de VOO is voortgekomen. Neute boom meent, dat het aantal geheime zenders op het ogenblik gelijkelijk over het land is verdeeld, in die zin, dat in de grotere bevolkinscentra ook de meeste illegale zenders zijn te vinden. Toch is er nog steeds een op merkelijk verschil te constateren tussen het oosten en de rest van het land. „In het oosten vinden we nog steeds overwegend de middengolfzenders. Dat is eigenlijk vanzelf gegroeid. In de jaren kort na de oorlog hadden we nog geen FM, dus als je voor je geheime zender luisteraars wilde trekken, was je op de middengolf aangewezen. In het oosten zitten nog steeds de meeste geheime zenders laag in de middengolf, tegen de scheepvaartband aan. De rest van het land is geïnfecteerd in de tijd dat de grootste luisterdichtheid inmid dels naar de FM-band was overge gaan. En het grootste plezier voor een illegale zendamateur is nu een maal de wetenschap dat er naar hem of haar geluisterd wordt". De geheime FM-zenders hinderen vooral het radioverkeer in de lucht vaart. „En het wordt steeds erger", zegt Neuteboom, „niet zozeer omdat het aantal illegale zenders toeneemt, maar vooral omdat de vermogens waarmee ze werken steeds groter worden. Uit zowel de militaire als de civiele luchtvaart bereiken ons jaar lijks honderden klachten. Eerlijk, ik overdrijf niet". Fatale seconden Uit verschillende richtingen over ons land komen en gaan dagelijks vele vliegtuigen naar en vantJSchip- hol. Vanaf dat moment worden deze begeleid door de radio. Hoe ernstig zijn die klachten over storingen nu? Neuteboom: „Ze variëren van ern stig tot zeer ernstig. De storingen van de geheime zenders veroorzaken soms levensgevaarlijke situaties. Je kunt je ontvangstapparatuur nog zo verfijnd maken om ongewenste sig nalen uit je luidspreker te houden, maar als het storende signaal op pre cies dezelfde golflengte zit als het signaal van de verkeerstoren, dan helpt er geen lieve moeder aan. En ach, zo lang een vliegtuig nog ge woon op zijn koers zit, kun je nog wel eens van frequentie veranderen. Maar zodra het gaat om een landing of om een take-off, kan dat niet meer. Dan is radiocontact een kwes tie van kostbare seconden, die niet verloren mogen gaan met overscha kelen op een andere frequentie. De storing van de geheime zenders neemt zulke ernstige vormen aan, dat tijdens landings- en startopera ties op alle vliegvelden in ons land communicatie tussen toren en vlieg tuig af en toe compleet onmogelijk is" Tot wat voor rampen dat kan leiden is enkele jaren geleden gebleken op het vliegveld van Teneriffe, waar twee volgepakte Jumbojets van de KLM en PanAm op elkaar botsten. Honderden passagiers lieten daarbij het leven. Neuteboom: „Bij het afluisteren van de banden waarop de gesprekken tussen de verkeerstoren en de vlieg tuigen waren opgenomen werd dui delijk, dat het radiocontact met een van de vliegtuigen enkele fatale se conden verbroken is geweest. In die seconden was de hele ramp te voor komen geweest". De oorzaak van de onderbreking van dat radiocontact is nooit boven water gekomen. Zou het door een geheime zender kunnen zijn geko men? „Dat is mogelijk", reageert Neute boom. „Dat blijkt dagelijks in de praktijk van het radioverkeer in de luchtvaart in ons land. De vermo gens van de illegale zenders worden vaak zodanig opgevoerd, dat de an dere signalen compleet worden weg gedrukt. Juist in het luchtruim, waar per slot van rekening geen enkel ob stakel de radiogolven in hun loop hindert, is de reikwijdte van een zender met een hoog vermogen bij zonder groot". Dat is allemaal duidelijk. Maar hoe kan de scheepvaart op de Noordzee nou hinder hebben van een geheime zender die helemaal in oostelijk Ne derland staat? „Een middengolfzender draagt veel verder dan een FM-zender", legt Neuteboom uit. „In tegenstelling tot FM-zendgolven volgen die op de middengolf de kromming van de aarde". Hij herinnert zich een klacht van de Britse kustwacht over een geheime zender die het radioverkeer ernstig stoorde en die op Nederlands grond gebied moest staan. Uiteindelijk werd de zender opgespoord in Hengelo. „We krijgen veel klachten van zowel de Engelse als de Duitse kustwacht die het gevolg zijn van illegale zen- dactiviteiten op Nederlands grondge bied. Er is nog een andere reden waarom we genoodzaakt zijn op te treden tegen de klandestiene zen ders: de PTT maakt als vertegen woordiger voor Nederland allerlei internationale afspraken omtrent frequentietoewijzing. Dan kun je na tuurlijk nooit toestaan dat in Neder land Jan en alleman maar gebruik maakt van golflengten waar anderen recht op hebben". Illegale zendamateurs voeren vaak als excuus aan, dat ze voorzien in een behoefte bij een breed publiek. Niet voor niets kwamen bij de opro- lactie in Zelhem meer dan duizend luisteraars aanhollen. Neuteboom gelooft niet zo zeer in die sociale functie van de illegale zender: „Ik hoor dat nu al vijfender tig jaar. De.omroepen zouden te eli tair zijn en er zou een alternatief programma moeten zijn. Dat valt na tuurlijk nooit staande te houden, want wie die bewuste alternatieve muziek wil horen, draait toch ge woon een plaat? Die zijn tegen be taalbare prijzen te kopen. Nee, ik ge loof dat de sensatie dat men bezig is met iets dat niet mag voor de klan destiene zendamateur veel zwaarder weegt dan de zogenaamde sociale functie. Die spanning speelt voor de luisteraars ook een belangrijke rol. Wees nou eerlijk, je wilt toch graag horen of-ie wel of niet gepakt wordt". Intussen realiseren de illegale sta tions zich niet welke gevaren zij op roepen. Zegt Neuteboom: „Ik geloof eerder dat ze het zich niet willen realiseren. Zouden ze dat wel doen, dan zouden ze er meteen mee stop pen. Daarom geloven ze het gemaks halve maar niet. En daarom hoor je altijd weer hetzelfde smoesje van: „Ja, maar mijn zender stoort niet". Als je dat maar vaak en hard genoeg roept, ga je het vanzelf geloven. Ten onrecht overigens, zo blijkt na elke inbeslagname". De heer Neuteboom vindt het bo vendien een kwalijke zaak, dat de platencommercie de illegale zenders met techniek en platen helpt. De Friese zingende zusjes Hepie en He- pie weten .te vertellen, dat zij het in Hilversum gemaakt hebben dankzij illegale Friese zenders. Toch wordt hier naar het inzicht van de heer Neuteboom de veiligheid van vliege rij en vloot opgeofferd aan geldelijk gewin en persoonlijk succes. RINK DROST NEDERLAND 1 NOS 18.25 Nieuws voor doven en slechthorenden 18.30 Jeugdjournaal 18.36 Sesamstraat 18.50 Paspoort voor Joegoslaven en Italianen EO 19.00 EO-Kinderkrant 19.30 Licht voor Soweto, documentaire 20.20 Ronduit 21.00 God wil wonen bij de mensen 21.25 EO-Aktief NOS 21.37 Journaal 21.55 Den Haag vandaag 22.10 Opzicht 22.45 Journaal 22.50 Nieuws voor doven en slechthorenden NEDERLAND2 TELEAC 18.27 Microprocessors 1 2. les 17 DUITSLAND 1 (Reg. progr.: NDR: 18.00(1 18.30 Actual. 18.45 18.55 Tv-serle. 19.25 Rej 19.59 Progr.overz. WDR: l tuurtllmserie. 18.30 Licht prl Tv-serle. 19.15 Actual, li progr.) 20.00 Journ. 20.1 progr. 21.00 Actueel progr.L gen. tv-serie. 22.30 ActJ Muz.progr. 24.00-0.05 Jouif DUITSLAND 2 18.20 Tekenfilmserie. 18.- fllmserle. 19.00 Journ. 19. Aansl.: Filmrubriek. 21. 21.20 Docum. 22.05 Als J kam (Rough Night in Jericfft film. 23.45 Journ. NCRV 18.59 Hotel De Witte Raaf 19.25 Van de hak op de tak, gesprek NCRV 20.27 Verscheurde stad, tv-serie 21.20 Minivoetbalshow 22.10 Hier en nu 22.50 Afgoden van deze tijd NOS 23.10 Journaal 23.15 Nieuws voor doven en slechthorenden DUITSLAND 3 WDR 18.00 Kleuterprogr. 18.30 0 gebra. 19.00 Muz.progr. 19 nal 3. 20.00 Journ. 20.15 KJ 21.00 Portret. 21.15 InforJ 21.45 Filmreportage. 22.3t serie. 23.00 Journ. BELGIE NEDERLANDS (NE 18.00 Tekenfilmserie. 18.0£ progr. 18.35 Open School. tueel progr. 19.37 Lottowinn! t", ded. en Morgen. 19.45 JoiP"13,31 Showprogr. 21.05 Inforrttfd, tocl 21.55 Kwis. 22.20 Klare mar 22.55-23.10 Journ. rdachtf BELGIE NEDERLANDS (NE^re<^f! 18.00 Tekenfilmserie. l8.05TWacht progr. 18.35 Open School. dag"vaa tueel progr. 19.37 Lottowinnv wel •ded. en Morgen. 19.45 Jous 'gOC<3 SJderen, 31 35 rrild, Docum. 20.35 De tweede f van Chrlsta Klages (Das zwer chen der Chrlsta Klages), m van 22.05-22.35 Open School, >h veel BELGIE FRANS ke V?rj 18.15 Spelprogr. 18.30 Inforfnoe05' 19.00 Reg. journ. 19.29 It goed 19.30 Journ. en toto-uitslagt verooi Nana, tv-serie. 20.50 lnforiyja^en 21.50 Docum. serie. 22l, j Journ. en weerber. nke k BELGIE FRANS 2 «i.* wi 13.3014.00 Teletekst Perd-iA: 17.45 Zie Net I. 17.45 Telet?cn""6 ceval. 18.30 The Muppet Shi»r dit Madelaine Kahan. 19.00 Ztpe 1 19.55 Visa pour Ie monde, hrikt, gramma met als onderwerp njiifp pagos Eilanden. 21.50—22XV graphie. Informatieve serie. »S*Uitei Le Journal, van de gebroeJVCStie denne. irklare rfwel v NEDERLAND 1 NOS-NOT 10.00-11.30 Schooltelevisie NOS 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden O.S. 14.30 Open Schooltijd KRO 15.30 Poppenkraam 16.00 Maja, de bij 16.25 Kinderspel 17.10 Hooggeeerd publiek NEDERLAND2 NOS DUITSLAND 1 10.00 Journ. en actual. 10.23 Licht progr. 11.45 Reg. progr. 12.10 Repor- lage. 12.55 Persoven. 13lfsP"i' Journ. 16.10 Journ. 16.15 17.00 Eine LiebesgeschichtJt alles voor kinderen. 17.20 Kin<t dan O 17.50-18.00 Journ. (Reg. progluchti 9.25-9.55 Klanlarnrnnr Kleuterprogr. Kleuterprogr.) DUITSLAND 2 'et de, 10.00 Journ. en actual. lOjtkoord progr. 11.45 Reg. progr. 12.1fenuit, tage. 12.55 Persoverz. 13.innis Journ. 16.15 Tekenfilm. 16.30.__„ y. progr. (herh.) 17.00 Journ. 1# derserie. 17.40 Gevar. magarhuld DUITSLAND 3 WDR f balie 8.00.Gymn. 8.10-11.55 Schot sie (9.25 Kleuterprogr.) 17.(fc sterk Schooltelevisie. er(jer BELGIE NEDERLANDS (NET l. 15.30-16.30 Open School. 17['! var. jeugdprogr. BELGIE NEDERLANDS (NETj 15.30-16.30 Open School, var. jeugdprogr. BELGIE FRANS brden 14,15, 14.30 en 15.00 Schoofote sr 15.30 Gevar. kinderprogr. 1?nde var. progr. »rbalis( irappai "":hterw< ling gt lote ooj HILVERSUM 1 1 AVRO's Ri toen. 19.02 (S) Lichte muziek. Operettemuziek. 20.03 (S) Mon vieux, ma vlellle. 20.30 (S) Folk live. 21.02 Niet spotten met rood haar. hoorspelserie. 21.33 (S) Lichte orammotoonmuziek. 22 02 AVROs Sportpanorama. NOS: 23.02-24.00 (S) Met het oog op morgen. VARA: 0.02 (S) Elpee tuin. 1.02 (S) Groot licht. 5.02 (S) Truck. ri.VERBONO.: 18.20 Hitparade 19.02 (S) Popdonder pi (S) Nashville. 22 02 (S) and all lilden 23.02-24.00 (S) Elpee-tuin. arc] va: Jncludi rin aan. Centraal in de documentaire „Licht voor Soweto", die vanavond wordt uitgezon den, staat de evangelisatie campagne die onlangs in So weto Zuid-Afrika) werd ge houden. In juni 1976 kwam het tot een uitbarsting van geweld in Soweto, nabij Jo hannesburg. Een protest mars van Afrikaanse scho lieren tegen het invoeren van het Afrikaans op hun scholen mondde uit in een -opstand, waarbij 176 mensen het leven lieten en meer dan duizend werden gewond. Het is nog steeds onrustig in deze zwarte woonstad, die meer dan een miljoen inwo ners telt. Bijna dagelijks worden in deze stad twee of meer moorden gepleegd. On der het motto „Licht voor Soweto" zette de Zuidafri- kaanse evangelist Shadrach Maloka, in samenwerking met enkele kerkgenoot schappen, een evangelisatie campagne op, in de hoop een gunstiger leefklimaat in deze onrustige stad te kun nen bewerkstelligen. Ned. I 19.30 uur. Kinderkrant In deze editie o.a. aandacht voor een puzzel, een bijbelver haal over de belevenissen van Petrus en een knutselfoefje van Wim. Ned. I 19.00 uur. Ronduit Centraal in deze aflevering van dit jongerenmagazine staat de vraag: is de huidige econo mische recessie er debet aan, dat het drankgebruik tot re cordhoogte is gestegen? Ned. I 20.20 uur. God bij de mensen In „Christus en die gekrui sigd" praat Henk Binnendijk over de betekenis van het brandofferaltaar. Ned. I 21.00 uur. Opzicht In deze editie worden frag menten vertoond uit - „De wereldverbeteraar" en „Het jachtgezelschap", twee van de stukken van Thomas Bernhard die toneelgroep Baal dit seizoen op de planken brengt. Ned. I 22.10 uur. Witte Raaf Eindelijk is het zo ver: hotel De Witte Raaf gaat weer open. Een paar gasten, die laat arri veren, staan garant voor on verwachte ontwikkelingen. Ned. II 18.59 uur. JL Kletskop. VPRO: 10.45 (S) Vil- LÏCht la-VPRO-Magazine. 13.03 Welin- gelichte kringen. 13.30 Een klap op je kop. EO: 14.20 Radio-kleu" 14.45 Open huls. 16.02 Licht en 16.40 EO-Aktief. 16.45 EO-Metterdaad. 17.02 Tijdsein. NCRV: 17.45 (S) Theateror gelbespeling. VARA: 7.00 Nws. 7 10 Och- tendgymn. 7.20 De Wekkerradio (7.30. 8 00 en 8 30 Nws.) 9 00 Gymn. v.d. vrouw. 9.10 Water- iNfO standen. NOS: 9.15 Werkbank. 11 VARA: 9 25 De vooruitgang. 9.50 Hoor Haarl 1105 Schoolradio. 11.25 Schoolradio. 11.35 Epen-Centraal. OVER HEIDSVOORLICHTING: 12.16 Gesprekken met vrouwen. VARA: 12.26 Meded. voor' land- en tuinbouw 12.30 Nws. 12 36 Dingen van de dag. 13.00 Nws. 13.11 Epen-Cen traal. 13.30 Oude schoolliedjes 13.50 Kin deren een kwartje? 14.30 Leef-tijd-genoeg. troep t '15.30 Operette. 16.00 Zondagskiifeen de spelserie. 16.45 Lichte grammoLnc7:r 17.00 (S) Een blokje Nederlands, ifciibzii n poijtieber. 17.30 Nwt'VOn an de E 1HFO Kütftt* Kfare h (S) Manneke Pop <8.30 L da. kema). 9.30 <S) Van nfn> aal aalf. 12.03 (S) De Noé Snelh 03 (S) De Theo Lcht Q oiiOw. 17.03 (S) Stampij oger t ian wa NCRV 7.02 (S) Hpl L, Woord. 7.10 (S) Preludf,le1 (S) Musica Sacra. 9 00 NDUden, (S) Diverlimenlo. 9.15 <$eencJe UU NW5. 1 Z UZ naprogr. 13.30fcn. De L irwontlo Vimfhter 16.55-17.00 (tigd C Marjo Ouddeken, presentatrice van „Kinderspel". laatst verschenen boek „Van de hak op de tak". Ned. II 19.25 uur. Verscheurde stad Als Bradshaw, Yearling en pastoor O'Connor op pad gaan om de Dublin Paardenshow bij te wonen, blijkt dat vrijwel al les door een algemene staking stil ligt. Alleen de trams rijden nog op eigen risico. Wanneer de pastoor daar gebruik van wil maken, wordt hij door een woedende menigte overvallen. Ned. II 20.27 uur. Rien Poortvliet en diens laatst verschenen boek staan centraal in „Van de hak op de tak". Van de hak op de tak Minivoetbal De tiende wedstrijd in dit sei zoen (poule A) wordt gespeeld tussen Oost-Nederland en Bel- &ed. II 21.20 uur. Afgoden Ype Schaaf stelt ditmaal aan de orde of begrippen als auto matisering en efficiency wer kelijk tot de hoogste waarden behoren. Ned. II 22.50 uur. Morgenmiddag Vanaf 14.30 uur op Ned. I pro grammareeks „Open School tijd", jeugdserie „Poppen kraam", tekenfilm „Maja de bij", improvisatieprogramma „Kinderspel" en circusprb- gramma „Hooggeëerd pu bliek". De AVRO vertoonde gistera vond een aandoenlijke Engelse rolprent over de Shillingbury Fanfare. Trevor Howard speelde er een hoofdrol in en niet ontkend kan worden, dat hij een dagje ouder is gewor den. Maar dat moest hij in deze film dan ook precies zijn. Wat de (argeloze) sfeer betreft deed zij in de verte een tikje denken aan de Nederlandse topper van toen: Fanfare van Bert Haanstra. Dat mag men dan wel als een klein compli ment naar twee kanten opvat ten. De TROS begon met de eerste aflevering van de Levkas Man, een zesdelige serie van Australisch-Duitse herkomst naar een boek van Hammond Innes. Een nogal gecompli ceerde geschiedenis, die onge twijfeld nog wel in warrigheid zal toenemen. Wibo van de Linde legde aan het begin van Aktua-TV een soort beginselverklaring af, waarin hij op nogal hoge toon verklaarde dat men de kra kersrellen in Amsterdam „be wust genegeerd" had, en hij was kennelijk nogal veront waardigd over het i.rapalje". Dat is natuurlijk zijn goed recht, maar het is zeer de vraag of eei aktualiteitenru- briek er verstandig aan «doet ons infoormatie te onthcet op basis van persoonlijkefi. u sies. HERMAN HOFHïf BSCMNEB SM*.- n staat van nieuw "'""fiLWOr- [Ï99 A480> 3.IOC h£ AGEif I %J0Q6:- 5.57 Vl blutmner 9.97 t luw-15.30 odat

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 2