Westen dreigt
Andrej Sacharov
te vergeten
Die pittige
half zware is van
VanNelle.
raniërs laten
jmerikaanse
urnaliste vrij
ommissie wijst
p risico's
an kernoorlog
JITENLAND
'it
m.
tampzalige droogte
Portugal
„Tempo van
plaatsing
SS-20 raket
is
verdubbeld'
Afwijzing
akkoord
bepleit
IRA brengt
Brits schip
tot zinken
In twee maanden 300 bosbranden in Zuid-Frankrijk
50.000 man
tijdelijk
op straat
Niet-gebonden
landen hopeloos
verdeeld
LEIDSE COURANT
MAANDAG 9 FEBRUARI 1981 PAGINA 7
I HAAG Het is stil geworden rond
|ej Sacharov, ooit de bekendste
[jvoerder van de dissidentenbewe-
i de Sovjet-Unie. Sinds hij op 22 ja-
vorig jaar in Moskou op straat
O opgepikt en naar de stad Gorki ver-
fen, is zijn kritisch geluid nog maar
disch te horen geweest, ofschoon
treven van het Kremlin hem hele-
J monddood te maken niet is gelukt
•feit dat de verbanning een jaar oud
bracht op 22 januari van dit jaar
i weinig mensen op de been. In te
lling tot de wereldwijde protesten
t>rig jaar waren te horen, vonden nu
s in New York en in Washington
demonstraties plaats, en in Mos-
javen de dissidenten een verklaring
iet de oproep aan de wereld „er voor
rgen dat de verbanning van Sacha-
II wordt opgeheven". Terwijl nog
Is onbekend is wat Sacharov verder
Ifcoven het hoofd hangt dreigt hij
taam maar zeker in de vergetelheid
«een; wordt zijn lot althans als een
ogen feit aanvaard. Zijn vrouw,
l Bonner, zei op 22 januari: „De toe-
t van Sacharov is afhankelijk van
het westen voor hem wordt ge-
tober vorig jaar klaagde Sacharov: „Ik
ieroofd van de mogelijkheid met ie-
te communiceren, afgezien van mijn
v en van twee mensen uit Gorki. Voor
jesprek met de laatsten heb ik echter
fmming nodig van de KGB (de Russi-
geheime dienst). Alle anderen worden
gehouden door de politieman die 24
jran de dag voor mijn deur staat. Ik
zelfs niet te horen dat er bezoek voor
gekomen". De situatie in zijn flat be
ef hij als volgt: ,;Ik heb geen telefoon,
jen mogelijkheid te telefoneren op het
intoor. Ik ben beroofd van medische
-an de dokters die me regelmatig con-
ren. Mijn correspondentie wordt zorg-
g door de KGB onderzocht en slechts
Öein deel van de post bereikt me. De
jngst van radioprogramma's wordt on-
U Qfgemaakt, en dat was al zo voordat
\>vjet-Unie (in augustus) buitenlandse
5^0(^dingen weer ging storen".
5J(bannins
.verbanning zoals Sacharov ten deel is
5.gnien, is in de Sovjet-Unie geen onbe-
maatregel. De rechter heeft hierover
*^'v::ïvoegdheden. Maar in het geval van Sa-
w was van een rechtszitting geen spra-
laardoor weet hij zelfs niet hoelang de
anning zal gaan duren. Een van zijn
tdurende verzoeken aan de overheid is
DISSIDENTENLEIDER AL MEER DAN JAAR VERBANNEN
Andrej Sacharov.
dan ook een proces tegen hem aan te span
nen.
In Gorki is Sacharov „onder surveillance"
gesteld, wat betekent dat hij geen stap kan
zetten zonder een politieman in zijn buurt,
hij móet zich elke tien dagen op het politie
bureau mélden, het is hem verboden buiten
de stadsgrenzen te reizen, hij mag geen con
tact hebben met buitenlanders (niet Sovjet
burgers hebben overigens geen toegang tot
Gorki) en hij mag geen contact onderhou
den met mensen van buiten, ook niet met
zijn kinderen en kleinkinderen die in de
Verenigde Staten wonen.
Sacharovs flat in Gorki heeft vier kamers,
waarvan hij er in eerste instantie drie
mocht gebruiken. De vierde was bestemd
voor een vrouw. Op 7 juli van het vorig jaar
kreeg Sacharov te horen, dat hij naar het
postkantoor moest. Hij zou daar worden op
gebeld. Elena Bonner, zijn vrouw die juist
op bezoek was, ging mee. Toen zij merkte
dat ze geen sigaretten bij zich had, ging zij
terug en ontdekte dat twee mannen het huis
aan het doorzoeken waren. De mannen
vluchtten naar de vierde kamer en vervol
gens het huis uit. De verblufte politieman
voor de deur hield ze niet tegen. Kennelijk
waren ze door het raam binnengelaten. De
Sacharovs gingen vervolgens toch maar
naar het postkantoor om een protesttele
gram te sturen aan het hoofd van KGB Yu-
rii Andropov.
Plagerijen
Voordien had Sacharov echter al meer pla
gerijen te verduren gekregen. Op 28 januari,
minder dan een week na aankomst in Gor-
pistool. Ze dreigden alles in het appartement
om te gooien en zeiden Sacharov mee te Zwijgen
willen nemen naar een de psychiatrische Jö
kliniek.
Op 3 februari, een zondag waarop nooit post
wordt bezorgd, ontving Sacharov een brief,
waarin met moord werd gedreigd. En op 15
februari werden hij en zijn vrouw door poli
tiemannen geslagen.
Op 1 maart liet Elena Bonner weten dat
haar man, als hij dan toch niet naar Moskou
terug mocht gaan, liever naar het westen
zou willen emigreren. Dat was een belang
rijke verandering. Tot dan toe had Sacharov
steeds volgehouden dat zijn plaats in de
Sovjet-Unie was. Algemeen werd toen aan
genomen, dat aan de verbanning spoedig
een einde zou komen. De Sovjet-autoriteiten
zouden er immers op kunnen wijzen, dat
Sacharov zijn vadeland geheel „op eigen
verzoek" wilde verlaten. Maar dat vermoe
den bleek onjuist het verblijf in Gorki
kan nog jaren duren.
Het is de Sovjet-autoriteiten het afgelopen
jaar niet gelukt Sacharov het zwijgen op te
leggen. Tot tweemaal toe slaagde men er
zelfs in een film over de dissident in zijn
verbanningsoord naar het Westen te smok
kelen. Diverse malen deed hij, zoals al zo
vaak eerder, een beroep op de Russische lei
ders en op de wereld ernst te maken met de
kwestie van de mensenrechten. Meestal be
reiken zijn boodschappen de pers via zijn
vrouw, die regelmatig te Moskou en Gorki
heen en weer reist. Zó verging het ook zijn
pleidooi voor een boycot van de Olympische
Spelen in Moskou. Andere keren haalden
oproepen over de behandeling van dissiden
ten, zijn commentaar op de verkilde Oost-
West relatie, een verklaring van solidariteit
met de stakers van Gdansk en zoveel ande
re uitspreken de pers irt het Westen, wat
duidelijkt maakt dat Andrej Sacharov, on
danks zijn eenzaamheid en bijna volstrekte
isolatie, zijn strijd onverminderd is blijven
voortzetten.
ANDRé HORLINGS
miprfERAN De Amerikaanse free-lance journaliste Cynt-
ffflw wycr ®*n^a 5 mei van het vorig jaar in Iran werd
fl 9 pehouden, zal vandaag op vrije voeten worden gesteld,
g yj revolutionair hof veroordeelde haar gisteren tot negen
ia D nden hechtenis, een periode die zij inmiddels in voorar-
||i heeft doorgebracht
■SAlutionaire gardisten arresteerden haar destijds op de be-
^Hldiging dat zij een Amerikaanse spionne was, nadat zij in
hotelkamer zogenaamd belastende documenten hadden
Haetroffen. Zij zal vandaag naar de Verenigde Staten terugke-
^^^ansen op spoedige vrijlating van vier Britse zendelingen die
nds augustus vorig jaar in Iran worden vastgehouden, is het
lopen weekeinde toegenomen.
gewelddadige botsingen tussen linkse demonstranten en re-
ttionaire gardisten in Teheran, is minstens een persoon om
>ven gekomen. De botsingen hadden plaats naar aanleiding
en grote demonstratie in Teheran, die gehouden was door
ikse Fedayeen-beweging ondanks een verbod van de auto-
;n. De revolutionaire gardisten sloegen met geweren,
;asgranaten en messen de demonstratie uiteen.
Iran als Irak hebben zaterdag intensieve gevechten ge-
op de belangrijkste strategische plaatsen langs het 480 klo-
lange front. Ingrijpende wijzigingen in de posties van bei
iers zouden zich evenwel niet voorgedaan hebben.
^EN Een onafhankelijke commissie onder
ling van de vroegere Zweedse premier Palme
|ft er na afloop van tweedaagse besprekingen in
pen voor gewaarschuwd, dat het niet voortzetten
i Amerikaans-Russische besprekingen over ont-
ening zeer grote risico's met zich meebrengt.
ivoortzetten van de wapenwedloop leidt vroeg of laat tot een
lioorlog, aldus de commissie van niet aan regeringen gebon-
I personen uit landen in Oost en West. Onder hen onder
r de vroegere Amerikaanse minister van buitenlandse zaken
e, zijn vroegere Britse ambtgenoot dr. David Owen, een
instaande Russische directeur van een onderzoeksinstituut
lie Nederlandse oppositieleider Den Uyl. De commissie wil
Éend jaar een VN-ontwapeningsconferentie organiseren.
SABON In Portugal
i gisteren in verband met
[ernstige droogte sedert
lg jaar noodmaatregelen
kracht geworden. De
ugese regering heeft al
arschuwd voor een na-
Ie crisis als de droogte
enige weken aanhoudt
de droogte is de Portu-
stroomproduktie, die
een belangrijk deel
waterkracht wordt op-
'kt in gevaar.
noodmaatregelen die de
Portugese minister van indu
strie en energie zaterdag be
kend maakte, houden onder
meer in een onmiddellijk ver
bod op lichtreclame en op het
's nachts aanlaten van de eta
lageverlichting. Verder zal de
straatverlichting tot een mini
mum worden beperkt. De mi
nister waarschuwde er voor
dat er een nog strenger natio
naal noodplan is opgesteld dat
zal worden toegepast als de
droogte aanhoudt of als de
elektriciteitsvoorziening in ge
vaar komt
BONN Het tempo waarin
de Sovjet-Unie raketten voor
de middellange afstand van
het type SS-20 installeert, is
aanzienlijk opgevoerd, aldus
is in Bonn vernomen.
Vorige week nog verklaarde
Bondskanselier Schmidt, dat
jaarlijks ongeveer 50 van deze
raketten in het westen van de
Sovjet-Unie worden geplaatst.
Volgens de laatste Amerikaan
se gegevens zou het om het
dubbele aantal gaan. Volgens
bronnen in Bonn is er geen re
den om aan de Amerikaanse
cijfers te twijfelen, omdat deze
de afgelopen jaren nooit door
de Sovjet-Unie zijn tegenge
sproken.
Twee te
weinig
Een groep van
51
parachutisten
probeert
elkaar boven
een vliegveld
in de
Amerikaanse
staat Arizona
aan armen en
benen vast te
houden tijdens
een poging het
record „vrije-
val in groeps
formatie" te
breken. Van
de groep van
51 slaagden
twee er niet in
vast te maken,
waardoor de
recordpoging
mislukte.
LONDEN Een groep Tsje-
choslowaakse politieke ge
vangenen heeft de Europese
veiligheidsconferentie in
Madrid opgeroepen geen
nieuw akkoord te tekenen,
omdat de al eerder geteken
de akkoorden niet worden
nageleefd.
Het persbureau Palach Press,
deelde gisteren in Londen mee
een brief te hebben ontvangen
die politieke gevangenen uit
de Mirov-gevangenis (in het
noorden van Tsjechoslowakije)
hadden weten te smokkelen.
Daarin vragen de gevangenen
de veiligheidsconferentie „de
schending van de rechten van
de mens in Tsjechoslowakije"
te veroordelen. „Wij zijn geen
viianden van het volk, maar
alleen lastig voor degenen die
zeggen uit naam van het volk
te regeren", aldus de brief.
Zestig doden bij
circusbrand
NEW DELHI Bij een cir
cusbrand in de stad Banga
lore in de Zuidindiase staat
Karnataka zijn zeker zestig
mensen om het leven geko
men. Van de 300 personen,
die in het ziekenhuis moes
ten worden opgenomen, wa
ren er 30 ernstig aan toe.
Kortsluiting is vermoedelijk
de oorzaak van de catastrofe.
Vlak boven de tent was een
hoogspanningskabel gespan
nen. Toen de brand tijdens de
zaterdagmiddagvoorstelli ng
uitbrak, waren duizenden toe
schouwers in de circustent
aanwezig.
MOVILLE Zeven leden
van het Ierse Republikeinse
Leger (IRA) hebben zater
dag voor de Ierse kust een
Britse kolenboot van 1100
ton tot zinken gebracht, na
dat zij de bemanning in vei
ligheid hadden gebracht.
De IRA heeft laten weten dat
alle Britse schepen die de Ierse
wateren binnenvaren, van nu
af aan hetzelfde lot te wachten
staat. In Belfast hebben twee
mannen gisteravond een hulp
agent van de Noordierse poli
tie doodgeschoten voor de
ogen van zijn 13-jarige doch
tertje. De agent, wiens naam
niet bekend is gemaakt, werd
neergeschoten tóen hij zijn
winkel in Belfast afsloot.
De „INLA" (Ierse Nationale
Bevrijdingsleger) heeft zich in
een telefoontje aan een plaat
selijke radiozender voor de
moord verantwoordelijk gë-
steld.
PARIJS De bosbranden in Zuid-Frank
rijk hebben tijdens het weekeinde een ramp
zalige omvang aangenomen en enkele hon
derden hectaren pijnbossen zijn andermaal
in vlammen opgegaan. In totaal zijn als ge
volg van dc uitzonderlijke winterdroogte
sinds begin december bij meer dan 300 bran
den bijna 4.000 hectaren bos in de as gelegd.
Sedert 27 november is er aan de Franse Rivièra
en in het achterland praktisch geen druppel
neerslag meer gevallen en sedert 35 jaren heeft
men in de winter niet meer een zo langdurige
periode van zonneschijn gekend. Voor de win-
gen en de inkomstenderving loopt in de miljoe
nen. Daar staat tegenover dat restaurants en ca-
tersportplaatsen in het zuidelijke gebied van de fé's langs de stranden, die anders pas begin
Alpen betekent deze droogte een ware ramp, april opengaan, nu drukke zaken doen. Het af-
omdat er in tegenstelling tot Zwitserland en
Oostenrijk nergens sneeuw gevallen is. Alle ho
tels, restaurants en ontspanningsgelegenheden
zijn gesloten, al het seizoenspersoneel is ontsla
gelopen weekeinde waren de stranden bevolkt
met duizenden zonnebaders en honderden
maakten van het warme weer gebruik om hun
eerste zeebad van 1981 te nemen.
Junta Nicaragua
waarschuwt tegen
binnenlandse,
oppositie
MANAGUA Daniel Ortega
lid van de Nicaraguaanse jun
ta, heeft zaterdag alle Nicara-
guanen opgeroepen zich aan
een te sluiten tegen wat ge
noemd wordt een ophanden
zijnde invasie van comman
do's, die het Sandinistische be
wind onderuit willen halen.
Ortega zei dat mensen die aan
zijn oproep geen gehoor geven,
beschuldigd zullen worden
van verraad. In Managua be
schouwt men de opmerkingen
van Ortega, als een verholen
waarschuwing tegen binnen
landse oppositie.
AUTO-INDUSTRIE VS:
DETROIT De vier grote
Amerikaanse automobielcon
cerns General Motors, Ford,
Chrysler en American Motors
zullen de komende week niet
minder dan zeventien fabrie
ken, waar bij elkaar 50.000
mensen werken, voor een nog
niet vastgestelde periode slui
ten. De tijdelijke sluiting dient
om de voorraden, die de laat
ste tijd enorm zijn toegeno
men, in te krimpen.
NEW DELHI Met een oproep tot eenheid en een waar
schuwing tegen pogingen de ongebonden landen tegen el
kaar op te zetten heeft de Indiase premier mevrouw Indira
Gandhi vanmorgen in de hoofdstad New Delhi een confe
rentie geopend van de ministers van buitenlandse zaken
van de niet-gebonden landen, die tot 12 februari moet duren.
De oproep van mevrouw Gandhi komt op een ogenblik dat er
diepe verdeeldheid heerst in deze organisatie. Op de voorberei
dingsconferentie van de afgelopen dagen was het de delegaties
van de ongeveer zestig landen niet gelukt ook maar enige toena
dering te bereiken over de omstreden kwesties Afghanistan,
Cambodja, Egypte en de strijd tussen Iran en Irak. De strijd ont
brandde vooral bij een poging van India de kwesties Afghani
stan en Cambodja „onder het tapijt te werken" zoals kritisch in
vele delegaties werd opgemerkt.
In het Indiase ontwerp voor de slotverklaring werd Cambodja
in het geheel niet genoemd. Wat Afghanistan betreft werd
slechts algemeen die „inmenging" van buiten gekritiseerd. In
beide gevallen werden tegenvoorstellen gedaan die door veel
deelnemende staten gesteund worden en die een terugtrekking
van de buitenlandse troepen eisen.
Anderhalf jaar geleden, bij de laatste ontmoeting van de bewe
ging van niet-gebonden landen in Havana werd de uitzetting
van Egypte geëist uit de beweging, maar aangezien beslissingen
hierover slechts unaniem kunnen worden genomen, valt hiero
ver evenmin een beslissing te verwachten. Iran, dat pas lid is
van de beweging van de islamitische revolutie, zal opnieuw om
uitsluiting van Egypte verzoeken. Iran wil zich verder sterk ma
ken dat de beweging niet nog meer in Sovjet-vaarwater belandt
zoals is gebeurd door toedoen van Cuba. Sovjet-president en par
tijleider Leonid Brezjnev liet in een boodschap weten dat de
strijd van de beweging van niet-gebonden landen „van speciaal
belang is", nu er pogingen worden gedaan de wereld terug te
werpen naar de „tijden van de koude oorlog".
