Leidse Courant | 1981 | 5 februari 1981 | pagina 7

Koorschool St. Bavo:

kweekvijver van helder jongensgeluid

Aantal „vermisten" in Argentinië het hoogst

JAN VALKESTEIJN: MEISJESIN DE
TOEKOMST NIET UITSLUITEN99

kerk
wereld

Spaanse

bisschoppen tegen
herinvoering van
echtscheiding

^AlNST/ BUITENLAND

LEIDSE COURANT

DONDERDAG 5 FEBRUARI 1981 PAGINA 7

De 56 leerlingen van het muziekinstituut
van de Haarlemse kathedraal St. Bavo
kunnen met recht zeggen, dat ze op een
unieke school zitten. Het is de enige lage
re school in Nederland, waar het lespro
gramma naar believen mag worden aan
gevuld met muziek. Het is de enig overge
bleven koorschool in Nederland, die ove
rigens al lang niet meer uitsluitend toe
gankelijk is voor katholieke leerlingen en
het is bovendien de enige jongensschool
die ons land nog kent. Daarover zegt de

directeur van de school, de dirigent, com
ponist en priester Jan Valkesteijn, dat hij
er best oren naar heeft om ook meisjes toe
te laten. Hij blijkt allerminst vastgebak
ken aan traditionele'patronen en bezit de
opmerkelijke gave om ook z'n ex-leerlin
gen voor het Bavo-mannenkoor te behou
den. Het dertigjarig jubileum, dat de
school deze maand op grootse wijze viert,
was voor één onzer verslaggeefsters aan
leiding een kijkje achter de schermen te
nemen.

>y

T

i het

DO 2 (Ufjavo geniet( kan buiten kijf toege-
^^schreven worden aan de toewij-
ding van de leider. Jaarlijks ma-

'ken de leerlingen van dit opmer-

T Ikélijke instituut zo'n 25 tournees

|door binnen- en buitenland. Eind

trhouden januari rolde hun zesde grammo-
lrpn foonplaat van de pers, ditmaal met
het Noordhollands Philharmo-
ten en vis) nisch orkest.

tussen lOjan Valkestijn, een lange man met
1-151021. zilvergrijs haar en guitige ogen,
vertelt in zijn kantoortje vol en-
thousiasme over zijn koorschool,
rkruisers terwijl op de gangen een woelige
fancy-fair gehouden wordt. Af en
toe wordt de deur opengegooid
door binnenstormende leerlingen
of ouders. Steeds weer blijkt uit
vriendelijk woord of een ver
ontschuldigende glimlach de grote
'iand die er tussen hen en de diri-
jent bestaat. „Deze fancy fair
wordt gehouden om het geld voor
een reis naar Zwitserland bij el-
- tot ^aar te krijgen", kg* hij uit, „we
I -ojzen nu ai zo'n zestien jaar rond.
„DE ZOW-'it voorjaar gaan we voor het
'eerst met het vliegtuig. Je kunt nu
tenmaal niet alle kosten afwente
len op de ouders, want we zijn niet
meer zo elitair als we geweest zijn
en dus ook niet meer zo rijk. Ook
wij krijgen tegenwoordig subsidies
van de gemeente en het bisdom."

,„Onze school heeft allerlei unieke
facetten", legt Jan Valkestijn, di
recteur en tevens dirigent, uit.
„We zijn in feite de hele dag met
muziek bezig. De 56 leerlingen van
de school vormen tegelijkertijd het
jongenskoor van de kathedraal.
Ook na hun lagere schooltijd blij
ven ze doorzingen in dit koor en
als hun stem muteert, dus als ze de
baard in de keel krijgen, gaan ze
automatisch door naar het man
nenkoor.

1 Ik hou ze om psychologische rede
nen vastv ook al mogen ze dan an
derhalf jaar niet zingen. Want als

lang „baantjes" te geven ben ik er
zeker van dat ze blijven. Ik laat ze
helpen bij de voorbereiding van
tournees en ik laat ze meelezen in
het koor, zodat ze alvast de parti
tuur perfect leren lezen ook al zin
gen ze niet".

De dirigent kent zijn pappenhei
mers van haver tot gort. Dat komt
doordat hij in het prille begin van
de koorschool jarenlang met zijn
pupillen in een villa in Haarlem
gewoond heeft en dag en nacht
met ze optrok. Toen de gewijzigde
levensomstandigheden te hoge ei
sen gingen stellen aan hun verzor
ging (er waren bijvoorbeeld geen
douches genoeg voor hun gegroei
de aantal) moest Valkesteijn in
1964 noodgedwongen de school op
heffen. Op dat moment gaf hij ze
ventien jongens uit het hele land
intern muziekles. Om hen gele
genheid te geven de lagere school
in Haarlem af te maken bracht hij
hen zolang onder bij gastgezinnen.
Want al was de school officieel op
geheven, dat wilde nog niet zeggen
dat Valkesteijn ze daarom ook los
liet. Hun muzikale vorming ging
onder zijn bezielende leiding ge
woon tussen de lagere schoolbe-
drijven door.

Pas in 1974, toen hij van de ge
meente een voormalig nonnen
klooster kreeg aangeboden ging de
school weer officieel van start. Het
is een meer regionale school ge
worden waarbij de leerlingen niet
langer intern, maar gewoon bij
hun ouders 'thuis wonen.

Het ontstaan van de Koorschool
St. Bavo voert
rug tot de middel"
werd voor het eerst officieel mel
ding van gemaakt in 1307", aldus
Valkesteijn, „evenals andere koor
scholen in Nederland verdween zij
echter als gevolg van de reforma
tie. Pas in 1951 werd zij door de
toenmalige dirigent van de Haar

ipronkelijk te-
leeuwen. „Er

lemse kathedraal dr. A. Kat, als
enige in ons land nieuw leven in
geblazen. Hij studeerde jarenlang
kerkmuziek in Rome en werd ge
troffen door het aandeel van de
jongensstemmen daarin. Toen hij
priester van het bisdom Haarlem
werd, was zijn ideaal deze oude
traditie van kerkzang met uitslui
tend jongens- en mannenstemmen
in ere te herstellen. Hij besloot op
nieuw een koorschool op te rich
ten. Hij zag kans een villa aan het
Wilhelminapark te huren en
maakte daar een internaat van".
Valkesteijn heeft dat later van
hem overgenomen. Het Muziekin
stituut van de kathedraal St. Bavo,
waarvan Valkesteijn de directeur
is, bestond al vijf jaar toen de
koorschool werd opgericht. Het
leek een goed idee de koorschool
daarin onder te brengen. Zo kon
elke jongen die wilde zingen te
vens een muziekinstrument leren
bespelen. Want zoals Valkesteijn
dat zo treffend uitdrukt, „wie niet
kan spreken kan niet zingen, wie
niet kan zingen kan niet spelen".
In principe zijn alle instrumenten
toegestaan, maar de jongens zijn
niet verplicht aan het Muziekinsti
tuut les te nemen, het mag ook el
ders. Zo is er bijvoorbeeld een goe
de samenwerking met het Muziek
centrum Zuid Kennemerland.

Heidens karwei

Hoewel Valkesteijn enorm blij was
met het aanbod van de gemeente,
bleek het in de praktijk een hei
dens karwei om het voormalige
nonnenklooster geschikt te maken
voor een school. Wie nu door de
ruime gangen en de prachtige lich
te lokalen loopt kan zich moeilijk
een voorstelling maken van hoe
het eruit moet hebben gezien. Er
zijn nog maar een paar dingen die
aan het kloosterleven herinneren.
Zo zijn er in één van de lokalen

nog een oude kapelboog en een
biechtstoel te zien. Op de bovenste
verdieping bevinden zich ook nog
de vroegere nonnencellen, die
Valkesteijn om wil bouwen tot re
petitiehokjes. Een prachtig drie
luik van gebrandschilderde ramen
is het meest opvallende deel van
het volkomen open trappenhuis,
waar de hele dag muziek te horen
is. Valkesteijn heeft dwars tegen
de wil van de architect in beslist
dat deze trappen open moesten
blijven.

„Laat het geluid m
aldus de dirigent. „Laat het maar
door het hele huis weerklinken.
Het verstoort de concentratie niet,
want na twee weken luistert een
kind er niet meer naar, maar hóórt
het alleen nog. Zo wordt hij conti
nu met muziek geconfronteerd en
uiteindelijk werpt dat resultaten
af. Er is trouwens toch een leuke
wisselwerking tussen het geven
van onderwijs en muziek. Juist
omdat we een groot deel van de
dag besteden aan muziek in plaats
van aan rekenen en taal, wordt er
van onderwijsinspectiezijde erg ge
keken naar de prestaties van de
kinderen. En wat blijkt? Deze lig
gen zelfs boven het gemiddelde",
zegt hij met guitige ogen.
Dat komt volgens Valkesteijn
doordat ze leren als groep iets te
presteren. Er wordt heel gecon
centreerd gestudeerd. Als de groep
een week weg geweest is, bijvoor
beeld op een buitenlandse tournee,
moet dat in het onderwijs weer op
gevangen worden. Daarom wordt
volgens een heel apart schema ge
werkt. „We hebben bij Koninklijk
Besluit in 1951 toestemming gekre
gen het leerschema naar believen
in te delen en in de praktijk werkt
dat uitstekend", vertelt hij. „We
doen naast al het studeren en mu
siceren natuurlijk ook veel aan
spel, daar zijn het kinderen voor.
Er is schoolvoetbal, we houden
zwemwedstrijden, schaaktoer

nooien met andere scholen en
meer van dat soort dingen. Verder
hebben we schooltuinen en een
groot handenarbeid-vertrek, waar
ze naar hartelust kunnen kliede
ren. Het is hen zelfs toegestaan in
de hal te knikkeren. Je kunt kin
deren niet maar laten leren, leren,
leren! We willen geen koud leer
huis zijn; de kinderen moeten zich
hier ook thuisvoelen.

Beloning

Uiteindelijk eisen we heel veel
van ze. Ze hebben veel praktijk.
Er zijn om de andere dag repetities
in de kathedraal. Er ziin tientallen
concerten door het hele land. Dat
eist inzet van die knullen, die na
tuurlijk zelf graag moeten willen
musiceren, anders zou het nooit
lukken. Ze zijn verplicht elke zon
dag in de kathedraal te zingen. En
ga zo maar door. Dit alles eist een
enorme affiniteit met de muziek".
De buitenlandse reizen ziet Val
kesteijn dan ook voornamelijk als
beloning voor dit keiharde wer
ken. „Ze liggen er nachtenlang
wakker van als ze weten dat ze
naar Zweden of Zwitserland
gaan!", verklapt hij.

De radicaal verbouwde school
herbergt een derde tot en met een
zesde klas. In totaal 56 leerlingen
uit de hele regio. Ze worden bij
toerbeurt door hun ouders om half
negen gebracht en om half vier
weer gehaald. De school kent geen
oudercomité. „We zijn in feite een
grote familie!", zegt Valkesteijn,
„alle ouders kennen elkaar, want
je ziet elkaar bij alle repetities.
Vaak zitten er meerdere broertjes
uit één gezin op onze school en
dan zijn de ouders automatisch ook
enthousiast. Dat heb je als je maar
een klein schooltje bent en boven
dien nog streekgebonden ook".
Wel is er steeds meer aandrang uit
deze zelfde gezinnen om ook ipeis-

jes op de school toe te laten; een
aandrang die van .feministische zij
de gesteund wordt. „Mijn zusje wil
ook zingen", hoor je steeds meer.
Valkesteijn staat daar heel laco
niek tegenover, al zou je van hem
als priester kunnen verwachten
dat hij daar radicaal tegen zou zijn.
„Het is historisch zo gegroeid, om
dat de tradjtie wilde dat er in de
kerk alleen door jongens en man
nen gezongen werd", legt hij uit,
„maar dat wil niet zeggen dat het
van ons ook een principiële kwes
tie is. Ik acht het helemaal niet
uitgesloten dat over een paar jaar
hier ook meisjes rondlopen, al zal
dat wel een heel andere aanpak
vergen. Maar ik zou persoonlijk
geen moeite hebben met de in
schakeling van-meisjes.

Heldentenoren

Ieder jaar worden er v
jongens aangetrokken tot deze
school. Valkesteijn: „We verlangen
geen heldentenoren, alleen onbe
schadigde jongensstemmen. En
veel motivatie. Want er zijn wel
meer jongenskoren in ons land,
maar er is er niet één dat zo paraat
is. Dat komt omdat we er dagelijks
mee bezig zijn. Het hoofdaccent
ligt op kerkmuziek. Het is en blijft
tenslotte een door en door kerke
lijk bedrijf. Zeker 80 procent van
het repertoire bestaat daaruit.
Daarnaast studeren we zogenaam
de profane muziek in, dat is de
muziek voor de concertzaal. Een
gedeelte wordt ook besteed aan
kindermuziek en we voeren elk
jaar een musical op, die door onze
eigen onderwijzers en muzieklera
ren wordt geschreven. Daar doet
dan de hele school inclusief alle
moeders voor het naai- en bor
duurwerk aan mee".

Als je zo betrokken bent bij een
school is elk lustrum een mijlpaal,
dus ook je dertigjarig bestaan. Een
maand lang viert de koorschool
feest op een geheel eigen

Concentratie en overgave
kenmerkt de jongenssopra
nen tijdens de repetities en
uitvoeringen.

Drie hoogmissen (waaronder een
middeleeuwse) en een eucharistie
viering met een ongewone inhoud
zijn daar een onderdeel van. Het
hoogtepunt en het sluitstuk van de
jubileumviering zal de pontificale
hoogmis op zondag 8 februari vor
men, die door de bisschop van
Haarlem, mgr. Th. Zwartkruis
persoonlijk zal worden gecele
breerd. Voor het eerst in Neder
land vindt dan de uitvoering van
de Mis van Louis Vierne (1870-
1937) plaats, een mis voor koor en
twee orgels. De kathedraal St.
Bavo beschikt over een authentiek
Willebrordus-orgel en een paro
chie-orgel. Eind januari werd ter
gelegenheid van het jubileum bo
vendien een nieuwe grammofoon
plaat opgenomen (de zesde) met
het Noordhollands Philharmo-
nisch Orkest. Deze komt onder de
titel „De jonge Mozart in de kathe
draal'' binnenkort in de handel.
Op die plaat komt uitsluitend
werk te staan dat Mozart vóór zijn
vijftiende jaar als Wiener Sön-
gerknabe geschreven heeft. Er zijn
jongens bij die op alle platen heb
ben meegezongen. „Soms vieren ze
zelfs hun koperen zangersbe-
staan", lacht Valkesteijn.

Horizon

Ondanks zijn conservatoriumoplei
ding studeert hij sinds twee jaar
weer muziekwetenschappen aan
de Universiteit van Amsterdam.
„Daardoor kwam ik op het idee
voor de middeleeuwse mis", ver
telt hij. „Als kerkmusicus moet je
oppassen dat je horizon niet te be
perkt wordt. Priester, directeur,
dirigent, maar vooral een ongewo
ne man, deze Valkesteijn, die het
Bavokoor met zijn enorme inzet,
van een zinkend schip gemaakt
heeft tot een begrip in Nederland.
Een koor van in totaal 105 stem
men. Een koor dat „drijft" op
vriendschap.

CORRY VIS,

.utherse dominee:

1EpWluithelftvan

°nH,na^weedse kerken

47, Leid

aT.ri' Pe Zweedse financieel des-
naar te jtundige en Lutherse domi-
neien, ta«e Per-Ola Larsson heeft
jde (dovoorgesteld de helft van
ille kerken in zijn land

poor een jaar te sluiten.

Kerk

)7i-l25Wolgens Larsson is het in
feel plaatsen niet het geld en
1 de moeite waard om voor een
9(paar kerkgangers kerkdien-
Pe'pita4*ten te houden. Hij vindt dat
Box pastores, de organisten en
I40749.de kerkelijke medewerkers
'eter nuttiger dingen kunnen
in doen. Als zijn plan ver-
zenlijkt wordt, zo heeft
rsson uitgerekend, dan
lebben minstens 1000 domi-
en medewerkers tijd
evengelisatie, hulpver-
Jening en werkzaamheden in
pe gemeente.

linnen de Lutherse kerk in
weden wordt het voorstel
an Larsson momenteel ern-
itig bekeken,
rsson baarde vorig jaar op-
n door in een preek te be
ren dat Zweden langzaam
ar zeker failliet gaat, als
geen einde komt aan het
ijdverbreide bedrog bij het
|invullen van de formulieren
de inkomstenbelasting.
Lutherse dominee zei
!toen dat het de taak van de
ikerk is om te zorgen voor
rlijkheid.

aagd.

,V.

1.1412

einigen

irdijnen

Argentinië houdt het hoogterecord van het aan
tal mensen, dat na arrestatie vermist is. Dit
blijkt uit het rapport, dat een werkgroep van de
Commissie voor de Mensenrechten van de Vere
nigde Naties in Génève heeft uitgebracht. De
commissie voor de mensenrechten van de Vere
nigde Naties is op het ogenblik in Génève bijeen.
De werkgroep rapporteert in totaal 11.000 tot 13.000
vermissingen of „onvrijwillige verdwijningen" in 15
landen, die bij de Verenigde Naties zijn aangesloten.
Ook Brazilië, dat het voorzitterschap bekleedt van de
Commissie voor de Mensenrechten, staat op die lijst.
De werkgroep acht het aantal werkelijk vermisten
echter hoger dan de officieel gerapporteerde geval
len. Ook het aantal landen, waar dergelijke verdwij
ningen voorkomen, zou groter zijn. Met grote be
zorgdheid stelt de werkgroep ook vast, dat sedert
kort de mensen, die de gevallen van vermissing of
verdwijning willen ophelderen, vermoord worden.
De werkgroep, die slechts een half jaar tijd heeft ge
had om zijn rapporten uit te werken, constateert, dat

de vermiste of verdwenen mensen overal door gewa
pende mensen zijn meegenomen. Dit gebeurde in
huis, maar ook bij een bushalte, in een bioscoop of op
het werk. In enkele gevallen werden zij nog gezien
in een gevangenis, waaruit zij volgens de politie in
,de nacht of vroege ochtend waren ontslagen. Sedert
dien ontbreekt elk spoor.

Volgens de informatie, die de werkgroep uit Argen
tinië heeft gekregen, zijn daar veel gevangenen na
foltering gestorven. Andere gevangenen werden
geëxecuteerd, terwijl de meesten met onbekende be
stemming waren weggevoerd. Voormalige gevange
nen delen mee, dat de meesten van hen maanden
lang geblinddoekt zijn geweest of met kettingen wa
ren vastgezet. Alle gevangenen klagen over te wei
nig eten en te weinig schone kleding. De hygiënische
toestanden worden zeer slecht genoemd. De gevan
genen worden stelselmatig gemarteld of minstens
slecht behandeld.

De werkgroep van de Commissie voor de Mensen-'
rechten neemt in zijn rapport zestien geheime gevan

geniscentra in Argentinië, respectievelijk van de ma
rine, het leger of van de rijks- respectievelijk provin
ciale politie. De werkgroep constateert dat veilig
heidspolitie uit Uruguay in Argentinië hand- en
spandiensten verricht.

Na verzoek om informatie bij de regering van Ar
gentinië kreeg de werkgroep van haar te horen, dat
de beschuldigingen allemaal onwaar waren. Zij wa
ren de wereld ingestuurd door terroristische benden
in het buitenland.

De werkgroep bericht over vermissingen en verdwij
ningen in Argentinië, Brazilië, Bolivia, Chili, Cyprus,
El Salvador, Guatemala, Indonesië, Mexico, Peru,
Nicaragua (onder het bewind van Somoza), de Filip
pijnenen, Zuid-Afrika, Uruguay en Ethiopië.

Het lot van de vermissing of verdwijning treft niet
alleen mannen, maar ook zwangere vrouwen en kin
deren. In Argentinië werden ongeveer 60 zwangere
vrouwen door bewapende mannen ontvoerd. In vijf
tig gevallen werden tegelijk met de vrouwen ook
kinderen meegenomen. Dergelijke gebeurtenissen

worden ook gerapporteerd uit Cyprus, El Salvador
en de Filippijnen.

De werkgroep constateert, dat autoriteiten overge
gaan zijn tot de praktijk om kinderen van een tot
vier jaar, waarvan de ouders ontvoerd zijn, als adop
tiekinderen in andere gezinnen te plaatsen. Bij deze
constatering steunt de werkgroep op onderzoekingen
van de internationale federatie voor de rechten van
de Mens en van de internationale beweging van kat
holieke juristen.

Het bureau voor rechtshulp van het aartsbisdom van
San Salvador bevestigt, dat bij acties van het leger de
laatste tijd ook veel kinderen zijn gearresteerd. Ook
blijken plaatsvervangende arrestaties voor te komen,
wanneer de gezochte personen niet aanwezig zijn.
Als voorbeeld noemt het aartsbisdom van San Salva
dor de gebeurtenissen rond het huis van de presiden
te der commissie voor de mensenrechten, Marianela
Garcia Villas. Militairen troffen mevrouw Garcia
Villas niet aan en arresteerden toen zeven buren, on
der wie ook drie kinderen in de leeftijd van 5 tot 13

De Spaanse bisschoppenconferentie blijft vierkant tegen
echtscheiding, ook als beide partners ermee instemmen,
en tevens tegen het wetsontwerp waarin wordt voorge
steld om de in 1939 verboden civiele echtscheiding weer
in te voeren.

Dat blijkt uit het document van de bisschoppenconferentie
dat gisteren in Madrid werd vrijgegeven. De bisschoppen noe
men scheiding met instemming van beide partners onwense
lijk zowel voor katholieke burgers als voor de wetgevende
macht. Het wetsontwerp, dat momenteel in behandeling is in
het parlement, zou het „welzijn van de maatschappij grote
schade doen". De bisschoppen noemen het wetsontwerp „een
poort die de weg naar het kwaad opent".

In januari viel het Spaanse regeringsblad „Diario 16" de bis
schoppen scherp aan, omdat het het te verwachten document
zag ais „een onaanvaardbare inmenging in de burgerlijke sa
menleving". Over de herinvoering van de echtscheiding zei
„Diario 16" toen: „Niemand eist dat iedereen moet scheiden
maar alleen dat echtscheiding ophoudt verboden te zijn".

Karmelietessen uit
Dachau ook naar
Berlijn

Tien Karmelietessen uit het
Heilige Bloed-klooster te Da
chau zullen binnenkort een
nieuwe nederzetting in Berlijn
betrekken. Het nieuwe kloos
ter wordt naast de Maria Regi-
na Martyrum-kerk gebouwd,
die in 1963 werd opgericht ter
herinnering aan alle slachtof
fers van het nazi-regiem. Deze
kerk ligt vlak bij de Plötzen-
see, waar de nazi's veel men
sen hebben terechtgesteld.
Enerzijds is de groei van de
Karmelietessengemeenschap
in Dachau de reden van deze
nieuwbouw. Anderzijds sluit
dit aan bij een wens van de in
middels overleden bisschop
van Berlijn, kardinaal
Bengsch, een Karmelietessen
klooster in Berlijn te stichten,
aldus verklaarde de prior van
het klooster in Dachau, zuster
Gemma Hinricher ocd.

Internationaal Eucharistisch Congres dit jaar in Lourdes

In Lourdes zal van 16-23 juli het 42e Inter-
nationaal Eucharistisch Congres plaats
vinden. Gerekend wordt op de komst van
60.000 congressisten, onder wie 10.000 jon
geren. Voor ons land zijn 400 plaatsen ge
reserveerd.

De paus zal de laatste congresdagen 1
ken. Hij heeft als thema aangegeven: „Jezus
Christus, brood gebroken voor een nieuwe
wereld". Het Congres zal een inventaris op

maken van alle geestelijke en ethische krach
ten, welke de Eucharistie kan opwekken.
Er is in Nederland een nationaal comité opge
richt. De kosten voor de reis, 8 dagen volledig
pension en deelname aan het Congres varië
ren van 1100.- tot 1600.-. Voor jongeren
van 16-25 jaar, die in een tentenkamp verblij
ven, bedragen de kosten 500.-. Men kan zich
tot 31 maart inschrijven bij het Congresbu
reau te 's-Hertogenbosch, Postbus 273, Postco
de 5201 AG. Tel. [phone].

Patriarchaat beschuldigt autoriteiten

Het Grieks-orthodoxe patriarchaat van Jeruzalem beticht Is
raël ervan zich te bemoeien met zaken die het niet aangaat.
Jeruzalems burgermeester Teddy Koliek en de gouverneur
van het district Jeruzalem, Rafael Levi, zouden op het patriar
chaat druk hebben uitgeoefend om de metropoliet Vassilius be
noemd te krijgen als opvolger van de overleden patriarch Be-
nedictos. Dit meldt het Israëlische blad "Ha-Aretz".

Rafael Levi zou de Griekse aartsbisschop Konstantinos met
klem hebben verzocht andere kandidaten niet meer te steunen
en voor Vassilius te stemmen bij de komende patriarchverkie-
zingen. Er zou zijn gedreigd met het weigeren van bepaalde
bouwfaciliteiten. De Grieks-orthodoxe kerk heeft in Israël on
geveer 30.000 aanhangers.

Katechismus voor
de vrede

Een katechismus voor de
vrede willen christenen van
verschillende kerken uitwer
ken om anderen aan te moe
digen voor de vrede te wer
ken. Het plan daartoe is
neergelegd in de vergade
ring. die woensdag in Kö-
nigswartha in Oost-Duitsland
is begonnen onder auspiciën
van de christelijke vredes
conferentie. Behalve uit
Oost-Duitsland nemen .er ook
christenen aan deel uit West-
Duitsland, Zwitserland en
Nederland.

Gelovige Slowaken
danken voor
atheïstische
tv-uit- zending

Honderd jonge mensen uit
Slowakije hebben de Tsje-
choslowaakse televisie be
dankt voor een atheïstische
uitzending waarin religie
wordt afgedaan als bijge
loof en belachelijk wordt
gemaakt. De jongelui
schrijven dat de uitzen
ding, getiteld „van mythen
tot wetenschap", hun „de
ogen voor God heeft geo
pend".

„Als er geen God zou zijn,
dan zou het atheïsma niets te
ontkennen hebben", zo me
nen ze, „we willen vrijheid,
gedachtenvrijheid, vrijheid
van het woord en we zijn
erachter gekomen dat de eni
ge, ware, eeuwige vrijheid
God is". De honderd jonge
ren vragen de televisie nog
een keer zo'n programma uit
te zenden, „dan geloven we
allemaal in Jezus, die de
kerk heeft gesticht".