Strijd om de titel:
Sterkste man ter wereld
Geschiedenis walvisvaart in vier documentaires
Damesschaatsen
in Canada op tv
K
hou 1
het lJ
scherm
in het
oog
TELEVISIE VANAVOND
TELEVISIE VRIJDAG
RADIO VANAVOND
RADIO VRIJDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 5 FEBRUARI 1981 PAGIN
HILVERSUM „Van bijbels en vinken" is
de titel van de eerste van de vier documen
taires die de NOS (met BRT) maakte over
de geschiedenis van de Hollandse walvis
vaart. Deze documentaire wordt zondag uit
gezonden via Ned. II om 17.45 uur en geeft,
met nog drie andere uitzendingen over dit
onderwerp, een fraai inzicht in de roerige
gang van zaken rond de jacht op de voor
malige zwemmende goudmijn. De beelden
zijn heel fraai en zorgvuldig in elkaar ge
stoken, waardoor de documentaire histo
risch gezien ruim voldoende scoort. De aan
dacht voor de archeologische details over
straalt echter de sfeer van het feitelijke on
derwerp: de barre omstandigheden waaron
der de walvisvaarder uit de zeventiende
eeuw zijn werk heeft gedaan. De kijker
krijgt, althans in de eerste uitzending, vol
doende sneeuw en ijs te zien, graven en ske
letten van mens en vis, om zich een indruk
te vormen. Maar de ijzige kou blijft gevan
gen in woorden en fraaie beelden; de kijker
zal geen moment huiveren.
In de eerste documentaire wordt uitgelegd wat
de vaktermen „Biibels en vinken" voor de
walvisvaarder betekenden; hij bedoelde er de
lappen spek mee (de bijbels), versneden tot
handzamere stukjes (vinken). Met respect voor
de historie wordt uiteen gezet hoe Japanners
en Basken de eersten waren, die dicht bij huis
iacht op de walvis maakten. De Hollanders
kwamen er wat later aan te pas en ook nog
maar bij toeval.
Uitgangspunt was de beroemde tocht van Ba-
rendsz en Heemskerk in 1595 die „om de
noord" een handelsweg naar China wilden
vinden. Met een lading zilverwerk en andere
rijkdommen, bedoeld om de Chinezen gunstig
te stemmen, kwamen de schepelingen vast te
zitten in het ijs en waren zij gedwongen te
overwinteren op Nova Zembla.
In China kwamen zij niet. De meesten kwa
men ook niet terug. Maar wie wel terug kwam,
Een moederwalvis probeert een geharpoeneerd jong te redden; anoniem waterverf
schilderij uit ong. 1840.
kon vertellen over de talloze walvissen die zij
hadden gezien in het water rond de onher
bergzame eilandengroep, die zij Spitsbergen
noemden.
De documentaire geeft een redelijk goede in
druk van de twee eeuwen, waarin de Hollan
ders op walvisvaart gingen, tot er nauwelijks
een exemplaar te vinden was. De camera
wordt ook nog even gericht op een groep mo
derne toeristen die met een walvis aan het
hannessen zijn en walvisvaardertje spelen. De
sneeuw is rood van het bloed van de gevangen
vis, maar met de walvisvaart heeft deze scène
niets te maken.
Het lijkt er soms op, dat te veel deskundigen
inspraak hebben gekregen bij de tot standko-
ming van deze vier delige serie. Alle mogelijke
onderwerpen worden aangesneden, geïllu
streerd met beelden van historische platen en
onlangs opgenomen materiaal. Maar veel lijn
zit er niet in, om van weergave van wat sfeer
maar te zwijgen.
Wel wordt voorgelezen uit het dagboek van
een overwinterende zeeman, die met zes ande
ren in een winter omkwam. Het zijn woorden,
waarin sprake is van scheurbuik en pijn, on
macht en uitzichtloosheid. Maar de kijker voelt
niets mee; hij krijgt wel mooie beelden voorge
schoteld, die eerder aantonen dat het wel aar-
Wellicht maken de drie volgende uitzendingen
nog goed, wat in de eerste aflevering ont
breekt. Een week later wordt het deel getoond
„Van olielampen en baleinen"; daarna (22 fe
bruari) „Van traanovens en zeemansgraven"
en tenslotte, op 5 april, „Van ijsmutsen en bot-
scheuren".
De programmamakers hebben alle historische
en archeologische gegevens eerlijk over de
vier afleveringen verdeeld en na afloop van de
serie zal de kijker zich een mening kunnen
vormen over de vraag hoe de gewone man in
de zeventiende en achttiende eeuw leefde. De
kijker zal daarvoor wel alle delen moeten zien.
NOS en BRT hebben de gegevens aardig opge
splitst in handzame onderwerpen, maar heb
ben geen historische lijn aangehouden, waarin
de ontwikkeling van de walvisvaart en de
gevolgen daarvan voor het thuisfront uit de
doeken wordt gedaan. Enerzijds was het een
goede gedachte om de historie over de vier uit
zendingen uit te smeren, daar staat echter te
genover dat de historische ontwikkeling in het
gedrang kwam. Zo is in het eerste deel wel
sprake van het fabrieksstadje Smerenburg op
Spitsbergen, maar diep gaan de programma
makers daar niet op in. Zodat de kijker na het
eerste deel het gevoel krijgt iets te hebben ge
mist. Maar, zo wilde de NOS, er komen nog
drie delen om op alle vragen een antwoord te
geven. Een serie dus voor doorzetters, zoals
ook de walvisvaarder de tanden op elkaar wist
te zetten.
FRITS BROMBERG
In Hilversum verhuisde de radionieuwsdienst van het ANP van het Melkpad naar een afdeling in het nieuwe
muziekcentrum van de NOS. Op de foto probeert nieuwslezer Paul v.d. Lugt in zijn nie.uwê spreekcel het
nieuwe instrumentarium uit.
HILVERSUM De NOS zal inveen aantal radio- en televi
siereportages verslag doen van de wereldkampioenschap
pen schaatsen voor dames, die zaterdag 7 en zondag 8 febru
ari in het Canadese Quebec worden gehouden.
Beelden van de 500 en 1500 meter zijn zaterdagavond te zien in
een extra uitzending van „Studio Sport" (II, 23.25-00.45 uur).
Zondag zendt de NOS-televisie beelden uit van de 1000 en 3000
meter, eerst in de uitzending van „Studio Sport" om 19.00 uur op
Ned. II en later op de avond in „Studio Sport"-extra van 22.55
tot 23.25 uur, eveneens op Ned. II. Het commentaar bij de beel
den is van Mart Smeets.
De NOS-radio zendt zaterdag flitsen van de 500 en 1500 meter
uit in „NCRV Zaterdag Sport" (Hilversum 3, 16.03-18.00 uur),
terwijl in het NOS-sportprogramma „Langs de Lijn" (Hilversum
1, 20.30-22.30 uur) nabeschouwingen en interviews te horen zul
len zijn. Flitsen van de 1000 en 3000 meter worden zondag uitge
zonden in „Langs de Lijn" (14.02-17.55 uur) op Hilversum 1.
Voorts zijn nog uitslagen e.d. van de die dag verreden wedstrij
den te horen in korte, vier minuten durende uitzendingen na
het nieuws van19.00 en 21.00 uur en voor het nieuws van 20.00
uur op Hilversum 1. Verslaggever is Heinze Bakker. Produktie:
George Tor.
NOS-radio en -tjelevisie zullen op 6, 7 en 8 februari aandacht
besteden aan het „TOP 12-tafeltennistoernooi" in Hongarije met
o.a. Bettine Vriesekoop. De NOS-televisie zendt beelden van dit
toernooi uit in twee extra uitzendingen van „Studio Sport" op
zaterdag 7 februari, die resp. van 17.45 tot 18.27 en van 23.25 tot
00.45 uur op Ned. II worden uitgezonden, en zondag 8 februari
in „Studio Sport Extra" van 17.45 tot 18.15 uur op Ned. I. Com
mentaar is van Jan Stekelenburg.
De NOS-radio zendt flitsen, samenvattingen, nabeschouwingen
en/óf interviews van het toernooi in Miskolc uit op vrijdag 6
februari in „Veronica Sport" (Hilversum 2, 19.00-20.00 uur) en
„KRO Goal" (Hilversum 1, 22.02-23.00 uur), op zaterdag 7 febru
ari in „Langs de Lijn" (Hilversum 1, 20.30-22.30 uur) en op zon
dag 8 februari eveneens in „Langs de Lijn" (Hilversum 1, 14.02-
17.55 uur). Verslaggever is Ted van der Meer.
Na de „Sterkste man van
Nederland" en „Sterkste
man van Europa" verzorgt
de AVRO vanavond een pro
gramma waarin de deelne
mers strijden om de titel
„Sterkste man van de We
reld". Nederlands grootste
krachtpatser Gerard du Prie
moet het in dit toernooi o.m.
opnemen tegen de sterkste
man van Europa, Geoff Ca
pes. Met de spierkracht van
beide heren maakten we al
kennis tijdens de verkiezing
van de sportvrouw/-man
van het jaar, die vorige
maand werd gehouden en
waarin zij zonder enige
moeite een fiets ombogen
om die vervolgens in een
kistje van niet al te grote af
metingen te stoppen. Naast
deze twee oersterke mannen
nemen deel aan de strijd
van vanavond: Lars Hed-
lund (Zweden), Bishop Dole
Giewicz (Canada), Don
Reinhoudt, Cleve Dean,
Billy Graham, Larry Kid
ney, Bill Kazzmaier en
Jerry Hannan, de zes laatst
genoemden zijn allen af
komstig uit de Verenigde
Staten. De krachtpatsers zul
len" het op de volgende on
derdelen tegen elkaar opne
men: boomstamheffen, ge-
wichtwerpen, vrachtwagen
trekken, ijskast-race, stalen
staven buigen, accu tillen en
touwtrekken.
Ned. I 19.50 uur.
RAI 1981
Reportage van de tentoonstel
ling Personenauto RAI 1981,
die vandaag in Amsterdam
werd geopend en waarbij de
nadruk op zuinigheid en vei
ligheid van de auto ligt.
Ned. I 19.25 uur.
.Mash
Onder de gewonden die het
kamp worden binnengedragen
zit psychiater Sidney. Hij is ge
lukkig niet al te ernstig ge
wond, zodat hij wat orde kan
brengen in het gekkenhuis dat
Mash 4077 heet.
Ned. I 21.05 uur.
Don Quichot
Nog maar nauwelijks is Don
Quichot van zijn vreselijke ge
vecht hersteld of er duiken
weer schurken op, die een
prinses tegen haar wil gevan-
Sen houden,
led. II 18.59 uur.
Het buigen van ijzeren staven is een van de onderdelen in het programma „Sterkste
man van de wereld".
Het mysterie
van Danedyke
In de laatste aflevering van
deze serie wordt er in het dorp
een speuractie op touw gezet,
omc^at Septimus en Angela ge
vangen genomen zijn door
Armchair.
Ned. II 19.25 uur.
Hoe bestaat het
Aan de hand van merkwaar
dige voorvallen laten Ati
Dijckmeester, Hans Emmering
en Joop Brussée zien hoe Ne
derland op zijn smalst is.
Ned. II 20.27 uur.
Malu
De verkoop van het familiebe
zit brengt Malu bij haar nicht
Lilian, met wie zij is opge
groeid maar die zij na haar
kindertijd uit het oog verloren
is. Om wat bij te praten beslui
ten zij uit eten te gaan, samen
met Malu's dochtertje Elise en
de man van Lilian, Ricardo.
De avond verloopt echter an
ders dan beiden verwacht
hadden, vooral wanneer Lilian
iets over het gedrag van Elise
Koning Klant
Onderwerpen die Letty Kos
terman en Joep Bonn in deze
editie aan de orde stellen, zijn
de chaos in het avondonder
wijs, de prijzen voor vakantie
accommodaties in Nederland
en het energieverbruik van
diepvriezers. Verder wordt er
een reportage vertoond over
dierenbegraafplaatsen en -cre
matoria.
Ned. II 21.40 uur.
Letty Kosterman, mede-presentator van de consumen
tenrubriek „Koning Klant".
Zeg 'ns AAA
Lydie van der Ploeg is niet
blij. Zij is uit haar slaap ge
beld, omdat Hans Lansberg
spoorloos is en piekert zich nu
Achter het nieuws
De samenstellers van deze ac
tualiteitenrubriek zullen een
keuze maken uit de onderwer
pen: illegale commerciële ra
diozenders en de moeilijkhe
den binnen de Duitse SPD
over de kerncentrales waar
door zelfs de positie van
Schmidt in het geding is geko
men. Verder zal minister
Tuynman van Verkeer en Wa
terstaat iets zeggen over het
niet aanleggen van de weg
door het landgoed Oud-Ame-
liswaard nabij Utrecht en
wordt er een film uitgezonden
over de positie van de Poolse
boeren.
Ned. II 22.40 uur.
Uitzending Frans
tv-programma in
ons land verboden
DEN HAAG De VVD-Ka-
merleden Keja en De Beer
vinden het onjuist, dat de
PTT de stichting kabeltele
visie Amsterdam een verbod
heeft opgelegd van het door
geven van een Frans televi
sieprogramma (Antenne
twee), dat wordt ontvangen
via satelliettechniek.
De beide Kamerleden noemen
een dergelijk verbod in strijd
met de notitie van minister
Gardeniers (van CRM), waarin
als uitgangspunt werd gekozen
dat 'het doorgeven van ter
plaatse rechtstreeks ontvang-
bare buitenlandse omroeppro
gramma's niet zal worden be
lemmerd. In schriftelijke vra
gen informeren beide Kamer
leden welke bezwaren er zou
den bestaan tegen doorgifte
van het bedoelde Franse pro
gramma.
NEDERLAND 1
NOS
18.25 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.30 Jeugdjournaal
18.36 Sesamstraat
18.50 Paspoort voor Turken
AVRO
19.00 Heidi, tekenfilmserie
19.25 RAI 1981
19.50 Sterkste man van
de wereld
21.05 MASH, tv-serie
NOS
21.37 Journaal
21.55 Den Haag vandaag
22.10 E.K. Kunstrijden
te Innsbruck
23.05 Journaal
23.10 Nieuws voor doven
en slechthorenden
NEDERLAND2
NOS
18.57 Journaal
VARA
18.59 Don Quichot,
tekenfilserie
19.25 Het mysterie van
Danedyke, serie
VARA
20.27 Hoe bestaat het
20.45 Malu, een vrouw
21.40 Koning Klant
22.15 Zeg 'ns 'AAA'
20.40 Achter het nieuws
NOS
23.35 Journaal
23.40 Nieuws voor doven
en slechthorenden
DUITSLAND 1
(Region, progr.: NDR: 18.00 Sonne.
Wein und harte Nuesse, tv-serie.
18.30 Aktual. 18.45 Kleuters»!
18.55 Discussieprogr. 19.25 Sm
19.59 Progr.overz. WDR: 18.00 Ir
daadmagaz. 18.15 Westside Hospi
tv-serie. 19.15 Aktual. 19.45
progr.). 20.00 Journ. 20.15 Doet
21.15 Sport. 22.30 Aktual. 23.00 lf
kommt zurueck, tv-spel.
DUITSLAND 2
18.20 Kreuzfahrten eines Globet
ters, tv-serie. 19.00 vlourn.
Amus.muz. 20.30 Erben will geil
sein. tv-serie. 21.00 Aktual. 21.20
tueel nieuws. 22.05 Spielral
tv-spel. 0.30Journ.
DUITSLAND WDR 3
18.00 Gevar. kinderprogr. 18.30 d
sus Psychologie. 19.00 Jeugdf
19.45 Journal 3. 20.00 Journ. 2u
lm Namen des Vaters (Nel nome!
Padre), speellilm. 21.55 Hobbymat
22.40 Aktueel magaz. 23.25 Jourij
BELGIE NED. 1
18 00 Tekenfilmserie. 18.15 Kleul
progr. 18.30 Open Schoot. 19
Slap-stick. 19.05 Docum. progr. 19
Meded en Morgen. 19.45 Joij
20.10 Weerber. 20.15 Capricorn c
speelfilm. 22.15 Cultur. progr. 22
Journ. t
BELGIE NED. 2
18.00 Tekenfilmserie. 18.15 Kleuj j
progr. 18.30 Open School. 19
Slap-stick. 19.05 Docum. progr. 19
Meded. en Morgen. 19.45 Jo(
20.10 Weerber. 20.15 Muz.pr^ j
20.55 Docum. serie. 21.20 Cuf
progr. 21.50-22.35 E.K. Kunstrijj
op de schaats.
BELGIE FRANS
18.15 Spelprogr. 18.15 Literair prl
19.00'Region. magaz. 19.29 Weer#
19.30 Journ. 19.55 Aktual. 21.15
Kunstrijden op de schaats. 2^ 1
Journ. en weerber.
tekst Perceval. 18.30 De Mup
Show. Gast: Rich Little. 19.00
NET 1. 19.55 Contacts. 20.00 Le
Européen. 1. Planotrio In d. kl. t.
49. Mendelssohn; 2. Planotrio nr.
b. kl. t. op 8, Brahms. 21.10 Clvlli
tlon. Dokumentalre serle van Sir K
neth Clark. Afl. 1: II s'en est fi
cheveu. 22.05-22.23 Follow r
sus Engels. Les 31: Haven't
before? Les 32: What did you say
NEDERLAND 1
NOS-NOT
10.15-11.00 Schooltelevisie
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
DUITSLAND 1
(Region, progr.: WDR: 8.10-9.25
Sch'ooltelevisie). 10.00 Journ. 10.03
Muzikaal progr. 11.05 Docum. 12.10
Aktueel nieuws. 12.55 Persoverz.
13.00-13.10 Journ. 16.15 Journ. 16.20
Socum. 17.05 Country and Western.
17.50-18.00 Journ.
DUITSLAND 2
9.15-9.45 Kinderprogr. 10.00 Joi
10.03 Muzikaal progr. 11)05 Doei
12.10 Aktueel nieuws. 12.55 Per
verz. 13.00-13.15 Journ. 16.15
cum. serie. 16.45 Journ. 16.55 Jeu
magaz. 17.40 Gevar. progr.
DUITSLAND WDR 3
8.00 Gymn. 8.10-11.55
17.00-17.45 Schooltelevisie.
BELGIE NED. 1
14.00-16.00 en 17.00-18.00 Schoo
levisie.
BELGIE NED. 2
14.00-16.00 en 17.00-18.00 Schoc
levisie.
BELGIE FRANS
14.00-15.00 Schooltelevisie. 17
Meded. van de ONEM. 17.15 Sche
televisie. 17.40 Tekenfilms.
NCRV: 18.11 (S) Hier en nu. 18.30 (S) Daar
waar de molens staan. 18.45 (S) Leger des
Heilskwartier. 19.02 (S) De wereld zingt
Gods lot. 19.53 Kostgangers. 20.03 (S) Or
gelconcert. 20.35 (S) Literama. 21.02 (S) Op
de vrije toer 22 02 (S) NCRV-Donderdag-
-Sport. 22.50 (S) Politiek bekeken. NOS:
23 02-24.00 (S) Met het oog op morgen.
KRO: 0 02 (S) Oe Nachtspiegel. 1.02 (S) Tus
sen de hoezen met Winfried Povel. 3.02 (S)
Halt-weg 4 02 (S) Herrie op 1. 6.02 (S) Van
zessen klaar waaker.
18.50 Uitz van de CPN AVRO:
Zo hoor je nog eens wat. 19.20 (S)
kaart gespeeld. 21.00 (S) Het duo B Bei
witz....: klass. muz 22 10 (S) Rich
Strauss. 22 30 Nws. 22 40 (S) Muz van
tijd. 23.15 (S) Jazzspeclrum. 23.55 Nws
HILVERSUM KRO: 7.02 Van zessen klaar wak-
Sker. (7.03 en 8.03 Echo). 9.03 (S)
Anne van Egmond. 12.03 (S) Van
Uur tot Uur. 13.03 Echo. 13.15
ÏSÜÏÜ" of munt.j4.02 (S)
niutioum
'POP'
HIUTRSUM VPRO: 7.00 Nws. 7.10 Och-
ÉTW tendgymn. 7.20 Radionleuws-
dienst VPRO. (7 30. 8.00 en 8.30
LJH Nws 9 00 Gymn. v.d. vrouw
Hf 0 9 10 Waters 9.15 Expres-VPRO
1,1 NOS: 10 45 Werkbank. AVRO:
10.55 Schoolradio TROS. 11.20 Week in -
week uit 12.26 Meded. t.b.v. land- en tuin
bouw. 12 30 Nws. 12.36 Aktua. NOS: 13.00
Nws. 13 11 Meer over minder. 14.20 "Op de
zeepkist"komt u maar. NCRV: 14.45
Schoolradio. NOS: 15.00 't Kan van nut zijn.
15 30 Van onze redaktie. VOO: 17.00 (S) In-
fo-radio 17.24 Meded. 17.30 Nws. 17.36 (S)
HlftERSUM EO: 7.02 (S) Ronduit op d
8.03 (S) EO-Metterdaad-M«
8 05 (S) Tijdsein. 9 03 (S) Mui
le fruitmand 10.03 (S) Ml
motief 10 45 (S) De boodsi
van het licht. NCRV: 11.03
Pop non stop. 12.03 (S) Goeiemiddag. V
14.03 (S) De Tipparade. 15.20 (S) Popjo
naai. 15.30 (S) Top-40.
HIUtRSUM NOS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Vr
JÉH klassiek. 9 00 Nws. 9.02 (S)
jmrnt ziek uit de Middeleeuwen en
L—1 ci naissance. 10.00 (S) Vrijdagr
KlASSW genconcert: Hedendaagse r
VOO: 11.00 (S) Muziek voor
joenen. (12.00 Nws 12.02 Muzlekkwis. 1:
Muziek uit de klassieke top 10 12 30 Nut
we populaire klassieken) EO: 13/*"
Klassieke klankjuwelen 14.00 Nws
(S) Theologische verkenningen. 14.
Orgelbespeling. VPRO: 15.00-'
LE
dei
Dit keer liet Veronica Marlène
Vermeulen op het Binnenhof
verdwalen. De eerste de beste
die ze tegen het lijf liep was
Dijkman van het CDA. In een
eng kamertje, iedereen heeft
nu kunnen zien hoe slecht ka
merleden tijdens hun werk
behuisd zijn terwijl ze hun zelf
betaalde koffie uit een beker
tje moeten drinken, kwam het
tot een gesprekje. Dat werd
abrupt afgebroken toen Marlè-
nb in alle onschuld vroeg of hij
een paar namen wilde noemen
van slechte kamerleden. Daar
schrok Dijkman kennelijk
van. Veel politieke ophelde
ring bracht ook deze dwaal
tocht niet. De enige vraag die
een beetje hout sneed was voor
minister De Ruiter die daar
ook serieus op inging. Overi
gens wel aardig ook deze scho
ne zo maar te zien babbelen
met de monsters van de poli
tiek, die zich overigens in de
wandelgangen prettig voorde
den. Al werd zelfs Harrie van
den Bergh van de PvdA niet
herkend.
Kenmerk had twee onderwer
pen in een interessante vorm.
Soms zijn de thema's die hier
worden aangesneden niet van
saaiheid ontbloot. Het ligt ken
nelijk aan een juiste verb
ding tussen beeld en gespi
ken woord of ze de kijker
doende kunnen pakken,
was dit keer het geval met e
item over de olieboycot teg
Zuid-Afrika. In slow-moti
zag men op de achtergrond
zwarte Zuidafrikaners zich
wegen, terwijl Europa,
keer Scandinavische pai
menten, bezig is met ontw
kende discussies over die bc
cot. Scholten, hij kwam o
nog in Den Haag Vanda
over dit onderwerp prat»
vatte het als volgt samen: r
dereen wacht op iedereen, hi
zelfde als met de bestrijdi
van de inflatie. Ook zagen i
in Kenmerk nog even dankb
re Chinezen uit de Volksrep
bliek China wegens de afw
zing door de kamer van
Taiwan-boten. Er werd. n
een suggestieve vraag
vastgekoppeld: Zal de regeri
de wens van het Nederlanc
volk wel naast zich neer di
ven leggen?
En dan was er in Panorami
nog een belangrijke gast, m
vrouw Thatcher, een kordi
en kiene tante, die zo'n bee
haar eigen uitzending kwa
regisseren.
HERMAN HOFHUIZl
