Space-invaders verdringen
het gietijzer van Dinky Toys
Ook bij Siemens
recessie voelbaar
Crisis erger dan in jaren van Colijn
Weer honderden
ontslagen bij
Yan Gelder papier
MARKTEN
7 Beurs van Amsterdam
ECONOMIE
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 5 FEBRUARI 1981 PAGINA 11
ENGELS
SPEELGOED KAN
CONCURRENTIE
NIET AAN
ampit
dappi
stkoe.
margari
1 ui. 2
kool, 100
■r'
zien, me
uskaat;
rijst (is
1 gr. suik
of vol}
het
rkool. Rc
'nons (ee
door i
jfentwin l
kleine 1
even h
zodat H
>i er pep
te maki
aarvoori
->r u ga
ree alt\
te make
ad of m]
geroert
hg en d
dé
geel sfj
bloem a
de rij
oorzicht
Wie
eerst h
f dezelft
iit beslap
ren droi
aders zij
suiker
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De
jaarlijkse Britse
Speelgoedbeurs in
Londens Earl's
Court draait weer
op volle toeren. Het
is een belangrijke
beurs voor interna
tionale orders. Er
komen veel vreem
delingen. Buiten
landse produkten
zijn trouwens sterk
vertegenwoordigd.
Met, de Britse speel
goedindustrie daar
entegen gaat het
slecht.
Dat is zowel haar eigen
schuld als die van de recessie.
Wie gelooft dat kinderen
nooit veranderen en om die
reden weigert mee te gaan
met de tijd, verliest onver
mijdelijk een groot deel van
zijn afzetgebied. De Britse
speelgoedfabrikanten verzet
ten zich al tien jaar tegen de
internationale elektronische
trend. Met het gevolg, dat ze
de harde concurrentiestrijd
niet langer aankunnen en ge
woon bankroet gaan. Op- de
Speelgoedbeurs van Londen
ontbreken trouwéns weer en
kele bekende Britse merken.
Sommige ervan zijn voorgoed
verdwenen.
In Earl's Court wordt telkens
het „Speelgoed van het Jaar"
gekozen. Geen enkele Britse
fabrikant verwacht, dat de
keuze voor 1981 op een in
heems produkt zal vallen. De
Japanners hebben weer een
goede kans om de hoofdrol te
spelen. Hun „Space Inva
ders" (Indringers uit de
ruimte) behoren tot het elek
tronische speelgoed, waar
naar de kinderen van van
daag verlangend uitkijken
onder de invloed van Ameri
kaanse (en Britse) tv-series
en films.
De Britse firma Airfix,
wereldberoemd wegens haar
Dinky Toys en Meccano
bouwdozen, heeft een fraaie
grote stand op de Speelgoed
beurs in Londen. Haar aan
wezigheid veroorzaakt Ver
bazing, want Airfix is al een
week failliet. Dit zieke be
drijf, dat definitief opgedoekt
wordt, heeft evenwel zijn af
spraken met de organisatoren
van de Speelgoedbeurs toch
maar gehouden.
KLERK
Bij het begin van de beurs re
kende Airfix-president Ralph
Ahrmann trouwens nog op
binnen- en buitenlandse or
ders ten bedrage van een
half miljoen pond. Of die
droom werkelijkheid zal
worden, is nog onzeker. De
Airfix-produkten, waaronder
de bekende Kits met precisie
modellen, de net echte
Dinky-reprodukties van heli
copters, vliegmachines of
ruimtetuigen en de nieuwe
Meccano-bouwdozen met
aparte mogelijkheden, zijn in
ieder geval aantrekkelijker
verpakt dan ooit.
Wat het voortbestaan van
deze wereldvermaarde pro
dukten betreft, koestert men
voorlopig nog een zeker opti
misme. "Het zieter namelijk
niet naar uit, dat ze samen
met Airfix de eeuwigheid
zullen ingaan. Een speciaal
daartoe aangestelde bewind
voerder zoekt in binnen- en
buitenland kandidaten voor
overname van de produktie
van precisiemodellen in pla-
tic, van grote Dinky Toys en
van de oeroude metalen Mec
cano-sets.
Airfix is failliet gegaan met
schylden van 15 miljoen
pond. De merknamen Mecca
no en Dinky horen daartoe
sinds het begin van de jaren
zeventig. Ze werden toen
door Airfix overgenomen
van de firma Lines Brothers,
die net zoals Airfix plastic
speelgoed maakte. Lines Bro
thers ,is ook bankroet gegaan.
De problemen met het speel
goed, waarmee hele genera
ties opgegroeid zijn, kunnen
dus bezwaarlijk nieuw ge
noemd worden.
Vooral Meccano heeft een
lange geschiedenis. Dit merk
waardige speelgoed, later in
plastic voortreffelijk nage
bootst door Lego, Fischer
Technik en andere fabrikan
ten, is het geesteskind van
ene Frank Hornby, geboren
in 1863, die een tijdlang klerk
was bij een slager van Liver
pool. Hornby had veel kinde
ren. Hij hield van techniek
en bouwkunde. Met zijn jon
gens bouwde hij geregeld
maquettes. Dat was zijn
hobby.
MILJONAIR
De grote doorbraak kwam in
1900. Vijftien jaar later
Schreef Frank Hornby zelf:
„Het was kerstavond en het
sneeuwde. Ik had een lange
treinreis voor de boeg en zat
in een hoek van de coupé te
denken aan plannen, waar
mee ik m'n jongens zou kun
nen amuseren. Thuis pro
beerden we een fraaie mo
delkraan te bouwen. Maar
het grootste probleem was de
schaarste aan onderdelen.
Plotseling schoot de oplossing
mij te binnen".
Hornby besloot metalen
staafjes van dezelfde breedte,
maar niet noodzakelijk de
zelfde lengte te maken. Voor
zien van gaatjes om ze op
verschillende manieren te
kunnen bevestigen. Het was
doodeenvoudig, maar je
moest er aan denken. Zelf
besefte hij toen nog niet, dat
deze schitterende vondst zijn
leven en werk volkomen zou
veranderen.
Frank Hornby noemde zijn
uitvinding „Mechanics-
Made-Easy". Hij nam onmid
dellijk een octrooi en bracht
in 1901 zijn produkt op de
markt. Het was een langwer
pige doos, gevuld met een
aantal grote en kleine geper
foreerde metalen staafjes,
vier metalen wieltjes, enkele
dunne assen, wat schroefjes,
moeren, sluitringetjes en een
schroevedraaiertje. De bijval
liet niet op zich wachten; het
nieuwe speelgoed werd di-
rekt een enorm succes.
Pas in 1907 veranderde
Frank Hornby de naanl van
zijn produkt in Meccano. Bij
het begin van de eerste we
reldoorlog was hij al miljo
nair. De bekende Britse fir
ma Jaeger breide toen Mec
cano-truien. Hornby schreef
zelf een boekje onder de titel
„Frank Hornby, de jongen
die een miljoen pond ver
diende aan een speelgoed".
De opvoedkundige waarde
van zijn uitvindingen ontging
hem niet. Hornby schreef:
„Meccano is gebouwd op het
principe van hulpvaardig
heid. Het geeft iedere jongen
de kans om al spelend dingen
te leren doen die hem zullen
helpen om te slagen, wan
neer hij een man wordt".
Het succes van de Meccano
bouwdozen nam onafgebro
ken toe. In de jaren twintig
en dertig telde het Britse im
perium praktisch geen enkel
gezin zonder Meccano. De
bouwdozen, werden groter en
de modellen veel ingewik
kelder. Uit Meccano groeide
de Hornby-spoortreintjes, die
later aanleiding gaven tot het
ontstaan van Dinky Toys met
gegoten onderdelen.
,Er kwamen overal Meccano
Clubs. Deze van het Engelse
Huddersfield kreeg op een
gegeven moment tot secreta
ris de 10-jarige Harold Wil
son, die in de jaren zestig
premier van Groot-Brittan-
nië werd. „Secretaris van de
plaatselijke Meccano Club
was mijn eerste openbare
funktie", zegt Wilson trots.
Voor de tweede wereldoorlog
kostte Meccano's grootste
bouwdoos, die men toen het
miljonairs-set noemde, het
ronde bedrag van 42 pond.
Om dat geld te kunnen ver
dienen, moest een Britse ge
schoolde metselaar 18 weken
werken. Vandaag de dag
wordt voor zo'n set, die nog
steeds in hout verpakt is, het
toch niet geringe bedrag van
500 pond gevraagd. De laatste
tijd verkocht Meccano nog
gemiddeld^öO van die super
bouwdozen per jaar.
Frank Hornby stierf in 1936.
Zijn Meccano-fabriek aan de
Binns Road in Liverpool ging
over op zijn zonen, die echter
een andere belangstellings
sfeer hadden en de zaak
sterk verwaarloosden. Toen
ze in het begin van de jaren
zestig overgenomen werd
kers
Rokel
heid m^
zovel
rokkene'
an welk
bruik gc
jeschoft'
door Lines Brothers, was de
oude glans er al lang af. Tien
jaar later kwamen Meccano
en Dinky Toys in het bezit
van Airfix, terwijl de
Hornby-spoortreintjes ver
kocht werden aan een firma
in het Engelse Graafschap
Kent. Die maatschappij is in
middels ook ter ziele gegaan.
Voor het winstgevende
Hornby-merk wordt al meer
dan een jaar een nieuwe ko
per gezocht.
Hoewel Airfix er voor zorg
de, dat de Meccano's voorr
taan in meer moderne ver
pakkingen op de markt ge
bracht werden, bracht deze
firma er verder ook niet veel
meer van terecht. In de
tweede helft van 1979 besloot
ze het Meccano-bedrijfje van
Liverpool te sluiten. Het we
kelijkse verlies van die fa
briek bedroeg toen 50.000
pond. Volgens de Airfix-di-
rektie was het personeel lui,
oneerlijk en doorlopend
dronken. De arbeiders zeiden
dat hun bazen onbekwaam
De fabriek werd een tijdlang
door het personeel bezet. Af
en toe kwam er een aspirant-
koper opdagen. De Indiase
Maharasji Mahesj Jogi be
weerde, dat hij het Meccano-
bedrijf zou kopen als de ar
beiders zich bereid verklaar
den om elke dag twee uur
lang te mediteren. Hij was
van plan een micro-chips te
produceren. Maar de vakbon
den maakten een voorbe
houd. Die verkoop is dan ook
niet doorgegaan. E)e Mecca
no-fabriek werd definitief
gesloten.
Het merkwaardige was, dat
de Meccano bouwdozen op de
markt bleven. Airfix had
zich voorgenomen hun ver
koop zo aggressief mogelijk
voort te zetten. Er werden
nieuwe onderdelen geïntro
duceerd en de bouwdozen
kregen nogmaals een nieuw
kleedje. Waar kwamen die
nieuwe stukjes vandaan? Niet
van Liverpool natuurlijk. Ze
werden geïmporteerd uit
Frankrijk, dat een onafhan
kelijk Meccano-bedriif heëft.
Maar voor hoe lang nog? In
1977 heeft Airfix, die toen
nog relatief gezond was, in
Groot-Brittannië een mark
tonderzoek gedaan dat ver
rassende resultaten oplever
den. Het bracht onder meer
aan het licht, dat de gemid
delde Britse knaap elke week
nog maar twee uur tijd had
voor hobby's, zoals modellen
bouwen. In 1939 kon hij zich
daar iedere week wel 15 uur
mee bezighouden. Is het dan
een wonder, dat Britse kin
deren tegenwoordig recht
hoekige ogen krijgen van het
tv-kijken?
„Wf
Wel,
HOOGLERAAR:
Vlie
MIDDELBURG Het is met de economi
sche situatie van ons land nu eigenlijk
alechter gesteld dan in de tijd van Colijn in
e jaren dertig. Dit zei professor A. van
>oorn, hoogleraar aan de juridische facul-
eit van de Vrije Universiteit in Amsterdam
istermiddag in Middelburg, tijdens' het
jaarcongres van de CBTB-West Nederland,
epen ka
nden. Destijds was 17 procent van de beroepsbavol-
ispondeting werkloos. Op dit moment werkt dertig
moet zi>rocent van de beroepsbevolking in ons land
de naai
niet, te weten 8 procent werklozen, 12 procent
zieken en 10 procent arbeidsongeschikten. Daar
komt nog bij dat we nu met de zeer hoge kosten
zitten van de sociale verzekeringen, aldus Van
Doorn.
De hoogleraar stelde dat er meer aandacht
moet worden besteed aan de verbetering van
onze concurrentiepositie. Er zal ook door de
vakbonden meer gewezen moeten worden op
het verschil van arbeidsmotivatie in ons land
en de zich snel ontwikkelende industrielanden
als Japan en Zuid-Korea.
'febZtfRDER
februai
februai
OelandfALT TEGEN
Waali
Anti
februai
eilandeïUNCHEN - De orderont-
oland - pingsten bij het Duitse elek-
ford Ef°t®chnische concern Sie-
r. Statö*ens in de eerste maanden
.Atlantpn het op 1 oktober begon-
Zuid ien boekjaar 1980-1981 tonen
0 februfin, dat de in andere indu-
letakken al sinds enige
nden merkbare econo-
ische verslechtering in de
•ndsrepubliek nu ook bij
concern merkbaar begint
worden. Aan orders werd
het eerste kwartaal 12 pet
;er ontvangen dan in de
vereenkomstige periode
G] an het voorgaande boek-
tar. Toen bedroeg de stij-
enwoudng nog 15 pet. De omzet
R. Boteeg met 9 pet tot DM 7,8
illjard tegenover een stij-
lng van 16 pet in de eerste
taanden van 1979-1980. De
winst na belastingen viel te
rug van 164 min tot 141 min
mark.
Siemens bereidt zich nu op
een rustiger tijd voor. De stij
ging van de voorraden moet
worden afgeremd. In Duits
land zelf voorziet men een da
ling van het personeelsbestand
met twee tot drie procent. In
het eerste kwartaal nam hier
het aantal personeelsleden af
met 2000 tot 233.000. In het to
tale bestand van het concern
kwam in genoemde periode
echter geen wijziging, daar in
het buitenland voor Siemens
111.000 mensen werkten tegen
109.000 drie maanden eerder.
SCHREINER Het Haagse
helicopterbedrijf Schreiner
Airways BV wil op korte ter
mijn een samenwerkingsove
reenkomst sluiten met KLM
Helicopters BV. Dit heeft een
woordvoerder van de KLM
gisteren meegedeeld. De over
eenkomst is gericht op het ge
zamenlijk uitvoeren van nieu
we helicopter- activiteiten in
het buitenland, met behoud
van beider identiteit en onaf
hankelijkheid. De overeen
komst heeft geen betrekking
op de off-shore activiteiten
van de twee ondernemingen.
Schreiner en KLM beschikken
samen over ongeveer 100 heli
copters van diverse merken en
typen.
STEUNAANVRAAG 250 MILJOEN
DEN HAAG Bij Van Gelder Papier in Vel-
sen-Zuid en Wapenveld dreigen opnieuw enkele
honderden arbeidsplaatsen te verdwijnen. De
raad van commissarissen van het papiercon
cern zal vermoedelijk vandaag nog beslissen
over de sluiting van een van deze twee vesti
gingen, waar gezamenlijk 1300 mensen werken.
Om het aantal ontslagen te beperken is over-
heidsteun nodig van 250 miljoen gulden, waar
van 120 miljoen op korte termijn.
Van Gelder is het afgelopen jaar in ernstige moeilijkheden
gekomen door de overcapaciteit op de witpapiermarkt en
de sterke stijging van grondstoffenprijzen en energiekos
ten. Over 1980 leed het concern een verlies van 110 mil
joen gulden. De banken zijn nauwelijks meer bereid nog
enig krediet te verstrekken. Naar verluidt zou de raad van
commissarissen al in december vorig jaar hebben overwo
gen surcéance van betaling aan te vragen.
Van Gelder heeft nu bij de overheid een aantal modellen
op tafel gelegd om uit de problemen te komen. Daarin zou
het concern de voorkeur geven aan afslanking of algehele
sluiting van de vestiging in Wapenveld (800 werknemers).
In oktober 1980 kreeg Van Gelder al een overheidsbijdrage
van 65 miljoen voor de krantenpapierfabriek in Renkum.
De bonden hebben inmiddels de raad van bestuur om op
schorting van de besluitvorming gevraagd.
Unilever, Hoogovens
en scheepvaart vast
AMSTERDAM - De Amster-
damse effectenbeurs rea
geerde woensdag gunstig op
de late opbloei van WalL
Street, waar het Dow Jones-
-gemiddelde voor industriële
waarden dinsdag de psycho
logisch belangrijke barrière
van 940 in opwaartse rich
ting nam. De reactie van de
dollarkoers met bijna 2 cent
vermocht de pret niet te
drukken. Unilever ging bij
na twee gulden hoger in an
dere handen over op ƒ132.40
en Kon. Olie werd ƒ1.70
duurder op ƒ208.30. Ook
Hoogovens was bepaald vast
met 60 cent vooruitgang op
ƒ15.40. Akzo liep twee dub
beltjes op tot ƒ15.90, maar
Philips was niet meer dan
prijshoudend op ƒ17 en
KLM moest enkele dubbel
tjes terug tot 62.20.
Vast lag de scheepvaartmarkt.
Van Ommeren ging 60 cent
omhoog naar ƒ32.40 en Ned-
lloyd was 1 hoger op 106.50.
KNSM trok een halve gulden
aan op 103.50. Banken en
verzekeringswaarden lagen
verwaarloosd maar toch me
rendeels prijshoudend in de
markt. Friesch-Groningsche
Hypotheekbank was aan de
vaste kant met 80 cent winst
tot 59.60. Van de bouwers
klom Bos-Kalis nog 70 cent tot
f 85.70. HBG en Volker-Stevin
waren wat zwakker. Van de
uitgevers begon Elsevier-NDU
2.50 lager op ƒ139, maar dit
verlies k,on snel worden inge
lopen. VNU brokkelde 50 cent
af tot ƒ77.50. Verder hervatte
Gist-Brocades de opgaande lijn
met 60 cent winst op 57.10.
Op de lokale markt was het
een stille bedoening. Er ging
betrekkelijk weinig om en
veel noteringen bleven' dicht
bij huis. Enige beroering ont
stond in de hoek van Smit In
ternationale waar flink wat
aanbod los kwam. In de eerste
periode volstond men met ad
viesprijzen van 42 en ƒ39, te
gen dinsdag nog ruim 43.
Voor het aanbod werd ver
band gelegjd met het jaarvers
lag dat vrijdag zal verschijnen
en waaruit mogelijk reeds en
kele gegevens bij een klein pu
bliek bekend kunnen zijn.
Bergoss was 3,50 in reactie op
ƒ28,50 en Kiene was tien gul
den lager op 245 onverkoop
baar. Norit lag ƒ3,50 lager
aangeboden op 68 en Landre
en Glinderman was drie gul
den lager op 141. RSV daalde
f 1,70 tot 40.
Aan de andere kant bestond
weer belangstelling voor ADM
Beheer en op 160 bedroeg de
winst 10. Porceleyne Fles
werd twaalf gulden opgetild
tot 190 en Nierstrasz was 60
hoger op 860. Ook Radema
kers kréég er weer een tientje
bij op ƒ190. Asselbergs, die
misschien toch nog kan wor
den gered, boekte 4 bij op
60 en Pont steeg nog met
twee gulden tot 77.
Op de actieve markt verander
de in de loop van de beurstijd
maar weinig. Volker-Stevin
ontmoette versterkt aanbod en
op 23,50 werd een daalder
verlies geleden. De scheep
vaartmarkt bleef tamelijk vast
gestemd, evenals Koninklijke
Olie, Unilever en Hoogovens.
Op de obligatiemarkt weken
de noteringen maar weinig af
van de vorige slotprijzen.
Op de Europese optiebeurs
waren op het middaguur 829
opties verhandeld. Philips en
Akzo trokken de meeste
belangstelling. De optiepre
mies weken weinig af van die
aan het slot van dinsdag met
als uitzondering Koninklijke
Olie, waar de calls hoger no
teerden.
VEEMARKT^DEN^ BOSCH
rundaren 2888, graskalveren 5
Overzicht (resp aanvoer, handel en prijzen)
geUJk,
gelijk - rustig - lager, graskal-
normaal-j
stlg - lager.
gelijk.
- gelijk,
grr-
gelijk vette I
- gelijk 'l
kleiner - rustig - gelijk, slachtzeuge
Amsterdam - 4 zilver
onbewerkt 922 - 1025 vorige
877 - 980
bewerkt 870 - 1070 vorige 830 -
1020
goud
onbewerkt 37350'- 38050 vori
ge 36000 - 36700
bewerkt 35480 - 39580 vorige
34200 - 38170
Geen krant ontvangen?
Bel tussen 18.00 en 19.30 uur
nummer 469522 en uw krant
wordt dezelfde avond nabe
zorgd.
hoofdfondsen
Robeco 215.0
ovariga aandelen
Begemenn 78.0<
Blydenit C 21o!oi
Boer Druk 103.01
Bols 55.21
Borsuml) W 222.01
Rijn-Schelde
Sanders
Sarakreek
Schev. Expl.
Schlumberger
Schokbeton
Schultema
Schuppen
245.00a IKA
Ned. Pap Tokyo p
inspolsky 77.70 77.50 V|k|ng
obligaties
beurs van New York
I. Douglas 43
Westlnghouse
buitenlands gald
Belgische fr. (100)
Duitse mark (100)
Hel. lire (10.000)
Portugees wc (100
Canadeee dollar
Frenee fr. (IOC)
Zwitserse fr. (100)
Deense kroon (100)
Griekse drachme (100)
