Regisseur Zdenek Kraus: „Ik heb Audiëntie
los willen maken van Tsjechische situatie"
Econoom Friedman
over dertiger
jaren-crisis
„Starclub" nieuw
popprogramma
van de TROS
X
Tk
BERNHARD DROOG EN HANS HOES IN STUK VAN DISSIDENT VACLAV HAVEL
STAAT DER NEDERLANDEN
10i LENING 19S1
PER 1987^391
TELEVISIE ZATERDAfP
ifi
RADIO VANAVOND
RADIO ZATERDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 23 JANUARI 1981
b
Een brouwmeester en een schrijver die geen
mogelijkheden heeft zijn vak uit te oefenen
en daarom in een brouwerij biervaten moet
rollen, zijn de twee hoofdpersonen uit de
eenacter „Audiëntie" van de Tsjechische
dissidente auteur Vaclav Havel (KRO tele
visie, zondag 25 januari, Ned. I). Hun sim
pele dialoog van een uur legt op een subtie
le manier de radertjes bloot van een maat
schappij waarin Big Brother op de achter
grond mensen manipuleert, ze dwingt te le
ven in achterdocht, huichelarij en leugens.
Havel, die het stuk uitgaf in een soort Tsje
chische „samizdat" en na zijn optreden als
woordvoerder voor Charta 77 gevangen
werd gezet, putte ervoor uit zijn eigen le
ven: ook hij werkte in een brouwerij om
toch iets te verdienen, ontdekte daar een
soort „Bier-gate", toen bleek dat de direc
teur eigenhandig apparatuur had aange
bracht om z'n personeel af te luisteren en
om informatie te vergaren en door te spe
len over die staatsgevaarlijke, vaten-rollen-
de schrijver. Toch zet de al ruim tien jaar
in Nederland werkende, Tsjechische regis
seur Zdenek Kraus, die eenacter niet op de
televisie als een typisch Tsjechisch en poli
tiek „geval". Kraus: „Het hoofdthema kan
je ook in onze Westeuropese samenleving
herkennen. Het is het gegeven van de mid
delmaat die onder het mom van maatschap
pelijke noodzakelijkheid de uitschieters in
de samenleving probeert gelijk te schake
len. Verzet je je tegen die maatschappij,
dan distantieert die maatschappij zich van
jou."
Vaclav Havel is inderdaad schrijver genoeg om
meer te laten zien dan alleen politiek geteken
de situaties. Het Engelse blad The Guardian
noemde hem, naar aanleiding van een radio
uitvoering van „Audiëntie" (waarin overigens
toneelauteur Harold Pinter de rol van de
schrijver speelde) „een van de uitzonderingen:
een sociaal satirist met een hart". Zijn figuren
zijn zeer menselijk neergezet, ze zijn optimaal
herkenbaar als mogelijkheden van onszelf en
vandaar ook misschien dat Kraus er een stuk
van zijn eigen situatie in herkent. Zdenek
Kraus was namelijk artistiek leider van de
nota bene door het eigen stichtingsbestuur ge
torpedeerde Toneelgroep Noorder Compagnie.
Rond het verscheiden van die Drachtense
groep, waarbij een groot aantal acteurs in 1979
ineens op straat kwam te staan, is toen veel te
doen geweest. En dat alles concentreerde zich
rond Kraus die zich niet wilde aanpassen aan
de autoritaire politiek van het stichtingsbe
stuur en zijn artistieke beleid en zijn gezel
schap zó bleef verdedigen - dat gezelschap hem
trouwens ook - dat er nog altijd een rechtszaak
in de lucht hangt naar aanleiding van minder
galante uitlatingen van Kraus in de pers aan
het adres van de voorzitter van dat toenmalige
Regisseur Zdenek Kraus: „Een maatschappij die op z'n laatste benen loopt. Een
soort Laatste Dagen van Pompei"
bestuur van de Noorder Compagnie. Kraus: klooster waar de monnikken weg zijn en waar
„Ik heb in mijn televisie-regie deze „Audiën- kantoren zijn ingebouwd. Een enorme, bijna
tie" weg willen halen van de Tsjechische situa- kerkachtige ruimte, waar je nog stukken van
tie. Die brouwerij is ondergebracht in een oud fresco's onder de verf vandaan ziet komen.
Een ruimte, die ooit eens gerestaureerd zou
worden, waarin je de centrale verwarming al
ziet staan, hoewel die nooit aangesloten is en
vlak ernaast een kachel die de boel warm moet
houden. Een ruimte waarvan je je kan voor
stellen dat die na een half jaar gesloopt zal
worden. En dat heb ik dan inderdaad symbo
lisch bedoeld: Een maatschappij die kapot gaat.
Een soort Laatste Dagen van Pompei."
Snorretje
Kraus, die ooit bij de Haagse Comedie Pavel
Kohouts „August August, August" regisseerde,
vergelijkt dat stuk met „Audiëntie": „In „Au
gust" wordt de clown die droomt ooit nog met
de witte Lippizaners te mogen optreden opge
vreten door de leeuwen. Het gaat met Vanjek
uit „Audiëntie" eigenlijk veel triester. Die
wordt niet opgevreten, maar die past zich aan.
Zijn geest wordt vermoord. Ik heb dat aan het
slot nog eens benadrukt. De schrijver Vanjek
komt opnieuw op bezoek bij de brouwmeester,
maar ziet er dan precies zo uit als hij. Hetzelf
de snorretje en hetzelfde petje. Innerlijk en ui
terlijk aangepast." Het is een regisseurs-in
greep in het origineel, zoals Kraus er nog en
kele toepast in zijn televisiebewerking: Hij laat
de teksten die Havel de brouwmeester in de
mond geeft als het ware innerlijk herhalen bij
de schrijver Vanjek. De laatste wordt gespeeld
door de jonge acteur Hans Hoes, die van zijn
laatste rol als de jonge Mozart in „Amadeus"
van Peter Shaffer bij de Haagse Comedie een
opvallende kreatie maakte, de brouwmeester
wordt vertolkt door Bernhard Droog. Kraus:
„Eigenlijk zijn zij allebei slachtoffers. De
brouwmeester die de schrijver probeert te
dwingen hem te helpen met ongunstige infor
matie over zichzelf die de machthebbers goed
uit zal komen, heeft in wezen ook bewonde
ring voor die Vanjek. En Vanjek ziet die
brouwmeester niet als zijn vijand, maar heeft
ook medelijden met hem. Als die brouwmees
ter inmiddels zoveel bier op heeft, dat hij in
huilen uitbarst, laat ik Vanjek hem omhelzen.
Als zijn eigen vader. Maar in feite voel je dat
hij zichzelf omhelst."
Zdenek Kraus, die lesgeeft aan de Maastrichtse
toneelschool en het Koninklijk Conservatori
um in Antwerpen, zal voor de KRO-televisie
een eigen kinderserie gaan realiseren die de
werktitel „Pierrot en de wonderroos" draagt,
terwijl hij voor de BRT een televisieversie
maakt van een hoorspel van Michel de Ghel-
derode „De waanzin van Hugo van der Goes".
„Audiëntie" regisseerde hij al eens, gekoppeld
aan een eenacter van Pavel Kohout bij de
Haagse Comedie. Een voorstelling die door zo
veel rampen werd achtervolgd - acteurs die
ongelukken kregen, ziek werden - dat er uit
eindelijk maar een paar opvoeringen plaats
vonden. Zijn revanche ligt gelukkig op een be-
drijfszekere beeldband vast voor a.s. zondag.
CORNELIS VAN DER VEEN
De Amerikaanse econoom
én Nobelprijswinnaar, Mil
ton Friedman, gaat in de
tweede uitzending van
„Aan ons de keus", in op
de oorzaken van de grote
economische crisis die de
wereld in de jaren dertig
trof. Hij gaat daarvoor te
rug naar de Bank of the
United States in Lower
East Side (New York),
waar destijds een storm
loop op de bank werd on
dernomen door mensen,
die op grond van geruchten
over de credietwaardigheid
van de bank plotseling
hun tegoeden wilden opne
men. Deze gebeurtenis had
een domino-effect en kan
worden beschouwd als de
aanloop tot de „Great De
pression". Milton Fried
man komt tot de conclusie
dat de gebeurtenissen niet
te wijten waren aan het
failliet van het kapitalis
me, maar aan het falen
van de regering.
Terugkerend naar de econo
mische omstandigheden van
dit moment constateert Fried
man, dat het nog steeds de bu
reaucratie binnen het over
heidsapparaat is die de touw-
Econoom Milton Friedman,
presentator van „Aan ons
de keus".
tjes van onze economie in han
den heeft. Friedman illustreert
zijn geloof in de vrije markte
conomie en zijn wantrouwen
tegen een alles regulerende
overheid met het voorbeeld
van het plaatsje Ottumwa in
de staat Ohio, waar hij het
ideaal van de vrijheid van het
individu op voorbeeldige wijze
ziet samengaan met het princi
pe van een vrij functionerende
economie.
Ned. I 21.55 uur.
De eerste, de beste
Ditmaal kunnen de kandida
ten een record proberen te
vestigen met de vaardigheden:
bed opmaken, touwtje sprin
gen, basketballen, kopjes sta
pelen en marsblazen. Gasten
in dit spelprogramma, dat ge
presenteerd wordt door Martin
Rudelsheim en Anita Rosen-
boom, zijn BZN, Bueno de
Mesquita en Mac Kissoon.
Ned. 119.00 uur.
Simonskoop
In deze editie aandacht voor
o.a. „Divine Madness", de
nieuwe speelfilm van Bette
Midler en „Dressed to kill"
van Brian de Palma, met in de
hoofdrol Angie Dickinson
(Pepper). Verder zijn fragmen
ten te zien uit de Nederlandse
speelfilm „Een vlucht regen
wulpen" met Jeroen Krabbé,
naar de gelijknamige roman
van Maarten 't Hart.
Ned. I 19.45 uur.
AMPT:. i
Marlous Fluitsma (I.) en Enny de Leeuwe, respectievelijk als Monna Sismonda en
moeder Sismonda in deel 5 van „Lessen in de liefde".
Liefde
De vijfde aflevering uit de tv-
serie „Lessen in liefde" ver
haalt over Sismonda (Marlous
Fluitsma) en haar jaloerse man
Egano. Deze staat haar niet toe
zich buitenshuis te begeven,
uit angst dat andere mannen
haar benaderen. Natuurlijk
geeft dat conflicten, zeker
wanneer Sismonda er toch in
slaagt een minnaar te nemen.
Nea. I 20.15 uur.
Een dorp van niks
Documentaire van Ton Aar
den over de strijd die de In
diaanse inwoners van het Pe
ruviaanse dorpje Jicamarca le
veren voor hun bestaansrecht
als indianendorp en voor de
grond waar ze wettelijk aan
spraak op maken.
Ned. I 22.45 uur.
Toppop
Popprogramma, waarin Ad
Visser een overzicht geeft van
de hitparade, alsook nieuws
vertelt over juist verschenen
elpees en komende concerten.
Ned. 11 19.05 uur.
TeleBingo
Gasten in het spel- en amuse
mentsprogramma van Mies
Bouwman zijn de popgroep
Boney M en de 31-jarige Ne
derlandse conferencier Robert
Paul.
Ned. II 20.27 uur.
How the west was won
In de laatste aflevering van
deze western-serie moet dui
delijk worden of de familie
Macahan eindelijk de tocht
naar Oregon kan ondernemen.
Ned. II 21.30 uur.
Morgenmiddag
Morgenmiddag vanaf 15.32
uur op Ned. II programma
„Studio vrij" over vrijetijdsbe
steding, tekenfilm „Maja de
bij" en spelprogramma „Klas-
sewerk", waaraan ditmaal
meewerken de Albert
Schweitzerschool uit Gronin
gen, de Prof. Titus Brandsma-
school uit Hoogeveen en „De
Bolster" uit het Noordbrabant
se plaatsje Sambeek.
ADVERTENTIE
bedrag open bedrag
koers de koers wordt na de inschrijving op 27 januari 1981
vastgesteld volgens het tendersysteem
rente jaarlijks op 1 maart
atlosslng in 5 jaarlijkse termijnen van 1 maart 1987 af
Inschrijving 27 januari a.s. van 9 tot 15 uur via banken en commissionairs
storting 2 maart 1981
prospectus kosteloos bij banken en commissionairs
HILVERSUM - „Starclub" heet het nieuwe
programma, dat de TROS-telerisie één
maal per vier weken op haar vaste maan
dagavond vóór het NOS-journaal gaat uit
zenden. „Starclub" is in zekere zin de op
volger van de TROS TOP 50, maar wil de
popliefhebbers op meer gebieden bedienen
dan binnen de formule van de TROS TOP
50 mogelijk was.
Het nieuwe programma is niet meer gebon
den aan de eigen hitlijst, maar wil wel de mu-
ziektrends op de voet volgen en daarbij zo
veel mogelijk alle stijlen de ruimte geven.
Uiteraard blijven de topnummers erg belang
rijk, zoals zal blijken over de vaste plek in
het programma voor de „internationale num
mer 1".
Naast informatie en vooral muziek van het
popfront is er ruimte gemaakt voor andere
zaken, die voor de trends bepalend kunnen
zijn. Zo zullen nieuwe (muziek)films aan bod
kunnen komen en middels fragmenten onder
de aandacht van de kijkers gebracht kunnen
worden. Ook is er plaats voor een reportage
over een pop-item en korte interviews met
gasten.
In het nieuwe Starclub-decor zullen uiteraard
veel live-optredens worden opgenomen, want
muziek blijft wel het belangrijkste element in
het programma.
Het produktieteam van Starclub bestaat uit
regisseur Massimo Götz en de producers John
de Mol jr. en Adriaen Jassies.
NEDERLAND 1
NOS
18.25 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.30 Jeugdjournaal
18.36 Sesamstraat
18.50 Paspoort - voor
Spanjaarden
TROS
19.00 De eerste de beste:
v recordhouders
19.45 Simonskoop
20.15 Lessen in liefde serie
NOS
21.37 Journaal
TROS
21.55 Aan ons de keus,
documentaire serie
22.35 Gesprek met de
Minister - President
HUMANISTISCH VERBOND
22.45 Een dorp van niks,
documentaire film
NOS
23.20 Journaal
23.25 Nieuws voor doven
en slechthorenden
NEDERLAND2
NOS
18.57 Journaal
AVRO
18.59 Doctor Snuggles
19.05 AVRO s Toppop
NOS
20.00 Journaal
AVRO
20.27 Telebingo II
21.30 How the West was won,
serie slot
22.50 Televizier Magazine
23.30 De toestand in de
wereld
NOS
23.40 Journaal
23.45 Nieuws voor doven
en slechthorenden
DUITSLAND I
(Reg. progr. NDR: 18.00 Eine ameri-
kanische Familie, tv-serie. 18.30 Ac
tual. 18.45 Kleuterserie. 18.55 Eine
amerikanische Familie, tv-serie. 19.25
Reg. magaz. 19.59 Progr. overz.
WDR: 18.00 Popmuz.
filmserie. 18.40 Popmuz. 191"
al.). 20.00 Journ. 20.15 Der
ne von Zenda (The prisoner
da), Amerikaanse speelfilm,
form, progr. 22.30 Actua"^
Sporl. 23.25 Vakantie vooj
Krausch, misdaadfilm. 0.25 I
DUITSLAND II
18.20 Slapstick. 19.00 Jouo
Reportages. 20.15 Inform.
21.15 Dierenmagaz. 22.00
22.20 Cultureel magaz. 23.0S
progr. 23.15 Der Indianer
Amerikaanse speelfilm. 0.551 B
DUITSLAND III WDR I
18.00 Hallo Spencer, tv-seriW
Cursus economie. 19.00
progr. 19.45 Journal 3. 20.0I
20.15 Documentaire. 21.00 I
ges. 21.30 Religieus progr. 2|
gebuch eines Hirtenhundes
van een herdershond), tv-serj
Documentaire. 23.40 Journ.
BELGIE NEDERLANDS NETI!
18.00 Poppenfilmserle. 18.15|'
progr. 18.30 Inform, progr. 18
te film. 19.10 Documentair)
19.35 Meded. en Morgei
Journ. 20.10 Weerber. 20.15[
jardalr (Let's make love), r
22.15 Cultureel progr. 22.45
BELGIE NEDERLANDS NET t
Van 18.00 tot 20.15: Zie NET?
Van tijd tot tijd, inform. pro<
Het geowl, tv-serie. 21.35 i
agenda. 22.05 Cabaret-progrfsgel]
rs te
BELGIE FRANS ip
18.15 Spelprogr. 18.30 Literal' -
19.00 Reg. journ. 19.29
19.30 Journ. 19.55 Filmr#den
20.00 Wekelijks inform. protPS I
Falstaff, Spaanse speelfilnting
Journ. |n jyj
BELGIE FRANS 2 en
13.30-14.00 en 17.45-18.30 Tiravo
pet Show. Met als gast: Andyscoir
ber. 19.00 Zie Net I. 19.55 Joeel O
T.V.-serle met o.a. Bernard Ika»*,
Afl. 1. 20.55 Vendredi Sports"^
uitzending gepresenteerd dofeia
mond Arets en Guy Lemairepcon
Michel Rochat. 22.35-23.05 WO<
lonie: Eleikoum. Uitzending i
Arabieren in België (herh.).
NEDERLAND 1
OS-NOS
10.20 Fries voor niet - Fries
taligen. aflevering 13
herhaling
TELEAC
10.45 Russisch voor
beginnersles 14
12.00 Gedragstherapie
herh. les 6
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
14.30 EK Schaatsen te
Deventer
15.30 Journaal
KRO
15.32Studio Vrij
16.15 Maja-de Bij
16.40 Klassewerk, spel
programma voor
scholieren
NOS
17.50 EK Schaatsen te
Deventer
NEDERLAND2
NOS
12.00 EK Schaatsen te
Deventer
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
DUITSLAND I jjf*1,
10.00 Journ. 10.03 Der Ga
von Zenda (The prisoner of, en
Amerikaanse speelfilm. 11.50:K).
magaz. 12.35 Persoverz. 12.4(
12.55 Sport. 13.40 Progr.jestaé
14.10 Journ. 14.15 Kleuhjip
14.45 Inform, progr. 15.30 jf
16.00 Amus. progr. 17.00 Re|won
18 00 Journ. (Reg. progr. NDirweg
Progr. overzm. 17.31 Natuurfleeld.
WDR: 17.30 Actual.). lujzir
DUITSLAND II
12.00 Progr. overz. 12.30 Infi
amus. voor buitenlanders en D,
14.45 Journ. 14.47 Captain,Lil
tv-serie. 15.10 Natuurfilmserit
Sternensommer. tv-serie. 16 1
Muppets. 16.55 Journ. 17.00r||<
progr. 17.50 Ein Mann will na<r~^
tv-serie.
DUITSLAND III WDR
16.30 Cursus Duits. 17.00 Cuf
thematische algebra. 17.30DEN
mentalre. aan
BELGIE NEDERLANDS 1W2J
14.00 Inform, progr. 15.30 ff
agenda. 16.00 Edison, the mJpnee
rikaanse speelfilm. akkc
[de
J bert
BELGIE FRANS
12.55 Sportreportage. 14.0L
fok apre, toneelstuk. 16.05
progr. 16.35 Inform, progr. 11 col!
form, progr. 17.40 Tekenfjning
17.45 Amus. progr. Qev
II Lei
irdvo
HILVERSUM I
NOS: leder heel uur nws. KRO: 18.11 Echo.
18.21 (S) Punt uit. 19.55 Overweging. 20.02
(S) Country Time. 21.02 (S) Nine o'clock
jazz. 22.02 (S) Goal. NOS: 23 02 (S) Met hel
oog op morgen. VOO: 0.00 (S) Countdown.
1.30 (S) Dixco. 2.00 (S) Leo van der Gooi en
Jan Morrien. 3.30 (S) Ger Loogman en
Frank Paardekoper. 4.30 (S) In het Holst nel
Annette. 5.30 (S) Bart van Leeuwen.
HILVERSUM II
VOO: 18.00 Staandebij. 18.40 OVERHEIDS
VOORLICHTING: De Nederlandse Antillen.
piano: Klass muz. 21.50 (S) Aspi
de kamermuz. 22.30 Nws. 22.40
tuur-magaz. 23.30 (S) Hori;
HILVERSUM III
NOS: leder heel uur
Avondspits mei de N
VPRO. 20.02 (S) Ook z
)t be
;nen
fabrie
wel
NOS: I
rs. VARA:
(8.03 (S)
de dag 9.30 De
10.30 (S) Z.i.
Dingen van
Hcht 12.03 (S) t!
13.03 (S) In de Rooi Haan. 15.02
(S) Muz. uit Studio I. 16.02 (S) De Speel-
BBBgi TROS: 7.00 Nws. 7 10 Och
tendgymnastiek. 7.20 TROS bin
nenkort. 7.30 Nws. 7.36 Aktua.
8.00 Nws. 8.11 Op uw gezond-
sport. 15.30 Kieskeurig. 16.00 Aki
17 00 AMua-extra-kamerbreed. 1fen.
ded. 17.30 Nws. 17.36 Aktua.
RllITKaiM
INFO
9.10 Waterstanden. 9.15
10.00 Waarom noemen we ze eigenlijk kla
bak of smeris, docum. 10.30 Coulissen.
11.30 Janboel. 12.00 Opvoeden kan ieder
een. 12.26 Meded. voor land- en tuinbouw.
12.30 Nws. 12.36 Aktua. 13.00 Nws. 13.11
Introductie kernpunt. 13.15 Van de binnen-
pagina. 14.00 Kernpunt. 15.00 Sporl na
»6tO
-èpöP' Stap. 15.03 (S) Disco
16.03 (S) NCRV-Zaterdi—
aiumaM AVR°'7 00 Nv«- 7.02 (i
mm klein stationnetje 's rr
JUL de vroegte. 8.00 (S) k
j q Caroline 9.00 Nws. 9.C
vuSMlK n°-an- 10 00 <s> Cor
nale. 12.00 Nws. 12
de lucht In. 13.15 (S) Ruud v
presenteert14.00 Nws. 14.021
nationaal Chopinconcours Warscl|)OUW
16.00 (S) Volksmuz. uit SchotlandJgpj^jj,
1Qjmen
Opera metgeestverschijnin.
Op de Duitse televisie laat
men nog steeds geen gelegen
heid voorbij gaan om te verha
len over de Hitlertijd. Zodat
ook diegenen die destijds niets
geweten hebben, nu ook on
derhand wel alles kunnen we
ten. Gisteravond was er op
Duitsland I weer een vrij uit
voerige documentaire over het
proces in Neurenberg, waar 35
jaar geleden de voornaamste
nazi-misdadigers voor een in
ternationaal tribunaal terecht
stonden. Voor het merendeel
werden zij nadien opgehangen.
Het was overigens allerminst
een documentaire die ook
maar op een poging tot volle
digheid aanspraak kon maken.
Maar men zag wel beelden, zo
werd meegedeeld, die nog
nooit eerder waren vertoond.
En dat zal wel waar wezen, of
schoon ik ze nauwelijks zou
hebben kunnen aanwijzen. En
die bioscoopfilm die destijds
over het proces werd gemaakt
had ik ook een paar keer ge
zien. Inmiddels viel het mij bij
deze gelegenheid wel i
die ellendige figuren vd
ring tot en met Streichf
het vorderen der jaré
thans voor wat mij bDEN
steeds schimmiger gaamena<
den. God zij dank. ,hetei
„Van een andere orde"lneei
weer een andere docur#rd n
re, die de NOS vertoon) 130(
ging over het wedervar# de
een theatercollectief j
Bloemgroep" en een ajf de
tencollectief. Er werd gel had
reerd, dat er met de befoneel
van het Maagdenhuis, ijd doe
sterdam in '69 een normjater 1
derlandse orde nogal drr
zou zijn gewijzigd. Mai^H
ontwikkeling werd toef
erg duidelijk gemaaktA.S. Z
was er sprake van een hl
overzichtelijk werkstukje 2
ongetwijfeld sympal
mensen. Ik moet zegg*£vv@r
het advocatencollectief"
vooral zeer „herkenbaaf
op een nogal theatrale 'Adver
bespreking.
HERMAN HOFHl)
MER(
