Jimmy Carter: de fatsoenlijke president
Oorzaak vliegtuig
ongeluk onduidelijk
r Ule zigeuners terug in Nederland
RIJKSWACHT COMMANDANT:
GEEN DISCUSSIE MOGELIJK
mers
3 ne-
President Jimmy Carter heeft giste
ren zijn laatste State of the Union-
toespraak naar het Amerikaanse
Congres gestuurd. Onder normale
omstandigheden spreekt de president
die toespraak voor het Congres uit,
maar nu hij dinsdag zijn ambt over
draagt aan Ronald Reagan, stuurde
Carter de toespraak per post. Carter
gaf in zijn rede een opsomming van
de resultaten van zijn ambtsperiode
en een signalement van de belang-
rijksc problemen waarmee de Vere
nigde Staten momenteel worstelen.
In onderstaande beschouwing be
spreekt onze correspondent in Was
hington, Dick Toet, het president
schap van Jimmy Carter.
'AGINjTNENLAND/BUITENLAND LEIDSE C0URANT ZATERDAG 17 JANUARI 1981 PAGINA 7"
Md
Geen bussen
In Warschau werd giste
ren gedurende de vier
uur dat het openbaar
vervoer wegens een sta
kingsactie niet uitreed,
druk gelift. Ook in ande
re steden werden korte
stakingen gehouden uit
protest tegen het feit
dat de regering geen
wekelijkse vrije zaterdag
wil toekennen. De rege
ring is overigens onder
handelingen begonnen
over het onderwerp,
maar van een toenade
ring met de onafhanke
lijke vakbond Solidari
teit die de stakingen uit
riep, is nog geen spra
ke.
BREQUETS VOORLOPIG AAN DE GROND
(Van een onzer verslaggevers)
VALKENBURG (Z.-H.) Om ev.
half acht gisteravond landde op de
basis Valkenburg het vliegtuig met aan
boord de negen overlevenden van het onge
luk met het onderzeebootbestrijdingsvlieg-
tuig van de Koninklijke Marine, dat gister
ochtend een noodlanding moest maken op
de Atlantische Oceaan ten noordwesten van
Ierland. Drie kwartier eerder was een
Friendship van de Koninklijke Luchtmacht
op de basis aangekomen, met de stoffelijke
overschotten van de drie marinemannen die
het ongeluk niet hebben overleefd. De drie
zullen dinsdag en woensdag a.s. worden be
graven. Op verzoek van de familie met mili
taire eer. De vliegtuigen van hetzelfde type
als het verongelukte toestel zullen aan de
grond blijven, totdat het onderzoek naaf de
toedracht van het ongeval is afgerond.
Luitenant ter Zee Th. Postma uit Delft, com
mandant van het verongelukte vliegtuig, ver
telde schijnbaar onaangedaan dat de vlucht ge
heel zonder problemen was verlopen, tot op
circa tweehonderd mijl van de Russische oor
logsbodem Kiew de daling werd ingezet. ,,De
Bréquet werd toen minder dan normaal be
stuurbaar, dus moest er een noodlanding wor
den ingezet". Volgens hem wist iedereen uit het
vliegtuig te komen, „wat bij een zee met bijna
tien meter hoge golven een kunststuk op zich
was". Of de drie omgekomenen het leven ver
loren door verdrinking of dat zij zijn bevangen
door de kou, kon of wilde hij niet zeggen.
Evenmin konden de overlevenden aangeven
hoe lang de Bréquet nog is blijven drijven. Kor
poraal-boordwerktuigkundige J.de Jager uit
Katwijk: „Binnen een paar minuten zaten we
er een dikke honderd meter vandaan. En door
die hoge zeegang kon je onmogelijk zien wat er
met het toestel gebeurde".
De redding van het negental is volgens hen vrij
vlot verlopen, en werd vergemakkelijkt door
de draagbare noodbakens die elk lid van de be
manning bij zich draagt. „Binnen drie uur wa
ren we opgemerkt en korte tijd daarna opge
pikt", aldus korporaal De Jager. „De Rus bij
wie we in de buurt waren heeft niets van zich
laten horen, maar waarschijnlijk stond zijn ra
dio niet afgesteld op de noodfrequentie".
De Braauw leidt
discussie over
kernenergie
DEN HAAG De oud-minis-
ter van wetenschapsbeleid on
der het kabinet-Biesheuvel,
jhr. mr. De Braauw, wordt de
voorzitter van de stuurgroep
die de brede maatschappelijke
discussie over het verdere ge
bruik van kernenergie in ons
land moet gaan leiden. Minis
ter Van Aardenne (Economi
sche Zaken) heeft zijn benoe
ming gisteren „met grote vol
doening" bekend gemaakt. De
Braauw is 55 jaar en lid van
D'66. De Braauw's benoeming
gaat maandag in.
Wallenberg voor
Nobelprijs voorgedragen
STOCKHOLM De Zweedse diplomaat Raoul Wallenberg,
die volgens Russische opgave in 1947 is overleden, is giste-
ren aan het eind van een tweedaagse conferentie in Stock-
holm die aan zijn verdwijning is gewijd, voorgedragen voor 'i
de Nobelprijs. Een internationale commissie wil de Sovjet-\f
Unie officiële heropening vragen van het onderzoek naar
het lot van de vermiste Zweedse diplomaat die in de oorlog a
111# liindpn Vin Ho nni'c hield. Het RuSSi' L
>cerende actie.
duizenden joden uit handen
sche persbureau Tass sprak
i provocerende actie.
Forlani krijgt vertrouwen
ROME De uit vier partijen bestaande regering van de Ita
liaanse premier Forlani heeft gisteren het vertrouwen gekregen
van het parlement. Binnen de partijen waren eerder deze week
tegenstellingen gerezen over de vraag welke lijn de regering het
best kon volgen in de ontvoeringszaak van rechter D'Urso.
Een zichtbaar ontroerde President Carter reikte gisteren op het Witte Huis aan vijftien personen, onder wie
minister van buitenlandse zaken Walter Muskie (links) de vrijheidsmedaille uit, de hoogste Amerikaanse bur
gerlijke onderscheiding, uit dank voor bewezen diensten. Tijdens de plechtigheid die in feite een afscheid
betekende van een aantal medewerkers, welden verschillende keren tranen in Carters ogen op.
landsgrenzen te beïnvloeden werd in dit
conflict op voor iedereen herkenbare
wijze duidelijk gemaakt. Door de niet
onbegrijpelijke fout te maken op een op
lossing op redelijke termijn te rekenen
verbond Carter zijn politieke toekomst
in hoge mate met een pril en onbereken
baar revolutionair regime. De mislukte
bevrijdingsactie in april werkte daarbij
als een pasklaar bewijs voor het Ameri
kaanse onvermogen ontwikkelingen in
eigen hand te nemen. Er zijn er vooral
binnen het Carter-kamp velen die me
nen dat Carters kansen toen in de woes
tijn van Iran werden begraven. Het lijkt
in ieder geval zeker, dat Carters kansen
op een tweede termijn daar een zeer ge
voelige opduvel kregen.
Jimmy Carter heeft echter ook zelf bij
gedragen aan een verwatering van zijn
vrije idealen. Hij heeft te vaak en te snel
bakzeil gehaald, heeft zich al in een
vroeg stadium overgevoelig getoond
voor de talloze opiniepeilingen en heeft
in sommige gevallen de spreekwoordelij
ke. Amerikaanse angst voor het commu
nisme laten heersen boven zijn eigen
overtuiging.
Zeer onlangs nog besloot Carter de wa
penleveranties aan de junta van EI Sal
vador te hervatten, gehoorgevend aan de
geruchten dat pro-Castro communisten
een groeiende invloed in dit land zouden
uitoefenen. Carter bleek bereid omwille
van economische rampberichten milieu-
-eisen af te zwakken. Nogal eens heeft
Carter sneller gereageerd op gebeurte
nissen van buiten dan vast te houden
aan zijn prioriteiten.
Ook de meer concrete resultaten van
zijn beleid hebben er geen van alle toe
bijgedragen het directe levensgeluk van
de gemiddelde Amerikaan te vergroten.
Zijn deels succesvolle energiepolitiek
heeft de benzine duurder en de auto's
kleiner gemaakt, van de vrede tussen Is
rael en Egypte en van het Panama Ka
naal-verdrag is de modale Amerikaan
persoonlijk ook al geen cent wijzer ge
worden en dat zelfde geldt in feite ook
voor zijn werkgelegenheidsprogramma's
voor jongeren en vertegenwoordigers
van minderheidsgroepen en de benoe
mingen van meer vrouwen en negers in
belangrijke posities.
Carters idealen lijken niet veel dichter
bij een verwerkelijking dan vier jaar ge
leden. Wat dat betreft heeft hij dus ge
faald. Toch heeft Carter een aantal be
wegingen in gang gezet en de mogelijk
heid geschapen zijn streven in de ko
mende vier jaar te vergelijken met dat
van Ronald Reagan. Het is heel wel mo
gelijk. dat de Amerikanen over vier jaar
een hele duidelijke keuze voorgeschoteld
krijgen, die tussen de twee meest recente
vice-presidenten: Walter Mondale en
George Bush.
Voorlopig komen de meeste Ame
rikaanse kranten tot geen andere
conclusie dan dat Carter een fat
soenlijke president is geweest. Ook
Carters voorganger Gerald Ford
genoot dat predikaat. Het lijkt
vooralsnog niet voldoende om het
als president van de Verenigde
Staten te maken.
|EDA De laatste zigeuners
kde groep, die sinds maandag op
Iduchtstrook van de -weg Ant-
Irpen-Breda vlak voor de Neder-
pdse grens verbleef, zijn gister-
Iddag overgebracht naar het Huis
p Bewaring in Middelburg.
i/er- llgens de commandant van de
jkspolitie van het district Breda,
ilonel Van Nijnanten, zijn de ac-
js van donderdag en vrijdag zon-
r noemenswaardige problemen
de nopen. Het ging in totaal om 106
zigeuners. Van hen zijn 55 personen
overgebracht naar het Huis van Be
waring in Zwolle; de overige 51 ver
blijven thans in het Huis van Be
waring in Middelburg.
De meeste zigeuners bleken van
Joegoslavische, enkele van Ita-
'liaanse afkomst te zijn. Ook waren
er bij die geen papieren bezaten.
Behalve een grote hoeveelheid
geld, naar schatting enkele tiendui
zenden guldens, heeft de politie bij
het fouilleren niets bijzonders aan
getroffen. Alleen ontdekte een
vrouwelijke agente, die in de spe
ciaal ingerichte crèche werkte, bij
toeval in de luier van een baby een
bedrag van negenduizend gulden
en de identiteitspapieren van de
moeder.
Wat er nu met de zigeuners gaat ge
beuren is nog niet bekend. Premier
Van Agt heeft gisteren op zijn we
kelijkse persconferentie gezegd dat
de regering niet te gemakkelijk
verweten mag worden met deze
groep te sollen. Hij vertelde dat ge
ruime tijd geleden bij huiszoeking
bij een aantal zigeuners in Amster
dam toevallig een honderdtal pas
poorten in een vuilniszak is gevon
den. Omdat de zigeuners aan de
grens weigerden papieren te tonen,
zijn ze naar de Huizen van Bewa
ring in Zwolle en Middelburg over
gebracht, aldus Van Agt. Daar zal
worden nagegaan, of zich onder
hen mensen bevinden, wier pas
poort in Amsterdam gevonden is.
saai. Als ik hem op de televisie zie, is hij
voor mij onherkenbaar", zo vertrouwde
Joan Mondale, de vrouw van de vice-
-president. mij eens toe op een culturele
trip naar Philadelphia en Lake Placid.
In een land waar de televisie zo'n ingrij
pende rol speelt, is een dergelijke tekort
koming een groot gemis. Toch lijkt het
een zielige wereld, die nog slechts geïn
spireerd kan worden door de vorm van
de boodschap zonder acht te slaan op de
inhoud.
Maar er zijn nog andere factoren die
voedsel hebben gegeven aan de twijfel
over de capaciteiten van Jimmy Carter.
Vietnam. Cambodja. Chili en Watergate
hebben de reputatie van de Verenigde
Staten in de jaren '70 naar een diepte
punt gevoerd. Zoals vele relatief „nieu
we landen" en voormalige kolonieèn is
er een diep verlangen in de Verenigde
Staten om gerespecteerd en gewaardeerd
te worden. Het verbale duel met de Sov
jetunie naar aanleiding van de gebeurte
nissen in Afghanistan en vooral de sle
pende gijzelingsaffaire in Iran hebben,
die gevoelens in hevige mate gefru
streerd. De gijzelingsaffaire op zichzelf is
niet de voornaamste oorzaak geweest
van Carters gestaag dalende populariteit.
Maar die werkte wel als een gangmaker.
De machteloosheid van de Amerikaanse
president om zaken binnen en buiten de
(Van een onzer
verslaggevers)
(EDA Langs de E-10
ia-Antwerpen staan vrij-
niddag nog zes a zeven
met caravans. De
zigeuners zitten bin-
Naast de wagens staan
scheidene donkerblauwe
rs en overvalwagens
rijkswacht. Maar er
vooral veel Belgische po-
t-agenten.
i pr de natte sneeuw sjok-
b drie zigeuners met fel-
M fleurde sjaals naar de kop
K b de karavaan. Een i>an de
I I Igische rijkswachten door-
i I kt de inhoud van de voor-
k personenauto. Druk geba-
d komt een van de drie
I euners dichterbij. „Waar is
caravan?", vraagt hij in
basterd Frans. De rijks-
'hten kijken hem ver-
1 I aan. „Waar zijn mijn
iv en kinderenMijn va-
in moeder?". De Belgi-
rijkswacht-commandant
IS5Ï! ia/ft hem duidelijk dat de
a van al over de grens is
door leept. Hij vertelt de man
zijn gezin al in Nederland
maar dat hij nog even
et wachten.
zigeuner duikt in de auto.
r\j en later start hij de motor
j doet alsof hij aanstalten
qj* akt naar de grens te zul-
rijden. De Belgische com-
indant wordt zenuwachtig,
'aad. Hij beveelt de zigeu-
t de motor af te zetten en
IBM-intussen zijn collega's
beae-n overvalwagen voor de
htina1(3 te r'jden. De zigeuner
?int hartstochtelijk te vra-
waarom hij de grens nog
over mag. Geen discus-
jrijfs- dia ft de Belgische com-
tndant in zijn beste Frans,
Deie' >een discussie!".
d om '3r de grens
'n kwartier later mogen de
'e, onder geleide van twee
Buiten is het koud geworden
nu de zon schuil is gegaan
achter het wolkendek. Som
mige politie-agenten gooien
met sneeuwballen naar el
kaar. Een klein jongetje loopt
verloren langs de caravans.
De zigeuners zijn bang dat ze
in de gevangenis van hun ge
zinnen zullen worden ge
scheiden. Door de hoge
sneeuw in een weiland van
de weg zwoegen twee vrou
wen en een kind. Het is een
taai volk", zegt kapitein Van
Loo, plaatsvervangend mare-
chausee-commandant van
het district Brabant.
Later op de dag zegt kolonel
Van Nijnanten van de rijks
politie in Breda dat de zigeu
ners zijn gemanipuleerd.
Men heeft hen valse hoop
gegeven Toen eenmaal
bleek, dat niets terecht zou
komen van wat hen was
voorgespiegeld, kreeg het
moreel van deze mensen een
geweldige klap".
Uit wat Van Nijnanten ver
telt, blijkt dat zowel België
als Nederland de zigeuners
liever kwijt dan rijk is en dat
met hen is gesold. De rijkspo
litie kreeg afgelopen maan
dag de tip, dat de zigeuners,
die diezelfde morgen België
waren binnengetrokken, on
der geleide van de Rijks
wacht weer terugkeerden.
Waar de tip vandaan kwam
is niet duidelijk. „In elk ge
val niet van de rijkswacht.
Die wilde natuurlijk voorko
men dat de grens zou worden
afgesloten", aldus Van Nij
nanten. De grens kon echter
tijdig worden afgesloten. Het
gevolg daarvan was, dat de
zigeuners dagen in de kou
hebben moeten staan, terwijl
de Nederlandse en Belgische
overheid kibbelden over de
vraag, wie de zorg voor deze
mensen op zich zou moeten
RENE BOGAARTS
Wan onze correspondent Dick Toet)
ASHINGTON De geschiede-
te zal Jimmy Carter uiteinde-
ot en jk op zijn juiste waarde moe-
s" en S schatten, zo heet het sinds
pagans verkiezingszege van
le poespas ontdane beschou-
|ngen over de Carter-jaren in
Amerikaanse media. De Ame-
Itanen van nu ontbreekt het
{nnelijk aan de vereiste intelli-
(ntie of visie. Er zit minstens
[n kern van waarheid in. De be
kering is echter ook een duide
rdorp jke aanwijzing voor de aard
[n Carters presidentschap.
Lr <jan het bereiken van zulke her-
hbare resultóten als het verlagen van
jlatie en werkloosheid is Carters stre-
p erop gericht geweest bij te dragen
f een veiliger, bewoonbaarder en
[htvaardiger wereld. Er zullen weinig
herikanen zijn, die beteugeling van
t atoomgevaar, de schending van het
fiieu en verbreiding van de mensen-
uw fhten op zichzelf niet van harte zullen
[juichen, maar als het gaat om noodza-
fijke en doorgaans veel meer concrete
ook het gros van de Amerika-
t thuis.
Lshington, de Amerikaanse hoofdstad
fbergt meer dan duizend „lobby-groe-
h", goed georganiseerde belangengroe-
[ringen, die via geraffineerde beïnvloe-
ngsmethodes slechts een doel voor
ten hebben: hun eigen belang. Je kunt
afvragen welke leider tegen dit
is opgewassen. Carter was het
ordt gebrek aan overtuigings-
verweten. Carter inspireerde
it. Zelfs fervente Carter-aanhangers
toe, dat hij een slechte voor-
ihtskunstena'ar is, dat hij moeilijk
delegeren, niet rust voordat hij elk
il van elke mogelijke ontwikkelin-
kent, dat hij zijn eigen gelijk koes
als zijn schoothondje, dat hij niet
liegen, zelfs niet voor zijn eigen be-
il, dat hij vaak te goéd van vertrou-
in is, dat hij de minimaal vereiste poli-
ike gehaaidheid mist en door en door
tsoenlijk is, soms bij het irritante af.
limmy Carter tijdens formele bijeen-
sys- bmsten op toespraken is een ander
ens dan de informele Carter. In klei-
jtre informele groepen is hij t
ge
pest inspirerende mensen die ik ook
ar de TV is hij dodelijk
politiewagens, naar de grens.
Daar nemen Nederlandse
agenten de taak van hun Bel
gische collega's over. Na een
korte ondervraging moeten
de drie naar een provisorisch
ingericht opvangcentrum
verderop: een door drang
hekken omgeven parkeer
plaats, die bewaakt worden
door tientallen agenten; som
migen met honden. Na te zijn
ondervraagd, gefouilleerd en
geregistreerd. mogen ze
plaats nemen in een getralie
de bus. Wanneer die vol is,
rijdt hij weg. Naar Zwolle of
Middelburg.
In het nabijgelegen wegres
taurant zit Koko Petaio, de
zigeunerkoningmet een
aantal Belgische en Neder
landse journalisten om zich
heen. Hij heeft de afgelopen
dagen nauwelijks tijd gehad
om te slapen, omdat hij deze
mensen moet helpen, zegt hij.
Op de vraag of er ook nog zi
geuners bij de Duitse grens
staan, moet hij het antwoord
schuldig blijven. Het optre
den van de politie is schanda
lig, vindt Petaio. Volgens
hem worden alle mannen,
vrouwen en kinderen gron
dig gefouilleerd. Waar man
nelijke agenten bijstaan,
moeten de viouwen hun rok
ken optillen", aldus Petaio.
Dat laatste wordt later door
kolonel Van Nijnanten van
de rijkspolitie van Breda ont
kend. „Als er al mannen bij
zijn, staan ze met hun rug
naar de zigeunervrouwen
toe. Maar er moet natuurlijk
bewaking zijn zegt hij.
Treurige taferelen speelden zich ook gisteren aan de grens af waar zigeuners door
de politie voor identificatie werden meegenomen.
