Gasprijs maakt teelt
zonder gif onmogelijk
Nieuwe uitvinding
maakt hartonderzoek
eenvoudig klusje
'STRENGERE CONTROLE NODIG
CARDIOLOOG ONTWIKKELDE
LEVENSREDDEND APPARAAT
--JNENLAND g LEIDSE COURANT ZATERDAG 10 JANUARI 1981 PAGINA 9
prijsvraag van een Amerikaanse
gtuigfabriek heeft ertoe geleid dat
Zwolse cardioloog een apparaat
't ontwikkeld dat uniek is in de Tne-
he wereld. Het gaat om een zoge-
mde „transmitter", een kastje ter
itte van een draagbare recorder,
rmee artsen zeer nauwkeurig een
trocardiogram kunnen maken,
r de geringe omvang van het kastje
een arts in de toekomst bij de pa-
I thuis zo'n ECG maken. Maar dat is
jts één aspect van de vinding van
ioloog llol(kamp. Veel bclangwek-
ler is dat dit zeer eenvoudig te bedie-
apparaat het ECG direkt via de tele-
i«uhygi»lijn doorgeeft aan het ziekenhuis,
ig. Cheif worden de „curven" geregistreerd
ip de afdeling cardiologie afgelezen,
„(^„„^noodgevallen kan ogenblikkelijk
4sysi5en ingegrepen. In het afgelopen
nma»ka waarin de vinding in Zwolle en
wen. aite omgeving is beproefd, is dat ook
sDankeryse malen gebeurd.
;rs>n jaar praktijk lijkt het er op dat
Rilkswïwolse vinding een grote toekomst
t. Binnenkort zal de proef worden
n -breid en mogelijk landelijk worden
Z-jzet. Een van onze redacteuren sprak
ische kv£t Soph ia-ziekenhuis in Zwolle met
sn van ntwerper van de transmitter, de car-
>og H.A. Holtkamp en een woord
naad/Ier van het Regionale Ziekenfonds
j.n 11e.
e belanc
oepassr
ï- of PDLLE De patiënt ligt op de vierzitsbank. Hij
ek en onrustig. Klaagt over pijn in de borst
isselijkheid. De huisarts, die geconsulteerd is,
uit zijn tas een kastje van vijftien bij twintig
meter en verbindt tien draden die uit het kas-
>men met zuignapjes aan de borst, armen en
91- van de man. Vervolgens draait de arts het
ionnummer van het ziekenhuis, drukt op een
van het kastje en gedurende één minuut
en de hartsignalen van de patiënt via de tefe-
ijn overgeseind naar het ziekenhuis. Enkele
ten later belt de cardioloog terug. De man
ogenblikkelijk opgenomen worden: er is
:e van een infarct.
enkbeeldige voorbeeld geeft heel in het kort
rS°ü^3rkinS weer van v'°ding van dokter Holt-
5 S uit Zwolle, In dit geval een mogelijk levens-
|nd apparaat. „Maar", zegt de cardioloog, „in
lister gevallen is er gelukkig ook niets aan de hand
gd met ft de patiënt direct gerustgesteld worden. Ook
-leidspef» denk ik, een erg belangrijk aspect van de
rechts- Dfoon."
svolger|ee voor het ontwerpen van deze cardiofoon
lerheid feigenlijk terug tot het begin van de zeventiger
er Holtkamp: „Een vliegtuigfabriek schreef in
slaglegseen prijsvraag uit ter gelegenheid van het
inde nteren van een nieuw toestel. Ik heb daar aan
ireidingedaan en een prijsje gewonnen met de idee
Jeringefo elke vliegtuigstoel efN contact te maken,
eden door er snei een ECG gemaakt kon worden
•GO. ,en tijdens de vlucht onwel zou worden. Ove-
JerinaefP' vi"d'ng »s nooit uitgevoerd."
e werk-5 ^et hegin geweest. Later is dokter Holtkamp
;SjStere*fdee verder gaan ontwikkelen. „Het ging mij
amhede1 koe een *eek °P. ^et 6eh'ed van de cardio-
op eenvoudige wijze een elektrocardiogram
sen aten maken. Mijn idee was op zich niet revo-
anele lair. Er is in Utrecht ook een dergelijk proef-
ie. kt geweest, maar dat is stuk gelopen op de
telijke mgrijke apparatuur. Daar zaten veel te veel
pen aan en dat apparaat werd veel te duur",
i de Zwolse arts.
VA
'ALE ZAKEN:
litmakef I
ien aanleiding
t verbod
idbouwgif
•/vrl>thylbromide
•uhygiü
bliothe
Documi
HAAG De voorschrif-
voor het gebruik van het
"bouwgif methylbromide
voldoende. Daarom is er
reden het ontsmettings-
opberg/ te verbieden. De enige
sn othcikstane methode, het gas-
isiers; tynet plastic afdekzeil, pers-
\gsoverirnaskers en beschermen
den vaHeding, is aanvaardbaar nu
an van. tarenlang medisch onder-
adress< is gebleken dat de onts-
'rs geen gevaar lopen zo
len teel geen aanvaardbaar
natief middel. Dit heeft
Urecteur-generaal van de
in uitloofd. ir. A. de Roos van het
(s ter ie van sociale zaken
ren in Den Haag gezegd,
heer De Roos streeft er-
de maximaal toelaatbare
en tra tie methylbromide in
ucht te verlagen van 60
het algf 20 miligram per kubieke
en ervafr Dit naar aanleiding van
onderzoeksresultaten van
Rijksinstituut van Volks-
e gewei^ c//le;(y
naar het gehalte
"kerboiylbromide in de lucht.
e vacati Wjj onderzoeken of het
me' P0!oeden dat de stof op lan
he Dien duur kankerverwekkend
is 2001)wetenschappelijk aange-
kan worden.
ollicitat
inisteri^'6 ernstige ongevallen in
f ren zestig bij het gebruik
methylbromide waren
het ministerie aanleiding
het gebruik van het gil
Strengere voorschriften te
\rwerpen. In de jaren ze-
tg werd injectering van
jas in de bodem zonder af-
•il verboden, mochten al-
mensen met een speciale
iding de grond ontsmetten
3ELS. verd het dragen van een
'y^.f^juchtmasker en bescher-
itantey»fe kleding verplicht in
jp van Is van een luchtfiltermas-
oninginti Bovendien kwamen de
ensteeflc/ort tsmetters onder voort-
Jnde controle. Hiermee
ia- war" het ministerie de be-
Fa. Dtfdigingen tegen van de
Noordse neuroloog dr. J. Hart-
vering (er, die drie dagen geleden
eek. eerde dat de arbeidsin-
Jhe niets heeft gedaan met
'sultaten van een tien jaar
den gehouden onderzoek
oden: methylbromide. Dr. A.
aq der, arts bij de arbeidsin-
J|ie. bracht van dit onder-
jner/v«ft verslag uit in het jaar-
i'aaitaftlag van de arbeidsinsopec-
H. AHes ver 1969. Hel rapport zelf
n: 071*T>o;r gepubliceerd
-- - - t
de beide ziekenfondsen in deze regio het gefinan-
cieerd, maar dat is op meer uitgebreide schaal na
tuurlijk niet langer mogelijk".
Dokter Redingius ziet het gebruik van de cardio
foon vooral als een erg belangrijke versterking van
de eerstelijns gezondheiszorg. „De arts kan nu op
heel eenvoudige wijze een cardiogram maken, dat
zeer snel door deskundigen in het ziekenhuis kan
worden beoordeld. Dat is een belangrijke stap in
de strijd tegen de hart- en vaatziekten. Verder is
het gewoon erg positief dat er besparingen optre
den omdat mensen niet naar het ziekenhuis hoe
ven te gaan, maar thuis door de huisarts geholpen
kan worden en alles buiten de „witte jassensfeer"
om kan gaan. Het maken van een ECG is zo in ie
der geval psychologisch niet zo belastend".
OCTROOI
Tenslotte aan dokter Holtkamp de vraag of*er ook
nadelen aan zijn vinding kleven?
De cardioloog kijkt verbaasd en zegt dan: „Nee, dat
geloof ik van niet. We hebben een paar keer een
technisch mankementje gehad. Bij een van de
huisartsen stond vlakbij de praktijkruimte waar hij
regelmatig zijn ECG's maakte een zender. Die gaf
nog wel eens wat storingen, maar dat is snel ver
holpen. Nee, anders zijn we geen problemen tegen
gekomen en er zijn nu toch zo'n duizend ECG's
met de transmitters gemaakt.
Heeft hij octrooi aangevraagd?
Holtkamp: „Op elektrische schakelingen kun je
geen patent aanvragen, maar op het idee wel. Dat
hebben wij wel gedaan, ja, maar ik zal er niet .rijk
mee worden. Het is een hobby en bij de eventuele
verkoop van de transmitter heb ik geen finaciële
belangen.
Maar ik ben erg blij met de uitwerking van mijn
idee. Ik geloof dat de transmitter in de toekomst op
nog heel veel andere manieren te gebruiken is, in
het belang van de volksgezondheid. En waar was
het mij om begonnen".
Stomen kost teveel
noeg. Het is te zout, vooral in het West-
land, en bovendien is het oppervlaktewa
ter van de Rijn regelmatig te vuil. Als we
dan eerst op grote schaal gaan zuiveren,
dan blijven we met een gigantische hoe
veelheid geconcentreerd vuil zitten. Veel
meer dan wat bijvoorbeeld de gemalen bij
het zuiveren van het water overhouden.
Vergeet niet dat gedistilleerd water voor
de plantenkweek in principe noodzakelijk
is. Daar voeg je de voedingstoffen aan toe.
Bovendien is de grond eigenlijk een mooie
buffer voor het opnemen van allerlei voor
planten kwalijke stoffen. Zo kan de grond
het teveel aan zout opnemen, wat dus on
mogelijk is bij het kweken boven de
grond".
Als tweede nadeel noemt Braver.boer dat
Hij ontwikkelde samen met een collega, de huis
arts Van Boxel uit Delft, een apparaat dat dermate
klein was dat het eenvoudig kan worden meegeno
men en zo simpel'te bedienen is dat vrijwel iedere
leek er mee kan werken.
Holtkamp: „Het gebruik van cardiofonie is niets
nieuws. Men gebruikt dat al enige tijd onder ande
re voor het controleren van pacemakers. Dat ge
beurt met een zogenaamde „bleeper", een appa-
Dr. Holtkamp: „Een voordeel is ook dat het car
diogram buiten de witte jassen-steer kan worden
gemaakt"
Bij het stomen van de grond moet de
stoom onder het plastic dat de aarde af
dekt de grond indringen om haar onts
mettende werk te doen. Stoom dringt ech
ter niet zo diep de grond in als methylbro
mide. Het stoom dat via een vijftig centi
meter diepliggend buizennet de grond
wordt ingepompt doet haar werk wel af
doende. Deze methode is dan wel minder
arbeidsintensief dan stomen boven de
grond, maar lang niet zo goedkoop als het
middel methylbromide.
Bravenboer: „De stoom moet namelijk
worden opgewekt door een machine en
die loopt op gas. En gas is duur. Ondanks
de eenmalige uitgave van zo'n buizennet,
al of niet met rijkssubsidie, blijft stomen
vanwege de hoge gasprijzen een te duur
alternatief voor methylbromide". Braven-
boer rekent voor dat het inkomen van
een tuinder gemiddeld twintig tot dertig
duizend gulden per jaar meer zal moeten
bedragen, om de kosten van het stomen
op te vangen. „Wanneer we praten over
alternatieven voor het methylbromide, is
gas het grote knelpunt, zeker nu de prijs
ervan binnenkort verder stijgt", zo zegt
hij.
Het inschakelen van natuurlijke vijanden
van de organismen die de planten bedrei
gen, biedt eveneens weinig soelaas. Bra
venboer: „De samenleving in de bodem is
zo complex, er leeft zo'n gigantisch aantal
bacteriën, schimmels en noem maar op,
dat we misschien pas over vijftig of hon
derd jaar zo ver zijn dat we in plaats van
ontsmettingsmiddelen, met natuurlijke
vijanden kunnen werken. Er wordt wel
onderzoek naar verricht, maar tot nog toe
zonder'enig succes".
De laatste jaren onderzoekt men intensief
of met het zogenaamde kweken bóven de
grond, 'de problemen vat? de grondonts-
metting zijn te voorkomen. Bij het kwe
ken op stromend water brengt men licht
hellende gootjes boven de grond aan,
waarin de planten met wortel worden ge
plaatst. Een computer voorziet het door de
goten stromende water van voedingsstof
fen. Behalve de besparingen in ruimte en
energie, heeft deze kweekmethode het
voordeel dat de kasgrond niet meer voor
de teelt nQdig is, maar alleen met een zon
licht-reflecterend materiaal wordt bedekt.
Maar volgens Bravenboer zit het er niet in
dat met name het kweken op stromend
water binnen afzienbare tijd op grote
schaal valt toe te passen.
„Ten eerste is ons water is niet goed ge-
raatje dat de hartfuncties via vier punten aftast. De
transmitter, die ik samen met collega Van Boxel
ontworpen heb, tast Jien punten af en geeft een
compleet cardiogram door. Deze transmitter is ook
veel nauwkeuriger dan de cardiografen die sommi
ge huisartsen thuis hebben staan. Met die appara
tuur kan een huisarts zelfstandig een ECG maken,
maar daarbij moet hij verschillende zaken zeer
nauwkeurig instellen. Dat is noodzakelijk voor een
goed resultaat. Omdat de meeste huisartsen dit niet
veelvuldig doen is het niet eenvoudig een goed
ECG te maken. Met onze transmitter is het in we
zen allemaal kinderwerk. Er zit maar een knop op
en met de tien draden die er uitkomen kun je je
ook nauwelijks vergissen", zegt hij.
De werking van de transmitter berust op de toe
passing van u raadt het al., de chip. Daardoor is
het mogelijk geweest een kastje te maken van nog
geen vijftien bij twintig centimeter voor het ver
vaardigen van een even goed cardiogram als bij de
cardioloog in het ziekenhuis,
Volgens dokter Holtkamp is het in beginsel ook
mogelijk zo'n ECG te maken in een woning waar
geen telefoon is. „Je kunt je voorstellen dat je het
ECG op een bandje opneemt en later afspeelt",
zegt hij.
PROEF
Hoe is het nu op dit ogenblik gesteld met de toe
passing van de transmitter?
Holtkamp: „Wij zijn na overleg met het Regionaal
Ziekenfonds Zwolle en dat voor Drente en Noord-
Overijssel vorig jaar met een proef in Zwolle be
gonnen. Dét wil zeggen dat er vijf transmitters zijn
gemaakt en in samenspraak met een plaatselijke
werkgroep van Nederlandse huisartsen Instituut
zijn uitgedeeld, onder artsen in Zwolle,- Dronten,
Genemuiden, Dedemsvaart, en Dalfsen. Deze art
sen, allen met een verschillende soort praktijk,
hebben de transmitter nu een jaar beproefd. De ge
gevens zijn verwerkt en in een rapport opgeno
men".
Volgens dokter Redingius medisch adviseur van
het Regionaal Ziekenfonds Zwolle zijn de ervarin
gen met de nieuwe cardiofoon bijzonder positief:
„Het voordeel voor de patient lijkt nu reeds duide
lijk zichtbaar, maar moet nog nader gekwantifi
ceerd worden. Wat opvalt is dat het verwijzingsbe-
leid ingrijpend wordt veranderd. Dat wil zeggen
dat er procentsgewijs ongeveer évenveel mensen
verwezen worden, maar dat het verwijzen zelf
veel gerichter gebeurt. Anders gezegd: er worden
nu veel meer mensep opgespoord, die werkelijk
hartafwijkingen hebben, maar veel meer kunnen
direct gerustgesteld worden".
Zeer belangrijk is volgens dokter Redingius dat
dankzij de nieuwe vinding vaak patiënten met
ernstige afwijkingen konden worden opgespoord.
Ook de patienenzorg wordt volgens hem bevor
derd omdat een grote groep patiënten die anders
naar het ziekenhis had moeten worden verwezen
voor een ECG, nu direct kon worden gerustge
steld. Rediungius: „Verder ervaren de huisartsen
de cardiofonie als een positieve aanvulling op hun
diagnestische mogelijkheden en maakt het selectie
vere verwijzingspatroon het voor de cardiologen
mogelijk gerichter te werken".
PRIJS
Dokter Redingius verwacht dat de kosten van dit
apparat, in serie vervaardigd niet zo verschrikke
lijk hoog zullen zijn. Anders is het waarschijnlijk
met de terminal, die in de ziekenhuizen moet wor
den aangeschaft en waar de hartsignalen via de te
lefoonlijn binnenkomen en omgezet worden in een
cardiogram. Maar die hele financiële problematiek
moet bezien worden in de ziekenfondsraad. Ons
rapport na een jaar werken met de transmitter is
nu gereed en kan eind januari naar het zieken
fondsraad," teneinde een uitbreiding van het project
aan te vragen. Want van die kant zal dan de nodi
ge financiële steun moeten komen. Tot nu hebben
NAALDWIJK Strengere controle
op de naleving van de voorschriften
bij het gebruik van methylbromide
is hard nodig, aldus de heer L. Bra
venboer, hoofd technische dienst
van het Proefstation voor Groente
en Fruitteelt onder Glas in Naald
wijk. Hij heeft dit gisteren gezegd
naar aanleiding van de hoge con
centraties methylbromide die in het
Westlandse boezemwater zijn aan
getroffen, zoals het Rijksinstituut
voor Volksgezondheid vorige
maand heeft bericht.
„Het methylbromide zat in het oppervlak-
tewater doordat tuinders en grondonts
metters het gif te vroeg uit de kassen heb
ben gespoeld.. Daardoor kreeg het niet de
.tijd om afgebroken te worden tot het rela
tief-onschadelijk bromide", aldus de heer
Bravenboer.
Volgens hem moeten we leren leven met
methylbromide, aangezien het stomen van
de grond weliswaar een gelijkwaardig al
ternatief is, maar te duur is in gebruik.
Bravenboer legt daarom de nadruk op
voortdurend onderzoek naar een veiliger
gebruik van methylbromide, op meer
voorlichting voor iedereen die met het
middel werkt. Volgens Bravenboer moet
er ook voortdurend controle zijn op de na
leving van de veiligheidsvoorschriften bij
het gebruik van methylbromide.
De heer Bravenboer.
bodemziekten ook bij het kweken boven
de grond zullen voorkomen. „Daar valt
wel wat tegen te doen. maar dan kom je
weer terecht bij de ontsmettingsmiddelen.
Bij intensieve, grootschalige teelt ontkom
je niet aan bestrijding. Vergeet echter niet
dat de problemen die we de laatste jaren
met het methylbromide hadden, nieuw
waren. Wat betekent dat er oplossingen
zijn gevonden en nog gevonden kunnen
worden. Ik ben echt geen pessimist hoor,
want oplossingen zijn cr altijd. Maar als er
fouten gemaakt worden, dan is dat een
gebrek aan voorlichting. Zolang de men
sen de problemen niet kennen, kom je tot
niets".
tekst: HENK ENGELENBURG
foto's CEES VERKERIC
